2. Ödev Bir Sahnenin İncelenmesi Forrest Gump Başkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Birimi Sinema Tarihi ve Kültürü Dersi (GSB 111) 20394676 - Ümit Burak USGURLU
İncelenen Sahnenin Bulunduğu Film Hakkında Bilgi Film: Forrest Gump Yapım Yılı: 1994 Yönetmen: Robert Zemeckis Tür: Komedi, Dram, Aşk Özeti: Pek zeki olmayan Forrest Gump, Amerikan ve Dünya tarihinin önemli anlarında bulunmuştur, ama gerçek aşkı Jenny ondan kaçmaktadır. Oyuncular: Tom Hanks: Forrest Gump Robin Wright Penn: Jenny Curran Gary Sinise: Lt. Dan Taylor Mykelti Williamson: Pvt. Benjamin Buford 'Bubba' Blue Sally Field: Mrs. Gump Sahne Sahne, bir veya birden fazla çekimden (shot) oluşan aynı mekanda geçen veya aynı karakteri takip ederken çekilmiş, anlatımın bir bölümü. Bir sahnenin değişimi genelde mekanda, stilde veya zamanda değişimle fark edilebilir. Kelimenin orijinali tiyatrodan geldiğinden ve tiyatroda sahne tek çekimden oluştuğundan burada kelime karmaşası oluşmaktadır. Bundan dolayı, birden fazla çekimin bir araya gelmesine sinemada sekans (sequence) da denmektedir. 1. Anlatı Bu yazıda incelenen sahne, filmin 36:30-38:34 dakikaları arasında bulunmaktadır. 1.1. Sahnede anlatılan Sahneye Forrest ın Jenny i bir gece kulübünün sahnesinden zorla kurtarmasından sonra girilmektedir. İncelenen sahne bir köprüde geçmektedir. Jenny önden yürümektedir ve Forrest a kendisini kurtardığı için kızmaktadır. Forrest ısrarla gece kulübündeki (bir önceki sahnede) adamların kötü davrandıklarını söylemektedir. Ama Jenny öyle davranmaması gerektiğini, onu her durumda kurtarmaması gerektiğini söylemektedir. Forrest ise kendini tutamadığını ve ona aşık olduğunu itiraf eder. Jenny bunun üzerine Forrest ı aşkı bilememekle suçlamaktadır. Garip bir hisse kapılan Jenny konuyu değiştirir ve filmin başında gördüğümüz bir dua olayından bahseder. (Tanrıdan Jenny i uçmak için kuşa çevirmesini istemişlerdir.) Jenny Forrest a bu olayı hatırlayıp hatırlamadığını sorar ve köprünün korkuluklarına tutunarak yükselir ve köprüden uçup gidebilmesinin mümkün olup olmadığını sorar. Forrest tedirgin olur ve ne demek istediğini sorar. Jenny Hiçbir şey der, o anda bir arabanın farı üzerlerine ışır. Jenny Buradan gitmeliyim. diyerek gelen arabayı durdurmak üzere yola çıkar. Yaklaşan araba dururken Jenny, Forrest a ondan uzak durmasını rica eder. Duran araba onu götürmeyi kabul etmesinden sonra Forrest arabaya binmek üzere harekete geçen Jenny e güle güle diye seslenir. Jenny nin dikkatini kazanan Forrest, onu Vietnam a göndereceklerini söyler. Endişelenen Jenny, Forrest a bir tehlike olduğunda koşması için tembih eder. Arabaya binmek üzere olan Jenny e Forrest sürekli ona yazacağını söyler ancak Jenny hiçbir şey söylemeden arabaya biner ve araba uzaklaşır. 2
1.2. İletilen Duygu ve Düşünce Sahne başında bir tartışma sahnesi gibi başlasa da bir ayrılık sahnesine dönüşmektedir. Forrest bu sahnede Jenny e aşık olduğunu söylemektedir ancak Jenny için bu pek bir anlam ifade etmemektedir ( Sen aşk nedir bilmiyorsun Forrest ). Jenny nin Forrest ı sevdiği ama ona aşık olmadığı, ondan böyle bir beklentisi olmadığı anlatılmaya çalışılmaktadır. Aynı zamanda Jenny nin bir tür bunalımda olduğu. Bu bunalımın kaynağı sıkıntılardan kaçmak için intihar edebileceğinin işaretleri verilmektedir (köprüden kuş gibi uçmak). Jenny kendisi bile doğru olduğuna inanmasa da Forrest ı bazı problemlerinin kaynağı olarak da görmektedir ve ondan uzak durmasını istemektedir. Ayrıca Forrest ın Jenny e sürekli yazacağını söylemesi ve Jenny nin hiçbir cevap vermeden gitmesi de filmin ileriki kısımlarında konu olacak cevapsız mektupları da açıklamaktadır. 