MATEMATK ÖRETMNDE BULMACA ETKNLNN ÖRENC BAARISINA ETKS THE EFFECT OF PUZZLE EXPERINCE TO THE STUDENTS SUCCESS IN MATHS TEACHING Yrd.Doç.Dr. EMN AKKAN ÖZET Bu çalımanın amacı; bulmaca etkinliinin, ilköretim birinci kademedeki örencilerin matematik derslerindeki baarıları üzerine etkisini aratırmaktır. Aratırmada denek olarak 2003-2004 öretim yılı 2. döneminde Edirne li ehit Üstemen Efkan Yıldırım lköretim Okulu nda okumakta olan 62, dördüncü sınıf örencisi yer almıtır. Kontrol gruplu öntest; son-test deseninin kullanıldıı bu aratırmada 32 örenciden oluan deney grubu ve 30 örenciden oluan kontrol grubu karılatırılmıtır. Kontrol grubunda geleneksel yöntemle öretim yapılmı, buna karın deney grubunda bulmaca etkinlii kullanılarak öretim yapılmıtır. Verilerin elde edilmesinde, aratırmacı tarafından hazırlanan, güvenirlii 0.90 olan baarı testi kullanılmıtır. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıtır. Kontrol grubunun ön-test/son-test aralarındaki iliki için t testi uygulanmıtır. Ayrıca deneklerin ön-test ve sontest deerlerinin farkları alınmı ve kontrol grubu ve deney grubu birbirleri ile karılatırılmıtır. Sonuç olarak elde edilen bulgular bulmaca etkinlii kullanılarak yapılan öretimin, geleneksel yönteme göre daha etkili olduunu ortaya koymaktadır. Anahtar sözcükler : Matematik Öretimi,Bulmaca Etkinlii SUMMARY The aim of this study is to determine the effect of puzzle experience to the students succens in Maths teaching in primary schools.the study includes 62, fourth year students attending ehit Üstemen Efkan Yıldırım lköretim Okulu in the second semester of 2003-2004 education year.pretest and final-test are used and the experiment group consisting of 32 students and the control group consisting of 30 students are compared.in the control group, the traditional teaching method is used where as puzzle experience are used in the experiment group.the test having the reability of 90% is used by the researcher.arithmetic mean and standart deviations are calculated white processing the data. t test is used to determine the relationship between pre-test and final-test of the control group.the difference of the values regarding the pre-test and final-test are determined and the control group and experiment group are compered to each other.in conclusion, it is found out that using puzzle experience in teaching is more effective than the traditional method. Key Words :Maths teaching,puzzle exprience. Trakya Üniversitesi, Eitim Fakültesi 140
Emin AKKAN GR Matematiksel oyunlar matematik öretiminde deiik amaçlar için kullanılabilir. Özellikle küçük sınıflarda örencilerin zevkle katıldıı, örenilenin pekitirilmesi aamasında kullanılan etkinliklerdir. Oyunun içinde soru veya sorular vardır. (Altun, 2002) Bulmacaların ana prensibi kelimelerin veya sayıların karmaık bir ekilde kullanılmasıdır. Genellikle kelime veya sayılarla oyun oynamaktır. Bulmaca etkinlii matematik öretimindeki bingo etkinliine benzemekle birlikte bireysel ve güncel yaamımızda kullandıımız bulmacalar eklinde hazırlanan bir oyundur. Matematik korkusu ve kaygısı üzerine yapılan çalımalar göstermitir ki; çocukların matematik ile ilgili yaantıları arttıkça matematie karı olumlu tutumlarında azalmalar olmaktadır. Bu olumsuz tutum yıkılmadıkça matematik baarısının yükselmesi mümkün deildir. Dolayısıyla, örencilerin matematik dersine karı olumlu tutum gelitirebilmeleri için, örenme ortamı ilgi çekici hale getirilmeli ve matematik öretiminde oyunlatırılmı etkinliklere yer verilmelidir.