2015 MART AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.04.2015 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Mart ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin üstünde gerçekleşti. Mart ayında TÜFE bir önceki aya göre %1.19 artış kaydetmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Mart ayında %0.69 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %0.86 artış kaydetmesi beklenmekteydi. Mart ayında beklentilerin üstünde gerçekleşen TÜFE deki yıllık değişim ise %7.61 olmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %1.05 artarken yıllık bazdaki artış %3.41 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1. Mart Ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) 2014 2015 2014 2015 Aylık 1.13 1.19 0.74 1.05 Yıllık 8.39 7.61 12.31 3.41 http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 6
% Grafik 1. 2014 ve 2015 Yılları TÜFE Seyiri 7,75 7,89 8,39 7,24 7,55 7,61 9,38 9,66 9,16 9,32 9,54 8,86 8,96 9,15 8,17 2014 2015 Grafik 1 de TÜFE nin seyri yer almaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun açıkladığı verilere göre yıllık tüketici enflasyonu Şubat ayında gerçekleşen %7.55 seviyesinden %7.61 e yükselmiştir. Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde gıda ve alkolsüz içecekler grubunun enflasyona 61 baz puan ile en fazla katkıyı yaptığı görülmüştür. Dolayısıyla gerçekleşen enflasyonun yarısından fazlası gıda ve alkolsüz içecekler grubundan kaynaklanmıştır. Enflasyon sepetinde %24.45 ile en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler grubunda bu dönemde gerçekleşen fiyat değişimi %2.47 olarak gözlenmiştir. Ana harcama gruplarından toplam değişime aylık katkısı en yüksek olan ikinci grup ise 14 baz puan ile ulaştırmadır. Bu katkı, uluslararası petrol fiyatlarında yaşanan düşüşe rağmen Türk Lirası nda görülen değer kaybı nedeniyle ortaya çıkmıştır. http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 6
Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2015 Mart Ayı TÜFE ye Katkıları GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER ULAŞTIRMA KONUT LOKANTA VE OTELLER GİYİM VE AYAKKABI EV EŞYASI EĞLENCE VE KÜLTÜR SAĞLIK ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EĞİTİM ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME 0,00 0,00 0,14 0,12 0,10 0,08 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,61-0,10 0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 % puan Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en fazla artış %2.47 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşmiştir. Bu dönemde olumsuz hava koşullarının devam etmesi sebebiyle gıda fiyatlarında yükseliş yaşanmıştır. Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER LOKANTA VE OTELLER EĞLENCE VE KÜLTÜR GİYİM VE AYAKKABI SAĞLIK ULAŞTIRMA KONUT EV EŞYASI ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EĞİTİM ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME -0,01-0,03 1,42 1,22 1,06 0,99 0,91 0,72 0,57 0,52 0,2 2,47-0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 % http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 6
% TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %7.75 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %7.10 olarak gözlenmiştir. Ayrıca mevsimlik ürünler hariç hesaplanan yıllık artış %6.78, işlenmemiş gıda ürünleri hariç hesaplanan yıllık artış ise %6.24 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 9,52 10,05 10,16 10,17 10,39 10,36 9,95 9,83 9,89 9,55 9,36 8,44 7,75 9,32 9,74 9,77 9,65 9,75 9,68 9,25 9,04 9,03 8,73 8,63 7,73 7,1 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Mart 2015 te endekse dahil edilen 426 maddeden; 48 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 284 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 94 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %31.31 ile karnabahar, %30.59 ile sivri biber ve %23.89 ile portakal olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %17.86 ile salatalık, %16.50 ile kabak ve %6.52 ile kazak (erkek için) olduğu görülmüştür. http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 6
% Mart ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %7.83 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %8.66 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %5.04 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) bölgesinde gerçekleşmiştir. Grafik 5. 2014 ve 2015 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 12,98 11,28 9,75 9,46 9,88 9,84 10,1 8,36 6,36 3,28 3,1 3,41 2014 2015 Grafik 5 te Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Bu dönem için Yİ-ÜFE deki bileşenlerin aylık değişime etkileri incelendiğinde artış yönünde en fazla katkıyı ham petrol ve doğalgaz sektörlerinde yaşanan fiyat değişimleri sağlamıştır. Mart ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %4.68 artış, imalat sanayi sektöründe %0.98 artış, elektrik ve gaz sektöründe %0.51 artış ve su sektöründe %0.53 artış gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 6
Tablo 2. Mart Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı 4.68-3.38 İmalat 0.98 3.93 Elektrik ve gaz 0.51-0.66 Su temini 0.53 22.79 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2015 yılı Mart ayında en yüksek aylık artış enerji mallarında ve en yüksek yıllık artış ise dayanıksız tüketim mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Mart ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. Tablo 3. Mart Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı 1.17 2.49 Dayanıklı Tüketim 1.27 4.26 Dayanıksız Tüketim 0.10 11.08 Enerji 2.44-7.07 Sermaye Malı 0.92 1.45 http://www.ifesam.org Sayfa 6 / 6