T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇORUH NEHRĠ HAVZASI REHABĠLĠTASYON PROJESĠ BAġLANGIÇ RAPORU (PROJE YÖNETĠM VE UYGULAMA BĠRĠMĠNE (PYUB) DESTEK:S-1B ) Ağustos 2012, Ankara 0
ĠÇĠNDEKĠLER TABLOSU 1. GĠRĠġ... 3 2. PROJE ALANI... 3 2.1. Coğrafi Özellikler... 3 2.2. Doğal Kaynakların Bozulması... 4 3. PROJENĠN GEREKÇESĠ... 5 4. PROJENĠN GENEL AMACI VE KAPSAMI... 6 4.1. Projenin Genel Amacı... 6 4.2. Proje Alanı ve Hedef Mikro Havzalar... 6 4.3. Proje Faaliyetleri ve Hedefler... 9 4.4. Proje Bütçesi... 11 4.5. Projede Sorumlu KuruluĢlar... 11 5. S-1B DANIġMANININ PROJE GÖREV VE SORUMLULUKLARI... 12 6. PROJE FAALĠYETLERĠ... 12 7. S-1B DANIġMANININ PROJE KAPSAMINDA GERÇEKLEġTĠRDĠĞĠ FAALĠYETLER... 15 8. 2012 YILI PROJEDE YAPILMASI ÖNGÖRÜLEN ÇALIġMALAR... 16 9. SONUÇ VE ÖNERĠLER... 19 10. EKLER... 22 1
EKLER EK:1 S-1B DanıĢmanlarının Ġsimleri Ve ĠĢ Tanımları. 22 Ek:2 Proje AçılıĢ Toplantısı. 25 Ek:3 Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi 1. Proje Uygulama Komitesi Toplantısı Raporu. 26 Ek:4 Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Saha Ziyareti Raporu. 27 Ek:5 S-1B Uzmanlar Toplantısı Raporu.. 31 Ek:6 Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi 2. Proje Uygulama Komitesi Toplantısı Tutanağı. 32 Ek:7 Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Çığ Kontrol Faaliyetleri Toplantısı Raporu. 37 Ek:8 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü-Kırsal Kalkınma Daire BaĢkanlığı (TRGM-KKDB) Ġle Bilgi AlıĢveriĢ Toplantısı Raporu. 38 Ek:9 ORKÖY Dairesi BaĢkanlığı Ġle Bilgi AlıĢveriĢ Toplantısı Raporu.. 40 Ek:10 Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Toplantı Tutanağı (Çığ Kontrol Faaliyetleri Ve ĠĢbirliği). 42 2
1- GĠRĠġ Çoruh Nehri Havzası Kuzeydoğu Anadolu platosunda bulunmakta ve yaklaģık 2 milyon hektar alanı kapsamaktadır. Havza alanının yaklaģık % 22 si (444.000 ha) ormanla kaplıdır. Havzadaki nüfus yaklaģık 432.000 olup bunun %62 si (286.000) kırsal kesimdeki 832 adet köyde ikamet etmektedir. Bu köylerin 515 adedi orman köyü dür. Çoruh Nehri Havzasında, özellikle orman azalması ve toprak erozyonu biçiminde Ģiddetli doğal kaynak bozulması vardır. Bununla beraber, bölgedeki istihdam olanakları sınırlı, tarım ve hayvancılığın verim gücü düģüktür. Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi entegre bir proje olup, Artvin, Bayburt ve Erzurum illerini kapsamaktadır. Proje, Bayburt ta 2, Erzurum da 7 ve Artvin de 4 olmak üzere seçilen toplam 13 Mikro-havzada, Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürülebilir yönetimi ile Köylülerin geçiminin iyileģtirilmesini kapsamaktadır. Proje 2012-2019 yılları arasında uygulanacaktır. Proje bütçesi toplam 6,15 milyar Japon Yeni olup bunun 4 225 milyonu dıģ katkıdır. Proje Orman Genel Müdürlüğü nün (Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı) koordinatörlüğünde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ve Ġl Özel Ġdareleri tarafından uygulanacaktır. Diğer taraftan Proje uygulamalarına yerel halkın ve STK ların aktif katılımı teģvik edilecek ve desteklenecektir. 2- PROJE ALANI 2.1- Coğrafi özellikler Çoruh Nehri Bayburt un batısında doğar ve Doğu-Kuzey yönde akarak Gürcistan üzerinden Karadeniz e akar. Çoruh Nehri nin Türkiye üzerindeki uzunluğu 442 km. toplam uzunluğu ise 466 km. dir. Havzanın büyük bir kısmı engebeli bir topografyaya sahiptir. Genel olarak, Proje alanı çeģitli volkanik kayalar, metamorfik kayalar ve dördüncül maden yataklarından oluģmaktadır. Proje alanındaki en yaygın topraklar: bazaltik toprak, kahverengi orman toprağı, kahverengi toprak, kestane toprağı ve yüksek dağ otlağı toprağıdır. Toprakların çoğu orta ila düģük verimliliğe sahip olmakla beraber özellikle dik yamaçlarda orta veya yüksek erozyon seviyesine sahiptir. Proje alanının büyük bir kısmında zorlu iklim Ģartları, kıģın genellikle oldukça düģük sıcaklıklar ve kar ve yazın oldukça yüksek sıcaklık görülmektedir. Çoruh Nehri Havzasının alanı yaklaģık 2 milyon hektar olup üç ili içine almaktadır (Bayburt, Erzurum ve Artvin). 2001 yılı itibariyle, Proje alanındaki arazi kullanımı: orman: %21,7 (440 227 ha), ağaçlık & çalılık: %11,7 (236 518 ha), mera & çayır: % 46,2 (935 221 ha), ekilebilir alan: %13,9 (280 839 ha) ve diğer alanlar: %6,5 (131 601 ha). Ormanlık alan genellikle Çoruh Nehrinin aģağı ve orta kısımlarında, tüm Berta Nehri havzasının tamamı ve Oltu Nehrinin orta kısmında yer almaktadır. GeçiĢ evresindeki koru & çalılık genellikle Çoruh Nehrinin orta ve üst kısımlarında, Tortum ve Oltu Nehirlerinde ve mera & çayır alanı ise Çoruh Nehrinin yukarı kısımlarını ve Oltu ile Tortum nehirlerinin büyük bölümünü iģgal etmektedir. 3
Proje alanındaki doğal bitki örtüsü türleri Bitki türü örtüsü Tipik yerler Özellikler Kurak orman çalılık bölge Dağ çayır bölgesi Kuru ormanantropojenik step bölgesi Ġspir, Artvin, ġavģat, Oltu, Narman Bayburt, Tortum Kaçkar ve Yalnızçam Dağları (kaynak: Ecoregions of Turkey Dr. Ibrahim Atalay, 2002) 2.2- Doğal kaynakların bozulması - Karadeniz den gelen nem, yeterli güneģ ıģığı ve topografik boyutlar sayesinde bereketli bitki toplulukları ve bitki türleri. Buna ek olarak Akdeniz bölgesine ait türler örneğin, zeytin, dut, nar ve incir de mikroklima Ģartları sayesinde alçak vadilerde görülebilmektedir. - Dağlık alanlarda ise kozalaklı türler hakimdir Pinus sylvestris, Pinus brutia, Abies nordmanniana, Picea orientalis, ve geniģ yapraklı türler Fagus sp., Quercus sp., Alnus sp.plantings of Poplus nigra yerleģim yerleri, tarım arazisi ve nehir kenarlarında görülmektedir. - Doğal step bölgesinin yukarı kısımlarında Meşe ormanlarına Ardıç türleri eģlik eder. - Yüksek dağlık alanlarda doğal orman sınırında görülür Festuca violacea gibi türler. - Kayalık sahalarda bitkisel türler 2000 metreyi aģan yüksek rakımda görünür. Proje alanının orman örtüsü son 20 yılda, aģırı otlatma, aģırı ve yasadıģı yakıt ve inģaat amaçlı odun kesme, toprakların zayıf beslenme durumu gibi faktörlerden dolayı %9 oranında azalmıģtır. Ormanların azalmasına paralel olarak, çıplak alan ve/veya çayır alanı yayılmaktadır. Türkiye Ormancılık Sektörü Ġncelemesi (Dünya Bankası Rapor No. 22458-TU, 27 Haziran 2001) nde ülkenin %75 inde Ģiddetli toprak erozyonu olduğu ve bunun ülkenin en ciddi çevre sorunlarından biri olduğu belirtilmektedir. Yılda erozyonla taģınan toprak miktarı 500 milyon tona yakındır. Ancak Çoruh Nehri Havzasındaki ölçüm verileri mevcut değildir. Havzanın büyük bir kısmı Ģiddetli ve aģırı toprak erozyonuna maruzdur. Tüm havzanın %3,8 i 1. sınıf, %25,3 ü 2. sınıf %51 i 3. sınıf, %19,9 u 4. sınıf erozyona tabi alandır. Çoruh nehri sisteminde, ana nehir ve ayaklar akıģta mevsimsel özellikler göstermekte olup en yüksek akıģ Mart ile Haziran ayları arası karların eridiği dönemdir. Yazın çok düģük su seviyesi, sonbahar ve kıģta da düģük su seviyeleri görülmektedir. DSĠ den alınan bilgilere göre, farklı istasyonlarda gözlemlenen yıllık sedimantasyon oranı 44 ila 391 ton/km2dir. Çoruh Nehrinin ortalama yıllık sedimantasyon oranı 179 ton/km2/yıl dır (Kaynak; EIE) 4