(engül, 2002) Aratırmalar, örenilen bilginin bellekte kalma oranının örenme biçimi ile yakından ilgili olduunu göstermektedir. Örenme ekline göre örenilen bilginin zihinde kalma oranlarının okuma ile örenme %10; açıklamayı dinlemek suretiyle örenme %20; bir yandan dinlerken bir yandan tahta veya tepegözle izleme halinde %30; birinin yaptıını izleme ve açıklamayı dinleme halinde %50 olduu belirtilmektedir. Bütün bunlar ve örenmenin psikolojik temelleri, örencinin çalımanın merkezinde olması, etkinlikleri kendisinin yapması gerektiini ortaya koymaktadır. Bu durum çada örenme durumlarına etkinlik yapma ekliyle yansımıtır. Her etkinlik bir problem olmak zorunda deildir. Bazen bir bilginin pratik hayattaki uygulaması üzerinde çalımak, bazen bir oyun, bilinen bir baıntının geometrik bir uygulamasını yapmak da bir etkinliktir.(altun, 2002) Bir dersin, bir ünitesinin (konusunun) bitiminde, o ünitede öretilmesi planlanmı olan hedef davranıların tümü yoklanmalıdır. Bu yolla, bunlardan hangilerinin tam olarak örenilmi; hangilerinin örenilmesi eksik kalmı ve hangilerinin ise hiç örenilmemi olduu meydana çıkarılmalıdır. Özellikle örenilmesi eksik kalmı yada hiç örenilmemi olduu görülen davranıların örenilmeyi nedenlerine de inilmeye çalıılmalıdır. Bu yapılmadıkça, bir ünitede öretilmesi planlanmı olan davranıların tümü örenilemeyecektir. Böyle bir durumda, örenme eksikliklerini bilerek onları tamamlamak isteyen örencilerin eksikliklerinin neler olduu bilinemeyecektir. Bu bilinmeyince, onlara, örenme eksikliklerini tamamlamada yardımcı olunamayacaktır. Böyle bir durumda ise, bu ünitede örenilenlere dayalı olarak dersin daha sonraki ünitelerinde örenilecek olan yeni davranıların örenilmesi güçleecek ve hatta olanaksız hale gelebilecektir.(özçelik, 1992) Hazır olu düzeyleri ve güdü dereceleri bakımından birbirine benzeyen örencilerin, bir ünite yada dersteki hedeflerle tutarlı örenme 141
düzeyleri birbirinden farklı olabilmektedir. Dier koullar bakımından denk sayılabilecek örencilerden, yüksek nitelikli bir öretim hizmeti eliinde örenmekte olanlar, düük nitelikli bir öretim hizmeti eliinde örenmekte olanlardan daha çok örenmektedirler.( Özçelik, 1987; Bloom, 1984) AMAÇ Bu çalımanın amacı; bulmaca etkinliinin ilköretim birinci kademe örencilerinin matematik baarılarına etkisini saptamaktır. SINIRLAMALAR Bu aratırma, Edirne li ehit Üstemen Efkan Yıldırım lköretim Okulu 4. sınıflarından iki ube ile ve matematik dersi geometri üniteleri ile sınırlıdır. YÖNTEM a) Denekler Edirne li ehit Üstemen Efkan Yıldırım lköretim Okulunda 2003-2004 eitim öretim yılının 2.döneminde, 4-A ubesinde okumakta olan 32 ve 4-B ubesinde okumakta olan 30 örenci olmak üzere toplam 62 örenci aratırmanın deneklerini oluturmutur. b) Deney Deseni Deney deseni olarak Kontrol Gruplu Ön ve Son Test Modeli nin kullanıldıı aratırmada deney grubunda aratırmacı tarafından oluturulan bulmacaların kullanılması salanmı ve sınıf öretmeni bu konuda bilgilendirilmitir. Kontrol grubunda ise geleneksel öretim yapılmı, sınıf öretmenine yöntem konusunda hiçbir müdahalede bulunulmamıtır. c) lem Basamakları Aratırmada yer alan ilemler sırasıyla aaıda verilmitir. 1) 2003-2004 eitim-öretim yılı 2. dönem baında aratırmada yaralanılan iki grubada aratırmacı tarafından gelitirilen ön-test uygulanmıtır.daha sonra sınıf öretmeninden geometri konularının ilenecei günler alınmı ve o günlerde bulmacalar hazırlanmıtır.öretmen tarafından konular 22 ders saatinde ilenmi; aratırmacı tarafından toplam 12 bulmaca hazırlanmıtır. 2) Deney grubunda, her konu sonunda aratırmacının hazırlamı olduu bulmacalar materyal olarak örencilere sunulmutur. Bunun sonucunda örencilerin konuyu anlayıp anlamadıkları, bilgilerin eksik kalıp kalmadıı deerlendirilmeye çalıılmı ve bu eksiklikler saptanarak giderilmeye çalıılmıtır. 3) Yine deney grubunda, her konunun sonunda örencilerin 142
