TURİZM VARLIKLARIMIZIN DÖKÜMÜNÜN ÇIKARILMASI VE DEĞER BİÇİLMESİNE DAYANAN TURİZMİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ Turizmden para kazanmak için mücadele etmek gerekir. Her şeyde olduğu gibi turizm de de en çok payı alabilmek için ülkeler, ülkeler içinde bölgeler arasında kıyasıya bir rekabet vardır. Fethiye ve çevresinin turizmden hak ettiği payı alabilmesi için, ilgili kişi, kurum ve kuruluşların bir araya gelip ortak akla dayanarak hareket etmesi ve turizmde markalaşmak yolunda bilinç düzeyinin yükseltilmesi hedeflerimizden biridir. Ayrıntılarını ileride anlatacağımız bu yöntem bize, bölgemizin turizm varlıklarının bir envanterini çıkarmamıza, varlıklarımızın turizm açısından değerini biçmemize ve turizmi geliştirmek için hedef ve öncelikler belirlememize yardımcı olacaktır. 1. Turizm Eylem Kurulu (TEK) oluşturulması 2. Süreç için bir zaman çizelgesi oluşturulması 3. Turizm varlıklarının dökümünün çıkarılması 4. Turizm varlıklarına değer biçilmesi 5. Güçlü ve zayıf yanların, fırsatların ve tehditlerin belirlenmesi (SWOT analizi) 6. Amaç, hedef ve stratejilerin saptanması 7. Gelişmelerin ölçülmesi 1- TURİZM EYLEMKURULU'NUN (TEK) ÜYELERİNİN SEÇİLMESİ Turizmi geliştirme çabaları, diğer toplumsal projeler gibi, ilgili tüm kesimlerin dahil olmasının sağlanmasıyla başarı düzeyinin yükseleceği bir çalışmadır. Onun için TEK, mümkün olan en geniş katılımla oluşturulmaya çalışılmalıdır. KURULDA KİMLER YER ALMALI Kurulda her bölgeden, ilgili her türlü kurum ve kuruluştan üye yer almalıdır. Planlama, tasarlama aşamasında birlikte çalışmak, kurum ve kuruluşlar arasında rekabet duygusunun giderilmesini sağlayacaktır. Kurulda, örneğin, şu gruplar temsil edilmelidir: banka müdürleri, Fethiye Esnaf ve Sanatkârlar Odası, Fethiye Ticaret ve Sanayi Odası, çarşı esnafı, ilçe turizm müdürlüğü, kaymakamlık, Turizm Birliği, kent konseyi, belediye meclisi, yerel turizm işletmecileri, yerel tarih ve halk kültürü ile ilgili topluluklar, bölgesel etkinlik sponsorları, rekreasyon alanlarını düzenleyen görevliler, üniversite, turizm meslek lisesi, vb. FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 1/8
2- ZAMAN ÇİZELGESİ OLUŞTURMA Bu, TEK'in yapacağı ilk iştir. Kurulun, sorumluluk ve yetkisi görece daha yüksek olan üyelerinden oluşan bir alt kurulu tarafından yapılması yeterlidir. Çizelge, bölgemizdeki turizmin geliştirilmesi için atacağımız yedi adımın son gün bilgisini içerir. Yapılacak İş Tamamlanma Tarihi 1 2 3 4 5 TEK üyelerinin seçimi Zaman çizelgesi oluşturma Turizm varlıklarının dökümünün çıkarılması ve değer biçilmesi Güçlü ve zayıf yanların, fırsatlar ve tehditlerin belirlenmesi Amaç,hedef ve stratejilerin saptanması 3- TURİZM VARLIKLARININ DÖKÜMÜNÜN ÇIKARILMASI Her yörenin turizm olanak ve varlıkları birbirinden farklıdır. Bundan ötürü, TEK'in yapacağı ikinci iş, yerel ve bölgesel çekim merkezlerinin, turizm tesislerinin ve turizmi destekleyici hizmetlerin genel bir dökümünü çıkarmaktır. Bu döküm TEK'e, bölgeye daha çok turist çekmek için hangi ürünlerin birleştirilebileceği, karıştırılabileceği ve gelişim için yeni ya da potansiyel hangi alanların olabileceğinin belirlenmesi konularında yardımcı olacaktır. Döküm, iki tür turizm varlığını içermelidir: i) turistik çekim merkezleri ii) altyapı ve destek hizmetleri. Çekim Merkezleri Doğal güzellikler Rekreasyon etkinlikleri Kültürel ve tarihi yerler Özel etkinlikler ve festivaller Konaklama tesisleri Kongre tesisleri Yiyecek içecek kuruluşları Alışveriş olanakları Destek hizmetleri İş gücü FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 2/8