Proje Alanının Toprak Erozyon Sınıfları Haritası 3- PROJENĠN GEREKÇESĠ Küresel düzeyde en önemli çevre problemleri arasında toprakların bozulması sonucunda oluģan çölleģme, sanayileģmenin getirmiģ olduğu iklim değiģikliği ve biyolojik çeģitlilikteki azalmalar yer almaktadır. Bu konulara bütün devletlerin ilgisini çekmek amacıyla BirleĢmiĢ Milletler tarafından üç adet sözleģme (Ġklim DeğiĢikliği, Biyolojik ÇeĢitlik ve ÇölleĢme ile Mücadele SözleĢmeleri) hazırlanmıģ ve ülkemiz de bu sözleģmelere taraf olmuģtur. Bu sözleģmelerin temel ortak noktaları toprakların ve doğal kaynakların korunması ve rehabilitasyondur. ÇölleĢme ile mücadele sözleģmesinin dört temel stratejisi; BozulmuĢ olan ekosistemlerin rehabilitasyonu, yaģam seviyesinin geliģtirilmesi, yerel faaliyetler ile küresel faydalar elde etmek ve bilinç yaratmak tır. Yine dünyamızı tehdit eden en önemli sorunlardan olan küresel ısınma ve iklim değiģikliği ile mücadele yöntemlerinin baģında orman ve mera alanlarının rehabilite edilmesi ve artırılması, toprakların korunması yolu ile karbon yutakları oluģturarak yeryüzündeki karbon tutumunun artırılması gelmektedir. Ayrıca biyolojik çeģitlilikten bahsedilebilinmesi için de öncelikle toprağın korunması gerekmektedir. Çoruh Nehri Havzasındaki doğal kaynaklar, dik yamaçlar, sığ ve düģük verimlilikte toprak, az yağıģ, Ģiddetli ve uzun kıģlar gibi doğa karakteristikleri nedeniyle bozulmuģ ve bu bozulma yasa dıģı ağaç kesimi, yanlıģ arazi kullanımı ve aģırı otlatma gibi insan faaliyetleriyle hızlandırılmıģtır. Proje sahasında hızlı dıģarı göç, kiģi baģına düģük GSMH, cinsiyet ayrılığı, kısıtlı gelir kaynakları ve benzeri sosyoekonomik Ģartlar bulunmaktadır. Ayrıca; havza, zorlu topografyası ve iklimi nedeniyle Türkiye deki en fakir ve en zarar görmüģ ve çığ ve sel gibi doğal felaketlerin en çok yaģandığı bölgelerden biridir. Nitekim, OSĠB ile JICA tarafından Eylül 2000 - Ocak 2004 tarihleri arasında yürütülen Çoruh Nehrinde Katılımcı Havza Rehabilitasyonu Master Plan ÇalıĢması (M/P) ile Proje Fizibilite Raporu na göre Çoruh Nehri havzasının seçilmesinde aģağıdaki nedenler öne sürülmektedir; Havzadaki Ģiddetli erozyon nedeniyle, tamamlanmıģ, inģaatı devam eden ve planlanan baraj rezervuarlarının kısa sürede dolma ve ekonomik ömürlerinin kısalması riski güçlü bir Ģekilde mevcuttur. 5
Havza, zorlu topografyası ve iklimi nedeniyle Türkiye deki en fakir ve en zarar görmüģ bölgelerden biridir. Havza, çığ ve sel gibi doğal felaketlerin en çok yaģandığı bölgelerden bir tanesidir. Ulusal ormancılık politikasına göre doğal kaynakların orman köylüleri tarafından sürdürülebilir olmayan biçimde kullanımı azaltılmalıdır. Doğal kaynakların bozulması ve fakirlik arasında kısır döngü mevcuttur. Doğal kaynakların bozulması köylülerin düģük verimle geçinmesine neden olmakta ve bu da halkın fakirliğini artırmaktadır. Ġnsanlar da doğal kaynaklara daha bağımlı hale gelmekte ve bu yüzden doğal kaynaklar daha da bozulmaktadır. Bu kısır döngünün kaldırılması gerekmektedir. 9. Kalkınma Planı (2007-2013) Ekonomik ve Sosyal Kalkınma ekseninde gelecek nesiller için doğa ve çevre korumanın önemi ve Bölgesel Kalkınmanın Sağlanması ekseninde bölgesel farklılıkların azaltılması belirtilmektedir. Projenin doğrudan faydalanıcıları doğal kaynaklar için rehabilitasyon iģlerinin yürütüldüğü köylerde yaģayan hedeflenen halktır. Genel olarak, ana geçim kaynakları, hayvancılık, tarım emekli aylığı ve yevmiyedir. M/P yoğun görüģmeler sonucunda yerel halkın sıkıntı ve ihtiyaçlarını ortaya koymuģ, doğal kaynak rehabilitasyonu ve yönetimi ile yaģam/geçim iyileģtirme konuları üzerine odaklanmıģtır. Bu ihtiyaçların önemi aynı zamanda fizibilite çalıģmasındaki saha araģtırmalarında da doğrulanmıģtır. Proje bu ihtiyaçların çoğunu karģılayan faaliyetler içermektedir. 4- PROJENĠN GENEL AMACI VE KAPSAMI 4.1- Projenin genel amacı Projenin genel amacı Çoruh Nehri Havzasında, entegre rehabilitasyon ve bitki örtüsü, toprak ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve muhtelif gelir getirici faaliyetlerle geçimin iyileģtirilmesi sayesinde çevresel muhafaza ve fakirliğin azaltılmasına katkıda bulunmaktır. 4.2- Proje alanı ve hedef mikro-havzalar Proje alanı 2 milyon hektarlık tüm Çoruh Nehri Havzasını kapsamakta olup üç ili içine almaktadır (Bayburt, Erzurum ve Artvin). 2000 yılı itibariyle havzadaki nüfus yaklaģık 432 000 olup alanda km² ye 22 kiģi düģmektedir. Havzayı oluģturan 63 MH arasından, 18 MH (Bayburt ta 2, Erzurum da 11 ve Artvin de 5) potansiyel hedef alanı olarak öncelikli görülmüģtür. Bu havzalardan 12 tanesi ((Bayburt ta 2, Erzurum da 7 ve Artvin de 3) (5 MH Yüksek derece, 6 MH Orta derece ve 1 MH Düşük derece)) MH Planlarının hazırlanması için seçilmiģtir. Ayrıca Camili Mikro Havzası (LC-07) da planı hazırlanacak MH lara ilave edilmiģtir. Plan hazırlanacak 13 MH için, toplam alan 445.228 hektar, toplam nüfus yaklaģık 39.960 ve toplam köy adedi 162 dir (113 adedi orman köyüdür). 6
ÇalıĢma Alanının Konumu 18 potansiyel hedef MH nin yeri: YÜKSEK öncelikli MH lar ORTA öncelikli MH lar DÜŞÜK öncelikli MH lar Altları çizilen 12 MH Proje Uygulama Planı için seçilmiştir. Bıçakçılar (MC- 06) Barhal (MC-05) Ispir north (UC- 17) Ispir (UC- 14) Yusufeli (MC- 03) Veliköy (BT-03) Şavşat (BT-04) Olur merkez (OL-11) Olur batı (OL-12) Şenkaya (OL-07) Taht (UC-11) Masat (UC- 03) Tortum kuzey (TR-04) Tortum orta (TR-03) Tortum güney(tr-02) Uzundere (TR-06) Oltu (OL-04) Narman (OL-02) 7
