İLKÖĞRETİMDE BEDEN EĞİTİMİ VE OYUN ÖĞRETİMİ PROF. DR. SPORTWİSS. RASİM KALE 1. Baskı i
Prof. Dr. Sportwiss. Rasim Kale İlköğretimde Beden Eğitimi ve Oyun Öğretimi ISBN 978-9944-919-83-8 2007, Pegem A Yayıncılık Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem A Yayıncılık Tic. Ltd. Şti.'ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında Yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Ağustos 2007 Yayın Yönetmeni: Gürsel Avcı Dizgi: Fikret Kaplan Baskı: Baran Ofset Ankara Tel: (0312) 367 66 92 Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. Adakale Sokak 4/1 Yenişehir ANKARA Tel: (312) 430 67 50 430 67 51 Belgeç: (312) 431 37 38 Dağıtım Tel: (312) 434 54 34 İnternet: www.pegema.com.tr E-posta: pegema@pegema.com.tr ii
ÖNSÖZ Birinci sırada ve öncelikle Sınıf Öğretmenleri için hazırlanmış olan İlköğretimde Beden Eğitimi ve Oyun Öğretimi isimli bu eser, oyun öğretimi yoluyla beden eğitimi ve sporun teori ve uygulamasını ilköğretim düzeyinde bir araya getirebilmiş önemli bir yapıttır. Bu çalışma, beden eğitimi ve spor eğitimi alanında yeni bir anlayışı da beraberinde getirmektedir. Bu yeni yaklaşımda; her ne kadar oyun öğretiminde eski klasik anlayış dikkate alınarak, çok yeni bir formatla hazırlanmış olan bu eserin en önemli özelliği; sporun daha çok oyun formatı içerisinde ele alınmasıdır. Bu yanıyla, ilköğretim okullarındaki beden eğitimi ve oyun öğretimi içerisinde yer alan spor disiplinleri, kulüplerde uygulanan spordan çok farklılıklar göstermektedir. Bu yaşlardaki çocukların yer aldığı kulüplerde uygulanan genel spor anlayışı salt performansa yöneliktir. Oysa bu kitapta disiplinlerin oyun yolu ile daha cazip hale getirilmesi esas alınmıştır. Bu temel düşünce doğrultusunda yazılan bu kitap, tabii ki performansı göz ardı etmemiştir. Aksine sportif performansın mutlaka ön planda alınması gerektiği fikri ile bu kitap yazılmıştır. Burada ele alınan performans anlayışındaki en önemli fark, performansın elde edilmesinde kullanılan yöntem farkıdır. Bu eserde tercih edilen yöntem genelde oyun yöntemidir. İşte bu yanıyla oyun-spor disiplinleri öğretimini vurgulaması, kanaatimizce bu eseri biraz daha farklı kılmaktadır. Günümüzde sporu toplumun diğer sistemlerinden daha ön plana çıkartmak gayreti içinde olan ülkeler, sportif performans konusunda aceleci davranmaktadırlar. Belki bu aceleci anlayışla yetiştirdikleri ilköğretim ve hatta orta öğretim çağındaki bireylerle dünya klasmanlarında iyi dereceler elde etmektedirler. Ancak, bu çağlarda edinilen bu başarıları sonraki yaş evrelerinde görmek zor olmaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden bir tanesi; henüz gelişim çağında olan çocukların salt performans amacına göre antrene edilmesi ve bu düşünceye göre yetiştirilmeleridir. Oysa sporda ileri giden ülkelerin spordaki başarıları, çok daha ileri yaşlarda ve dünyanın en önemli organizasyonlarında örneğin, Avrupa, Dünya ve Olimpiyat Şampiyonalarında görülmektedir. Gerek bilim ve gerekse performans açısından doğru olanı budur. Çocuklar, özellikle ilköğretim çağındaki öğrenci-sporcular, illa da performans için aşırı yüklenme altına sokulmamalıdır. Bu yönelim, aslında çocukların sağlığı açısından da olumlu bulunmaktadır. İşte bu temel bakış açısından hareket edilerek, sadece bedensel performans, daha doğru bir ifade ile psikomotor performans için okullarda beden eğitimi dersi uygulanmamalıdır. Buna ilaveten çocukların sporu sevmeleri, beraberinde spora bağımlı olabilecekleri oyun öğretimi ile spor disiplinleri onlara öğretilmelidir. Bu yapıtta bu