1.3. Sahnenin Görsel ve İşitsel Özellikleri Bu sahnedeki anlatıma katkısı olan iki görsel öğeden birisi Jenny nin intihara meyilli olduğunu ifade eden, köprü korkuluklarına yükselmesi sırasında ayağına yapılan yakın çekim sırasında ayakkabısının topuğundan çıkması ve bir aracın geldiğini ifade etmek için bel çekim sırasında üzerlerine ışıyan aracın farlarıdır. 1.4. Sahnenin Filmdeki İşlevi ve Önemi Bu sahne bir geçiş sahnesidir. Karakterlerin bu sahneye kadar birbirleri ile ilgili düşündükleri ve bu sahneden sonra başlarına gelecekler konusunda ipuçları vermektedir. Bu sahnede Jenny nin kişiliği ve ruh yapısı hakkında birçok ipucu alıyoruz. Tam net olmasa bile bu ipuçları daha sonraki sahnelerde konular üzerinde düşüncelerimizin pekişmesinde önemli rol oynamaktadır. 1.5. Öykünün Anlatımı ve Ek Anlamlar Öykü doğursal zaman ile anlatılmaktadır. Ancak gerçek zamanın bir parçası olarak sahnede geçmişten bahsedilmektedir. Filmin genelinin aksine bu sahnede anlatıcının (Forrest Gump) bir yorumu veya anlatımına yer verilmemiş. Karakterlerin davranış ve söylediklerinden bizim yorum çıkarmamız beklenmiş. 1.6. Anlatının Diğer Özellikleri Filmde dram ve aşk filmi tür kodları okunabilir. Jenny nin sürekli uzaklara bakması dramatik bir etki yaratmaktadır. Forrest ın ise sürekli Jenny ile göz göze gelmeye çalışması 3
ise aşk filmlerinin bir özelliğidir. Bir diğer dramatik yapı olarak, son konuşmanın yapıldığı çekimde Jenny nin yaklaşarak Forrest ın elini tutması ve konuşması gösterilebilir. Karakterlerin hareketlerinde samimi oldukları ifade edilmek istendiğinden sahnede gerçeklik amaçlanmıştır. Çekimlerde bu doğrultuda gerçekleştirilmiştir. 2. Mizansen Öyküde bir önceki sahne bir gece kulübünde geçmektedir. Bu sahnede ise olay bir köprüde geçmektedir. Arka planda da bir gece kulübü gözükmektedir. Karakterler ise köprüye bir önceki sahnede olanlar yüzünden tartışarak girdikleri için mekana giriş başarılıdır. Dekor filmin geçtiği zamana uygundur. Son olarak duran araç da zamana uygun bir aksesuar olarak göze çarpıyor. Sahnede belirgin bir aydınlatma bulunmamaktadır. Sahne gece çekilmiş ve gece karanlığı var. Köprüde de sokak lambaları bulunmuyor. Etraftaki ışıkların sahneyi aydınlattığı anlaşılmaktadır. Eğer kullanılmışsa ek bir ışık kaynağı etraftan gelen ışıklarla aynı özelliği gösterecek biçimde kullanılmıştır. Karakterlerin konuşmaları sırasında arkalarında şehrin ışıkları gözükmektedir. Yüzlerinin ise kısmen, sanki etraftaki ışıklar aydınlatıyormuş gibi aydınlatılmış. Bu doğrultuda gerçekçi bir aydınlatma kullanıldığı söylenebilir. Aydınlatma karakterlerin yüz hatlarını belirginleştirdiği için sahneyi dramatikleştirdiği söylenebilir. Sahnede yer alan karakterlerin ikisi de profesyonel. Davranışları ve görünüşleri karakterlerin kişiliklerine uygun. Jenny biraz bıkkın, üzüntülü ve ani tepki veren bir davranış sergilerken Forrest (Tom Hanks) karakterinin özelliği olan yavaş çalışan, saf bir akla sahip olma özelliğini verdiği tepkilerde ve konuşmalarında yansıtıyor. Jenny genelde uzaklara bakıp konuşurken bazı durumlarda Forrest a bakıp konuşmaktadır. Forrest ise sürekli Jenny ile göz göze