Projede, Çoruh Nehri Havzasındaki 63 MH arasında, ilk kapsamlaģtırma il düzeyindeki kilit kurumların tavsiyelerine göre yapılmıģtır. Her ildeki Çevre ve Orman Ġl Müdürlükleri (ÇOĠM), Orman Bölge Müdürlüğü (OBM), DSĠ, TKĠB ve ĠÖĠ ler, MH listesi ve acil ihtiyaçlar, toplamda 18 MH, için tavsiye edilen her bir MH nin çevresel, sosyoekonomik ve diğer spesifik geçmiģlerine dair gerekçelerin tanımlanması konusunda fizibilite çalıģma ekibine yardım etmiģlerdir. Çoğunlukla gerekçeler ormanların ve toprağın Ģiddetli derecede tahrip edilmiģ olması, yüksek sedimantasyon oranı, tehlikeli doğal afetlerin çok sık yaģanması ve fakirliktir. Ġkinci adım olarak, sıralama kriterleri 18 MH için geliģtirilmiģ ve uygulanmıģtır. Kriterler dokuz faktörden oluģmaktadır ve her bir faktör için 2 ila 3 karar sonucu oluģturulmuģtur. Kararlar deneyimli kurum personelleri, köylüler ve muhtarlarla yapılan görüģmelere ve istatistikî ve sayısal verilerle desteklenen fizibilite çalıģma ekibinin teknik saha incelemeleri dayanarak verilmiģtir. Bu teknik yönteme ek olarak, tek bir bölgede aģırı sayıda MH ye odaklanılmasından kaçınmak için bölgedeki personel kapasitesi de göz önünde bulundurulmuģtur. Sonuç olarak, 5 MH Yüksek olarak, 6 MH Orta ve 7 MH Düşük öncelikli olarak sıralanmıģtır. Orta sınıfta, Çoruh Nehri Havzasının farklı tipik özelliklerini temsil etmekte olan (Yukarı Çoruh Nehri bölgesini temsilen Bayburt Ġlindeki Masat MH (UC-03) ve Berta Nehri bölgesini temsilen Artvin Ġlindeki Veliköy MH (BT-03)), 2 MH stratejik açıdan önemli alanlar olarak belirlenmiģtir ve öncelikle seçilmeleri tavsiye edilmiģtir. Havza seçiminde Ģu kriterler uygulanmıģtır: 1. Doğal kaynak (orman, toprak, biyoçeģitlilik) bozulmasının Ģiddeti ve buna bağlı doğal afetler 2. Geri döndürülebilirlik potansiyeli 3. EriĢilebilirlik 4. Üretken nüfus (aktif iģ gücü) 5. Fakirlik seviyesi 6. Gelir arttırma potansiyeli 7. Toplulukların birliği 8. Yakındaki hidroelektrik projelerine olumlu etkisi 9. ÖrtüĢen proje olmaması MH Planı Hazırlanması Ġçin Seçilen Mikro Havzalar NÜFUS Toplam ALANI (Ha) Orman Köyleri KÖY SAYISI Toplam Orman Köyü ERZURUM 1- ĠSPĠR (UC-14) 31.934 1.824 768 24 8 2- ĠSPĠR KUZEY (UC-17) 38.785 1.867 732 6 5 3- UZUNDERE (TR-06) 31.240 2.704 2.704 5 5 4- OLTU (OL-04) 38.603 3.249 3.121 17 15 5- TORTUM KUZEY (TR-04) 38.548 9.620 1.940 8 4 6- ġenkaya (OL-07) 45.638 2.093 1.974 15 14 7- OLUR MERKEZ (OL-11) 46.179 2.792 2.244 21 14 ALT TOPLAM 270.927 24.149 13.483 96 65 ARTVİN 1- VELĠKÖY (BT-03) 40.485 4.037 4.037 21 21 2- YUSUFELĠ (MC-03) 32.193 3.804 1.863 8 7 3- BIÇAKÇILAR (MC-06) 26.176 1.778 1.778 6 6 4- CAMĠLĠ (LC-07) 25.258 1.213 1.213 6 6 ALT TOPLAM 124.112 10.832 8.891 41 40 8
BAYBURT 1- MASAT (UC-03) 21.873 1.939 1.939 6 4 2- TAHT (UC-11) 28.316 3.040 809 19 4 ALT TOPLAM 50.189 4.979 2.748 25 8 GENEL TOPLAM 445.228 39.960 25.122 162 113 4.3- Proje faaliyetleri ve hedefler Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi entegre ve katılımcı yaklaģım tam anlamıyla benimsenerek uygulanacaktır. Projenin iki ana kolu doğal kaynak rehabilitasyonu (alt-proje A) ve geçimin iyileģtirilmesi (alt-proje B) olup bu faaliyetler kapasite (alt-proje C) geliģtirme ile desteklenecektir. Geçimin iyileģtirilmesi doğal kaynak rehabilitasyonu ile iliģkilidir ve bağımsız bir faaliyet olarak yürütülmeyecektir. Alt Proje A. Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Yönetimi, Rehabilitasyonu ve Korunması: Faaliyetin Adı Birim Bayburt Erzurum Artvin Toplam A.1 Erozyon Kontrolü ve Ha Doğal Afetlerin Önlenmesi A.1.1.1.1 Toprak Muhafaza (tesis) Ha 2300 16200 7500 26000 A.1.1.1.2 Toprak Muhafaza (bakım) Ha 5300 34800 19000 59100 A.1.1.2.1 Bozuk Ormanların Ha 1300 9400 3600 14300 Rehabilitasyonu (tesis) A.1.1.2.2 Bozuk Ormanların Ha 700 5133 2400 8233 Rehabilitasyonu (bakım) A.1.2.1.1 Islah Sekileri Adet 12 12 A.1.2.1.2 Nehir Yataklarının Islahı m 500 500 A.1.2.2 Çığ Kontrolü Adet 2 1 3 A.2. Meraların Sürdürülebilir Yönetimi ve Rehabilitasyonu A.2.1 Orman Ġçi Meraların Ha 450 5800 1750 8000 Rehabilitasyonu A.2.2 Orman DıĢı Meraların Ha 450 5800 1850 8000 Rehabilitasyonu A.3 Çoklu Havzalara Hizmet Edecek Doğal Kaynakların GeliĢimi A.3.1.1 Bayburt Orman Fidanlığının Adet 1 1 GeliĢtirilmesi A.3.1.2 Artvin Orman Fidanlığının Adet 1 1 GeliĢtirilmesi A.3.2 Ekosistem Tabanlı Çok 1 1 Amaçlı Orman Yönetim Planlaması(Oltu) A3.3.1 Milli Park Yönetim 1 1 Planlaması(Hatila Milli Parkı) A.3.3.2 Yaban Hayatı Uygulama 1 17 Planlarının Hazırlanması (Ġspir) A.3.4 Odun DıĢı Orman Ürünlerinin Etüdü ve Sürdürülebilir Kullanım Planlaması 1 9
A.3.5 Doğal Afetlerin Risk Değerlendirilmesi 1 Alt Proje B. Köylülerin Geçiminin ĠyileĢtirilmesi: Faaliyetin Adı Birimi Bayburt Erzurum Artvin Toplam B.1 Küçük ölçekli sulama altyapısının iyileģtirilmesi Sulama Havuzu m³ 400 400 800 Küçük Gölet m³ 42300 42300 Boru Hattı m 250 25500 25750 Kanal Rehabilitasyonu m 17000 49000 40000 106000 Damla Sulama Ha 20 20 B.2 Gelir getirici Faaliyetler Yem Bitkisi Üretimi Ha 494 2667 974 4135 Ahırların ĠyileĢtirilmesi Adet 115 556 222 893 Meyveciliğin geliģtirilmesi Ha - 228 74 302 Seracılığın teģviki Adet 157 50 207 Demonstrasyon Adet 10 35 15 60 Arıcılık Adet 103 484 219 806 B.3 Odun tüketiminde tasarruf sağlayan uygulamalar GüneĢ Enerjili Su Isıtma Sistemleri Adet 100 175 125 400 Isı Etken Soba Adet 150 325 325 800 Hidro Elektrik Sistemleri (Pilot) Adet - 1 1 2 B.4 Pazarlama araģtırması ve fizibilite çalıģmaları 1 Alt Proje C. Kapasite GeliĢtirme Faaliyetin Adı Kurum Ad. Kime Katılımcı Süre Yılı Adı Sayısı C.1 Doğal Afetlerin Önlenmesi AGM 1 AGM 5 5 Ay 2 Personeli C.2 Entegre ve Katılımcı Havza Rehabilitasyonu C.2.1 Entegre ve Katılımcı Havza PUB 4 Ġlgili 40 5 Gün 2,3,5,8 planlama ve Uygulama Eğitim Kursu KuruluĢ C.2.2 DASHRP ve ASHRP PUB 2 Ġlgili 40 7 Gün 2,3 Sahalarına Teknik Gezi KuruluĢlar C.2.3 ÇalıĢtay PUB 5 Ġlgili 30 3 Gün 2,3,5,8 KuruluĢlar C.3 Teknik Eğitim C.3.1 C.3.1.1 C.3.1.2 C.3.1.3 Teknik Eğitimler Toprak muhafaza, Bozuk ormanların rehabilitasyonu, Mera ıslahı ve Sosyoekonomik ve çevresel etkiler Fonksiyonel Orman Yönetim Planlaması ve Uygulaması Odun DıĢı Orman Ürünlerin Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı AGM 2 AGM Per. 40 5 Gün 3,6 OGM 3 OGM Per. 40 3 Gün 4,6,8 OGM 2 OGM Per. 30 3 Gün 4,5 10
