Örgün eğitimde kurumlarında sınıf veya laboratuarlarda yani öğretme-öğrenme sürecinin olduğu her ortamda kullanılan gerek elektronik gerekse basit malzeme ve kaynakların tümüne öğretim materyali denir.
İki-boyutlu görsel materyaller Üç-boyutlu görsel materyaller Yazılı Materyaller Görsel işitsel Materyaller
İki boyutlu görsel araçlar yazılı analize oranla, durumun nasıl gelişeceğini, bilinmeyenleri bulmayı ya da yeni bilinmeyenleri yaratmayı çok daha açık olarak gösterebilecek bir sistemdir. En klasik düşünceyle, grafikler, tablolar, şemalar ve haritalar yoluyla farklı olaylar durumlar ve kavramlar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini belirten mantık ağlarıdır.
Değişik bağlantıların kurulmasına yardım eder. Daha kalıcı öğrenme sağlar.
HARİTALAR Bilgi H. Kavram H. Zihin H. DİYAGRAMLAR Vee D. Venn D. Scatterplot D. TABLOLAR Normal T. Matris T. ŞEMALAR Örgüt Ş. Akış Ş. GRAFİKLER Pasta G. Çubuk ve Sütun G: Çizgi G. Resimli G RESİMLER Çizilmiş R. Fotoğraf Karikatürler Posterler Afişler
İnsanlara, nesnelere ve doğaya ait fotoğrafa benzer görsellerdir. Bir alan gezisi sırasında çekilmiş fotoğraflar, uydu görüntüleri, doğa resimleri gibi farklı görseller öğretim sürecinde rahatlıkla kullanılabilir.
Çizimler insanları, nesneleri ve kavramları ifade etmek amacıyla çizgilerin grafiksel olarak düzenlenmesi sonucu ortaya çıkan görsellerdir. Çizimler resimlere göre daha az detay içerirler. Çizimleri bilgisayar destekli oluşturmak amacıyla Photoshop, Fireworks ve Apple Works gibi yazılımlar kullanılabilir.
Resim, çizgi, renk ve kelimelerin görsel birleşiminden oluşan materyallere poster denir. İyi bir poster dikkati çekmeli ve mesajı hızlı bir biçimde iletebilmelidir. Poster hazırlamak için PowerPoint veya Print Shop Deluxe gibi yazılımlar kullanılabilir.
Özellikle mizah ve yerme amacıyla hazırlanan çizimlerdir. Her yaştaki insanın hemen dikkatini çekerler. Öğretme-öğrenme sürecine mizah katarak ortamdaki gerginliği azaltarak öğrencilerin rahatlamasını sağlar. Öğretim sürecinde ilgi çekmek, düşündürmek, tartışmak gibi farklı işlevleri olabilir.
Çizelgeler soyut ilişkilerin görsel oluşumlarıdır. Kronoloji, değişimler ve hiyerarşiler gibi konuları anlatırken kullanılırlar. Tablolar ve akış şemaları olarak da çıkabilirler. Çizelgeler mesajın anlaşılabilirliğini kolaylaştırıcı olmalıdır. Zaman çizelgeleri, sınıflandırma tabloları örnek verilebilir.
Sayısal verilerin görsel olarak sunulması için grafikler kullanılır. Veriler arasındaki ilişkileri ve değişimleri göstermek için kullanılır. Verilerin tablo ile verilmesinden daha etkilidir. Birçok bilgisayar programında grafik oluşturulabilir (örn: Microsoft Excel)
Karşılaştırma Miktar Eğilimler
A B C D
Araçlar Tanım Özellikler Zihin Haritası Düşünerek ve bilinçli çağrışımları ve yaratıcı düşünceleri oluştururken kullanılan araçlardır. Düzenli ve kağıda geçirilmiş beyin fırtınası tekniğidir. Zihin haritası kendi içinde şu anki araştırmalara göre altıya ayrılmaktadır Konu ile ilgili neler çağrışıyorsa onları haritanladırır, Konu ile ilgili zihnimizde ne varsa bunu kağıda dökmemizi sağlar, Harita yapılırken tüm yönlere açılım yapılabilir, Sınıflamalardan veya kategorilerden seçim yapılmaz, Bir merkeze ana fikir yazılarak tüm yönlere doğru ağlar kurarak ana fikir geliştirilir, Resim, renk ve şekil kullanılır, Kavram Haritası Bilgi Haritası Kavramların ve bu kavramlar arasındaki ilişkilerin grafiksel teknikle sunulmasıdır. Bir metindeki önemli sözel bilgilerin ve bu bilgiler arasındaki ilişkilerin çerçeve bağ-çerçeve şeklinde şematik gösterme olarak gösterilmesi Kavramları ve kavramlar arası ilişkeleri haritalandırır, Konuya göre değişik yapılar gösterebilir, Hiyerarşik bir yapı izler, En genel, birincil ve ikincil ve bağlantılı kavramlar temel özelliğidir, Yatay, dikey ve çapraz oklar kullanılabilir, Okların yönleri mutlaka belirtilir, Renk veya şekil kullanılabilir, Öğrenilecek bilgiyi haritalandırır, Bilgi haritasının görsel yapısı ilk bakışta önemli miktarda bilgi sunar, Kavramlar ve alt kavramların yanı sıra tanım, diğer önemli bilgiler, özellikler ve örnekler bu haritada yer alabilirler, Daha çok şemaya benzerler,
Kavram haritası tek bir kavramın aynı kategorideki diğer kavramlarla ilişkisini belirten somut grafiklerdir. Kavramlar arasındaki ilişkileri anlatan gösterimlerdir. Çember veya kutu içerisinde yer alan kavram ve fikirler hiyerarşik bir şekilde yapılandırılır. Kavramlar arasındaki ilişkiler bir çizgi ile belirtilir.