düşünce gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Yine yukarıdaki düşünce doğrultusunda eğitimciler açısından kolaylık sağlaması bakımından kitapta uygulamalarla ilgili görsel malzemelere biraz daha ağırlık verilmiştir. Bu kitap, bu yönelim doğrultusunda ilk etapta özellikle sınıf öğretmenleri düşünülerek hazırlanmıştır. Bu konuda uygulama yapacak olan sınıf öğretmenleri, işleyecekleri disiplinlerin uygulama örneklerini kitapta çok rahat ve kolay bir şekilde bulabilecektir. Dolayısıyla, fazla zaman harcamadan ve ekonomik bir şekilde bu el kitabını kullanarak, uygulama planına not edecekleri örnekleri derste zorlanma- iii
dan uygulama fırsatı bulacaklardır. Sınıf öğretmenleri, kitapta yer alan bu temel örneklerden hareket ederek kendileri daha farklı örnekler geliştirebilirler. Bu kitapta, sadece ülkemizdeki mevcut spor disiplinlerinin yer alması bir eksiklik olarak görülmektedir. İlerleyen zaman içerisinde ve ülkemizin sportif gelişimi doğrultusunda, ülkemizde henüz uygulaması olmayan çok yeni ve değişik spor disiplinlerinin de kitapta yer alması düşünülmektedir. Bu yeni alanlarla ilgili bilgilerimiz bulunmaktadır. Ancak bu alanlara yönelik spor tesislerimizin ve gereken ortamlarımızın bulunmaması bu konuyu bu kitapta ele almamaya neden olmuştur. İnşallah yakın gelecekte bu eksikliğin giderilmesi düşünülmektedir. Her zaman ifade edildiği gibi, bu eser öncelikle İlköğretim Sınıf Öğretmenliği Lisans Programında okuyan sınıf öğretmenliği adaylarımız için hazırlanmıştır. Beden eğitimi ve oyun öğretimi dersini okutan üniversite öğretim elemanlarının bu eserin içindeki bilgileri öğrencilerimize öğretmede kullanacakları en önemli yaklaşım, bu dersi sevdirme olmalıdır. İleride sınıf öğretmeni olacak olan öğrencilerimizin bu yaklaşımla yetişmeleri gerekir. Çünkü, onlar da bu yaklaşımla beden eğitimi dersini çocuklarımıza uygulayacaklardır. Beden eğitimi dersinde gözünü ilk kez sınıf öğretmeninde açan, değerli varlıklarımız, çocuklarımızı eğiten ve eğitecek olan sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmenliğinde okuyan öğrencilerimize yararlı olması dileğimle Prof. Dr. Rasim KALE Trabzon, 14 Ağustos 2007 iv
Bu eser, ilkokul 1. Sınıf Öğretmenim Sayın Dursun ŞEKER ve 2.- 5. Sınıf Öğretmenim Sayın İhsan BATU ya ithaf edilmiştir. v
Bu kitabın yazılmasında gösterdikleri sabır ve katkıları için sevgili eşim İclal ve biricik oğlumuz Mehmet Serhan KALE ye teşekkür ederim vi
İÇİNDEKİLER Önsöz...iii İçindekiler...vii Şekiller Listesi...ix Tablolar Listesi...xi Fotoğraflar Listesi...xiii Figürler Listesi... xv GİRİŞ (ss. 1-3) Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM BEDEN EĞİTİMİ VE SPORUN OLUŞUMU (ss. 5-16) Beden Eğitimi ve Sporun Başlangıcı... 5 Beden Eğitimi ve Sporda Kavramlar... 8 İKİNCİ BÖLÜM BEDEN EĞİTİMİ VE SPORDA HEDEFLER İLKELER VE İÇERİKLER (ss. 17-37) Beden Eğitimi ve Sporun Hedefleri... 17 Beden Eğitimi ve Sporun İlkeleri... 26 Beden Eğitimi ve Sporun İçeriği... 30 İlköğretimde Spor Disiplinlerine Göre Ders İçerikleri... 30 İlköğretimde Spor Saatine Göre Ders İçerikleri... 33 İlköğretimde Sınıflara Göre Ders İçerikleri... 35 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SPOR DALLARINDA SPOR MOTORİK ÖZELLİKLERİN OYUN ÖĞRETİMİ İLE EĞİTİMİ (ss. 39-62) Atletizm... 47 Badminton... 49 Basketbol... 51 vii