C.3.1.4 Korunan Alanların DKMPGM 6 DKMPGM 25 4 Gün 3,4,5,6,7 Planlanması ve Yönetimi Per. C.3.1.5 YaĢamı GeliĢtirme Stratejileri, ORKOY 5 ORKOY Per. 25 4 Gün 3,4,5,6,7 Programlar ve Uygulamalar C.3.1.6 DSĠ Personelinin Eğitimi DSĠ 2 DSĠ Per. 25 4 Gün 3,7 C.3.1.7 TRGM Personelinin Eğitimi TRGM 5 TRGM Per. 25 4 Gün 3,4,5,6,7 C.3.2 Kısa Süreli Yurt DıĢı Eğitimi C.3.2.1 Karar vericiler ve Proje Personeli Ġçin Yurt DıĢı Teknik ÇalıĢma Programı PUB 1 Karar Vericiler 7 10 Gün 3,4,5+1 C.3.2.2 Kısa Süreli Yurt DıĢı Eğitim- ÇalıĢma Programı C.3.2.3 Kısa Süreli Yurt DıĢı Eğitim Kursu C.3.2.4 Kısa Süreli Yurt DıĢı Eğitim Kursu C.4 Yerel Halkın Kapasitesinin GeliĢtirilmesi 4.4- Proje Bütçesi Projenin Toplam Bütçesi (Japon Yeni) DıĢ Kaynak (JBIC) 4.225.000.000 Ġç Kaynak 1.324.537.408 Faydalanıcı Katkısı 600.756.121 TOPLAM 6.150.293.529 PUB 1 Proje teknik Personeli 14 15 Gün 4,5,6,7 PUB 6 OSĠB Proje Per. 9 12 Ay 5,6,7 PUB 2 TRGM Proje 6 6 Ay 5,6,7 Per. PUB 12 3,4,5,6,7 4.5. Projede sorumlu kuruluģlar: I. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı: Orman Genel Müdürlüğü (Koordinatör kurum) (Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi BaĢkanlığı, ORKÖY Dairesi BaĢkanlığı, Fidanlık Dairesi BaĢkanlığı, Silvikültür Dairesi BaĢkanlığı, OdundıĢı Ürün ve Hizmetler Dairesi BaĢkanlığı) Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, II. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü III. Ġl Özel Ġdareleri Artvin, Bayburt, Erzurum Ġl Özel Ġdareleri 11
5- S-1B DANIġMANININ PROJE GÖREV VE SORUMLULUKLARI DanıĢmanlık hizmetlerinin genel amacı, Projenin sorunsuz bir Ģekilde uygulanabilmesi için, Proje nin Uygulayıcı KuruluĢu na genel yönetimsel ve teknik yardım temin etmektir. Proje kapsamında, DanıĢmanlık Hizmetlerinin aģağıda belirtilen üç alanda temin edilmesi beklenmektedir: - S.1 PYUB ye Destek, proje uygulama yapısının kilit fonksiyonu, proje kapsamında satın alma, mali yönetim ve teknik hizmetleri kapsamaktadır; - S.2 Detaylı MH planlama ve dizayn (D/D) alt proje bileģeni için temel oluģturmaktadır; ve - S.3 Ġzleme ve değerlendirme sistemi projenin değerlendirilmesi açısından çok önemli bir adım olan eğitim ve Temel AraĢtırmayı içermektedir. Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi, proje dokümanında belirtildiği üzere, 3 alt projeden oluģmaktadır. Bunlar: - Alt-Proje A, Doğal Kaynakların Korunması, Rehabilitasyonu ve Sürdürülebilir Yönetimi; - Alt-Proje B, Köylülerin YaĢam KoĢullarının ĠyileĢtirilmesi ve - Alt-Proje C, Kapasite GeliĢtirme. Proje dokümanında aynı zamanda, S-1B DanıĢmanının sorumlulukları kapsamında, Ġzleme ve Değerlendirme, Havza Yönetimi Uzmanı, Geçim kaynaklarının iyileģtirilmesi ve Sulama konularında alt-uzmanlık hizmetleri öngörülmüģ olup, bu danıģmanlıkların Alt Projeler A, B ve C nin planlanması ve uygulamasına teknik destek sağlayacağı belirtilmiģtir. Projede öngörülen alt-projelerin verimli, amaca uygun ve sonuçlara hedefli bir Ģekilde gerçekleģtirilmesi maksadıyla S-1B DanıĢmanlık hizmetleri kapsamında ve proje uygulama birimlerine (MPYG, ĠPUG, diğer uzmanlıklar vb.) destek sağlamak, proje uygulamalarını yönlendirmek ve çalıģmaları her düzeyde tetkik etmek ve raporlamak amaçları ile beģ temel alanda danıģman görevlendirilmesi yapılmıģtır. Bu alanlar: 1- Ġzleme ve Değerlendirme Uzmanı, 2- Havza Yönetimi Uzmanı, 3- Geçim kaynaklarının iyileģtirilmesi konusunda uzman, 4- Sulama Uzmanı ve 5- Proje Asistanıdır. PYUB ye teknik ve objektif görüģlerin aktarılması için projenin uygulanmasına, satın alma, bütçe yönetimi, izleme ve değerlendirme, halka iliģkiler, teknik tavsiye, JICA ya raporlama vb. konularda destek sağlayacak S-1B uzmanlarının isimleri ve iģ tanımları Ek:1 de verilmiģtir. 6- PROJE FAALĠYETLERĠ 6.1- PROJE AÇILIġ TOPLANTISI, 11-13 Haziran 2012, Erzurum Projenin tanıtımı ve faaliyetleri hakkında kapsamlı bilgi vermek ve Projeyi resmen baģlatmak amacıyla projede görevli Bakanlıkların merkez teģkilatları, proje sahasındaki uygulayıcı kuruluģların temsilcilerinin ve Japon Uluslararası ĠĢbirliği TeĢkilatı (JICA) yetkililerinin katılımı ile 11-13 Haziran 2012 tarihlerinde Erzurum da Proje AçılıĢ Toplantısı düzenlenmiģtir. Toplantıda Projenin genel tanıtımı, yönetim birimleri, ihale ve satın alımlar, JAICA proje yaklaģımı ve projede yapılacak uygulamalarla ilgili konularda sunumlar yapılmıģtır. Yapılan sunumlar EK:2 de verilmiģtir. 12
13 Haziran 2012 tarihinde Proje uygulama havzalarından biri olan Yusufeli /Artvin e inceleme gezisi düzenlenmiģ ve Kaçkar Dağları Sürdürülebilir Orman Kullanımı ve Koruma Projesi kapsamında inģa edilen Sebze ve Meyvelerin ĠĢlenmesi-Kurutulması, Paketlenmesi ve Saklanması Tesisi ziyaret edilmiģtir. Bu tesis, Proje çalıģmalarında tarımsal ürünlerin değerlendirilmesine ve pazarlanmasına örnek teģkil edebilecek olması bakımından önemlidir. Daha sonra Uzundere MHsında bulunan Kirazlı köyünde köylülerle proje hakkında kahve toplantısı düzenlenmiģtir. 6.2- ÇORUH NEHRĠ HAVZASI REHABĠLĠTASYON PROJESĠ 1. PROJE UYGULAMA KOMĠTESĠ TOPLANTISI, Toplantı Tarihi : 21 Haziran 2012 Toplantı Yeri : OGM-Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi Katılımcılar : Ekte Liste olarak verilmiģtir Proje Uygulama Komitesine her kurumdan Odak Noktası olarak bir elemanın görevlendirilmesi, kararlaģtırılmıģtır. Orman Genel Müdürlüğünün proje ile ilgili diğer Daire BaĢkanlıklarından resmi yazı ile odak noktası olacakların isimlerinin istenmesi de kararlaģtırılmıģtır. Proje Bölgelerine seyahatin 1-8 Temmuz 2012 tarihleri arasında gerçekleģtirilmesine ve her kurumdan bir yetkilinin bu seyahate katılmasına karar verilmiģtir. Toplantı raporu ve katılımcıların listesi Ek:3 te verilmiģtir. 6.3- ÇORUH NEHRĠ HAVZASI REHABĠLĠTASYON PROJESĠ ARAZĠ SEYAHATĠ Seyahat Tarihi : 1-8 Temmuz 2012 Seyahat Yeri : Erzurum, Artvin, Bayburt, Rize, Trabzon Katılımcılar : Proje Uygulama Komitesi üyeleri ve Proje Süpervizörü Seyahatin Amacı: Proje uygulama bölgelerindeki projede görevli kurum yetkililerini, üniversiteleri, araģtırma kurumlarını ve diğer ilgili kurum ve kuruluģları ziyaret etmek ve proje hakkında bilgilendirmek, Proje Uygulama Birimlerinde ve mikro havzalarda görev alacak yetkilileri belirlemek, 2004-2012 yılları arasında, mikro havzalarda yapılan faaliyetleri belirlemek ve yapılacak proje faaliyetleri ile mikro havzaları yeniden değerlendirmek ve kurumlar arası iģbirliği ve koordinasyonu geliģtirmek amacıyla bu çalıģma gerçekleģtirilmiģtir. Bu seyahat süresince Proje Ġl Uygulama Birimleri de oluģturulmuģtur. Bu seyahat süresince yapılan görüģmeler ve alınan kararlar ekte seyahat raporu olarak verilmiģtir. (Ek:4) Uzmanlar arasında ve uzmanlarla proje yürütücü ve uygulayıcı birimler arasında koordinasyonu etkin kılmak amacıyla hazırlanan DanıĢmanların ÇalıĢma Esasları isimli belgede Ek:4 içerisinde verilmiģtir. 