ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Aratırmaları Dergisi Issn: Cilt: 2 Sayı: 4 Aralık 2011

Transkript

1 ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Aratırmaları Dergisi Issn: Cilt: 2 Sayı: 4 Aralık 2011 AKTF ÖRENME TEKNKLERNN DNLEME BECERS ÜZERNDEK ETKLER* THE EFFECTS OF ACTIVE LEARNING TECHNIQUES ON LISTENING ABILITY Talat AYTAN** Özet Bu aratırmada ilköretim 6. sınıf örencilerinin dinleme becerileri, aktif örenme tekniklerinden oluan bir dinleme eitimi programı ile gelitirilmeye çalıılmıtır. Aratırmanın temel amacı dinlemenin gelitirilebilir bir dil becerisi olduunu, örencilerin dinleme becerilerinin aktif örenme teknikleriyle gelitirilebileceini, bu tekniklerin örencilerin Türkçe dersine yönelik tutumları üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Anahtar Kelimeler: Dinleme becerisi, dinleme eitimi, aktif örenme teknikleri, baarı, Türkçe dersine yönelik tutum. Abstract In this research, the listening ability of the 6th grade primary students has been intended to improve with the use of a listening education program consisting of active learning techniques. The main aim of this research is to display that listening is improbable language ability and the listening ability off the students can be improved by active learning techniques and also to show the effects of this technique on the students attitudes towards Turkish lesson. * Bu çalıma, Selçuk Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eitimi Bilim Dalında 2011 yılında tamamlanan Aktif Örenme Tekniklerinin Dinleme Becerisi Üzerindeki Etkileri adlı doktora tezinin verilerinden yararlanılarak hazırlanmıtır. ** Yrd. Doç. Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkçe Eitimi Bölümü.

2 Key Words: Listening ability, education of listening, active learning techniques, success, attitude towards Turkish Lesson. Giri Türkçe öretimi dört temel dil becerisi üzerinden yürütülmektedir. Bunlardan okuma ve dinleme anlama; konuma ve yazma ise anlatma becerileri olarak ifade edilmektedir. Günlük hayatta en fazla kullanılan beceri dinlemedir. Dinleme becerisi farklı ekillerde tanımlanmaktadır: Sözlü iletiim sürecinde etkili anlama ve cevap verme yetenei (Johnson, 1951: 58). Konuulan kelimelere dikkat etmek, seslerin yanı sıra onları anlamak (Hampleman, 1958: 49). itmeyi, anlamayı, anlaılan bilgileri önceki bilgilerle bütünletirmeyi ve gerekirse cevap vermeyi içeren aktif bir süreç (Wolff, Marsnik, Tacey ve Nichols, 1983). Her gün hiç düünmeden, çevremizde olup biteni anlamlandırmak için kullandıımız bir dil becerisi (Rost, 1994: 1). Mesaja younlamak için iitilenlerden pek çounu zihinsel bir süzgeçten geçirme, iitmeden çok daha öte bir i (Jalongo, 1995: 13). Konumayı, kıpırdamayı, çeitli konularda dolaan zihni durdurmak ve konuanın söylediklerine kilitlenmek (Moore, 120). Seslerin ve varsa konuma görüntülerinin farkında olmayla ve onlara dikkati vermeyle balayan, belli iitsel iaretlerin tanınması ve hatırlanmasıyla süren ve anlamlandırılmasıyla son bulan psikolojik bir süreç (Ergin ve Birol, 2000: 115). Dinleme, sözsel bir girdiyi anlama ve yorumlama sürecidir. Dinleme, anlamaya dayalı, birçok ilemin bir arada, etkileimsel olarak gerçekletii bir edimdir (Keçik ve Uzun, 2004: 111). Dinleme, konuan ya da sesli okuyan bir kiinin vermek istedii sözlü mesajları doru olarak anlayabilme etkinliidir (Özbay, 2005: 11). Dinleme konuma dilinin zihinde anlama dönütürüldüü karmaık ve çok aamalı bir süreçtir (akt. Akyol, 2010: 1).

3 Dinleme, iletileri anlayabilme, uyarana tepkide bulunabilme etkinliidir. Dier bir deyile dinleme, konuma ve ya da okuma yoluyla gönderilen bir iletinin kavranmasıdır (Gürgen, 2008: 49). Dinleme, dinleyicinin önce söylenilenlerle sonra söylenilenler arasında balantı kurma ve iletiim içindeki ilevini anlama yeteneidir (Temur, 2001: 61). ittiimizi anlamak ve saklamak (Kantemir, 1997: 12). Dinleme kendiliinden gelien bir beceri olarak kabul edildii için ihmal edilmi, kaybolmu, unutulmu, yetim kalmı, üvey gibi sıfatlarla nitelendirilmitir. Dinlemenin doal olarak gelitii ve öretilemeyecei inancı son yüzyılda bu beceri üzerine yapılan aratırmalarla yıkılmıtır. Bilindii üzere bu aratırmanın amacı da ilköretim altıncı sınıf örencilerinin dinlediini anlama becerilerini gelitirmeye yöneliktir. Dinlemenin deerlendirilmesinde kısa cevaplı sorular, çoktan seçmeli maddeler, eletirme maddeleri, doru/yanlı maddeleri, açık uçlu sorular, tutum ölçekleri, öz deerlendirme ve gözlem formları, kontrol listeleri gibi geleneksel ve modern ölçme-deerlendirme araç ve yöntemleri kullanılmaktadır. Dinleme becerisi öretim programlarında yerini alan okuma, konuma ve yazma becerisi kadar önem arz etmektedir. Çünkü hayatın her kesitinde (ev, okul, i) bütün bireysel ve toplumsal ilikilerde dinleme becerisi devreye girmektedir. Yaamın her alanındaki ilikileri (i, okul, toplumsal ilikiler vb.) kuatan dinleme beceri ve alıkanlıı okul öncesi dönemde kendiliinden doal biçimde edinilir. Ancak, edinilen bu beceriler, örencileri dinlediklerini anlayan, ayıran, deerlendiren kiiler hâline getirmez. Bu nedenle, örencileri dinlediklerini anlamaya, ayırmaya, eletirip deerlendirmeye götürecek beceri ve alıkanlıkların kazandırılmasında ana dili öretimine büyük sorumluluklar dümektedir (Sever, 2000: 11). Aktif örenme bir manada öretmenin düz anlatım yöntemiyle belli bilgileri aktardıı, örencinin basit bir alıcı olarak görüldüü geleneksel öretim yöntemine bir tepki olarak domutur. Bu tepkinin temelinde dünyanın deimesinin, bilim ve teknolojideki gelimelerin etkisi vardır. Baka bir ifadeyle mevcut geleneksel öretim yöntemleri çaın gereklerine ihtiyaç veremedii için yeni eitim anlayıları ortaya çıkmıtır. Aktif örenme de bu yeni anlayıların içerisinde üzerinde en fazla durulanıdır.

