ÖLÜMÜNÜN B R NC YILDÖNÜMÜNDE BAHT YAR VAHAPZADE SEMPOZYUMU 16 Mart 2010, Ankara Cemile KINACI * Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Ça da Türk Lehçeleri ve Edebiyatlar Bölümü ile TÜRKSOY'un i birli iyle 16 Mart 2010 tarihinde Ölümünün Birinci Y ldönümünde Bahtiyar Vahapzade Sempozyumu düzenlendi. Sempozyum, ba ta Bahtiyar Vahapzade nin de erli e i Dilara Vahapzade ve torunlar olmak üzere ölümünün birinci y ldönümünde Vahapzade ye vefa borcunu ödemek isteyen pek çok ki inin kat l m yla gerçekle tirildi. Sempozyumda Türk dünyas n n en önemli ortak de erlerinden birisi olan Bahtiyar Vahapzade ve eserleri ile ilgili de erlendirmeler yap ld. Sempozyumun aç l konu mas n Gazi Üniversitesi Gazi Konser Salonunda Ça da Türk Lehçeleri ve Edebiyatlar Bölümü Ba kan Prof. Dr. Naciye Y ld z yapt. Naciye Y ld z konu mas nda Türk Dünyas n n son y llarda arka arkaya büyük kay plar verdi ini dile getirdi. Türk Dünyas n n 10 Haziran 2008 de Cengiz Aytmatov u, 27 Ekim 2008 de ükrü Elçin i, 13 ubat 2009 da Bahtiyar Vahapzade yi ve 25 ubat 2010 da Prof. Dr. hsan Do ramac y kaybetmenin hüznünü ya ad n belirtti ve bu isimlerin hepsinin ülkelerinin s k nt l dönemlerinde yeti mi ki iler oldu unu vurgulad. Naciye Y ld z konu mas nda, bunlardan Cengiz Aytmatov un K rg z Türklerinin ça da edebî yüzü, bununla birlikte bir K rg z aksakal oldu unu belirtti. Ayr ca, ünlü yazar n sa l nda Türk dünyas n n birbirini tan ma sürecine ahit olabildi ini ve Türk dünyas n n en çok okunan yazarlar ndan biri olman n mutlulu unu duyabildi ini sözlerine ekledi. Prof. Dr. ükrü Elçin in hayat boyunca kendisini Türk kültürüne adam bir bilim adam oldu unu ve onun da Türk dünyas n n aya a kalk na ahit olabildi ini dile getirdi. Prof. Dr. hsan Do ramac hem Anadolu da, hem de do du u topraklarda Türk milletine hizmet yolunda birçok ba ar l projeyi gerçekle tirmi bir ki ilikti. Naciye Y ld z Bahtiyar Vahapzade nin ise bir Türkiye sevdal s, bir Türkiye dostu oldu unu vurgulad. Buna mukabil Türkiye nin de Bahtiyar Vahapzade yi beraber olamad * Ar. Gör., Gazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Ça da Türk Lehçeleri ve Edebiyatlar Bölümü.