6.4- S-1B UZMANLAR TOPLANTISI 19 Temmuz 2012 tarihinde yapılan Toplantıda, öncelikli olarak danıģmanların çalıģma esasları ve önemi üzerinde duruldu. Bu çerçevede, Merkezde Proje Uygulama Komitesi ve Uygulayıcı Kurumlar ile yakın iģbirliği içinde bulunulması, Kurum yetkililerinin görüģ ve önerilerinin alınması, TaĢrada da Proje Uygulama Birimi ve Uygulayıcı Kurum yetkilileri ile devamlı görüģülerek onların fikir ve görüģlerine önem verilmesi, arazi seyahatlerine taģra birimlerinden ilgili elemanların mutlak surette eģlik etmesi ve arazi çalıģması sonrası Uygulama Birimlerine, yapılan çalıģmalar hakkında bilgi verilmesi ve merkeze dönüldüğünde de seyahat raporunun hazırlanarak sunulmasının önemi üzerinde durulmuģtur. (Ek:5) 6.5- ÇORUH NEHRĠ HAVZASI REHABĠLĠTASYON PROJESĠ 2. PROJE UYGULAMA KOMĠTESĠ TOPLANTISI Toplantı Tarihi : 24.07.2012 Toplantı Yeri : TRGM-Kırsal Kalkınma Dairesi BaĢkanlığı Katılımcılar : Ekte Liste olarak verilmiģtir 13
Toplantıda özetle; -Proje Koordinatörü ve Proje Müdürü tarafından; projenin hazırlanıģ süreci, açılıģ toplantısı, proje kapsamında gerçekleģtirilen çalıģmalar (danıģmanlık hizmet alımları), proje sahalarına yapılan seyahat ve hazırlanan raporlara değinilmiģtir. -1-8 Temmuz 2012 tarihleri arasında Proje Uygulama Bölgelerine yapılan ziyaret ile ilgili olarak (seyahatin amacı, yapılan görüģmeler, bilgilendirmeler, toplantılar, alınan kararlar) Proje Süpervizörü tarafından bilgi verilmiģtir. -Proje koordinatörü tarafından, üniversitelerden hizmet satın alınmasında, proje uygulama Ġllerindeki üniversitelerden öncelikle ve azami ölçüde yararlanılması gerektiği vurgulanmıģtır. -Ayrıca, yabani soğanlı bitkiler gibi odun dıģı ürünlere, proje kapsamında yapılacak etüt ve envanter çalıģmalarında öncelik verilmesi gerektiği de vurgulanmıģtır. Toplantı Raporu ekte verilmiģtir. (Ek:6) 6.6- ÇORUH NEHRI HAVZASI REHABILITASYON PROJESI ÇIĞ KONTROL FAALĠYETLERĠ TOPLANTISI Proje sahası içerisinde sık sık meydana gelen çığ olayını önlemek için bugüne kadar yapılan çalıģmalar hakkında bilgi verilen ve gelecek yıllarda yapılacak çalıģmaların tartıģıldığı toplantının raporu Ek:7 de verilmiģtir. 6.7- TARIM REFORMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-KIRSAL KALKINMA DAĠRESĠ BAġKANLIĞI (TRGM-KKDB) ĠLE BĠLGĠ ALIġVERĠġ TOPLANTISI Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi kapsamında yapılacak faaliyetlerle ilgili Tarım Reformu Genel Müdürlüğü-Kırsal Kalkınma Daire BaĢkanlığı (TRGM-KKDB) ile yapılan bu görüģme sonunda proje sahasını yerinde inceleyerek yöre halkının ihtiyaçları ve istekleri hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla bölgeye Eylül 2012 ayı baģında TRGM-KKDB elemanları ile birlikte bir gezi yapılması planlanmıģtır. Toplantı Raporu Ek:8 de verilmiģtir. 6.8- ORKÖY DAĠRESĠ BAġKANLIĞI ĠLE BĠLGĠ ALIġ VERĠġ TOPLANTISI Önümüzdeki dönemde proje kapsamında yapılabilecek iģleri görüģmek ve planlamak amacıyla 06.08.2012 tarihinde ORKÖY proje sorumluları ziyaret edilerek proje çalıģmaları hakkında fikir alıģ veriģinde bulunulmuģtur. GörüĢmelere, konuyla ilgisi olması nedeniyle Odun dıģı Ürün ve Hizmetler Daire BaĢkanı ve ġube Müdürü de katılmıģtır. GörüĢmede öne çıkan bazı konular; - Özellikle seracılıkla ilgili çalıģmalarda yetiģtiricilik konularında Tarım reformu Genel Müdürlüğü ile iģbirliği yapılması gerekli olacaktır. - Tarım dıģı gelir kaynaklarının yaratılması için öncelikle ticareti yapılan ürünler açısından sörvey çalıģması yapılmalıdır. -Eylül 2012 ayı baģında TRGM-KKDB elemanları ile birlikte proje sahasına yapılacak inceleme gezisine, uygun olmaları durumunda ORKÖY ve OdundıĢı Ürün ve Hizmetler Dai. BĢk.lığından birer elamanın katılmaları kararlaģtırılmıģtır. Toplantı Raporu Ek:9 da verilmiģtir. 6.9- ÇORUH NEHRĠ HAVZASI REHABĠLĠTASYON PROJESĠ ARAZĠ SEYAHATĠ: PROJE SAHASI SULAMA ALT YAPISININ ĠNCELENMESĠ Seyahat Tarihi : 5-16 Ağustos 2012 14
Seyahat Yeri : Erzurum, Artvin, Bayburt Katılımcılar : Nazım ÖZġAHĠN (Sulama Uzmanı) Amacı: Proje sahasında sulama alt yapısının incelenmesi ve mevcut durumun tespiti için arazi ziyareti, yapılacak iģlerin planlanması ve yatırımlar hakkında bilgi almak için Ġl Özel Ġdaresi ve DSĠ yetkilileri ile görüģmelerde bulunmaktır. Seyahat raporu görev tamamlandığında ayrıca gönderilecektir. 6.10- ÇORUH NEHRI HAVZASI REHABILITASYON PROJESĠ ÇIĞ KONTROL FAALĠYETLERĠ TOPLANTISI Proje sahası çığ olayını önlemekle ilgili faaliyetlerde ODTÜ ile yapılabilecek iģbirliği imkânları görüģülmüģtür. Toplantı raporu ve katılımcı listesi Ek:10 de verilmiģtir. 7- S-1B DANIġMANININ PROJE KAPSAMINDA GERÇEKLEġTĠRDĠĞĠ FAALĠYETLER Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi kapsamında yürütülecek faaliyetlerle ilgili olarak, Orman Genel Müdürlüğü (OGM) ile S-1B DanıĢmanı (Büyük Anadolu Ormancılık Ltd. ġti.) arasında 08.06.2012 tarihinde DanıĢman Hizmetleri SözleĢmesi (Zaman Sınırlı) imzalanmıģtır. SözleĢmenin imzalanmasını takiben, OGM nin uzmanları talep eden çağrı yazısı gereği uzmanlardan Mehmet Deniz (Ġzleme ve Değerlendirme Uzmanı), Dr. Erkan ĠSPĠRLĠ (Havza Yönetim Uzmanı) ve Hilmi SOY (Proje Asistanı) 02.07.2012 tarihinde, Muzaffer SÜREK (Gelir Getirici Faaliyetler Uzmanı) 19.07.2012 tarihinde ve Nazım ÖZġAHĠN (Sulama Uzmanı) 01.08.2012 tarihinde OGM-Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi BaĢkanlığında Proje Uzmanı olarak göreve baģlamıģlardır. Uzmanlar çalıģma sürelerince; proje ile ilgili düzenlenen ve raporun 6. Maddesinde ayrıntılı olarak açıklanan toplantılara katılmıģlar, proje dokümanlarını incelemiģler, planlanacak MH larla ilgili olarak proje dokümanlarında yer alan fiziki verilerin güncellenmesi amacı ile proje il uygulama birimlerinden gelen 2004-2012 dönemine iliģkin faaliyet gerçekleģmelerine dair verilerin değerlendirmesini yapmıģlardır. Uzmanlar ayrıca, Proje Ġzleme ve Değerlendirme Sistemi kuruluncaya kadar proje faaliyetlerinin ve bütçesinin kurumlar bazında izlenmesi amacı ile geçici bir sistem oluģturma çalıģmaları, bütçeye iliģkin izlenecek verilerin belirlenmesi ve tablolaģtırılması, iģ planlaması ve rapor hazırlama gibi büro çalıģmalarında bulunmuģlardır. Ayrıca Proje Asistanı tarafından proje kapsamında her türlü yazılı ve toplantılarda sözlü çeviri yapılmıģ ve JICA ve Proje Yönetimi Birimi arasındaki elektronik posta yazıģmaları takip edilmiģtir. Uzmanların Proje ile ilgili katıldığı toplantılar ve görev seyahatleri aģağıda özet olarak verilmiģtir. - Proje AçılıĢ Toplantısı, 11-13 Haziran 2012, Erzurum, - S-1B Uzmanlar Toplantısı, 19.07.2012, - Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi 2. Proje Uygulama Komitesi Toplantısı, 24.07.2012, -Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Çığ Kontrol Faaliyetleri Toplantısı, 25.Temmuz.2012, - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü-Kırsal Kalkınma Dairesi BaĢkanlığı (TRGM-KKDB) ile Bilgi AlıĢ VeriĢ Toplantısı, 31.07.2012, - Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Arazi Seyahati: Proje Sahası Sulama Alt Yapısının Ġncelenmesi. 