Cimnastik... 52 Futbol... 54 Hentbol... 57 Masa Tenisi... 59 Voleybol... 61 Yüzme... 62 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SPOR DİSİPLİNLERİ VE ÖĞRETİMİ (ss. 63-165) Atletizm Temel Öğretimi... 63 Badminton Temel Öğretimi... 75 Basketbol Temel Öğretimi... 82 Cimnastik Temel Öğretimi... 90 Futbol Temel Öğretimi... 117 Hentbol Temel Öğretimi... 122 Masa Tenisi Temel Öğretimi... 128 Ritim ve Dans Temel Öğretimi... 137 Satranç Temel Öğretimi... 142 Voleybol Temel Öğretimi... 147 Yüzme Temel Öğretimi... 151 BEŞİNCİ BÖLÜM BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR EĞİTİMİNİ PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME (ss. 167-171) KAYNAKÇA... 173 ELEŞTİRİ... 175 ÖZGEÇMİŞ... 179 viii
ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1: İnsanın Hareket Gelişimi Doğrultusunda Beden Eğitimi ve Sporun Gelişim Evreleri... 7 Şekil 2: Hareket Türleri Sınıflaması... 8 Şekil 3: Hareket Bilgisi Alt Ana Alanları Sınıflaması... 9 Şekil 4: Beden Eğitimi ve Sporun Kavramsal Gelişim Aşamaları... 12 Şekil 5: Hareket Oyunları Sistematiği... 44 Şekil 6: 2: 2 Ön Alanda Oyun... 49 Şekil 7: Oyuncu Değiştirerek 5 Sayılı Oyun... 49 Şekil 8: Kaybeden Taraf Değiş Oyunu... 50 Şekil 9: Üç Sayıdan Azalma Oyunu... 50 Şekil 10: Filenin Altından Geçerek Çapraza Oyun... 50 Şekil 11: Potadan Dönen Topu Yakalamaca... 51 Şeki1 l2: Toplu ve Topsuz Eşli Çalışma... 52 Şekil 13: Eşli Yer Değişimli Top Sürme... 52 Şekil 14: Üç Yönde Paslaşma ve Koşu... 56 Şekil 15: Engel Koşu Parkuru ile İlgili Şematik Görünüm... 68 Şekil 16: Engelli Koşu Parkuru ile İlgili Şematik Görünüm... 71 Şekil 17: Farklı Engellerden Oluşan Koşu Parkuru ile İlgili Şematik Görünüm... 71 Şekil 18: Engel Koşu Parkuru ile İlgili Şematik Görünüm... 72 Şekil 19: Topa Atış Yaparak Karşıya Geçirme Oyunu ile İlgili Şematik Görünüm... 72 Şekil 20: Slalom ve Engel Koşusu ile İlgili Şematik Görünüm... 73 Şekil 21: Top Yuvarlama ile ilgili Şematik Görünüm... 75 Şekil 22: Badminton Oyun Sahası ve Ölçüleri... 77 Şekil 23: Badminton Öğretim Sistematiği... 78 Şekil 24: Badmintonda Raket Tutuş Şekilleri... 78 Şekil 25: Basketbol Oyun Sahası Ölçüleri... 83 Şekil 26: Basketbol Öğretim Sistematiği... 83 Şekil 27: Cimnastik Öğretimi Sistematiği... 92 Şekil 28: Topun Ölçüsü ve Oyun Alanı Bölge Tanımlamalarına Yönelik Numaralandırma... 119 Şekil 29: Futbol Öğretim Sistematiği... 120 Şekil 30: Hentbol Oyun Sahası ve Ölçüleri... 124 Şekil 31: Hentbol Öğretim Sistematiği... 124 ix
Şekil 32: Masa Tenisi Öğretim Sistematiği... 128 Şekil 33: İşaret Parmağı Raket Tutuş Tekniği... 129 Şekil 34: Geliştirilmiş Orodoks Raket Tutuş Tekniği... 129 Şekil 35: Dolma Kalem Raket Tutuş Tekniği... 130 Şekil 36: Masa Tenisi Topunun Dört Yönlü Dönüş Hareketi... 131 Şekil 37: Masa Tenisi Topunun Arka Alt Kısmına Yapılacak Vuruşun Etkisi... 131 Şekil 38: Masa Tenisi Topunun Arka Üst Kısmına Yapılacak Vuruşun Etkisi... 131 Şekil 39: Masa Tenisi Topunun Sol Kısmına Kesme Şeklinde Yapılacak Vuruşun Etkisi... 132 Şekil 40: Masa Tenisi Topunun Sağ Kısmına Kesme Şeklinde Yapılacak Vuruşun Etkisi... 132 Şekil 41 A-B:Üç Yönlü Hareket Düzlemi ve Hareket Yönleri... 138 Şekil 42: Farklı Mekânsal Yönelim Yolları... 139 Şekil 43: Ritmik Yürüme ve Koşma Şekilleri... 139 Şekil 44: Temel Hareketler ve Bunların Farklı Ritmik Uygulama Şekillerine Ait Nota Yazılımları... 140 Şekil 45: Satranç Öğretim Sistematiği... 143 Şekil 46: Satranç Taşlarının Dizilişi... 144 Şekil 47: Vezirin Oyun Şekli... 145 Şekil 48: Kalenin Oyun Şekli... 145 Şekil 49: Filin Oyun Şekli... 145 Şekil 50: Atın Oyun Şekli... 146 Şekil 51: Piyonun Oyun Şekli... 146 Şekil 52 A-B: Şahın Oyun Şekli ve Rok Hareketi... 147 Şekil 53: Voleybol Oyun Alanı ve Oyuncu Dizilişi... 149 Şekil 54: Voleybol Öğretim Sistematiği... 149 Şekil 55: Yüzme Öğretim Sistematiği... 154 Şekil 56: Öğrenme Türleri... 169 Harita 1: Satrancın Dünyaya Yayılımı... 143 x