4- TURİZM VARLIKLARINA DEĞER BİÇİLMESİ Turizm envanteri, yörenin çekici özelliklerinin alt alta sıralanmasından daha öte bir şeydir. Envanterde, kaynağın farklılığı ve genel olarak kalitesi değerlendirilmeli, aynı zamanda belirli özelliklerinin çekim gücünün bir ölçümü de yer almalıdır. DEĞERLENDİRME ÖLÇÜLERİ a. Farklılık Çekim merkezinin, benzerlerine kıyasla farklılığının dört kademeli ölçüsü. Turistler birçok seçenek arasından, kendilerine yeni ve farklı bir şey/çevre sunanı seçerler. Farklılık, Fethiye'nin tercih edilmesini sağlamak için kullanılabilir. Kademeler, aşağıdaki gibi belirlenebilir: (4) Ulusal ya da uluslar arası çekim gücüne sahip yer (3) Pazarda sadece birkaç benzeri olan yer (2) Pazarda birçok benzeri olan yer (1) Sadece çevre yörelerden ziyaretçi çeken yer b. Nitelik/Kalite Beş kademeli, fiziksel görünümü, işletme prosedürlerini, müşteri memnuniyetini ve diğer vasıfları değerlendiren ölçü. Nitelik öznel bir ölçü olduğundan, varlıkların niteliklerini belirlerken, mümkün olduğunca ziyaretçilerin gözüyle değerlendirme yapmaya çalışmak gerekir. (5) Çok iyi (4) İyi (3) Orta (2) Ortanın altı (1) Bayağı c. Çekim Gücü Dört kademeli, potansiyel ziyaretçileri uzaklardan getirebilme gücü. Bu güç, çekim merkezin ziyaret etmek için gelen turist sayısıyla ve buraya ne kadar uzaktan geldikleriyle ölçülür. Dökümdeki her bir kalem, pazarın coğrafi kapsamına göre değerlendirilmelidir. (4) Çok devletli, ulusal ve ulurlar arası pazardan turist çekme gücü (3) Bölgedeki metropollerden ziyaretçi çekme gücü (2) Bölgedeki küçük yerleşim yerlerinden ziyaretçi çekme gücü (1) Yöreden ya da komşu bölgelerden ziyaretçi çekme gücü d. Ziyaret Etme İsteği/Güdüsü Turistlerin, belirli bir yeri ziyaret etmeleri için temel beş neden vardır. Turist bölgemize neden geliyor? Zevk için seyahat etme sebepleri karışıktır ve bir insan için değişkendir. Envanterdeki kalemler için en önemli neden seçilerek tespit yapılmalıdır. Estetik : Çevre, manzara görmek Aidiyet : Aile ya da dostları ziyaret, kökleri araştırma, arkadaşlık Bilgi : Kültürel nedenler, eğitim programları Dinlenme : Kaçma isteği, kum ve güneş, gerilim azaltma Statü : Kişilik geliştirme, toplumsal kabul, prestij ve statü arayışı FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 3/8
Her turizm varlığı için yapılacak değerlendirme, aşağıdaki gibi bir çizelgede tutulabilir: Çekim Merkezleri / Destek Hizmetleri Merkez Sayısı Farklılık 4 3 2 1 Nitelik Çekim Gücü 5 4 3 2 1 4 3 2 1 Güdü 5- GÜÇLÜVE ZAYIF YANLARIN, FIRSATLARIN VE TEHDİTLERİN BELİRLENMESİ (SWOT ANALİZİ) SWOT analizi, turizm varlık envanterinin değerlendirilmesinin bir özetidir. Analiz TEK'e, (a) Mevcut altyapının turizmin gelişmesini ne ölçüde karşıladığının belirlenmesi (b) Bölgedeki turistik çekim merkezlerinin zayıf yönlerinin ve kaygıların belirlenmesi (c) Mevcut varlıkların geliştirilmesi fırsatlarının belirlenmesi (d) Turizmin gelişmesi için fırsat olarak nelerin kullanılabileceğinin belirlenmesi olanağını sağlar. Analizin Adımları: i. Envanterde yer alan her bir varlık için altyapı desteğinin düzeyi belirlenir. Çekim Merkezleri ve Desteği Önce, yakındaki altyapının çekim merkezini destekleyip desteklemediğinin belirlenmesi gerekir. Erişilebilirlikte