Kaynak: http://www.derslerin.com/kavram-haritasi-nedir-nasil-yapilir/
Konu, Anahtar sözcükler, Akla gelen her şey, Bağlantılar, Grafikler, Ana kümelerin organizasyonu, Gözden geçirme. Yer Kabuğu Dünya Yuvarlak Kabuk Büyük Deprem
Bir metindeki önemli sözel bilgilerin ve bu bilgiler arasındaki ilişkilerin şematik olarak gösterilme biçimidir.
Önceden hazırlanır Ekonomik Farklı araç-gereç gerektirmez (tek başına kullanılabilir) Kolay kullanılır Tüm konu ve seviyelere uygundur Karmaşık konuları basitleştirir
Dayanıklılık: Genellikle kağıt oldukları için çabuk zarar görebilirler. Saklama: kullanılmadıkları zaman saklamak güç olabilir. Boyut: Görselin boyutu tüm sınıf tarafından görülemeyecek kadar küçük olabilir. İki boyutluluk: Üç boyutlu kavramları anlatmak istediğimizde sınırlı kalabilir.
Karmaşık bir konuyu basitleştirmek gerekiyorsa Kavramlar arası ilişkileri belirtmek isteniyorsa Derse dikkat çekmek isteniyorsa Yaratıcılığı teşvik etmek planlanıyorsa Sürecin anlatılması bekleniyorsa kullanılabilir
Gerçek Nesneler Modeller Maketler Çokluortam Takımları
Gerçek hayatta fazla deneyim kazanılmamış konuları anlatmak için öncelikle somut kavramları ve nesneleri kullanmak gerekir. Öğretimde en çok yararlanılan araçlar gerçek eşyalar ve modellerdir. Örneğin, öğretmenler toplama, çıkarma gibi basit matematik işlemlerinin öğretiminde fasulye, portakal, elma gibi nesnelerden; insan kulağının iç ve dış yapısını göstermek için plastik bir kulak modelinden, resim dersinde çizim alıştırmaları için çiçek, manzara, saksı gibi gerçek eşyalardan yararlanırlar.
Gerçek eşyalar; Somut ve kalıcı öğrenmeler sağlar Genellemeyi kolaylaştırır Bireysel olarak eğitim sağlar.
Modeller; bir gerçek eşyanın üç boyutlu temsillerdir. Özellikle gerçek nesnelerin kullanılamayacağı durumlarda tercih edilir. Boyut, şekil veya renkle belirtilen işlevleri anlatmak için uygulamalarda ve laboratuar ortamında kullanılabilir. Bir model temsil ettiği nesne ile aynı boyutta olabileceği gibi daha küçük veya daha büyük de olabilir.
Ne zaman kullanmalı Üçüncü boyut Şekil İç yapı Renk Uygulama gerektiğinde
Öğretmen eşya ve modelleri sınıfa getirmeden önce denemelidir.
Maketler, karmaşık sistemleri basitleştirerek anlatmak için tasarlanır. Bazen gerçek bir aracın nasıl çalıştığını anlatmak için gerçekten çalışan maketler kullanılır.
Çokluortam takımı bir konuya ilişkin birden fazla araç türü içeren öğretme-öğrenme materyalleri bütünüdür. Çoklu ortam takımları gerçek nesne, model ve maketlerden oluşur. Ayrıca CD, DVD, ses kasetleri, resimler, tepegöz asetatları, çalışma yaprakları, kitapçıklar, slaytlar, haritalar ve grafikler gibi farklı materyalleri de içerebilirler.
İlgi çekicidir Somut nesnelerin yardımıyla problem çözme ve rol oynama gibi farklı grup etkinlikleri gerçekleştirilebilir Gerçeklik sağlayarak yaparak yaşayarak öğrenmeyi sağlar.
Maliyeti yüksek olabilir. Saklaması ve kullanılmak istendiğinde bulunması güç olabilir. Hazırlanması (bulma, toplama ve üretme aşamaları) zaman alabilir. Kolay hasar görebilir.