Cemile KINACI karde lerinin sesini duyuran büyük air olarak tan d n ve sevdi ini sözlerine ekledi. Naciye Y ld z konu mas nda, Karde Edebiyatlar denildi inde ilk akla gelen ismin Bahtiyar Vahapzade oldu unu, onun bir zamanlar ula amad m z karde lerimizin bize ula an sesi oldu unu dile getirdi. Bahtiyar Vahapzade nin Azerbaycan da milletinin gören gözü, i iten kula, hisseden yüre i ve söyleyen dili olan airlerin en büyüklerinden biri oldu unu vurgulad. Bahtiyar Vahapzade nin kendisine yap lan bütün haks zl klara ra men susmad n, Türkiye deki karde lerinin de onu bu susmayan sesi ile tan d n ifade etti. Henüz Sovyetler Birli i da l p Türk Cumhuriyetleri kurulmadan önce Türkiye de Vahapzade iirlerinin birçok toplant da gözya lar içinde okundu unu ve bu surette Azerbaycan ile Türkiye aras nda bir gönül köprüsü kuruldu unu belirtti. Naciye Y ld z son olarak, Bahtiyar Vahapzade nin aziz hat ras n bu sempozyumda ya atmak üzere Azerbaycan dan gelen ve bir ömrü onunla payla an e i Dilara Han mefendi ye ve yine hat ralar n payla mak üzere Azerbaycan dan gelen torunlar Mahmut ve Bahtiyar Vahapzadelere, ayr ca sempozyumun gerçekle mesinde eme i geçen herkese te ekkür etti. Naciye Y ld z n yapt aç l konu mas n n ard ndan TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, Bahtiyar Vahapzade nin Türk Dünyas için çok önemli bir de er oldu unu dile getiren k sa bir konu ma yapt. Sempozyum üç oturum halinde gerçekle tirildi. lk oturum Gazi Üniversitesi Gazi Konser Salonunda yap ld. Bu oturumda Bahtiyar Vahapzade nin e i Dilara Vahapzade Han mefendi ve torunu Mahmut Vahapzade Bahtiyar Vahapzade ile ilgili hat ralar n dile getirdiler. Dilara Vahapzade öncelikle, ilk defa ömür yolda olmadan ömür yolda hakk nda söz söyleyece ini ve bunun da zor bir i oldu unu, mesuliyet gerektirdi ini belirtti. Dilara Han mefendi üniversitede okudu u y llarda Bahtiyar Vahapzade ile evliydi ve kendisi de Vahapzade nin ö rencisi olmu tu. Vahapzade nin derslerini dinlemek için muhtelif fakültelerin ö rencilerinin s n fa topland n, Vahapzade nin t pk bir ç lg n misali konu tu unu, bu dönemde kendisinin onunla evli oldu unu tamamen unutup hayranl kla onun sohbetlerini dinledi ini anlatt. Vahapzade nin, derslerinde ö rencilerine vatanperverlik duygusu a lad n, topra a, millete olan sevgisini izah etti ini dile getirdi. Bu izahlar esnas nda adeta co tu unu ve ö rencilerin hepsinin ondan çok etkilendi ini sözlerine ekledi. Dilara Vahapzade konu mas nda Bahtiyar müellimin ömrünün sonuna kadar halk için çal t n ve Türk halklar na hürmet besledi ini dile getirdi. 404 Gazi Türkiyat
Ölümünün Birinci Y ldönümünde Bahtiyar Vahapzade Sempozyumu Vahapzade nin ömrünün son gününde bile kendisini ziyarete gelen iki Türk misafirle görü meyi kabul etti ini ve Türk e can m kurban, ben Türkçüyüm. Belki de bu benim son görü üm olacak. deyip misafirlerle görü tükten sonra Hakk n rahmetine kavu tu unu duygulanarak anlatt ve sempozyuma kat lan herkesi de duyguland rd. Dilara Vahapzade, Bahtiyar Vahapzade nin Türkiye de de çok sevildi ini, gerek o Türkiye ye geldi inde ona çok hürmet edildi ini, gerekse Türkiye den Azerbaycan a giden ziyaretçilerin evlerine s k s k misafir olup mutlaka