ulaşım altyapısı en büyük rolü oynadığından, bölgedeki yolların uzandığı yerlerin ve düzgünlüğünün belirlenmesi önemlidir. Yollardaki işaretler ziyaretçileri yönlendirmede yeterli midir? Ziyaretçilerin gereksinimine yanıt verecek çeşitlilikte otel ve restoran var mıdır? Sektörün gerektirdiği nitelikli iş gücü mevcut mudur? Çekim Merkezleri ve Desteği Çizelgesi Aşağıdaki çizelge doldurularak yeterli altyapı ve hizmet desteği olmayan çekim merkezleri belirlenebilir. Çekim Merkezi Derecesi Yakınlarda Varlığı (E/H) Yol İşaret Otel Restoran İş gücü Derecesi Aşağıdaki kademelendirme, bölgenin altyapısının tarafsızca değerlendirilebilmesi için TEK'e yardımcı olacaktır: (4) Kolay bulunur yollar ve etkili işaretler; otel, restoran ve çeşitli hizmetler yakında (3) İşaretlerle geliştirilmiş yol ağı; otel, restoran ve çeşitli hizmetler yakında FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 4/8
(2) Zayıf yol erişimi; yakında birkaç destek hizmeti (1) Zayıf yol erişimi; yakında hiç destek hizmeti yok ii. Bölgedeki çekim merkezlerinin ihtiyaç duyduğu altyapı düzeltmeleri ve düzenlemeleri betimlenir. eksiği olan çekim merkezleri için, altyapıda yapılması gerekli olduğu düşünülen değişiklikler, yenilikler ve gelişmeler her bir çekim merkezi için ayrı ayrı incelenerek sıralanır. Çekim Merkezi Gerekli ve Hizmetler Zayıf Yanlar ve Tehditler iii. Her bir çekim merkezinin değerlendirmesi özetlenir. Aşağıdaki çizelge, bölgedeki çekim merkezlerinin genel kalite değerlendirmelerinin düzenlenmesine yardımcı olacaktır. Bu çizelge, 5 ve 4 dereceler için ayrı, 3, 2 ve 1 dereceli merkezler için ayrı olmak üzere iki tane düzenlenir. Çok iyi ve İyi dereceli Çekim Merkezleri Çekim Merkezi Farklılık Çekim Gücü Güdü Düzeyi Orta, Ortanın altı ve Bayağı dereceli Çekim Merkezleri (Belirtilmemişler Dahil) Çekim Merkezi Farklılık Çekim Gücü Güdü Düzeyi iv. Merkez için kaygılar (zayıf yanlar ve tehditler) belirlenir. Her bir merkez için mevcut ya da potansiyel ziyaretçilere yönelik çekiciliği etkileyebilecek zayıf yanlar ve tehditler belirlenir. TEK, bu kaygılar hakkında bir şey yapılıp yapılamayacağını da irdeleyerek aşağıdaki çizelgeyi oluşturur. FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 5/8
Çekim Merkezi Değişebilir mi (E/H) Zayıf Yanlar / Tehditler v. Bölgedeki turizm için bir, üç ve beş yıl sonraki fırsatlar belirlenir. Aşağıdaki çizelgeye, yatırım yapılmasının iyi olacağı düşünülen, gelişme potansiyeli olan çekim merkezleri ve alanları sıralanır. Her bir merkez ve alan için potansiyel bir çekim gücü de düşünülür. Potansiyel Çekim Merkezleri / Alanları Potansiyel Çekim Gücü (1..4) vi. Çizelgeler ve zayıf yanlar, fırsatlar ve tehditler özetlenir. Önceki aşamalarda oluşturulan çizelgeler kullanılarak bölgedeki turizmin en önemli sorunları TEK üyeleri tarafından görüş birliğine varılarak tespit edilir. Önceki aşamalarda oluşturulan çizelgeler, aşağıdaki çizelgede toplanır. Çekim Merkezi Farklılık Nitelik Çekim Gücü Güdü Derecesi Bölgenin turizminin gelişmesinin önünde duran önemli engel ve sorunlar kısaca özetlenir. Sorun Açıklama FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 6/8