TABLOLAR LİSTESİ Tablo I: İnsanlarda Göz, Kulak ve Dokunma ile İlgili Alıcıların Maksimal İnformasyon Kapasitesi... 41 Tablo II: Spormotorik Testin Geçerliliğine Yönelik Korelasyon Anlamlılık Dereceleri... 43 Tablo III: 30 m Koşu Uygulaması Norm Değerleri... 48 Tablo IV: 400 m Koşu Uygulaması Norm Değerleri... 49 Tablo V: İlköğretimde 10 Haftalık Basketbol Ders Programı... 90 Tablo VI: Futbol Oyun Sahası Bölge Tanımları ve Ölçüleri... 119 Tablo VII: Voleybol Oyun Kurallarında Yıllara Göre Yapılan Değişiklikler... 149 Tablo VIII: İlköğretimde Yüzme Türlerine Göre Egzersiz Programı... 165 xi
xii
FOTOĞRAF LİSTESİ Foto 1: Çizgi Koşusu... 45 Foto 2: Gazete Taşıma... 45 Foto 3: Gölge Koşusu... 45 Foto 4: Top Oyunları... 46 Foto 5: Müzik Eşliğinde Oyunlar... 46 Foto 6 A-J: Çocuk Dekatlon Yarışmalı Atletizm... 47 Foto 7: Minder Üzerinde Oyun... 61 Foto 8: Kumaş ile Top Yakalamaca... 62 Foto 9: Atletizm Pisti Görünümü... 64 Foto 10: Tüy Top Tutuş Şekilleri... 79 Foto 11: Basketbolün Yeni Çağda Mucidi Olan Dr. Naismith Basketbol Topu ve Çemberlerle Birlikte... 82 Foto 12: Basketbolde Topsuz ve Toplu Temel Duruş... 84 Foto 13: Basketbolde Çift El Üstten Pas... 85 Foto 14: Basketbolde Çift El Göğüsten Pas... 85 Foto 15: Basketbolde Çift El Yerden Sektirerek Pas... 86 Foto 16: Basketbolde Serbest Atış... 87 Foto 17: Basketbolde Çengel Atış... 87 Foto 18: Basketbolde Alttan Atış... 88 Foto 19: Basketbolde Göğüsten Atış... 88 Foto 20: Basketbolde Sıçrayarak Atış... 89 Foto 21: Basketbolde Turnike Atışı... 89 Foto 22: Hentbol Oyunu... 123 Foto 23: Hentbolde Üstten ve Alttan Top Yakalama... 125 Foto 24: Hentbolde Savunma Duruşu... 126 Foto 25: Hentbolde Temel Atış... 126 Foto 26: Hentbolde Sıçrayarak Atış... 127 Foto 27: Hentbolde Düşerek Atış... 127 Foto 28: Hentbolde Dönerek Atış... 127 Foto 29: Voleybol Oyunu... 148 Foto 30: Yüzme ve Çocuk... 153 xiii
xiv
FİGÜR LİSTESİ Figür 00: Doğumdan 15. Aya Kadar Motorik Hareket Gelişim Evreleri... 6 Figür 01: Tenis Topu Oyunu... 51 Figür 02 A-D: Farklı Yönlerde Eşli Denge Oyunu... 52 Figür 03: Dokun Değiştir Oyunu... 53 Figür 04 A-C: Farklı Şekillerde Eşli Buz Adam Oyunu... 53 Figür 05 A-C: Farklı Şekillerde Eşli Buz Adam Taşıma ve Fırlatma Oyunu... 53 Figür 06: Vücut Gergin Tramplenden Sıçrama... 54 Figür 07: Yuvarlanma Hareketi... 54 Figür 08 A-B: Farklı Şekillerde El Baş Amut Hareketi... 54 Figür 09: 5-2 Ortada Fare... 55 Figür 10: Stop Pas... 55 Figür 11: Topu Yakala... 55 Figür 12: Futbol Tenisi Oyunu... 56 Figür 13: Açık Kasalardan Gol Oyunu... 56 Figür 14: Çemberde Adam Vurma... 57 Figür 15: Top Devirme... 57 Figür16: File Üzerinden Top Yakalama... 57 Figür 17: Topu Karşı Tarafa Geçirme... 58 Figür 18: Filenin Altından Atış... 58 Figür 19: Oyuncu Vurma... 58 Figür 20: Saklanmalı Oyuncu Vurma... 59 Figür 21: Top Saydırma... 59 Figür 22 A-B: Altılı Dönerli Masada Oyun... 59 Figür 23: Katlı Masada Oyun... 60 Figür 24: Tek Top Duvarda Eşli Oyun... 60 Figür 25: Farklı Engeller Üzerinden Oyun... 60 Figür 26: Dönerli Masada Oyun... 61 Figür 27: Masada Çapraz Oyun... 61 Figür 28: Kare Koşusu ile İlgili Şematik Görünüm... 67 Figür 29: Üçgen Koşusu ile İlgili Şematik Görünüm... 67 Figür 30: Dokunulan Ebe Oyunu ile İlgili Şematik Görünüm... 68 Figür 31: Benimle Gel Oyunu ile İlgili Şematik Görünüm... 69 Figür 32: İp Koşusu ile İlgili Şematik Görünüm... 69 Figür 33: Atlı Koşu Oyunu ile İlgili Şematik Görünüm... 70 Figür 34: Trafik Polisi Oyunu ile ilgili Şematik Görünüm... 73 xv
