Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar Yapay Su Ekosistemleri Baraj rezervuarları Sulama amaçlı kurulan göletler
Karalarda yer alan bu su kaynakları aslında farklı büyüklüklerdeki coğrafik birimlerde oluşur ve su döngüsünde varlığını sürdürür. Bu birimler havza olarak adlandırılır. Bu birimlerin özellikle ormancılık faaliyetleri, su ve toprak kaynaklarının korunması, bazı ürün ve hizmetler için planlanması gibi çalışmaları yapan bilim dalı da havza yönetimi (amenajmanı) olarak bilinmektedir.
Havza Nedir? Havza = bir arazi parçası, su havzası, dere/nehir havzası, maden havzası Yağış havzası, su toplama havzası, nehir (dere) havzası üzerine düşen yağış sularını belirli bir akarsu kesitine gönderen ve komşu havzalardan, sırtlardan geçen bir su ayrım çizgisiyle (topografik sınır) ayrılan alan bir çeşit hidrolojik, topografik ünite
Basit bir havza yağmur yağış kar Su ayrım çizgisi Yan kollar-dereler Su toplama sınırı perkolasyon perkolasyon Yer altı suları (akiferler) Kaynak:http://www.depweb.state.pa.us/justforkids
Havzalar coğrafik/fiziki olarak farklı büyüklüklerde olabilirler: Küçük veya mikro havza örneği
Havzalar coğrafik/fiziki olarak farklı büyüklüklerde olabilirler: Büyük veya makro havza örneği
Havzaların su toplama bölümü (yukarı havza)
Havzaların orta bölümlerinde su toplama bölümünden toplanan suların oluşturduğu dereler (yukarı ve orta havza)
Havzaların su toplama bölümünden toplanan suyun oluşturduğu derelerin birleşmesi ile oluşan büyük akarsular. Havzanın sonuna doğru eğimde azalma tipiktir (aşağı havza)
Havzaların boğaz ve çıkış bölümü (aşağı havza)
Kapalı havza sistemlerinde toplanan su ve sediment bir göle ulaşır.
Açık havza sistemlerinde, havzanın yağışlarla beraber oluşturduğu su ve diğer materyal (sediment) çıkış noktası olan denize veya okyanusa dökülür
Bir havzada genelde kaç çeşit arazi kullanımı söz konusudur? Ayrıca, bir havza ile ona bağlı sistemler canlılara ne tür fayda ve servisler sunabilir?
Doğal kaynaklar (su, toprak, orman) Yerleşim (insan), tarım alanları, tesisler (baraj), diğer canlılar (karasal, sucul) Estetik değerler, yer altı kaynakları, vs
Havza Yönetimi: Toprak ve Su Kaynaklarını Olumsuz Etkilemeksizin Arzu Edilen Ürün veya Hizmetleri Sağlamak İçin Bir Havza Üzerindeki Arazi ve Diğer Kaynakların Kullanımını Yönlendirme ve Organize Etme Süreci olarak tanımlanabilir.
Entegre = Bütünleşik = Bütüncül Son çeyrek yüzyılda uygulamalarda ağırlık kazanmıştır. Amaç, planlama ve yönetimin tüm kaynakların akılcı kullanımına yönelik olmasıdır
havzada yapılacak her türlü faaliyet, doğrudan ya da dolaylı olarak öncelikle su olmak üzere diğer kaynakları da etkileyecektir
Türkiye nin nehir havzaları ve nehir havza bölgeleri (Kayn:Grontmij Advies & Techniek vd, 2003)
Türkiye nin 25 Ana Su Havzası
Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar Yapay Su Ekosistemleri Baraj rezervuarları Sulama amaçlı kurulan göletler
Kaynak suları, yağışlar, kar ya da buz erimeleri ile oluşan ve bir yatak boyunca akan sulara akarsu denir. Akarsular küçükten büyüğe doğru dere, çay, öz, ırmak ve nehir şeklinde sıralanır. Bir akarsuyun doğduğu yere akarsu kaynağı (memba), döküldüğü yere akarsu ağzı (mansap) denir.
Akarsular birçok ekosistemin (orman, dağ, göl, deniz, delta, vb.) önemli bir parçasını oluşturur. Çünkü; Akarsuyun yeraltına sızan kısmı akiferleri (yer altında kayaçlar arasında hapsedilmiş su kütleleri), yüzeysel akışa geçen kısmı da gölleri, denizleri ve okyanusları besler. Akarsular birçok bitki ve hayvan türü için yaşam alanı oluşturur. Akarsuların akış hızı ve kimyasal özellikleri akarsuyun barındırdığı hayvan türü ve sayısı üzerinde etkili olan faktörlerin başında gelir.
Doğu Karadeniz Bölgesi nin yukarı havza bölümlerinde doğal bir akarsu sistemi, dere kenarı vejetasyonu ve ekosisteminden bir görünüm
Kurak veya yarı kurak bölgelerde havzanın yukarı kesimlerinden toplanan yağış suları havzanın alt kısımlarında toplanarak akarsuları ve akarsu yatağı boyunca da bitki örtüsünün yetişmesi için gerekli şartları sağlar. Gerekli şartlar nelerdir???
Yatak eğiminin fazla olduğu yukarı havzadan toplanan irili-ufaklı bol miktarda alüvyal malzeme akarsularla daha aşağılara taşınır. Yukarı havzalarda insan müdahalesi sınırlı olduğu için bu kısımdaki akarsular genelde temiz ve az bulanıklıdır.
Ancak havzaların daha aşağı bölümlerinde hem yukarıdan taşınan materyalin yoğunlaşması hem de havzaların daha aşağı kesimlerinde insan müdahalelerinin artması ile oluşan kirlilik nedeni ile akarsular bulanık olabilir. Suyun bulanık olması birçok canlı için olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Çoruh Nehri ile taşınan sedimentin Borçka Barajı nedeni ile rezervuarda birikmesi
Çoruh Vadisi boyunca yer alan yerleşimlerin hiçbirinin uygun katı atık bertaraf tesisi olmadığından Çoruh Nehri ile taşınan tüm atıklar Borçka Barajı rezervuarında birikmektedir.
Murgul Deresi ile taşınan sediment, çöp ve maden işletmesinden çıkan kimyasal atıkların Borçka Barajı nedeni ile rezervuarda birikmesi