5-16 Ağustos 2012, - ORKÖY Dairesi BaĢkanlığı Ġle Bilgi AlıĢveriĢ Toplantısı, 06.08.2012, - Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Çığ Kontrol Faaliyetleri Toplantısı, 07.08.2012. Proje kapsamında ihalesi henüz sonuçlandırılmamıģ olan S 2 detaylı havza planlama ve dizayn (D/D) danıģmanlığı ile S 3 Ġzleme değerlendirme sisteminin kurulması danıģmanlığı kapsamında yapılması gereken iģler, tarafımızdan yapılması gereken hizmetleri doğrudan etkilemiģtir. Bunun sonucu olarak, özellikle iģ planlarının uyumlulaģtırılması, ileriye dönük birlikte yapılacak 15
faaliyetlerin kararlaģtırılması ve planlanması, projenin finansal ve teknik faaliyetlerinin izlenmesi konularında geçici çözümler üretilmeye çalıģılmıģtır. 8- S-1B UZMANLARINCA 2012 YILI ĠÇĠNDE PLANLANAN ÇALIġMALAR Ġzleme ve Değerlendirme Uzmanı Ġzleme ve Değerlendirme Uzmanı olarak belirlenmiģ program dahilinde 2012 yılı içerisinde yapılacak faaliyetler; -29 Eylül 2012 tarihinde ORKÖY Daire BaĢkanlığında yapılacak olan PUK toplantısına iģtirak edilmesi, -19-23 Kasım 2012 tarihinde Antalya da yapılması planlanan Katılımcı Entegre Havza Yönetimi ÇalıĢtayı na katılım sağlanması ve yapılacak çalıģtayın program ve formatına uygun sunum veya gerektiğinde bildiri sunulması, BelirlenmiĢ bu gündemin dıģında Ġzleme ve Değerlendirme Uzmanı nın, görev tanımı, iģ planı ve Proje Uygulama Birimlerince ortak olarak hazırlanan DanıĢmanların ÇalıĢma Esasları baģlıklı ilkeler doğrultusunda, 2012 yılı sonuna kadar yapılması planlanan diğer çalıģmalar; -Proje ile ilgili tüm dokümanların gözden geçirilmesine devam edilmesi, -Proje Yönetim Birimi ve diğer danıģmanlarla birlikte gerek merkez ve gerekse il ve havza düzeyinde yapılacak toplantılara katılım sağlanması, -Projeni sahibi Orman Genel Müdürlüğü ve Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı ve diğer proje paydaģlarının kuruluģlarındaki ilgililerle izleme ve değerlendirmeye yönelik görüģmeler yapılmasına devam edilmesi, -Proje izleme ve değerlendirme açısından belirlenecek kriter ve göstergelerin diğer danıģmanlar ve ilgi grupları ile gözden geçirilmesi, güncellenmesi ve mevcut verilerin temin edilmesi ve sisteme uyumlu hale getirilmesi çalıģmalarına baģlanılması, -Diğer danıģman ve paydaģlarla birlikte proje sahası ziyaret edilmesi, -S-3 ihalesinin sonuçlanması halinde gecikmeyi bertaraf etmek açısından ilgili uzmanlarla baģlangıçta yapılması gerekenlerin derhal yapılması ve kurulması gereken izleme ve değerlendirme sisteminin içeriğinin belirlenmesi yönünde çalıģmalar yapılması, -Bu doğrultuda S-3 Ġzleme ve Değerlendirme Sistemi dokümanlarının incelenmesi, yapılacak iģlerin S-3 danıģmanları ve paydaģlar ile görüģülmesi, gözden geçirilmesi ve detaylandırılması iģlerine baģlanılması, -S-2 ihalesinin sonuçlanması halinde, S-2 DanıĢmanları ile birlikte mikro havzalarda yapılacak olan detaylı havza planlamasında Ġzleme ve Değerlendirme açısından olması gereken veriler ile bunlara ait öznitelik bilgileri ve standartları belirlenmesi, -Ġzleme ve değerlendirme sistemi ile ilgili diğer danıģmalarca sağlanması gereken bilgilerin takibi, yönlendirmesi ve denetlemesi, -Proje kapsamında yapılacak toplantı, seminer, çalıģtay vb. etkinliklere katılım sağlanması, -Proje yönetimi ve JĠCA'ya sunulması gereken raporlarda izleme ve değerlendirme açısından yer alması gereken verilerin ilgili danıģmanlardan alınması ve raporlanması, 16
-Supervizör tarafından verilen proje konusu ile ilgili diğer görevlerin yerine getirilmesi, -Proje Yönetimi ve PYUB tarafından verilen konusu ile ilgili diğer görevleri yerine getirilmesidir. Havza Yönetimi Uzmanı; Havza Yönetimi Uzmanı nın, görev tanımı, iģ planı ve Proje uygulama birimlerince ortak olarak hazırlanan DanıĢmanların ÇalıĢma Esasları baģlıklı ilkeler doğrultusunda, 2012 yılı sonuna kadar yapacağı çalıģmalar; -29 Eylül 2012 tarihinde ORKÖY daire baģkanlığında yapılacak olan PUK toplantısına iģtirak edilmesi, -2012 yılı Eylül ayı içinde proje sahasına (Erzurum, Artvin, Bayburt) yapılacak inceleme gezisi programının diğer uzmanlarla birlikte hazırlanması, projede görevli Bakanlıklardan katılacak elemanlar arası koordinasyonun sağlaması, bu inceleme gezisine iģtirak edilmesi, Ġl Proje uygulama Birimlerindeki görevlilerle görüģülmesi, gerekirse Alt Proje A faaliyetleri kapsamında 2004 2012 yılları arasında çalıģma yapılan Mikro Havzaların ve bu havzalardaki köylerin ziyaret edilmesi, -S2 ve S3 DanıĢmanlarının iģe baģlamalarını takiben PYUB nin koordinasyonunda güncellenecek olan Proje Uygulama Planı na dayalı olarak iģ planının revize edilmesi ve çalıģmaların bu plana uygun olarak yürütülmesi, -Proje Yönetim birimi ve diğer danıģmanlarla birlikte gerek merkez ve gerekse il ve havza düzeyinde yapılacak toplantılara katılım sağlanması, -PaydaĢlarla görüģmelere devam edilmesi ve Alt Proje A ile ilgili dokümanların detaylı incelenmesi, -Proje uygulama bölgelerindeki kurum yetkilileri, Ġl Proje Uygulama Birimlerinde görev alan yetkililer ve mikro havzalarda görev alacak yetkililer ile görüģmelerde bulunması, kurumlar arası iģbirliği ve koordinasyonu geliģtirilmesi, -MH Planları hazırlanacak olan havzalarda 2004-2012 yılları arasında gerçekleģtirilen Alt Proje A ile ilgili faaliyetlerin belirlenerek bu konuda Proje dokümanında yer alan bilgilerin MH Planlarının yapımına baģlanılmadan önce güncellenmesi, -Alt Proje A kapsamında, proje amaç ve beklentileri doğrultusunda D/D sürecinde yapılacak iģlerin içeriği ile idari ve teknik uygulama zamanının S-2 DanıĢmanı ile tartıģılarak kararlaģtırılması, -MH planlama sürecinde saha uzmanları, konu uzmanları, yerel gruplar, diğer uzmanlar ve Ġl Proje Uygulama Grupları ile koordinasyonun sağlanması, -MH planlama sürecinin etkin ve verimli bir Ģekilde yürütülebilmesi için ilgili tarafların süreçle ilgili bilgilendirilmesi, çalıģmaların değerlendirilmesi ve aktif katılımlarının sağlanması, -Düzenli saha ziyaretleri ile MH planlama çalıģmalarının izlenmesi ve planlama çalıģmalarına destek sağlanması, -D/D sürecinde yapılacak düzenli saha ziyaretleri, görüģmeler ve toplantılar vasıtasıyla, proje kapsamında Doğal Kaynakların Korunması, Rehabilitasyonu ve Sürdürülebilir Yönetimi ile ilgili aktivitelerin, bunların Mikro Havza içindeki uygulama alanları, miktarları ve detaylarının ve her bir 17