Figür 35: Kuyruğum Kimde Oyunu ile ilgili Şematik Görünüm... 75 Figür 36: Badminton Oyun Alanı Bölgeleri ve Bu Bölgelere Göre Uygulanacak Vuruş Teknikleri... 80 Figür 37: Yerden Tüy Top Alma... 81 Figür 38: Raketle Tüytop Taşıma... 81 Figür 39: Farklı uygulama Formları... 81 Figür 40: Cimnastik Bankı Üzerinden Kendini İleriye Çekme... 92 Figür 41: Ters Cimnastik Bankı Üzerinde Dengede Yürüme... 93 Figür 42: Cimnastik Bankı Üzerinden Sağa Sola Zıplama... 93 Figür 43: Cimnastik Bankı Üzerinden İleriye Kurbağa Zıplaması... 93 Figür 44: Cimnastik Bankı Üzerinden Basarak Aşma ve Altından Geçme... 93 Figür 45: Eşli ve Değişimli Olarak Cimnastik Bankı Üzerine Çift Ayakla Zıplama... 94 Figür 46: Cimnastik Bankı Üzerinden Minderde Öne Düz Takla... 94 Figür 47: Eğimli Cimnastik Bankı Üzerinden İleriye Yuvarlanma... 94 Figür 48: Eğimli Merdiven Tırmanma... 95 Figür 49: Cimnastik Bankı Üzerindeki Sağlık Topları Üzerinden Zıplama... 95 Figür 50: Uzunlamasına ve Enlemesine Farklı Şekildeki Kasaların Üzerinden Koşarak Aşma... 95 Figür 51: Cimnastik Bankı Üzerinde Sağlık Topu Yuvarlama... 96 Figür 52: Cimnastik Bankı Üzerinde Eşli El Arabası Şeklinde İlerleme... 96 Figür 53: Birbirini Düşürmeden Cimnastik Bankı Üzerinden Geçiş... 96 Figür 54: Farklı Yükseklikteki Kasalar Üzerinden Zıplama... 96 Figür 55: Tek Parça Kasalar Üzerinden Kurbağa Zıplaması... 97 Figür 56: Atlama Beygiri Üzerine Zıplama... 97 Figür 57: Atlama Beygiri Üzerine Tırmanma... 97 Figür 58: Enine Minderde İkili Dönerek Burgu... 98 Figür 59: Parmaklıklı Duvara Kollarla Tutunarak Kendini Çekme ve Tekrar Geriye Başlangıç Pozisyonuna İtme... 98 Figür 60: Parmaklıklı Duvarda Asılı Pozisyonda Bisiklet Çevirme... 98 Figür 61: Parmaklıklı Duvarda Tırmanarak Diğer Taraftan İnme... 99 Figür 62: Halkada Asılarak Dönme... 99 Figür 63: Halkada Tek Ayak Takılı Sallanma... 99 Figür 64: Halkada Asılı Sallanma... 100 Figür 65: Barfiksten Hız Alarak İlerideki Lobutu Yıkma... 100 Figür 66: Çömelik Pozisyondan Barfikse Çıkma... 100 Figür 67: Yardımlı Barfikste Dönme... 101 xvi
Figür 68: Enine Paralele Çıkma... 101 Figür 69: Enine Farklı Yükseklikteki Paralele Çıkma... 101 Figür 70: Barfiksten Hız Alarak İlerideki Lobutu Yıkma... 102 Figür 71: Yardımlı Enine Paralele Çıkma... 102 Figür 72: Tırmanma Çubuğuna Tırmanma... 102 Figür 73: Yardımlı Paralelde Dönme... 103 Figür 74: Halatta Sallanarak Kasadan Kasaya Varma... 103 Figür 75: Halatta Sallanarak Cimnastik Bankının Üzerinden Aşma... 103 Figür 76: Halatta Sallanarak Mümkün Olduğunca Minderde Uzağa Erişme... 104 Figür 77: Sağlık Topları Arasından Slalom... 104 Figür 78: Sağlık Topları Üzerinden Çift Ayakla Zıplama... 105 Figür 79: Ayak Arasındaki Topu Atma ve Yakalama... 105 Figür 80: Yüzüstü Uzanık Durumda Karşılıklı Top Yuvarlama... 105 Figür 81: Oturuş Durumda Sağlı ve Sollu Olarak Ayakla Pas... 106 Figür 82: Engeller Arasından Çubuk Yardımıyla Top ile Slalom... 106 Figür 83: Topun Üzerinde Dengede Kalma ve İleri Geri Yuvarlanma... 106 Figür 84: Sağlık Topları Arasından Slalom... 107 Figür 85: Kasaya İsabet Çalışması... 107 Figür 86: Koşma Hareketi ile Birlikte Dripling... 107 Figür 87: Topu Yere Çarptırarak Oynama... 108 Figür 88: Alttan Çembere Top Atma... 108 Figür 89: File Üzerinden Topla Oynama... 108 Figür 90: Duvara Top Atma... 109 Figür 91: Hedefe İsabet Atışı... 109 Figür 92: Havaya Top Atıp Dönerek Yakalama... 109 Figür 93: Farklı Şekillerde Duvara Top Atma ve Yakalama... 110 Figür 94: Eşini Çizgiden Diğer Tarafa Çekme... 110 Figür 95: Atçılık Oynama... 111 Figür 96: Atçılık Oyunu Şeklinde Aerobik Minderi Üzerindeki Eşi Çekme... 111 Figür 97: Enine Yerde Dizili Cimnastik Çubukları Üzerinden Farklı Şekillerde Zıplama... 111 Figür 98: Uzunlamasına Yerde Dizili Cimnastik Çubukları Üzerinden Farklı Şekillerde Zıplama... 112 Figür 99: Belirli Bir Yükseklikte Tutulan Cimnastik Çubuğu Üzerinden Farklı Şekillerde Zıplama... 112 Figür 100: Cimnastik Çubuğu ile Hedefe İsabet... 112 Figür 101: Farklı Şekillerde Cimnastik Çubuğunu Yakalama... 113 xvii