4 Aktif örenmede iki temel kavram karımıza çıkmaktadır: Özdüzenleme ve öretimsel iler. Özdüzenleme, örenenin örenme sürecinin her aamasında sorumluluk taımasını ve aktif olmasını esas almaktadır. Örenen, örenme hedefleri üzerinde düünür, seçim yapar; hedeflerine ulamak için hangi etkinlikleri ve stratejileri kullanacaına karar verir; bu etkinliklerin ve stratejilerin uygun olup olmadıını gözden geçirir; örenmesini test eder ve gerekli düzenlemeleri ve düzeltmeleri yapar; örenmesini ve örenme sürecini deerlendirir(schunk,1994). Öretimsel i, örencilerin amaca ulamak için yaptıkları, izledikleri yollar ya da katıldıkları etkinliklerdir. Öretimsel iler, örencilerin o konuya bakıı ve onu ele alı tarzını, bir konu alanının anlaılmasını, sınıf tartımalarının ve örenme ürünlerinin kalitesini belirlemektedir (Açıkgöz, 2003). Aktif örenme teknikleri, sadece bireysel çalımalar için deil grup çalımaları için de uygulanabilir. Aktif örenme, eletirel düünme ve problem çözme becerilerinin gelimesini, bilisel yetilerin üst düzeye çıkarılmasını salamaktadır. Aktif örenme teknikleri ile örenci yeni bilgiler kefeder ve kendini yöneten örenen olur. Bonwel ve Eison a (1991: 162) göre aktif örenme-öretim yöntemleri kısa canlandırmalar, grup tartımaları, problem çözme ve rol yapma gibi yöntemler içerir. Problem Cümlesi Aktif örenme tekniklerine göre planlanmı ders içeriinin uygulandıı deney grubu ile öretmen kılavuz kitabındaki ders içeriinin uygulandıı kontrol grubu arasında dinleme becerileri yönünden anlamlı bir farklılık var mıdır? Alt problemler Aktif örenme tekniklerine göre planlanmı ders içeriinin uygulandıı deney grubu ile öretmen kılavuz kitabındaki ders içeriinin uygulandıı kontrol grubu arasında Canberra Baarı Testindeki baarıları yönünden anlamlı bir farklılık var mıdır? Aktif örenme tekniklerine göre planlanmı ders içeriinin uygulandıı deney grubu ile öretmen kılavuz kitabındaki ders içeriinin uygulandıı kontrol grubu arasında Koku Baarı Testindeki baarıları yönünden anlamlı bir farklılık var mıdır?

5 Aktif örenme tekniklerine göre planlanmı ders içeriinin uygulandıı deney grubu ile öretmen kılavuz kitabındaki ders içeriinin uygulandıı kontrol grubu arasında Kitap Baarı Testindeki baarıları yönünden anlamlı bir farklılık var mıdır? Aktif örenme tekniklerine göre planlanmı ders içeriinin uygulandıı deney grubu ile öretmen kılavuz kitabındaki ders içeriinin uygulandıı kontrol grubu arasında Mimar Baarı Testindeki baarıları yönünden anlamlı bir farklılık var mıdır? Aktif örenme tekniklerin kavrama, sınıf içi etkileim ve Türkçe dersine yönelik tutum üzerinde etkili midir? Aratırmanın Amacı Eitim, zihinsel becerileri gelitirme sürecidir. Bu itibarla aktif örenme teknikleri, örencilerin örenme sorumluluunu taıması ve üst bilisel becerilerini harekete geçirmesi açısından önem arz etmektedir. Aktif örenenler, örenme sürecini kendileri belirleyebilen, analiz, sentez ve deerlendirme yapabilen, eletirel düünebilen ve problem çözme becerisine sahip bireylerdir. Dinleme, okul öncesindeki ilk ana dili etkinlii olmakla birlikte insan yaamında en fazla yer tutan beceridir. Aile, okul, i ve dier sosyal çevrelerde salıklı bir iletiimin kurulması etkili dinleme becerilerini kazanmı bireylerin yetimesine balıdır. Dinleme becerilerinin okul ortamında bireylerce özümsenmesi insanların gelecekteki yaamlarının kalitesini artırmak açısından önemlidir. Bu aratırma, aktif örenme tekniklerinin ilköretim altıncı sınıf örencilerinin dinleme becerisindeki baarısına ve Türkçe dersine yönelik tutum üzerindeki etkisini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Aratırmanın Önemi Türkçe dersi, Türkçeyi doru, güzel ve etkili kullanan, eletirel ve yaratıcı düünen, iletiim kurabilen, problem çözme, aratırma ve karar verme yeterliliini salayabilen, bilgi teknolojilerini kullanabilen giriimci bireyler yetitirmeyi amaçlamaktadır. Bu temel becerilere ulaılmasında dinleme, okuma, konuma ve yazma becerileri mihver olarak kabul edilmektedir. Dinleme becerisi, anne karnında gelimeye balar, okul öncesinde ekillenir ve okuldaki etkinlik ve uygulamalarla gelitirilir. nsan yaamının büyük bir bölümü dinleme ile geçer. En küçük sosyal birim olan