Vahapzade ile görü tüklerine de de indi. Bahtiyar Vahapzade nin tabutunun üstüne üç renkli Azerbaycan bayra ile birlikte ay y ld zl Türk bayra n n da örtüldü üne dikkat çekti. Dilara Vahapzade son olarak, Bahtiyar Vahapzade nin gerçekten de bahtiyar bir air oldu unu, çok de erli edebiyatç lar n onun hakk nda önemli yaz lar yazd klar n, kiminin onu Azerbaycan n Bahtiyar, kiminin Azerbaycan n airi kiminin de Türk Dünyas n n Bahtiyar diye adland rd n belirtti. Bahtiyar Vahapzade ye sevgisini, hürmetini her daim gösteren herkese te ekkür ederek konu mas n tamamlad. Sempozyumun II. oturumu Fen-Edebiyat Fakültesinde 75. Y l Konferans Salonu nda devam etti. II. oturumda Prof. Dr. Yavuz Akp nar, Bahtiyar Vahapzade nin torunu Bahtiyar Vahapzade ve Prof. Dr. erif Akta söz ald lar ve Vahapzade yi farkl aç lardan de erlendirdiler. Prof. Dr. Yavuz Akp nar, Bahtiyar Vahapzade nin Türkiye de Tan nmas ba l kl bir bildiri sundu. Vahapzade nin eserlerinden ve bu eserlerin Türkiye de çe itli dergilerde yay nlanmas yla birlikte Bahtiyar Vahapzade sevgi ve hürmetinin Türkiye de filizlenmeye ba lad n ve günbegün ona duyulan bu sevgi ve hürmetin artt n anlatt. Sempozyuma Azerbaycan dan gelen torun Bahtiyar Vahapzade, dedesi Vahapzade nin torunu olman n zor, fakat çok gurur verici oldu unu dile getirdi. Dedesi Bahtiyar Vahapzade nin yan nda küçük ya lar ndan itibaren Türkçülük uuru ile yeti ti ini ve bu sebeple daima sorumluluklar n n bilincinde, Türk e lay k bir evlat olma gayretinde oldu unu vurgulad. II. oturumun son konu mac s Prof. Dr. erif Akta t. erif Akta Bahtiyar Vahapzade nin iiri Üzerine ba l kl bir konu ma yapt. erif Akta airin iirlerinden örnekler verdi ve bu iirleri tahlil etti. Vahapzade nin iirlerinde Türkçenin en güzel ve en sade ekliyle duyuldu unu dile getirdi. airin sadece halk n kulland dil ile birbirinden güzel iirler yazd n ve bu iirlerin herkes taraf ndan çok sevilerek okundu unu ifade etti. Bahar 2010 / Say 6 405
Cemile KINACI III. ve son oturumda Prof. Dr. Ramazan Gafarl, Prof. Dr. uayip Karaka ve Prof. Dr. Mehman Musayev bildirilerini sundular. Prof. Dr. Ramazan Gafarl Azerbaycan n stiklâl airi adl bir bildiri sundu. Bildirisinde Vahapzade nin istiklâli terennüm eden iirlerinden örnekler verdi ve istiklâl konusunun onun iirlerinde çok önemli bir yer tuttu unu belirtti. Prof. Dr. uayip Karaka n bildiri ba l Azerbaycan n Vatan airi: Bahtiyar Vahapzade idi. uayip Karaka konu mas nda, Vahapzade nin yazd iirlerle nesillere vatan sevgisini ö reten bir air oldu unu vurgulad. uayip Karaka, Vahapzade nin bu yolda yazd iirleri bir kitapta toplanacak olursa, ortaya hiç üphesiz geni hacimli muazzam bir eserin ç kaca n dile getirdi. Türkiye de son dönemde vatan sevgisini Bahtiyar Vahapzade gibi a k derecesinde heyecanla terennüm eden bir airin ç kmad n da ifade etti. Konu mas nda airin vatan sevgisini i ledi i pek çok iirden örnekler veren uayip Karaka, vatan sevgisinin i lendi i bu iirlerin mutlaka ayr bir kitap hâlinde yay mlanmas gerekti ini de sözlerine ekledi. Bu suretle hem Azerbaycan da, hem de Türkiye de yeni nesillere vatan sevgisinin ne oldu unun ö retilmesi gerekti ini vurgulad. uayip Karaka, Azerbaycan ve Türk dünyas n n Bahtiyar