gelmeye çalışmaktadır ancak Jenny ondan kaçar bir tavır göstermektedir. Karakterlerin giydikleri kostümlerde zamana ve durumlarına uygundur. Jenny nin giydiği pardesu döneme uygunluk göstermektedir ve gerçekçidir. Ancak makyajı, saçları ve giysisi dağınık durmaktadır. Buda yorgun ve bıkkın olduğunu ifade etmektedir. Forrest ın üzerinde olan askeri üniforma ise kişiliğine biraz ters durmaktadır. Yani üniformanın içine oturamamaktadır. Ancak Vietnam a gideceğinin vurgulanması açısından önemli bir semboldür. 3. Sinematografi Sahne nin (sekansın) tamamı 2:02 dakika sürmektedir. Filmin çekiminde renkli, net film kullanılmış. Film hızı normal. (Kaynak bilinmiyor ancak DivX formatında saniyede 25 kare.) 16:9 ekran ölçeği kullanılmış. Normal mercek ile çekilmiş. Sahnede farklı odak ve alan derinlikleri kullanılmış. Sahnenin tamamının net gözüktüğü çekimler olduğu gibi sadece konuşan karakterin net gözüktüğü arka planın bulanık olduğu çekimler vardır. Ayrıca bir çekimde odak Forrest üzerinden Jenny üzerine geçmiştir. İlk başta Jenny bulanık iken daha sonra Forrest bulanıklaşmış ve Jenny konuşmasının başlamasıyla netleşmiş. Sahnede özel bir efekt kullanılmamış. Sahne boyunca çeşitli kamera ve çerçeveleme özellikleri görüyoruz. Sahnenin çoğunda üstten bakış hakim. Özellikle Forest ın ön planda olduğu sahnelerde üstten görüş baskın. Jenny nin ön planda olduğu sahnelerde alttan bakış tercih edilmiş. Bunu sebebi karakterlerin birbirlerine bakış açısı gibi gözükmektedir. İki karakter arasında boy farkı var. 4
Sahnede neredeyse tüm çekim ölçeklerinde çekim yapılmış. Özellikle diz, göğüs ve omuz çekimi sahne boyunca hakim. Ancak boy, yakın ve genel çekim örneklerini görmek mümkün. Sahnenin yakalanmasında iki temel hareket kullanılmış. Bunlardan birisi yatay çevirme (pan) diğeri ise kameranın kaydırılması (tracking) hareketi. Hareketler odakta olan karakterin takip edilmesi için kullanılmış, konuşma çekimlerinde kamera ise çoğunlukla sabit tutulmuş. 4. Kurgu Çekimleri birleştirip sahne (sekans) oluştururken sadece temel kesme tekniği kullanılmış. Sahne temelde bir diyalog sahnesi olduğundan çoğunlukla konuşmayı yapan karakterin çekimi alınmış. Çekimlerin uzunlukları konuşmalar ile sınırlı kalmış ve ortalama uzunluklarının aynı olduğu söylenebilir. 5. Ses Sahnenin başında dışardan, mekandan gelen bir müzik sesi olduğu söylenebilir. Ancak sahnenin teması tartışmadan, konuşmaya oradan da ayrılmaya geçtikçe müzik girilmiş ve temaya uydurulmuş. Klasik müziğin dramatik etkiyi arttırdığı ve anlatılmak isteneni tamamladığı görülmektedir. Sahnede mekanın doğal seslerini de duymaktayız. Baskın olmasa da şehir sesleri arka planda gelmektedir. Ayrıca duran aracın sesleri ve oyuncuların giysilerinin hışırtıları bile duyulmaktadır. Bu tür seslerin sadece mekanı canlandırma dışında bir etkisi yok gibi gözükmektedir. Karakterlerin dilleri geldikleri Güney Amerika eyaleti olan Alabama nın dil yapısına uygundur. Konuşmalarında bu eyaletin konuşma yapısına dikkat ettikleri görülmektedir. Konuşmaları sırasında sessiz anlar olmaktadır. Bu durumun sahnenin dramatikliğini arttırdığı gözlemlenmiştir. Kaynaklar http://www.imdb.com/glossary/s http://en.wikipedia.org/wiki/scene_%28film%29 http://homepage.newschool.edu/~schlemoj/film_courses/glossary_of_film_terms/glossary.ht ml#scene http://www.imdb.com/title/tt0109830/ http://en.wikipedia.org/wiki/forrest_gump 5