Emin AKKAN kendilerinin bulmaca hazırlamaları için eve ödevler verilmitir.lk 3 bulmaca örnekleri aratırmacı tarafından hazır olarak verilmi, 4 bulmaca örenciler tarafından hazırlanmıtır. 4) Kontrol grubunda normal öretim sürdürülmütür. 5) 2. dönemin sonunda, deney ve kontrol gruplarında, dönem baında ön-test olarak uygulanan test her iki grubun örenme düzeyini belirlemek amacıyla okulların kapanmasına bir hafta kala tekrar uygulanmıtır. d) Bulmaca Etkinlii Bulmaca etkinlii 2 bölümden olumaktadır. 1. Aratırmacı tarafından hazırlanmı sorular. 2. Soldan-saa, aaıdan-yukarı cevaplardan oluan tablo. Sorular ve tablo, aynı kaıt üzerinde hazır olarak örenciye verilir.örenci verilen soruları çözdükten sonra bulduu cevapları kendisine sorularla birlikte verilen tabloya yazmalıdır. Soldan saa: 1. Bir üçgenin iç açılarının ölçümlerinin toplamı kaç derecedir? 2. Aynı doru üzerinde olmayan 3 noktanın ikier ikier birletirilmesi ile oluan eriye verilen ad? - Kenarları 3, 2, 2 birim olan üçgenin çevresi kaç birimdir? 3. Uzun kenarları ile kısa kenarları birbirine eit, açılarının ölçümü dik açı olan dörtgenlere verilen ad? 4. Alanı 36 cm 2 olan bir karenin bir kenarı kaç cm dir? - Kenarları 6 birim ve 2 birim olan dikdörtgenin alanı kaç birim 2? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 Y Ü Z S E K S E N 2 Ü Ç G E N Y E D 3 D K D Ö R T G E N 4 A L T I O N K e) Verilerin Toplanması Ve Çözümlenmesi Deneklerin, 4. sınıf matematik dersi geometri ünitelerine ilikin baarılarını belirlemek amacıyla test (güvenirlii 0.90) gelitirilmitir. Uygulanan ön-test ve son-test sonucunda elde edilen veriler bilgisayara aktarılmı ve sonuçlar SPSS paket programı yardımıyla yorumlanmıtır. Verilerin aritmetik ortalaması(x) ve standart sapması(ss) alınmıtır. Bunun yanında deney grubu ve kontrol grubu deneklerin ön-test ve son-test deerleri t testi ile karılatırılmıtır. Deneklerin ön-test ve son-test deerlerinin farkları alınmı ve kontrol grubu ve deney grubu birbirleri ile karılatırılmıtır. Sonuçlar p<0.01 ve p<0.05 düzeyinde incelenmitir. 143
BULGULAR Bu aratırmada 32 deney grubu örenci ve 30 kontrol grubu örenci kullanılmıtır. Kontrol grubu ve deney gurubu deneklere çalıma öncesi ve sonrası aynı gün deerlendirme testi uygulanmı, deerlendirmeler 0-100 puan üzerinden yapılmıtır. Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması (X) ve standart Sapması (SS) alınmıtır. Bunun yanında deney grubu ve kontrol grubu deneklerin ön-test ve son-test deerleri t testi ile karılatırılmıtır. Deneklerin ön-test ve son-test deerlerinin farkları alınmı ve kontrol grubu ve deney grubu birbirleri ile karılatırılmıtır. Sonuçlar p<0.01 ve p<0.05 düzeyinde incelenmitir. Tablo 1. Deney Grubu ve Kontrol Grubu Deneklerin Min.(Minimum), Maks.(Maksimum) X(Aritmetik Ortalama) ve SS(Standart Sapma) Deerleri. Gruplar Test N Min. Maks. X SS Deney Grubu Ön-Test 32 15 90 59,38 16,20 Son-Test 32 35 100 72,03 18,92 Kontrol Grubu Ön-Test 30 40 90 73,67 12,99 Son-Test 30 35 100 77,67 15,52 Bu sonuçlara göre deney grubu deneklere uygulanan test ölçeine göre; ön-test, minimum 15, maksimum 90, aritmetik ortalama(x) ve standart sapmaları (SS) 59,38±16,20 olarak bulunmu, son-test, minimum 35, maksimum 100, aritmetik ortalama(x) ve standart sapmaları (SS) 72,03±18,92 olarak bulunmutur (Tablo 1.). Kontrol grubu deneklere uygulanan test ölçeinde ise ön-test, minimum 40, maksimum 90, aritmetik ortalama(x) ve standart sapmaları (SS) 73,67±12,99 olarak bulunmu, son-test, minimum 35, maksimum 100, aritmetik ortalama(x) ve standart sapmaları (SS) 77,67±15,52 olarak bulunmutur(tablo 1.). Tablo 2. Deney Grubu ve Kontrol Grubu Deneklerin Ön-Test ve