Figür 102: Farklı Şekillerde Cimnastik Çubuğu ile Yapılan Hareketler... 113 Figür 103: Bireysel Uygulanan Farklı Şekillerdeki Egzersiz Örnekleri... 114 Figür 104: Bireysel Uygulanan Farklı Şekillerdeki Egzersiz Örnekleri... 114 Figür 105: Bireysel Farklı İp Atlama Örnekleri... 115 Figür 106: Eşli Farklı İp Atlama Örnekleri... 115 Figür 107: Bireysel Farklı Çember Hareketleri Örnekleri... 115 Figür 108: Eşli Farklı Çember Hareketleri Örnekleri... 116 Figür 109: Ayak İç Vuruşu... 121 Figür 110: Şut... 121 Figür 111: Ayak Burun Vuruşu... 121 Figür 112: Diz Vuruşu ve Topuk Vuruşu... 122 Figür 113: Kafa Vuruşu... 122 Figür 114: Normal ve Yüksek Seviyede Atılan Toplarda El Önü Servis Tekniği Hareket Evreleri... 133 Figür 115: El arkası Servis Atmada Hareket Evreleri... 133 Figür 116: El önü Kesmede Hareket Evreleri... 134 Figür 117: El arkası Kesmede Hareket Evreleri... 134 Figür 118: El önü Smaçta Hareket Evreleri... 134 Figür 119: El Arkası Smaçta Hareket Evreleri... 135 Figür 120: El önü Top Spin Hareket Evreleri... 135 Figür 121: El Arkası Top Spin Hareket Evreleri... 136 Figür 122: Blokta Hareket Evreleri... 136 Figür 123: Eşli Farklı Dans Şekilleri... 141 Figür 124: Valste Partner Konumu... 141 Figür 125: Farklı Duruşlarda Toplu Aksiyon ve Reaksiyon Egzersizleri... 150 Figür 126: Toplu ve Topsuz Sıçrama Egzersizleri... 150 Figür 127: Filede ve Duvarda Toplu Egzersizler... 151 Figür128: Filede ve Engeller Üzerinden Farklı Şekillerde Sıçrama Egzersizleri... 151 Figür 129: Su Altında Çemberlerin İçinden Geçme... 156 Figür 130: Köprü Altından Geçme... 156 Figür 131: Çemberlerin İçine Atlama... 157 Figür 132: Yardımlı Suda Kayma Hareketi... 157 Figür 133: Kayma Sopasıyla Yardımlı Suda Kayma Hareketi... 158 Figür 134: Grupla Suya Üfleyerek En Yüksek Gürültü Çıkartma... 158 Figür 135: Mantar Bar ile Yüzme Hareketi Esnasında Nefes Alıp Verme... 158 Figür 136: Ayak ve Kol Hareketleri... 159 xviii
Figür 137: Serbest Yüzmede Nefes Alınımı... 160 Figür 138: Düz Başlama ve Suda Kayma Hareketi... 161 Figür 139: Sırtüstü Başlama ve Suda Kayma Hareketi... 162 Figür 140: Suya Dalma Hareketi... 163 Figür 141: Yüzmede Takla Hareketi... 163 Figür 142: Yunus Yüzme Hareket Evreleri... 164 Figür 143: Kurbağalama Yüzme Hareket Evreleri... 164 Figür 144: Münih Uygunluk Testi... 171 xix
Giriş 1 Çocuklar, çocuklarımız Geleceğimiz. En kutsal varlıklarımız. Anne, babalar olarak her uğraşımızı onlar için vermiyor muyuz? Onlar için yaşıyor, onlar için çabalıyor ve uğraşıyoruz. Eğitimciler ve öğretmenler, çocukları eğiterek mesleklerini icra etme fırsatı buluyorlar. Toplumumuzu şekillendiren öğretmenlerimiz, bir anlamda geleceğimize yön veriyorlar. Spor öğretmenleri, toplumumuzun daha iyiye, daha doğruya ve daha güzele yönelmesinde çok önemli paya sahiptirler. Çünkü çocuk, toplumla yaşamayı, toplumun kurallarını çok daha önce spor yoluyla öğrenmektedir. Spordaki kurallar aslında hayatın kurallarıdır. Bu nedenle sporda ileri gitmiş batılı ülkelerde sporcudan arkadaş seç sloganı geliştirilmiştir. Neden??? Çünkü spor