6 aileden okul, i ve arkadalık ilikilerine kadar bütün toplumsal hareketlikler dinleme becerisi ile kuatılmıtır. Olumlu dinleme davranıları salıklı iletiim kurabilen bireyler ve sorunları konuarak dinleyerek çözebilen toplumlar için vazgeçilmezdir. Aktif örenme geleneksel öretimin aksine örencinin merkezde olduu, süreçle ilgili kararlar alabildii, yarımacı karakterden ziyade ibirlii ve paylaım ilkelerine dayanan bir yaklaımdır. Kalıcı ve anlamlı örenmelerin gerçeklemesi noktasında aktif örenmenin ehemmiyeti ortaya çıkmaktadır. Ana dili becerileri arasında öncü beceri olan dinlemenin amaç ve kazanımlarının özümsenmesinde aktif örenmenin etkili olduu düünülmektedir. Dinleme insan yaamında en geni yer tutan beceri olduu için bu becerinin örenmeyi öreten, anlamlı öreten aktif örenme teknikleriyle kazandırılmaya çalıılması dinleyen ve dinlenen, kendini gerçekletirmi bireylerin yetimesi açısından hayati önem taımaktadır. Bu aratırma, eitimbilimi alanındaki aktif örenme ile ana dili öretimi alanındaki dinleme eitimini birletirmeyi hedefleyen bir çalımadır. Aratırma aktif örenen, aktif dinleyen, örenmeyi örenmi, salıklı iletiim kurabilen bireylerin yetimesi açısından önem taımaktadır. Sayıltılar Aratırmanın deneysel sürecinde, deney ve kontrol grubu örencilerinin kontrol altına alınamayan dısal etkenlerden aynı derecede etkilenecekleri düünülmütür. Deney ve kontrol grubu örencilerinin ders dıı zamanlarda, deneysel ilem konusunda yapılan uygulamalarla ilgili iletiime geçerek birbirlerini etkilemeyecekleri varsayılmaktadır. Aratırmanın tarafsızlıı çalıma süresince muhafaza edilmitir. Yapılan çalımada örenciler test sorularına birikimleri dorultusunda ve içtenlikle cevap vermitir. Sınırlılıklar Bu aratırma; 1) Eitim-Öretim yılı Trabzon ili Akçaabat ilçesi Darıca lköretim Okulu 6/A ve 6/B sınıfı örencileriyle, 2) lköretim 6. sınıf dinleme amaç ve kazanımlarıyla,

7 - 29-3) Aktif örenmenin Kartopu, Sandviç, Kart Gösterme, Kart Eletirme, Bilgi Kesekâıdı, Kum Saati, iir Yazma, Tombala, Nöbet Sende ve Zihinsel Haritalama teknikleriyle sınırlıdır. Yöntem Aratırma Deseni Bu çalıma, aktif örenme teknikleriyle planlanan dinleme etkinliklerinin baarıya etkisini aratıran deneysel bir aratırmadır. Aratırmadaki baımlı deiken baarı dır. Deikenlerin neden-sonuç ilikilerinin incelendii, deneysel koullara deneklerin yansız atandıı ve etkisi aratırılamayan dier deikenlerin kontrol altına alındıı aratırmalar deneysel desen olarak kabul edilmektedir. (Büyüköztürk, 2001: 3-4). Aratırmada yansız atanmı ön test-son test kontrol gruplu deney deseni(modeli)" kullanılmıtır. Ön test-son test kontrol gruplu desen, yaygın olarak kullanılan karıık bir desendir. Katılımcılar, deneysel ilemden önce ve sonra baımlı deikenle ilgili olarak ölçülürler. Bununla birlikte, farklı deneklerden oluan deney ve kontrol gruplarının ölçümlerinin karılatırılması nedeniyle de bu desen, ilikisizdir. (Büyüköztürk, 2001: 21). Deney ve kontrol gruplarında aratırma sürecinde yürütülen ilemler u ekildedir: Tablo 1: Deney ve Kontrol Gruplarının Uygulama Süreci Aratırma grubu Deney öncesi Deney süreci (10 Hafta) Deney sonrası Deney Grubu Kontrol Grubu Canberra Baarı Testi Koku Baarı Testi Kitap Baarı Testi Mimar Baarı Testi Canberra Baarı Testi Koku Baarı Testi Kitap Baarı Testi Mimar Baarı Testi Aktif Örenme Tekniklerine Dayalı Dinleme Eitimi Öretmen Kılavuz Kitabına Dayalı Dinleme Eitimi Canberra Baarı Testi Koku Baarı Testi Kitap Baarı Testi Mimar Baarı Testi Canberra Baarı Testi Koku Baarı Testi Kitap Baarı Testi Mimar Baarı Testi

8 Verilerin Toplanması ve Analizi Aratırmada nicel veri toplama aracı kullanılmıtır. Alan uzmanlarının görüü alınarak ikier bilgilendirici ve öyküleyici metin seçilmi, bu metinlere yönelik olarak aratırmacı tarafından gelitirilen Canberra Baarı Testi, Koku Baarı Testi, Kitap Baarı Testi ve Mimar Baarı Testi nicel veri toplama aracı olarak kullanılmıtır. Baarı testleri dinletilen metinlerin içeriine ve dinleme kazanımlarına uygun olarak düzenlenmitir. Nicel Verilerin Toplanması Nicel aratırmalarda, yöntem ve ölçme ön planda tutulmaktadır. Sistematik bir yöntemle belirli deikenler arası ilikiyi ölçmeyi hedefleyen aratırmacının elinde, yönteme uygun ölçmeyi olanaklı kılacak araçların olması gereklidir. (Yıldırım ve imek, 2006: 61). Aktif örenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki baarıya etkisini inceleyen aratırmada nicel veri toplama araçları olarak Canberra Baarı Testi, Koku Baarı Testi, Kitap Baarı Testi ve Mimar Baarı Testi kullanılmıtır. Aratırmada ön-son test gruplu deneysel desen kullanılmıtır. Örneklem olarak belirlenen Trabzon ili Akçaabat ilçesi Darıca lköretim Okulu nda 6/A ve 6/B sınıflarına Canberra Baarı Testi, Koku Baarı Testi, Kitap Baarı Testi ve Mimar Baarı Testi uygulanmıtır. Independent Samples T Testi ile yapılan deerlendirmede 6/A ve 6/B sınıfları arasında anlamlı bir farklılıın olmadıı görülmütür. Aralarında anlamlı farklılık bulunmayan sınıflardan A ubesi deney grubu, B ubesi kontrol grubu olarak rastgele atanmıtır. Deney ve kontrol grubundaki uygulamaları aratırmacı gerçekletirmitir. On haftalık deney sürecinde deney grubunda aktif örenme tekniklerine, kontrol grubunda ise öretmen kılavuz kitabı dinleme alanı yönergeleri kullanılmıtır. Aratırmada hem deney hem de kontrol grubuna aynı dinleme metinleri, amaç ve kazanımlar ve çalıma kâıtları uygulanmıtır. Nicel Verilerin Analiz Edilmesi Nicel veriler SPSS kullanılarak analiz edilmitir. Baarı düzeylerinin karılatırılmasında parametrik testlerden Independent Samples T testi ve Two Split-Plot Designs (iki yönlü varyans analizi) kullanılmıtır. statistiksel yorumlamalarda anlamlılık düzeyi 0, 05 olarak kabul edilmitir. Deney ve kontrol grupları arasındaki farklar, ayrıca tablolar hâlinde sunulmutur.