aktivite için dikkate alınması gereken kriterlerin belirlenmesi konularında teknik tavsiyelerde bulunulması, -Proje faaliyetlerinden etkilenecek köylülerin proje faaliyetleri hakkında bilgilendirilmeleri, katılımcı yaklaģımlar uygulanarak doğal kaynakların korunması ve yönetimi konularında bilinçlendirilmelerinin ve projeye aktif katılımlarının sağlanmasının desteklenmesi, -Proje kapsamında yapılacak toplantı, seminer, çalıģtay vb. etkinliklere katılım sağlanması, -Proje kapsamında 2012 yılı Kasım ayı içinde yapılması planlanan Katılımcı ve Entegre Havza Yönetimi Eğitimi/ÇalıĢtayı nın düzenleme çalıģmalarına destek olunması ve çalıģtaya konusuyla ilgili bir sunu/bildiri ile iģtirak edilmesi, -Alt-Proje B kapsamında, mikro havzada kararlaģtırılacak faaliyetlerin belirlenmesine katkı sağlanması, bu bağlamda düzenlenecek köy, grup ve paydaģ toplantılarının hazırlanması ve uygulanmasına, PRA ve Katılımcı YaklaĢım tekniklerin tanıtımı ve tatbikine katkı sağlanması, - Alt Proje A kapsamında aylık ilerleme raporlarının hazırlanması, - Alt Proje A kapsamında JICA ya sunulacak 3 aylık ilerleme raporlarının hazırlanmasında PM/PUB ye yardımcı olunmasıdır. -Supervizör tarafından verilen proje konusu ile ilgili diğer görevlerin yerine getirilmesi, -Proje Yönetimi ve PYUB tarafından verilen konusu ile ilgili diğer görevlerin yerine getirilmesi. Gelir Getirici Faaliyetler Uzmanı: Gelir Getirici Faaliyetler Uzmanı nın, görev tanımı, iģ planı, genel çalıģma yaklaģımları ve Proje uygulama birimlerince ortak olarak hazırlanan ve çalıģmalarımızda göz önünde bulundurulması amacıyla verilen DanıĢmanların ÇalıĢma Esasları baģlıklı ilkeler doğrultusunda Geçim Kaynaklarının ĠyileĢtirilmesi Uzman ının 2012 yılı sonuna kadar yapacağı çalıģmalar; -Proje Uygulama Komitesi tarafından kendisine verilecek görevlerin yerine getirilmesi, - Proje Uygulama Komitesi ve diğer proje birimlerince düzenlenecek toplantılara iģtirak edilmesi, -Öncelikli olarak TRGM ve ORKÖY olmak üzere proje ile ilgili Bakanlık birimleriyle yüz yüze görüģmelerin sürdürülmesi, - S2 ve S3 DanıĢmanlarının iģe baģlamalarını takiben PYUB nin koordinasyonunda güncellenecek olan Proje Uygulama Planı na dayalı olarak iģ planının revize edilmesi, -PaydaĢlarla görüģmelere ve Alt Proje B ile ilgili dokümanların detaylı incelenmesi, -Alt Proje B kapsamında, proje amaç ve beklentileri doğrultusunda D/D sürecinde yapılacak iģlerin içeriği ile idari ve teknik uygulama zamanının S-2 DanıĢmanı ile tartıģılarak kararlaģtırılması, -MH planlama sürecinde saha uzmanları, konu uzmanları, yerel gruplar, diğer uzmanlar ve Ġl Proje Uygulama Grupları ile koordinasyonun sağlanması, -Düzenli saha ziyaretleri ile MH planlama çalıģmalarının izlenmesi ve planlama çalıģmalarına destek sağlanması, 18
-D/D sürecinde yapılacak düzenli saha ziyaretleri, görüģmeler ve toplantılar vasıtasıyla, proje kapsamında gelir getirici faaliyetler ile ilgili aktivitelerin, bunların Mikro Havza içindeki uygulama alanları, miktarları ve detaylarının ve her bir aktivite için dikkate alınması gereken kriterlerin belirlenmesi konularında teknik tavsiyelerde bulunulması, - Alt Proje B kapsamında aylık ilerleme raporlarının hazırlanması, - Alt Proje B kapsamında JICA ya sunulacak 3 aylık ilerleme raporlarının hazırlanmasında PM/PUB ye yardımcı olunması. -2012 yılı Eylül ayı içinde proje sahasına (Erzurum, Artvin, Bayburt) yapılacak inceleme gezisi programının diğer uzmanlarla birlikte hazırlanması, projede görevli Bakanlıklardan katılacak elemanlar arası koordinasyonun sağlaması, bu inceleme gezisine iģtirak edilmesi, Ġl Proje uygulama Birimlerindeki görevlilerle görüģülmesi, gerekirse MH sahasındaki köyleri ziyaret edilmesi ve köylülerin talep ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, -Proje kapsamında 2012 yılı Kasım ayı içinde yapılması planlanan Katılımcı Entegre Havza Yönetimi ÇalıĢtayı na Geçim Kaynaklarının ĠyileĢtirilmesi: Gelir Getirici f Faaliyetler konusunda bir sunu ile iģtirak edilmesi ve çalıģtay düzenleme çalıģmalarına destek verilmesidir. Sulama Uzmanı: Sulama Uzmanı nın, görev tanımı, iģ planı ve Proje uygulama birimlerince ortak olarak hazırlanan DanıĢmanların ÇalıĢma Esasları baģlıklı ilkeler doğrultusunda, 2012 yılı sonuna kadar yapacağı çalıģmalar; -29 Eylül 2012 tarihinde ORKÖY Daire BaĢkanlığında yapılacak olan PUK toplantısına iģtirak edilmesi, -S2 ve S3 DanıĢmanlarının iģe baģlamalarını takiben PYUB nin koordinasyonunda güncellenecek olan Proje Uygulama Planı na dayalı olarak iģ planının revize edilmesi ve çalıģmaların bu plana uygun olarak yürütülmesi, -Proje Yönetim birimi ve diğer DanıĢmanlarla birlikte gerek merkez ve gerekse il ve havza düzeyinde yapılacak toplantılara katılım sağlanması, -PaydaĢlarla görüģmelere devam edilmesi ve Alt Proje B ile ilgili dokümanların detaylı incelenmesi, -Proje uygulama bölgelerindeki kurum yetkilileri, Ġl Proje Uygulama Birimlerinde görev alan yetkililer ve mikro havzalarda görev alacak yetkililer ile görüģmelerde bulunması, -Proje kapsamında yapılacak toplantı, seminer, çalıģtay vb. etkinliklere katılım sağlanması, -Proje kapsamında 2012 yılı Kasım ayı içinde yapılması planlanan Katılımcı ve Entegre Havza Yönetimi Eğitimi/ÇalıĢtayı nın düzenleme çalıģmalarına destek olunması ve gerektiğinde çalıģtaya konusuyla ilgili bir sunu ile iģtirak edilmesi, -Proje çerçevesinde Ġl Özel Ġdaresince gerçekleģtirilmekte olan Sulama alt yapısının GeliĢtirilmesi (sulama havuzu yapımı, küçük rezervuarlar, boru hatları, kanal rehabilitasyonu ve damla sulama gibi faaliyetler) faaliyetleri ile ilgili 2013 yılı bütçe rakamlarının belirlenmesi, faaliyet yapılacak köyler ve sulama alt yapı faaliyetlerinin incelenmesi, 2004 yılından bugüne kadar gerçekleģtirilen faaliyetleri ile ilgili bilgi toplanması ve teknik konularda yerel kurumlara yardımcı olunması, -Ġl Özel Ġdare Müdürlüğü Teknik elemanları ile sulama projelerinin etüt ve projelerinin 19