Öğretim ortamının en vazgeçilmez ögeleri yazılı materyallerdir. Tüm ders kitapları, ders notları, hikaye ve romanlar, kitapçıklar, broşürler, çalışma/araştırma kitapları, kılavuzlar, çalışma yaprakları ve dergiler yazılı materyal kapsamına girmektedir. Yazılı materyallerin hazırlanması sırasında yazıl materyal tasarımı ile ilgili ilkelere dikkat edilmesi gerekmektedir.
Özellikle işitmeye dayalı öğretim gerektiren konularda yaygın olarak işitsel araç ve gereçler kullanılır. Bu tür araç gereçlerin çeşitleri ve kalitesi gelişen teknoloji ile artmıştır. Radyo ve Kaset/CD/Mp3 Çalar örnek olarak verilebilir.
Özellikle işitmeye dayalı öğretim yapılan dil eğitimi ve müzik eğitimi gibi alanlarda daha yaygın olarak kullanılırlar. Radyo mp3 çalarlara ek olarak günümüzde birçok özelliği bir arada bulunduran bilgisayarlar ve telefonlar da işitsel materyallerin kullanımında tercih edilebilmektedir. Bir metni seslendirmek istiyorsak, deneyimleri ve gözlemleri kaydetmek istiyorsak, sözel örnekleri çeşitlendirmek istiyorsak işitsel materyaller tercih edilebilir.
Hem görme hem de işitme duyuları aynı anda hitap eden materyalleri içermektedir. TV/Video Oynatıcı/Bilgisayar-Projeksiyon sistemi vb. gibi materyaller bu gruba örnek olarak verilebilir.
Avantajları: Hareket Süreç Güvenli gözlem Beceri öğrenme Dramatizasyon Duyuşsal Öğrenme Problem çözme Ortak tecrübe oluşturma
Sınırlılıkları: Sabit Adım Hareketsizlik
Tepegöz projektörleri; metin, çizim, grafik ve resim gibi önceden saydam bir materyal üzerine renkli ya da siyah - beyaz olarak hazırlanmış bilgilerin ekrana büyütülerek yansıtılması için ya da ders sırasında doğrudan üzerine yazılıp çizilerek ve gerektiğinde silinerek saydam bir yazı tahtası gibi kullanılabilen çok yönlü bir araçtır.
2000 yılı öncesinde öğretimde en fazla kullanılan öğretim materyallerinden biri olan tepegözün kullanımında bilgisayarın yaygınlaşması ile çok büyük bir azalma görülmüştür.
Slaytlar (dia); 35 mm lik fotoğraf makinesiyle çekilmiş pozitif filmin banyo edilerek teker teker yansıtılmak üzere kesilip plastik veya karton çerçevelere yerleştirilmesiyle elde edilen küçük, saydam fotoğraflardır. Gelişen bilgisayar teknolojisi sayesinde bu slaytların yerini bilgisayarda yapılan slaytlar almıştır.
Kullanımı ve Avantajları: Tanıtım, hatırlatma,gözden geçirme, ilgi uyandırma, dikkat çekme Aşamalar Küçük-büyük, orijinal Grup eğitimleri Üretimi kolay, maliyeti düşük Kolay taşınır ve saklanır
Kullanımı ve Avantajları: İstenildiğinde çoğaltılır Yeniden düzenlenebilir Basit ifadeler Ses bantları ile senkronize hale getirilebilir Yansıtma zamanı ayarlanabilir Farklı ders ve öğretim amaçlarına uygun
Kullanımına Yönelik Öneriler Başlık Görsel çeşitlilik Kısa ve öz Kısa açıklama Zemin-Şekil zıtlığı Önceden planlama Senaryoya uygun Fon müziği Konuşma üslubu Siyah slayt başlangıç-bitiş Uzaktan kumanda Süre < =20dk., Doğru sıra ve yerleştirme Slayt sayısı <=50
Kara/Yeşil Tahta Elektronik Beyaz Tahta Bülten Tahtaları Kumaş Tahtaları Manyetik Tahtalar Kağıt Tahtaları
Kullanımına Yönelik Öneriler: Kapsamlı içerik dersten önce hazırlanmalı Yazı ve yerleşim önceden düzenlenmeli Önceden yazılanlar kapatılmalı Konuşurken sınıfa dönülmeli Değişik sunu teknikleri kullanılmalı Yazılar temiz ve anlaşılır
Kullanımına Yönelik Öneriler: Öğretmenin göreceği çizgiler kullanılmalı Renkli tebeşir/kalem Yazıların önü kapanmamalı Işık için gerekli tedbirler alınmalı Pergel, cetvel vb. kullanılmalı Karton ya da tahtalardan yararlanılmalı
Kullanımı: o Kolay ve çok amaçlıdır o Yazı tahtaları o Kağıtlar önceden hazırlanabilir o İlerisi için saklanabilir