9 Nitel Verilerin Toplanması Nitel aratırma; gözlem, görüme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldıı, algıların ve olayların doal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin ilendii aratırmadır. (Yıldırım ve imek, 2006: 39). Veri kaynaını dorudan insandan alan nitel aratırmalar, olguları ve olayları, doal ortamında incelemektedir. Bu aratırmada nitel aratırma yöntemlerinden görüme formu yaklaımı benimsenmitir. Deneysel çalımanın sonunda deney grubundan amaçlı örnekleme yöntemlerinden tipik durum örneklemesiyle seçilen üç örenciyle görüme yapılmıtır. Görümelerdeki amaç, aktif örenme yönteminin etkililiini, örenciler üzerinde meydana getirdii deiiklikleri ortaya koymaktır. Buna yönelik olarak dört sorudan meydana gelen görüme formu hazırlanmıtır. Formun oluumunda iki öretim üyesinden uzman görüü alınmı, tavsiyeleri dorultusunda gerekli düzenlemeler yapılmıtır. Görümeler, video ile kaydedilmitir. Bu ilemden önce görüülen kiilerden izin alınmıtır. Ayrıca aratırmacı, gerekli gördüü noktaları not almıtır. Nitel Verilerin Analiz Edilmesi Görüme formu yöntemiyle toplanan verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıtır. çerik analizinde temelde yapılan ilem, birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları okuyucunun anlayabilecei bir biçimde düzenleyerek yorumlamaktır. (Yıldırım ve imek, 2006: 27). Verilerin analizinde bütün görümeler yazılı olarak kayıt altında alınmı ve bilgisayar ortamına aktarılmıtır. lk olarak veriler etkililik, etkileim, kavrama, farklılık ve tutum gibi önceden belirlenmi kavramlara göre kodlanmıtır. Kodlama sonunda ortaya çıkan kavramlar temalar altında toplanmıtır. Üçüncü aamada veriler, kodlara ve temalara göre düzenlenmitir. Son olarak elde edilen bulgular yorumlanmıtır. Baarı Testinin Gelitirilmesi lköretim 2006 Türkçe Programı nın dinleme alanı ayrıntılı olarak incelenmi; Türkiye de okutulan bütün ders kitapları ve öretmen kılavuz kitapları toplanmıtır. Bu kitaplardan seçilen öyküleyici ve öretici (bilgilendirici) dinleme metinleri ile ilgili olarak bir uzman görüü formu hazırlanmı ve metin seçiminde altı alan uzmanının görüü alınmıtır. Onaylanan metinleri anlamaya yönelik olarak dinleme amaç ve kazanımlarına uygun sorular hazırlanmıtır. Hazırlanan baarı testlerine

10 metin balıklarından hareketle Canberra Baarı Testi, Koku Baarı Testi, Kitap Baarı Testi ve Mimar Baarı Testi adları verilmitir. Alan uzmanlarının gözden geçirdii bu testler Trabzon ili Akçaabat ilçesi Metinkale lköretim Okulunda altıncı sınıfta örenim gören 40 örenciye uygulanmıtır. Uygulanan testlerin tamamı puanlanmı ve madde analizine sokulmutur. Her soru maddesinin güçlük derecesi (p) ve ayırt etme gücü (d) çıkarılmıtır. Önce p deerleri 0,30 ile 0,70 arasındaki maddeler belirlenmitir, bu aralıkların dıındaki maddeler testten çıkarılmıtır. Daha sonra d deerleri 0,40 ile 0,60 arasındaki maddeler belirlenmitir. 20 maddelik testler 12 madde olarak son eklini almıtır. Canberra Testi nin Güvenirlik Katsayısı (KR 20) 0,82; Koku Testi nin 0,80; Kitap Testi nin 0,79; Mimar Testi nin 0,81 olarak saptanmıtır. BULGU VE YORUMLAR Toplanan verilerin analizinden elde edilen sonuçlar ve bulgular, aratırmanın alt bölümlerine göre düzenlenerek yorumlanmıtır. Deney grubu ile kontrol grubu arasında balangıçta baarı puanları (ön test sonuçlarına göre) anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Tablo 2: Deney ve Kontrol Gruplarının Canberra testi ön test puanlarına ait ilikisiz ölçümler ve t-istatistii test sonuçları GRUPLAR N S Sd t p Deney 20 7,85 1, ,510,615 Kontrol 20 8,15 1,954 Canberra testinin uygulandıı deney ve kontrol gruplarına ait sonuçlar Tablo 2 de verilmitir. Uygulama öncesinde deney grubunun test puan ortalaması 7,85; kontrol grubunun ise 8,15 tir. Uygulama öncesinde Canberra testi bakımından deney ile kontrol grupları arasında anlamlı bir farkın olup olmadıını saptamak amacıyla her iki grubun Canberra testi puan ortalamaları t-testi ile sınanmı ve gruplar arasında [t (38) =-.510, p>0,05] anlamlı bir farkın olmadıı saptanmıtır. Tablo 3: Deney ve Kontrol Gruplarının Kitap testi ön test puanlarına ait ilikisiz ölçümler ve t-istatistii test sonuçları GRUPLAR N S Sd t p Deney 20 7,45 2, ,131 0,897 Kontrol 20 7,55 2,064