yapan insan, toplumun kurallarını çok daha önce spor yoluyla öğrenip, daha önce topluma hazır hale gelmiştir de ondan. Çünkü spor yapan birey, yine hareket, oyun ve spor yoluyla zihnini, bedenini, ruhunu ve sosyal açıdan davranışlarını geliştirmiş ve olgunlaştırmıştır. Kısacası antik çağda Platon, Solon ve diğer düşünürlerin ifade ettikleri gibi spor yapan kişi Kalos Kagatos u yani olgun insanı gerçekleştirmektedir de ondan. Bu anlamda ele alındığında biz beden eğitimcilerin bir diğer meslek adı insan mühendisliğidir. Aslında bu meslek adı insanı eğitme ya da insanı geliştirmeye yönelik tüm meslekler için kullanılabilir. Okulöncesi öğretmenleri, sınıf öğretmenleri de bu anlamda ele alındığında insan mühendisidirler. Hem de en önemli olanlarından. Zira ana sınıfına ya da ilköğretime başlayan çocuk, ilk kez gözünü bu meslek gurubundaki çok değerli insanlarda açar, onlardan gördükleri ve öğrendiklerini anlamaya çalışırlar, onlardan öğrenirler ve onları taklit ederler. O nedenle, bu meslek grupları çocukların eğitiminde belki de beden eğitimi ve spor öğretmenlerinden önde ve çok daha
Beden Eğitimi ve Sporun Oluşumu 5 Beden Eğitimi ve Sporun Başlangıcı Beden eğitimi ve sporun başlangıcı konusunda şimdiye kadar yapılan çalışmalarda farklı yaklaşımlar ele alınmıştır. Farklı yazarlara göre beden eğitiminin başlangıcı farklı şekilllerde ifade edilmiştir. Kimi yazarlar, beden eğitiminin başlangıcını ilk insanların avlanma ya da beslenme için ortaya koydukları davranışlar olarak özellikle atma, koşma ve atlama hareketleri şeklinde ifade ederken, bir kısım yazarlar, beden eğitimini eğitimin temelinde ele alarak onun okullara ders olarak girdiği yıllar şeklinde ifade etmişlerdir. Bazıları, beden
Beden Eğitimi ve Sporda Hedefler, İlkeler ve İçerikler 17 Beden Eğitimi ve Sporun Hedefleri İlköğretimde beden eğitimi ve oyun derslerinin temel hedef ve görevleri, T.C. Anayasası nın 58. ve 59. Maddelerinden hareketle, Türk Milli Eğitim Sisteminin genel hedefleri ve programlarında öngörüldüğü şekildedir. T.C. Anayasası nın 58. Maddesi A.Fıkrası Gençliğin korunması bölümünde; Devlet, İstiklal ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müspet ilmin ışığında, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişme ve gelişmelerini sağlayıcı tedbirler
Oyun Öğretimi İle Spor Motorik Özelliklerin Eğitimi 39 Beden eğitimi ve spordaki hareket öğrenimi, aslında genel eğitimdeki öğrenmeden çok farklı değildir. Aralarındaki en önemli fark; genel eğitimdeki öğrenmenin daha çok bilişsel alanda meydana gelirken, beden eğitimi ve spordaki öğrenmenin psikomotor alanda yani devinimsel (hareki) alanda meydana gelmesidir. Beden eğitimi ve spor alanındaki öğrenme ile ilgili bir çok kavram bulunmaktadır. Bu kavramların başında öğrenme, öğretme, gelişim, olgunlaşma, sensorik, kondisyonel özellikler, koordinatif özellikler, metodik, yöntem, spormotorik test vb. kavramlar gelmektedir.
Spor Disiplinleri ve Öğretimi 63 Atletizm Temel Öğretimi Eski çağlarda insanlar, öncelikle beslenme amacıyla farkında olmadan av peşinde koşmaya, avlanmak için elindeki taş, sopa, ok, mızrak vb. şeyleri fırlatmaya ve önlerine çıkan hendek, çukur, set, dere vb. yerlerden atlamaya ve aşmaya başladıklarında farkında olmadan atletizmin üç alt dalını uygulamışlardır. Zaten günümüzdeki atletizm uygulamaları genelde bu hareket formlarından üretilmiştir. Daha sonraki yıllarda av merkezli bu uygulamalar, güvenlik temelinde savaş uygulamaları olarak ele alınmıştır. Koşu disiplinlerinin doğuşu da yine savaş yıllarına kadar dayanmaktadır.