Son-Test X(Aritmetik Ortalama), SS(Standart Sapma) ve Karılatırmalı t Deerleri. Gruplar N X Ö - X S SS t p Deney Ön Test - Son Test 32-12,66 14,53-4,93 0,00** Kontrol Ön Test - SonTest 30-5,67 16,80-1,85 0,08 ** p<0.01 *p<0.05 Deney grubu deneklerin ön-test ve son-test deerleri t testi ile karılatırılmı ve burada deney grubu deneklerin ön-test i ile son test i arasında t = -4.93 (p<0.01) lık anlamlı bir ilikiye rastlanmıtır. Kontrol grubu deneklerin ön-test i ile son test i arasında ie t = -1.85 lik bir iliki bulunmu bu durum kontrol grubu deneklerde herhangi bir anlamlılık olmadıını göstermektedir (Tablo 2.). 144
Emin AKKAN Tablo 3. Deney Grubu ve Kontrol Grubu Deneklerin Ön-Test ve Son-Test Toplamı ve Son-Test ve Ön-Test Fark Deerlerinin X(Aritmetik Ortalama), SS(Standart Sapma) ve Karılatırmalı t Deerleri. Parame Gruplar N X SS t p tre Farkı Deney Grubu (Son Test - 3 12,66 14,5 1,7 0,08 Ön Test) 2 4 6 Kontrol Grubu (Son Test - Ön Test) 3 0 5,67 16,8 0 ** p<0.01 *p<0.05 Ayrıca kontrol grubu ve deney grubu deneklerin ön-test ve son-test deerlerinin farkları alınmı ve t = 1,76 olarak bulunmutur. Kontrol ve deney grubu deneklerin son-test - ön-test son-test deerlerinde gruplar arasında herhangi bir anlamlılık bulunamamıtır (Tablo 3.). Sonuç olarak, deney grubu deneklerin ön-test ve son-test deerleri arasındaki anlamlılık matematik eitiminde bulmaca ile öretim yönteminin verimlilii açısından istatistiki olarak büyük önem arz etmektedir. SONUÇ VE ÖNERLER Aratırmadan elde edilen bulgulara göre; geleneksel yöntemin uygulandıı kontrol grubundaki örencilere nazaran, bulmaca etkinlii uygulanan deney grubundaki örenciler lehine manidar farklılıklar olumutur. Yani uygulanan bulmaca teknii, örencilerin örenme düzeylerini olumlu anlamda etkilemektedir Bunun yanında bulmaca etkinliinin uygulandıı grupta, örencilerin derse karı ve ödev yapmaya daha istekli oldukları gözlenmitir. Ayrıca her konunun sonunda uygulanan bulmaca etkinlii sayesinde örencilerin örenmedeki eksiklikleri veya hiç örenemedikleri bilgiler saptanabilmektedir ve bu sayede bu bilgiler tamamlanabilmektedir. Bir çok aratırmacıya göre de; uygulanan yeni etkinlikler örencilerin baarısını arttırmaktadır. Bulmaca etkinliinin ilköretimin birinci kademenin bütün sınıflarındaki matematik dersleri için, hatta dier tüm derslerde uygulanmasının faydalı olacaı düünülmektedir. Aklan, Bülbül ve Öner (1998) in yapmı olduu kimya öretiminde bulmacalar çalımasının sonuçları da bu aratırmayı desteklemektedir. Ayrıca, sınıf öretmenlerinin sınıf öretmenlii programı matematik öretimi dersinde öretilmekte olan etkinlikler konusunda bilgilendirilmeleri ve bu etkinliklerden faydalanmaları salanmalıdır. 145
KAYNAKLAR Alkan M. ; Bülbül B. ; Öner G. (1998) Kimya Öretiminde Bulmacalar. Trakya Üniversitesi 12.Ulusal Kimya Kongresi. Edirne. Altun, M. (2002). Matematik Öretimi. stanbul: Alfa Yayıncılık. Balcı Ali (2001). Sosyal Bilimlerde Aratırma. Ankara: Pegem Yayıncılık. Bloom B.S. (1979). nsan Nitelikleri ve Okulda Örenme. Çeviren: Durmu Ali Özçelik, (1984). Ankara: Milli Eitim Basımevi. Büyükkoyuncu, Z. (2003). lköretim 4. Sınıf Ders Kitabı. stanbul: Bu Yayın Evi. Büyüköztürk,. (2001). Deneysel Desenler, Ankara, Pegem Yayıncılık. Özçelik, D.A. (1987). Eitim Programları ve Öretimi Genel Öretim Yöntemi. Ankara: ÖSYM Eitim yayınları 8. Özçelik, D.A. (1989). Test Hazırlama Kılavuzu. Ankara: ÖSYM Eitim Yayınları. Özçelik, D.A. (1992). Ölçme ve Deerlendirme. Ankara: ÖSYM Yayınları. engül,. (2002). lköretim Matematik Eitiminde Dramatizasyonun Önemi ve Dramatizasyon Örnekleri Marmara Üniversitesi Uluslar Arası katılımlı 2000 li Yıllarda 1. Örenme ve Öretme Sempozyumu. stanbul. 146