11 Uygulama öncesinde yapılan Kitap testinde deney grubunun puan ortalaması 7,45; kontrol grubunun ise 7,55 olarak elde edilmi olup, bu deerler Tablo 3 te verilmitir. Uygulama öncesinde Kitap testi bakımından deney ile kontrol grupları arasında anlamlı bir farkın olup olmadıını saptamak amacıyla her iki grubun Kitap testi puan ortalamaları t-testi ile sınanmı ve gruplar arasında [t (38) =-0,131, p>0,05] anlamlı bir farkın olmadıı sonucu elde edilmitir. Uygulama öncesinde deney ve kontrol grubu örencilerinin baarılarının aynı deerde olduunu görülmütür. Tablo 4: Deney ve Kontrol Gruplarının Koku testi ön test puanlarına ait ilikisiz ölçümler ve t-istatistii test sonuçları GRUPLAR N S Sd t p Deney 20 7,00 2,596 Kontrol 20 7,55 2, ,661 0,512 Deney ve kontrol gruplarına uygulanan Koku ön testine ilikin sonuçlar Tablo 4 te verilmitir. Bu tabloya göre deney grubunun test puan ortalaması 7,00; kontrol grubunun ise 7,55 tir. Uygulama öncesinde Koku testi bakımından deney ile kontrol grupları arasında anlamlı bir farkın olup olmadıını saptamak amacıyla her iki grubun Koku testi puan ortalamaları t-testi ile sınanmı ve gruplar arasında [t (38) =-0.661, p>0,05] anlamlı bir farkın olmadıı saptanmıtır. Tablo 5: Deney ve Kontrol Gruplarının Mimar testi ön test puanlarına ait ilikisiz ölçümler ve t-istatistii test sonuçları GRUPLAR N S Sd t p Deney 20 6,85 2, ,011 0,319 Kontrol 20 7,70 2,408 Deney ve kontrol gruplarının Mimar testine ait sonuçlar Tablo 5 te verilmitir. Uygulama öncesinde yapılan teste göre deney grubunun puan ortalaması 6,85; kontrol grubunun ise 7,70 tir. Uygulama öncesinde Mimar testi bakımından deney ile kontrol grupları arasında anlamlı bir farkın olup olmadıını saptamak amacıyla her iki grubun Mimar testi puan ortalamaları t-testi ile sınanmı ve gruplar arasında [t (38) =-1.011, p>0,05] anlamlı bir farkın olmadıı saptanmıtır.

12 Deney ve kontrol gruplarının Canberra testine göre ön test-son test baarı puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark var mıdır? Tablo 6: Deney ve Kontrol Gruplarının Canberra testine göre ön test-son test ortalama baarı puanları, standart sapma ve t-istatistii deerleri GRUPLA R Deney 2 0 Kontrol 2 0 ÖNTEST SONTEST t-test istatistii N S N S s d 5 5 7,8 8, ,78 1, ,2 8, ,54 1, t 3,4 2,9 3 9 p 0,00 0,00 Tablo 6 da görüldüü üzere deney grubu örencilerinin ön test ortalama puanı 7,85 iken; bu deer dinleme eitim sonrasında 9,20 olmutur. Kontrol grubundaki örencilerin ön test ve son test puanları ise 8,15 ve 8,60 tır. Her iki grubun da ön testteki ortalama puanları incelendiinde; deney ve kontrol grubundaki örencilerin ortalama puanının kontrol grubundaki örencilerin ortalama puanından daha küçük olduu görülmektedir. Son testteki puanlar incelendiinde hem deney hem kontrol grubu örencilerinin baarı ortalamalarında bir artı olduu gözlenmektedir. Deney grubunun puan ortalamasında gözlenen artı, aratırmanın hipotezine uygun olarak ortaya çıkmıtır. Yani deney grubunda yer alan örencilerin aktif örenme teknikleri dinleme baarı puanlarında meydana gelen artı, verilen eitimle birlikte beklenen bir gelimeyi göstermektedir. Deney ve kontrol gruplarının ön test ile son test ortalama puanları arasında t-istatistiine göre anlamlılık düzeyi p<0,05 alındıında, her iki grup için anlamlı bir fark vardır. Dier bir ifadeyle öretmen kılavuz kitabı dinleme alanı yönergeleri ve aktif örenme teknikleriyle verilen dinleme eitimleri örencilerin baarılarını olumlu yönde etkilemitir. Tablo 7: Canberra testine ait deney ve kontrol gruplarının ön test-son test baarı puanlarının iki faktörlü ANOVA sonuçları Varyansın Kaynaı KT sd KO F p Gruplar Arası 219, Grup (D/K),450 1,450,078,782 Hata 219, ,772

13 Grup çi 54, Ölçüm (Ön test-son test) 16, ,200 18,240,000 Ölçüm*Grup 4, ,050 4,560,039 Hata 33,750 38,888 Toplam 273, Tablo 7 deki Canberra testi sonuçlarına göre deney ve kontrol grubu örencilerinin baarı puanlarının deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdii, yani farklı ilem gruplarında (deney ve kontrol grubu) olmak ile tekrarlı ölçümler faktörlerinin Canberra testi baarı düzeyleri üzerindeki ortak etkilerinin anlamlı olduu bulunmutur. [F (1-38) =4,050; p<0,05] Dier bir ifadeyle, deney ve kontrol grubundaki örencilerin Canberra testi ndeki baarıları deney grubuna verilen eitime balı olarak farklılık göstermekte olup, bu fark istatistikî olarak anlamlıdır. Hem deney hem de kontrol grubundaki örencilerin son testteki baarı ortalamalarında, ön testteki baarı ortalamalarına göre bir yükselme görülmektedir. Deney ve kontrol gruplarının Kitap testine göre ön test-son test baarı puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark var mıdır? Tablo 8: Deney ve kontrol gruplarının Kitap testine göre ön test-son test ortalama baarı puanları, standart sapma ve t-istatistii deerleri GRUPLAR ÖNTEST SONTEST t-test istatistii N S N S d s t p Deney 20 7,45 Kontrol 20 7,55 2,7 24 2, ,0 1,07 6 8,40 1, ,66 5, ,00 0,00 Tablo 8 de görüldüü üzere deney grubu örencilerinin ön test ortalama puanı 7,45 iken; bu deer dinleme eitimi sonrasında 10,00 olmutur. Kontrol grubundaki örencilerin ön test ve son test puanları ise 7,55 ve 8,40 tır. Her iki grubun da ön testteki ortalama puanları incelendiinde; deney grubundaki örencilerin ortalama puanının kontrol grubundaki örencilerin ortalama puanından daha küçük olduu görülmektedir. Son testteki puanlar incelendiinde hem aktif örenme teknikleriyle dinleme eitimi verilen deney grubunun hem de öretmen kılavuz kitabı dinleme alanı yönergeleriyle dinleme eitimi verilen kontrol