Beden Eğitimi ve Spor Dersini Planlama ve Değerlendirme 167 Beden eğitimi ve spor dersinin planlanması ve deüerlendirilmesi çok yönlü bir süreçtir. Bu nedenle bu dersin planlanmasında zamandan tasarruf ve öğretim sistematiği en önde gelen iki önemli kriterdir. Dersin ve öğrenim sürecinin planlanmasında dört önemli husus göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar; Yönetmelikler: Mili Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi Başkanlığı nca bir beden eğitimi dersinde giyim, dersin konusu, öğrenme hedefleri, alanın ve
Kaynakça 173 KAYNAKÇA ALTMANN, H. / DEUTSCHER SPORTBUND (Hrsg.): Die beliebsten Spielmit- Spiele- Federball/Badminton Fig. 37-39, Frankfurt o. D. BEHRENS, B.,U.,W.: Badminton heute 3., unveränderte Auflage, Werbe- & Verlagsgesellschaft mbh, Abb.: 24, Krefeld 1989 BIENER, K.: Sportmedizin- Sportmedizinisches Profil des Schwimmers Habegge AG Druck und Verlag, Derendingen- Solothurn 1982 BOVET, G., FROMMER, H.: Praxis Lehrerberatung - Lehrerbeurteilung: Konzepte für Ausbildung und Schulaufsicht. Hohengehren 1999 DIEM,C.: Weltgecshichte des Sports Dritte Auflage, Baender: 1-2, Stuttgart 1980 ENGELMANN, M./ GOTTLÖBER, G./ MEYER, I./ SPOTT, G., (Margit ENGELMANN: Gesamtredaktion): Tischtennis- Anleitung für den bungsleiter Sportverlag, Abb. 33-40; Fig.: 114-122, Berlin 1987 FRÖHNER, B./ RADDE, K./ DÖRİNG, F. (Gesamtredaktion): Volleyball Fig.: 125-128, Sportverlag, Berlin 1982 GRAETZ, R.H.: Schach mehr als ein Spiel 1. Auflage, VEB Verlag Enzyklopaedie, Map.: 1, Leipzig 1963 HATTIG, P.F.: Handball- Technik.. Taktik. Regeln Falken Verlag Erich Sicker KG, Foto: 22-28, Langen 1978 HESSELINK,J.: http//:www.westfalia-kinderhaus.de/ Abteilung2/ Foto: 11 http//:www. Bildagentur-n.de/galeriea/galeria Umsclagsfotos der 1.-2. und 4.-5.Teilen http://www.sportunterricht.de/aufwaermen/aufspiele2.html#spoa Abb.: 6-14; 22; 25; 28; 3046-52; 53 / Fig.: 1-27, 36/ Fotos: 1-9, 29-30; Umschlagsfoto des dritten Teils JUNG, M.: Analysestern- Eine Strukturierungshilfe für Unterrichtsberatung und Hospitation LEU 12, o. O. 2000 KNUPP, M.: Badminton Praxis Rowohlttaschenbuchverlag GmbH, Foto: 10, Reinbek bei Hamburg 1989
Eleştiri 175 ELEŞTİRİ Değerli Okuyucular! Okuyucuların, yazılan bu eser hakkındaki düşünce ve görüşlerini tespit edebilme amacına yönelik olarak ve bu kitabın daha sonraki baskılarında kullanılmak üzere, lütfen aşağıda üç bölüm halinde yer alan soruları cevaplandırarak yazışma adresine bildirmenizi saygı ile rica ederim. Yazışma Adresi Prof. Dr. Rasim KALE KTÜ- Fatih Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü 61335 Söğütlü/TRABZON Telefon: (0462) 248 88 33 / 248 26 53-54 / 7152 (dahili) Faks : (0462) 248 73 44 Cep: (0505) 647 85 91/ (0537) 422 80 88 E-Mail: rasimkale@yahoo.com/ rasimkale@hotmail.com Bu konuda göstereceğiniz titiz davranış ve katkılarınız için şimdiden teşekkür ederim. Birden fazla seçeneği kutulara çarpı (x) işareti koymak sureti ile işaretleyebilirsiniz. I. Bölüm: İçeriğin Kalitesi 1. Genel olarak konu nasıl işlenmiştir? çok ayrıntılı ölçülü çok kısa diğer 2. Her bir ana bölüm ve alt bölümlerde anlatılmak istenilen bilgiyi nasıl buldunuz? zor anlaşılıyor anlaşılıyor kolay anlaşılıyor anlaşılmıyor didaktik iyi hazırlanmış bilgi anlatılmak istenilenden uzak diğer