6- AMAÇ, HEDEF VE STRATEJİLERİN SAPTANMASI AMAÇLARIN OLUŞTURULMASI Turizmi geliştirme tasarısı için belirlenecek amaçlar, odağı belirgin ve bölgesel gelişme planlarıyla uyumlu ve tutarlı olmalıdır. Amaçlar, bölgedeki turizmin geleceği ile ilgili emelleri ifade eder; gerçekleştirime ilişkin ayrıntıları belirtmez. Amaçları belirlemek için beş yıllık geleceği düşünmek önerilmektedir. Bölgenin gelişme planları içinde turizmin oynayacağı rolün ne olacağı sorusuna verilecek yanıtlar amaçları oluşturur. Örnekler: Turizmle ilgili yeni yatırımları çekerek, bölgedeki yaşam standartlarını yükseltmek. Bölgeye turist çekmede Fethiye'nin lider olması. Turizmin, toplumun gelişmesinde birincil etken olması. Ekolojik anlamda turizm programı geliştirme. Fethiye'nin halı, kilim ve bürümcük alışveriş merkezi olması. Amaç Kısa Orta Uzun HEDEFLERİN OLUŞTURULMASI Turizmi geliştirme planı, amaç ve öncelikleri açık seçik tanımlamalıdır. Amaçlar, oluşturulmuş olan turizm envanteri ve SWOT analizine dayanmalıdır. Her bir amaca ulaşmak için hedefler, her bir hedef için de stratejiler belirlenir. Hedefler, amaçlara nasıl ve ne zaman ulaşılacağını tarif eder. Stratejiler de hedefe ulaşmaya yarayan, açıkça tanımlanmış eylemleri ifade eder. Her bir amacın hedefleri, şunları açıklığa kavuşturmalıdır: Turizm etkinlikleri nerede özendirilecektir? Genellikle turizm çekim merkezleri turist etkinliklerine yakın olmalıdır ki alışveriş merkezi etkisi yapsın. Bu, ziyaretçilere görsel sufle sağlar ve turist etkinliklerini belirli alanlarda toplar. Hangi çekim merkezleri ya da turizm altyapı ve hizmetleri hedeflenecektir? Bunlar yeni çekim merkezleri olabileceği gibi mevcut merkez ve alanlarda ya da hizmetlerde yeni yatırımlar da olabilir. Hedef kitle kimler olacaktır? Kaç ve hangi fayda odaklı ziyaretçi grupları hedeflenmektedir? Hedeflenen grupların her birinin demografik ve sosyoekonomik özellikleri tanımlanmalıdır. Bölgenin bilinirliği nasıl artırılacaktır? Her bir gruba ulaşmak için hangi teşvik araçları kullanılacaktır? Program, örneğin, bilinirlik mi sağlayacaktır, algıyı mı değiştirecektir ya da ziyaret süresini mi uzatacaktır? Amaçlara ne zaman ulaşılacaktır? Hedefler ne zaman gerçekleştirilecektir? Kısa, orta ve uzun vadede neler beklenmektedir? FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 7/8
STRATEJİLERİN OLUŞTURULMASI Amaç ve hedefler daha genel ifadelerken stratejiler, hangi hedefi kimin, ne zaman, nasıl ve nerede yapacağını daha kesin olarak tanımlar. Stratejiler, tamamlandığında bir hedefte belirtilen sonuçları meydana getirmeye yardım edecek eylemler dizisidir. Stratejiler, şunlar için kullanılabilir: Turizmi geliştirme amaçlarına ulaşmak için ilçe ya da bölgedeki kurum ve kuruluşlarla birlikte çalışmak için zaman çizelgesi oluşturmak. Bir promosyon ya da tanıtım kampanyası tasarlamak. Kampanya ya da promosyonun hedefini, zamanını, hangi medya ortamında yer alacağını ve mesajın iyice tanımlanması gerekir. Her bir amacı tanımlamak. Kim tarafından, ne zaman ve nasıl bir pazar araştırması yapılacağını belirlemek. Hedef ve stratejileri belirlemek. 7- GELİŞMELERİN ÖLÇÜLMESİ / İZLENMESİ Turizm envanteri, SWOT analizi ile amaç ve hedeflere dayanan turizmi geliştirme önerileri içeren bir rapor hazırlanır ve ilçede turizmle ilgili hareketlenmeyi sağlayacak kişi, kurum ve kuruluşlara sunulur. TÜİK verileri ile gözden geçirilmiş turizm varlık envanteri kullanılarak zaman zaman gelişmeler ölçülebilir. Kaynak : http://communitydevelopment.uiuc.edu Metin ilgili kaynaktan derlenmiş, Uğur Çaçaron tarafından Türkçe'ye çevrilip Fethiye ve Türkiye'ye uyarlanmıştır. FTSO Turizmin Geliştirilmesi Projesi 8/8