14 grubu örencilerinin baarı ortalamalarında önemli miktarda bir artı olduu gözlenmektedir. Deney grubunun puan ortalamasında gözlenen artı, aratırmanın hipotezine uygun olarak ortaya çıkmı önemli bir deer olarak deerlendirilebilir. Yani deney grubunda yer alan örencilerin aktif örenme teknikleriyle baarı puanlarında meydana gelen artı, verilen eitimle birlikte beklenen bir gelimeyi göstermektedir. Tablo 9: Kitap testine ait Deney ve kontrol gruplarının öntest-sontest baarı puanlarının iki faktörlü ANOVA sonuçları Varyansın Kaynaı KT sd KO F p Gruplar Arası 263, Grup (D/K) 11, ,250 1,697,201 Hata 251, ,630 Grup çi 115, Ölçüm (Öntest-Sontest) 57, ,800 51,378,000 Ölçüm*Grup 14, ,450 12,844 0,001 Hata 42, ,125 Toplam 378, Tablo 9 da Kitap testi sonuçlarına göre deney ve kontrol grubu örencilerinin baarı puanlarının deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdii, yani farklı ilem gruplarında (deney ve kontrol grubu) olmak ile tekrarlı ölçümler faktörlerinin Kitap testi baarı düzeyleri üzerindeki ortak etkileri bakımından fark bulunmutur. [F (1-38) =12,844; p<0,05] Dier bir ifadeyle, deney ve kontrol grubundaki örencilerin Kitap testi ndeki baarıları; deney grubuna verilen eitime balı olarak farklılık göstermekte olup, bu fark istatistikî olarak anlamlı bulunmutur. Deney ve kontrol gruplarının Koku testine göre ön test-son test baarı puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark var mıdır? Tablo 10: Deney ve Kontrol Gruplarının koku testine göre ön test son test ortalama baarı puanları, standart sapma ve t-istatistii deerleri GRUPLAR ÖNTEST SONTEST t-test istatistii N S N S sd t p Deney 20 7,00 2, ,25 1, ,34 0,0001 Kontrol 20 7,55 2, ,75 2, ,64 0,0001

15 Tablo 10 da görüldüü üzere deney grubu örencilerinin ön test ortalama puanı 7,00 iken; bu deer eitim sonrasında 9,25 olmutur. Kontrol grubundaki örencilerin ön test ve son test puanları ise 7,55 ve 8,75 tir. Her iki grubun da ön testteki ortalama puanları incelendiinde; deney grubundaki örencilerin ortalama puanının kontrol grubundaki örencilerin ortalama puanından daha küçük olduu görülmektedir. Son testteki puanlar incelendiinde hem deney hem de kontrol grubu örencilerin baarı ortalamalarında bir artı olduu gözlenmektedir. Deney grubunun puan ortalamasında gözlenen artı, aratırmanın hipotezine uygun olarak ortaya çıkmıtır. Yani deney grubunda yer alan örencilerin aktif örenme teknikleriyle baarı puanlarında meydana gelen artı, verilen eitimle birlikte beklenen bir gelimeyi göstermektedir. Deney ve kontrol gruplarının ön test ile son test ortalama puanları arasında t-istatistiine göre anlamlılık düzeyi p<0,05 alındıında, her iki grup için anlamlı bir fark vardır. Dier bir ifadeyle deney ve kontrol gruplarına verilen eitimler örencilerin baarılarını olumlu yönde etkilemitir. Tablo 11: Koku testine ait deney ve kontrol gruplarının ön test-son test baarı puanlarının iki faktörlü ANOVA sonuçları Varyansın Kaynaı KT sd KO F p Gruplar Arası 399, Grup (D/K),012 1,012,001,973 Hata 399, ,526 Grup çi 91, Ölçüm (Öntest-Sontest) 59, ,512 85,419,000 Ölçüm*Grup 5, ,513 7,912,008 Hata 26,475 38,697 Toplam 491, Tablo 11 de Koku testi sonuçlarına göre deney ve kontrol grubu örencilerinin baarı puanlarının deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdii, yani farklı ilem gruplarında (deney ve kontrol grubu) olmak ile tekrarlı ölçümler faktörlerinin koku testi baarı düzeyleri üzerindeki ortak etkilerinin anlamlı olduu bulunmutur. [F (1-38)=7,912;p<0,05] Dier bir ifadeyle, deney ve kontrol grubundaki

16 örencilerin Koku testi ndeki baarıları deney grubuna verilen eitime balı olarak farklılık göstermekte olup, bu fark istatistikî olarak anlamlıdır. Deney ve kontrol gruplarının Mimar testine göre ön test-son test baarı puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark var mıdır? Tablo 12: Deney ve Kontrol Gruplarının Mimar testine göre ön test-son test ortalama baarı puanları, standart sapma ve t-istatistii deerleri GRUPLAR ÖNTEST SONTEST t-test istatistii N S N S sd t p Deney 20 6,85 2, ,10 1, ,58 0,0001 Kontrol 20 7,70 2, ,50 2, ,71 0,0140 Tablo 12 de görüldüü üzere deney grubu örencilerinin ön test ortalama puanı 6,85 iken; bu deer dinleme eitimi sonrasında 9,10 olmutur. Kontrol grubundaki örencilerin ön test ve son test puanları ise 7,70 ve 8,50 dir. Her iki grubunda ön testteki ortalama puanları incelendiinde; deney grubundaki örencilerin ortalama puanının kontrol grubundaki örencilerin ortalama puanından daha küçük olduu görülmektedir. Son testteki puanlar incelendiinde hem deney hem de kontrol grubu örencilerinin baarı ortalamalarında bir artı olduu gözlenmektedir. Deney grubunun puan ortalamasında gözlenen artı, aratırmanın hipotezine uygun olarak ortaya çıkmıtır. Yani deney grubunda yer alan örencilerin aktif örenme teknikleriyle baarı puanlarında meydana gelen artı, verilen eitimle birlikte beklenen bir gelimeyi göstermektedir. Deney ve kontrol gruplarının ön test ile son test ortalama puanları arasında t-istatistiine göre anlamlılık düzeyi p<0,05 alındıında, her iki grup için anlamlı bir fark vardır. Dier bir ifadeyle deney ve kontrol gruplarına verilen dinleme eitimleri örencilerin baarılarını olumlu yönde etkilemitir. Tablo 13: Mimar testine ait deney ve kontrol gruplarının ön test-son test baarı puanlarının iki faktörlü ANOVA sonuçları Varyansın Kaynaı KT sd KO F p Gruplar Arası 372, Grup (D/K),313 1,313,032,859 Hata 372, ,791