hazırlanmasında müģterek çalıģmalar yaparak projelerin keģif bedellerinin tespit edilmesi, -Ġlerleme raporlarının hazırlanması, - Supervizör tarafından verilen proje konusu ile ilgili diğer görevlerin yerine getirilmesi, -Proje Yönetimi ve PYUB tarafından verilen konusu ile ilgili diğer görevlerin yerine getirilmesi. Proje Asistanı: Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Proje Yönetim Biriminde tam zamanlı olarak görev alan Proje Asistanı/Tercüman Sekreter Hilmi Soy, Proje kapsamında gerçekleģecek faaliyetler süresince; -Önümüzdeki süreç için planlanmıģ olan toplantılarda ve seminerlerde ihtiyaç duyulduğunda gerek JICA ve gerekse diğer kurumlara sözlü çevirilerin yapılması (simultane, ardıl, fısıltı vb.), -Toplantılar sonucunda ortaya çıkacak raporların ve dokümanların hedef dile yazılı çevirilerini yaparak JICA ve konuyla ilgili kurumların bilgilendirmesini, -JICA ile yapılacak resmi yazıģmaların yazılı çevirilerinin Proje Yönetim Birimine iletilmesi ve bu sayede kurumlar arası iletiģimin sürekliliğinin sağlanması, -Proje için oluģturulmuģ olan elektronik posta iletilerinin kontrol edilerek JICA, Proje Yönetim Birimi ve diğer kurumlar arası elektronik iletiģimin kontrolü, -Proje kapsamında ortaya çıkacak olan belgelerin düzenli bir dosyalama yöntemi ile kurum içerisinde Proje Yönetim Biriminin önemli belgelere ulaģabilmesi sağlanacaktır. -Proje kapsamında çalıģan uzmanlara, Bakanlık personeline, JICA temsilcilerine sözlü çeviri ve mihmandarlık görevini yerine getirecektir. 9-SONUÇ VE ÖNERĠLER Çoruh Nehri Havzasında, özellikle orman azalması ve toprak erozyonu biçiminde Ģiddetli doğal kaynak bozulmasının yanında, bölgedeki istihdam olanaklarının sınırlı, tarım ve hayvancılığın verim gücünün düģük olması, bu havzada entegre bir proje ihtiyacını gündeme getirmiģ ve Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi hazırlanmıģtır. Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi, entegre bir proje olup, Artvin, Bayburt ve Erzurum illerini kapsamaktadır. Proje, Bayburt ta 2, Erzurum da 7 ve Artvin de 4 olmak üzere seçilen toplam 13 Mikro-havzada, Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürülebilir yönetimi ile Köylülerin geçiminin iyileģtirilmesini ve kapasite geliģtirme faaliyetlerini kapsamakta olup, Orman Genel Müdürlüğü nün (Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı) koordinatörlüğünde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ve Ġl Özel Ġdareleri gibi birçok kamu kurumu ile yerel halkın ve STK ların aktif katılım sağlayacağı geniģ kapsamlı bir projedir. Dolayısıyla projedeki tüm tarafların kendileri ile ilgili tüm aģamalara katılımı projeden beklenen sonuçlar açısından önem arz etmektedir. Proje kapsamında, firmamızın da dahil olduğu DanıĢmanlık Hizmetleri birbiri ile iliģkili faaliyetleri, içermekte olup aģağıda belirtilen üç alanda temin edilmesi öngörülmektedir: 20
S.1 DanıĢmanlığı, PYUB ye Destek, proje uygulama yapısının kilit fonksiyonu, proje kapsamında satın alma, mali yönetim ve teknik hizmetleri kapsamakta, S.2 DanıĢmanlığı, Detaylı MH planlama ve dizayn (D/D) alt proje bileģeni için temel oluģturmakta, S.3 DanıĢmanlığı ise, izleme ve değerlendirme sisteminin kurulması ile projenin değerlendirilmesi açısından çok önemli bir adım olan eğitim ve Temel AraĢtırmayı içermektedir. Özellikle S-2 DanıĢmanlığı kapsamında yapılacak olan Detaylı planlama ve dizayn (D/D) danıģmanlık hizmeti, proje kapsamında mikro havza bazında yapılacak çalıģmaların çerçevesini çizecek, S-3 danıģmanlığı kapsamında kurulacak olan Ġzleme ve değerlendirme sistemi projenin finansal ve teknik izleme ve değerlendirilmesini sağlayacak, Yine S-3 DanıĢmanlığı kapsamında mikro havzalarda yapılacak olan Temel araģtırma hangi havzada hangi faaliyetin yapılması gerektiğine ıģık tutacaktır. S-1A ve S-1B danıģmanlıkları ise bu çalıģmaları da içerecek Ģekilde proje kapsamındaki bütün faaliyetlerin etkin bir Ģekilde gerçekleģtirilmesi için gerekli teknik yardım, yönlendirmeleri ve denetlemeleri yapacaktır. Dolayısıyla proje kapsamında yapılacak çalıģmaların birbiri ile bağlantılı, birlikte çalıģmayı gerektiren çalıģmalar olduğu görülmektedir. Proje kapsamında bu güne kadar bu danıģmanlık hizmetlerinden S-1A ve S-1B nin alımı gerçekleģtirilmiģ olup, S 2 ve S 3 DanıĢmanlıkları ile ilgili ihale süreci ise devam etmektedir. Proje faaliyetleri genel olarak proje dokümanlarında tanımlanmıģ olmakla birlikte entegre ve katılımcı havza planlama prensibi ile yapılacak MH Planları ile netleģecektir. MH Planları, S2 tarafından oluģturulacak D/D (Detaylı Mikro Havza Planı Yapımı) ekibi, merkezde koordinasyon birimi, yerelde bölge ve il bazlı proje uygulama ekipleri ile koordinasyon içerisinde hazırlanacak, planlama çalıģmaları Projenin izleme değerlendirmesini yapacak S3, yerel danıģmanlar ve proje süpervizörü ile koordinasyon içerisinde yapılacaktır. Bu bağlamda, hedef Mikro Havzalarda yürütülecek faaliyetlerin detaylı olarak belirlenmesi ve bunların uygulanmaya baģlaması MH Planlarının hazırlanmasına bağlıdır. Dolayısıyla S2 ve S3 ile ilgili ihale süreçlerinin en kısa süre içerisinde sonuçlandırılması önem arz etmektedir. S-2 ve S-3 ile ilgili ihale süreçlerinin sonuçlandırılamamıģ olması Proje uygulama planında sapmalara neden olmuģtur. Bu nedenle, S-2 ve S-3 DanıĢmanları iģe baģladıklarında tüm danıģmanların katılımı ile PYUB nin koordinasyonunda Proje Uygulama Planı gözden geçirilerek güncellenmeli, buna dayalı olarak da tüm danıģmanlarca kendi detaylı iģ planları revize edilmelidir. MH Planları hazırlanacak olan havzalarla ilgili olarak Proje dokümanında yer alan bilgiler MH Planlarının yapımına baģlanılmadan önce güncellenmelidir. Bu amaçla, mikro havzalarda 2004-2012 yılları arasında gerçekleģtirilen proje faaliyetlerine iliģkin olarak uygulayıcı birimler tarafından belirlenerek gönderilen bilgiler doğrultusunda proje dokümanındaki bilgiler güncellenerek proje faaliyetleri ve mikro havzalar yeniden değerlendirilmeli ve bu çalıģma, mikro havza planlama ekipleri arazide çalıģmaya baģlamadan önce sonuçlandırılmalıdır. Proje dokümanında Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Orman Yönetim Planlaması nın birinin Artvin Ġlinde (ġavģat Orman ĠĢletmesi) yapılması planlanmıģtır. Ancak, 24 Temmuz 2012 tarihinde yapılan PUK toplantısında, ilgili PUK üyesi tarafından Artvin Ġlindeki orman Amenajman 21