Vahpzade gibi bir veten mecnunu na, bir dil mecnununa sahip olmakla bahtiyar oldu unu söyleyerek konu mas n tamamlad. III. Oturumun son konu mac s Mehman Musayev di. Mehman Musayev, Vahapzade iirinde Türkiye ba l kl bir bildiri sundu. Mehman Musayev, Vahapzade nin ilham kayna n n bütün Türk dünyas oldu unu vurgulayarak konu mas na ba lad. Türklük ve Türk dünyas kavramla t rmas n n en önemli unsurlar ndan birisini de Türkiye olgusunun olu turdu unu dile getirdi. Mehman Musayev bu bak mdan Bahtiyar Vahapzade nin Türkiye üzerine yazd iirlere dikkat çekti. airin çe itli yaz lar nda Nizamî, Fuzûlî, M. A. Sabir, Celil Memedguluzade ve Samed Vurgun un yan s ra, Türkiye nin Mevlânâ, Yunus Emre, Mehmet Akif Ersoy, Yahya Kemal, Â k Veysel, Ahmet Kabakl, Cemil Meriç ve Ahmet Bican Ercilasun gibi söz üstatlar ve fikir adamlar n n da görü lerine at fta bulundu unu dile getirdi. airin Türkiye üzerine yazd iirlerde; dinimiz, dilimiz, etnik-millî kimli imiz ve bunlara ba l olarak da Türkiye nin Türk dünyas içerisindeki yeri ve önemi gibi konulara de indi ini vurgulad. Mehman Musayev, airin lirik-felsefî dü üncelerinin vatan, Türklük, ana dili ve millî kimlik kavramlar ba lam nda ifade edildi ine dikkat çekti. Mehman Musayev konu mas nda farkl bir yöntem kullanarak Bahtiyar 406 Gazi Türkiyat
Ölümünün Birinci Y ldönümünde Bahtiyar Vahapzade Sempozyumu Vahapzade nin Türkiye üzerine yazd stanbul, Bo aziçi, Yunus Emreye, Atatürk, Türkiye Havas, Azerbaycan-Türkiye, Tenha Mezar, Tasavvuf, Hayalperest, Deprem, Vatanda l k Vesikas (Kimli i) gibi iirlerinden gösterilen somut örnekleri, Alg lama- Bilinç-Dü ünü üçgeninin olu turdu u üçbucaktaki küpte belirtilen ara t rma-inceleme ba lam nda irdeledi. Mehman Musayev konu mas n n sonunda Bahtiyar Vahapzade nin edebî miras n n bütün yönleriyle incelenmesi gerekti ini vurgulad. Bahtiyar Vahapzade nin edebî miras n iyi de erlendirebilmek için Azerbaycan ve Türkiye üniversitelerinin Türkoloji bölümlerinde Bahtiyar Vahapzade seminerleri düzenlenmesi gerekti ini, airin eserlerinin okutulup hatta airin edebî yarat c l n n yüksek lisans ve doktora düzeyinde tez konusu olarak incelenmesi gerekti ini vurgulayarak konu mas n tamamlad. Ölümünün Birinci Y ldönümünde Bahtiyar Vahapzade Sempozyumu zengin içerikli üç oturumun ard ndan Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun un de erlendirme konu mas ile sona erdi. Ahmet Bican Ercilasun konu mas nda, Bahtiyar Vahapzade nin Türklük mücadelesinden, Azerbaycan n istiklâl mücadelesinde airin üstlendi i zor vazifeden bahsetti. Ercilasun, Dilara Vahapzade nin de konu mas nda vurgulad gibi Bahtiyar Vahapzade nin bir ç lg n, vatan ç lg n, Türklük ç lg n oldu unu ve ömrü boyunca bu u urda gözünü budaktan sak nmadan mücadele verdi ini dile getirdi. Onun iirlerinde O uz Türklerinin bugün farkl co rafyalarda farkl devletlerin çat s alt nda ya asalar bile, ayn kökten ç kt klar n gözlemlemenin mümkün oldu una dikkat çekti. Ahmet Bican Ercilasun un de erlendirme konu mas n n ard ndan Türk dünyas n n en önemli ortak de erlerinden birisi olan Bahtiyar Vahapzade ve eserleri ile ilgili faydal de erlendirmelerin yap ld sempozyum ba ar l bir ekilde sona erdi. Bahar 2010 / Say 6 407