17 Grup çi 104, Ölçüm (Öntest-Sontest) 46, ,512 37,230,000 Ölçüm*Grup 10, ,513 8,414,006 Hata 47, ,249 Toplam 476, Tablo 13 te Mimar testi sonuçlarına göre deney ve kontrol grubu örencilerinin baarı puanlarının deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdii, yani farklı ilem gruplarında (deney ve kontrol grubu) olmak ile tekrarlı ölçümler faktörlerinin Mimar testi baarı düzeyleri üzerindeki ortak etkilerinin anlamlı olduu bulunmutur. [F (1-38) =8,414; p<0,05] Dier bir ifadeyle, deney ve kontrol grubundaki örencilerin Mimar testindeki baarıları deney grubuna verilen eitime balı olarak farklılık göstermekte olup, bu fark istatistikî olarak anlamlıdır. Görüme Formu Yöntemine likin Bulgular Deneysel çalıma sonunda deney grubu örencileri arasından tipik durum örneklemesi yöntemiyle belirlenen üç örenciyle görümeler yapılmıtır. Görümelerin amacı, örencilerin süreç hakkındaki görülerini alabilmektir. Bu amaçla hazırlanan görüme soruları alan uzmanlarına sunulmu; uzman görüleri dorultusunda yeniden düzenlenmitir. Görümelerde görüme formu yöntemi benimsenmitir. Görümeler kamera ile kaydedilmitir. Kayıtlar için örencilerden izin alınmıtır. Ayrıca görümeci, gerekli gördüü yerlerde notlar alarak kayıt ilemine yardımcı olmutur. Deney grubu örencilerinden E1, E2 ve K1 ile görümeler yapılmıtır. Örencilerle yapılan görümelerde kodlama sonucunda ortaya çıkan temalar unlardır: Olumlu tutum gelitirme Sınıf içi etkileim Anlama ve kavramayı kolaylatırma Oyun ve elence Sonuçlar Ön test ve son test uygulamaları sonucunda elde edilen veriler, ilköretim 6.sınıf örencilerinin dinleme becerilerini gelitirmeye yönelik olarak deney grubuna verilen aktif örenme tekniklerine dayalı eitimin bu

18 gruptaki örencilerin dinleme becerilerini, kontrol grubunda yer alan örencilerin dinleme becerilerinden daha fazla gelitirdiini; bu sonucun istatistikî olarak da anlamlı olduunu göstermektedir. Deney grubundaki örencilerin Canberra Testi ön testteki puan ortalaması 12 üzerinden 7,85 iken bu ortalama son testte 9,20 ye; kontrol grubundaki örencilerin puan ortalaması ise ön testte 8,15 iken son testte 8,60 a yükselmitir. Her iki grubun puan ortalamasında da bir artı görülmesine ramen deney grubundaki örencilerin puanlarındaki artıın, kontrol grubundaki örencilerin puanlarındaki artıtan daha fazla olduu görülmektedir. Deney grubu lehine olan bu fark istatistikî olarak da anlamlıdır. Bu sonuç dinleme becerisinin eitim yoluyla gelitirilebileceini göstermektedir. Deney grubundaki örencilerin Kitap Testi ön testteki puan ortalaması 12 üzerinden 7,45 iken bu ortalama son testte 10 a; kontrol grubundaki örencilerin puan ortalaması ise ön testte 7,55 iken son testte 8,40 a yükselmitir. Her iki grubun puan ortalamasında da bir artı görülmesine ramen deney grubundaki örencilerin puanlarındaki artıın, kontrol grubundaki örencilerin puanlarındaki artıtan daha fazla olduu görülmektedir. Deney grubu lehine olan bu fark istatistikî olarak da anlamlıdır. Bu sonuç aktif örenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki olumlu etkilerini göstermektedir. Deney grubundaki örencilerin Koku Testi ön testteki puan ortalaması 12 üzerinden 7,00 iken bu ortalama son testte 9.25 e; kontrol grubundaki örencilerin puan ortalaması ise ön testte 7,55 iken son testte 8,75 e yükselmitir. Her iki grubun puan ortalamasında da bir artı görülmesine ramen deney grubundaki örencilerin puanlarındaki artıın, kontrol grubundaki örencilerin puanlarındaki artıtan daha fazla olduu görülmektedir. Deney grubu lehine olan bu fark istatistikî olarak da anlamlıdır. Deney grubundaki örencilerin Mimar Testi ön testteki puan ortalaması 12 üzerinden 6,85 iken bu ortalama son testte 9.10 a; kontrol grubundaki örencilerin puan ortalaması ise ön testte 7,70 iken son testte 8,50 ye yükselmitir. Her iki grubun puan ortalamasında da bir artı görülmesine ramen deney grubundaki örencilerin puanlarındaki artıın, kontrol grubundaki örencilerin puanlarındaki artıtan daha fazla olduu görülmektedir. Deney grubu lehine olan bu fark istatistikî olarak da anlamlıdır.

19 Ön test ve son test verileri, aktif örenme teknikleriyle verilen dinleme eitiminin deney grubu örencilerinin baarılarını artırdıını ortaya koymaktadır. Öretmen kılavuz kitabı dinleme alanı yönergelerinin uygulandıı kontrol grubu örencilerinin de baarılarında bir artı görülmekle birlikte deney grubu örencilerinin baarıları kontrol grubununkinden daha yüksektir. Deney ve kontrol grupları arasında deney grubunun lehine olan fark istatistikî olarak da anlamlıdır. Deney ve kontrol gruplarına on haftalık süre boyunca verilen dinleme eitimi örencilerin dinleme becerilerinin gelimesine katkı salamıtır. Bilindii üzere her iki gruba da aynı dinleme metinleri, aynı amaç ve kazanımlar, aynı çalıma kâıtları verilmitir. Öte yandan deney grubuna aktif örenme tekniklerine dayalı bir ders planınca dinleme eitimi verilirken kontrol grubuna ise öretmen kılavuz kitabındaki dinleme alanı yönergeleriyle dinleme eitimi verilmitir. statikî veriler deney grubunun baarısının daha fazla olduunu ortaya koymutur. Bu itibarla aktif örenme teknikleriyle oluturulmu ders içeriklerinin ilköretim ikinci kademede bütün sınıflara uygulanmasının örencilerin dinleme becerilerini gelitireceini öne sürmekteyiz. Deneysel çalıma sonunda deney grubu örencileri arasından tipik durum örneklemesi yöntemiyle belirlenen üç örenciyle görümeler yapılmıtır. Aktif örenme tekniklerinin etkililiini, farklılıını, sınıf içi etkileim, kavrama ve Türkçe dersine yönelik tutum üzerindeki etkilerini anlayabilmek için örencilere be soru yöneltilmitir. Örenciler aktif örenme tekniklerinin etkili, oyun havasında ve elenceli olduunu, sınıf içerisinde yardımlama, dayanıma ve ibirliini artırdıını; ana düünce, yardımcı düünce, konu, olay, kii, yer ve zaman gibi metin unsurlarını belirlemede etkili olduunu, elendirirken eittiini; bu tekniklerle Türkçe dersinin daha zevkli ve elenceli hâle geldiini dile getirmitir. Öneriler Öretmenlere Yönelik Öneriler 1. Öretmenler dinleme becerisiyle ilgili ön yargılarını yıkmalı, dinlemenin gelitirebilecei, ölçülebilecei ve deerlendirilebilecei yönünde bir irade ortaya koymalıdır. 2. Öretmenler sınıf içinde ve dıında örencilerini etkin biçimde dinlemeli ve örencilerine olumlu bir model olmalıdır.

20 Öretmenler dinleme çalımalarından önce hazırlık yapmalı, dinleme becerisini gelitirebilecek alternatif etkinlikler tasarlamalıdır. Bu noktada aratırmada yer alan aktif örenme tekniklerine dayalı ders planlarına benzer materyallerden ya da Türkçe Öretimi etkinlik kitaplarından yaralanmalıdır. 4. Dinleme becerisini gelitirmek sadece Türkçe öretmenlerini deil dier bran öretmenlerini de ilgilendirmektedir. Bu itibarla Türkçe öretmenleri dier bran öretmenleriyle ibirlii yapmalı ve bu konuda fikir alı veriinde bulunmalıdır. 5. Öretmenler örencilerine dinlemenin edilgin bir süreç olmadıını, anlamaya ve geri bildirim vermeye dayanan aktif bir süreç olduunu sezdirmeli ve dinlemenin önemi üzerinde örencileri motive etmelidir. 6. Öretmenler, dinleme strateji, yöntem ve teknikleriyle ilgili örencilerini bilgilendirmeli, hangi durumlarda hangi dinleme türlerinin iletilmesi gerektiini kavratmalıdır. 7. Öretmen örencilerin günlük hayatta yaadıı ya da ahit olduu dinleme durumlarını (haber bültenleri, aile ve komuluk ilikileri, çarı pazar izlenimleri, belediye ya da valilik duyuruları vb.) sınıf ortamına taımalıdır. Dinlemenin günlük yaamdaki önemini örencilerine sezdirmelidir. 8. Öretmen olumsuz dinleme davranılarının yol açtıı yanlı anlamaların insan yaamındaki menfi tesirlerini gösteren fıkra ve öykülerle dinlemenin önemine vurgu yapmalıdır. 9. Öretmenler, dinleme sürecinde-dinleme öncesi, sırası ve sonrasında- yapılması gerekenleri yönergeler hâlinde örencilerine kazandırmalıdır. 10. Öretmenler ders dıı egzersiz çalımalarını (tiyatro, iir gecesi, drama, yılsonu gecesi vb.), anma ve kutlama programlarını ve okulda düzenlenen seminer, konferans ve panelleri dinleme eitimi için önemli bir fırsat olarak görmeli, örencilere etkinlik sonrasında dinlediklerine ve izlediklerine dair yazılı ya da sözlü sorular sormalıdır.

21 Örencilere Yönelik Öneriler 1. Örenciler dinlemenin okul baarısındaki rolünü ve günlük hayattaki önemini kavramalı ve bu beceriyi gelitirmeye çalımalıdır. 2. Örenciler ders dıında oynayacakları bazı oyunlarla (tekerlemeler, süpermarket oyunu, ben varım o yok oyunu vb.) dinleme becerisini gelitirmeye çalımalıdır. KAYNAKÇA Açıkgöz, Kamile Ün (2003). Aktif Örenme (5. Baskı), zmir: Eitim Dünyası Yayınları. Akyol, Hayati. (2010). Türkçe Öretim Yöntemleri, Ankara: PegemA Yayınları. Bonwell, C. Eison, J.A. (1991). Active Learning; Creating Exciment In The Classroom, Clearing House on Higher Education, Washington PC. Büyüköztürk, ener. (2001). Deneysel Desenler, Ankara: PegemA Yayınları. Ergin, Akif ve Birol, Cem. (2000). Eitimde letiim, Ankara: Anı Yayıncılık. Gürgen, brahim. (2008). Türkçe Öretimi, Eskiehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Hampleman, R. (1958). Comparison of Listening and Reading Comprehension Ability of 4th and 6th Grade Pupils, Elementary English. I, 49. Jalongo, M. R. (1995). Promoting Active Listening in the Clossroom. Childhood Education, 72. 1, pp Johnson, K. O. (1951). The Effect of Classroom Training upon Listening Comprehension, The Journal of Communication. I, 58. Kantemir, Enise. (1997). Yazılı ve Sözlü Anlatım, Ankara: Ankara Üniversitesi Eitim Fakültesi Yayınları. Keçik, lknur ve Uzun, Leyla. (2004). Türkçe Sözlü ve Yazılı Anlatım, Eskiehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öretim Fakültesi Yayınları. Moore, K. D. (t.y). Öretim Becerileri, (Çev.: Nizamettin Kaya). Ankara: Turhan Kitabevi. Özbay, Murat. (2005). Bir Dil Becerisi Olarak Dinleme Eitimi, Ankara: Akça Yayınları. Rost, M. (1994). Introducing Listening, London: Penguin English Applied Linguistics. Schunk, D. H. (1994). Commentary on Self-Regulation in School Contexts, Learning and Instruction, Volume 15, Issue 2. Sever, Sedat. (2000). Türkçe Öretimi ve Tam Örenme, Ankara: Anı Yayıncılık. Temur, Turan. (2001). Dinleme Becerisi. Konu Alanı Ders Kitabı nceleme Kılavuzu Türkçe 1-8, Ankara: Nobel Yayınları. Wolff, F. I., Marsnık, N. C., Tacey, W. S. and Nichols, R. G. (1983). Perceptive Listening, New York: CBS College Publishing. Yıldırım, Ali ve imek, Hasan. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.