1.AMAÇ:Mesai saatleri içinde ve mesai saatleri dışında S.D.Ü. Araştırma Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuarında preanalitik, analitik ve postanalitik süreçlerde hasta/numune güvenliğini sağlamak. 2.KAPSAM: Mikrobiyoloji Laboratuarı, Acil, Kan Alma Birimi ve Tüm Klinikler. 3.SORUMLULAR: Mikrobiyoloji Anabilim Başkanı Öğretim Üyeleri Öğretim Görevlileri Laboratuar Sorumlu Teknisyeni Laboratuar Teknisyenleri Birim Sekreterleri Kan alma personeli Kat Hemşireleri Taşıma Personeli Bilgi İşlem Merkezi 4.0 UYGULAMA: 4.1.LABORATUVAR TESTLERİNİN ÇALIŞMA SÜRECİ ÜÇ AŞAMADAN OLUŞUR: Preanalitik süreç Analitik süreç Post analitik süreç 4.1.1.PREANALİTİK SÜREÇ(Mikrobiyolojik test numuneleri için) İstemin yapılması Otomasyon kaydı Sonuç barkodu çıkarılması Mikrobiyoloji laboratuarında Çalışılan testler, Numune kabı ve Örnek Türleri preanalitik süreçte yararlanılır. Örneğin alınması (Numune Kayıt ve Kabul Talimatı)
Örneğin numune alınan bölümlerde toplanması, laboratuara taşınması, laboratuarda ayrılması ve saklanması(numune Transfer Talimatı ) Hastane Dışı Numune Nakillerinde(HİV POZİTİF, İnfluenza Salgınlarında, Dış laboratuar numuneleri, Adli Vaka ile ilgili Numune alınması ve gönderilmesi(numune Transferi Talimatı na ve Hastane Dışında Yapılan Testlerin İşleyiş Talimatına göre yapılır) Örneğin kontrol ve kabulünün yapılması (laboratuar Numune Red kabul kriterleri tablosuna) örneklerin teslimat formunun imzalanıp geliş saatinin yazılması(otomasyonda) Kabul edilen numunelerin çalışma birimlerine göre ayrılması(bakteriyoloji, Seroloji,Parasitoloji,Dış istem) İlgili birimlerin örnekleri alması ve çalışma için hazırlık yapması Numune Kabul kriterine uymayan örneklerin ayrılması ve kliniklere bildirilmesi NUMUNE KABUL KRİTERLERİNE UYMAYAN ÖRNEKLE UYGULANAN İŞLEMLER Numune kabul kriterlerine uymayan örnekler laboratuarda reddedilir. Bilgisayar girişi olmayan tüm örnekler reddedilir. Reddedilen örneklere aşağıdaki işlemler uygulanarak ilgili birimlere haberdar edilir. Otomasyonda sonuç onaylama ekranı açılır. Test sonuç UYARI bölümünde red nedeni yazılır. Sonuç bölümünde sağ tıklanır. Rapor açıklama bölümü seçilir. Örnek numarası girilerek(01 kan örneği girişi basılır. Şablondan red nedeniyle ilgili açıklama üzerine çift tıklanarak yazılır ve onaylanır. Reddedilen örneklerle ilgili bilgiler, otomasyonda test durum açıklama bölümünden toplu olarak görülebilir. 4.1.2.ANALİTİK SÜREÇ(Mikrobiyoloji Seroloji örnekleri için)
Cihazın çalışmaya hazırlanması İnternal kalite kontrolünün,gerekirse kalibrasyonların yapılması. İnternal kalite kontrolü ve kalibrasyon değerleri geçerli ise numunelerin yüklenmesi ve çalışmanın başlatılması sağlanır. Cihazlar çalışırken gerekli takibin yapılması böylece eksilen solüsyon v.s ihtiyaçların zaman kaybetmeden giderilmesi ve çıkabilecek sorunlarının engellenmesi sağlanmış olur. Sonuçların kontrolü ve sonuçlar test tekrar kriterlerinde çıkarsa numune tekrar çalışılır. Sonuçların kontrolü ve uzman onayının yapılması. Dış kalite kontrol sonuçlarının takibi ve hatalı sonuçların düzeltmesine ait çalışmaların yapılması. MİKROBİYOLOJİ BAKTERİYOLOJİ VE PARAZİTOLOJİ ÖRNEKLERİ İÇİN ANALİTİK SÜREÇ Preanalitik ve postanalitik süreçler kan örnekleriyle benzeridir. Uygun besiyerlerine ekim. Direkt mikroskopi. Üreme kontrolü. Mikroorganizma identifikasyonu. Gerekirse duyarlılık resti ve sonuçların rapor edilmesi.gerekirse servise geri bildirim. Sonuçların otomasyona girişi ve kaydı. Kritik/Panik değer uyarıların yapılması. Sonuçların uzman onayının yapılması. 4.1.3.POSTANALİTİK SÜREÇ Sonuçların rapor edilmesi. Laboratuar Kritik/Panik değerlerin (KLD kontrolü: Mikrobiyoloji (Seroloji,Bakteriyoloji,Parazitoloji,PCR,Alerji ve FLOW sytometre) Kritik/Panik değerler bildirme talimatlarına göre yapılır.
Sonuçların raporlama sürelerinin kontrolü Numune Sonuçlarının Ulaştırılması ve sonuç Süreleri Talimatı. Zamanında raporlanamıyorsa nedeninin araştırıp giderilmesi. Preanalitik hataların düzeltmesine ait çalışmaların yapılması. Analitik hataların giderilmesine ait çalışmaların yapılması. Analitik sürecin giderilmesine ait çalışmaların yapılması. 4.2.MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI ACİL TESTLERİ ÖRNEK TEST ALINMA YERİ/NAKİL SONUÇLANMA SÜRELERİ ACİL İSTEMDE SONUÇLANMA SÜRESİ Kan,BOS Rose Bengal 4 ml jelli tüpte Sonuçlanma 1 saat,infeksiyoz kan, süresi Aynı gün mononükleosiz,crp, Nakil sıcaklığı: serolojik test Hbs Ag,HCV ve Oda sıcaklığı için 1 tüp HİV BOS numunesi yeterlidir jelsiz tüpte Dışkı Dışkıda protozoon Temiz kap Sonuçlanma 1 saat aranması içinde, süresi Aynı gün Nakil sıcaklığı: Oda sıcaklığı
Dışkı Dışkıda parazit ve Temiz kap Sonuçlanma 1 saat parazit yumurtası içinde, süresi Aynı gün aranması Nakil sıcaklığı: Oda sıcaklığı Tablo 4.2 ACİL TEST RAPORLAMA SÜRELERİ 4.3.LABORATUVAR İŞLEYİŞ SÜREÇLERİNDE GÖRÜLECEK AKSAKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI A)PREANALİTİK SÜREÇ: Doğru hastanın kaydına doğru test girilmeli İstenen testler için hastanın doğru bilgilendirilip temizlik v.s dikkat edilmeli. Doğru numune kabı alınmalı.(kan tüpü,idrar kabı v.s) Doğru numune türü alınmalı.(kan,idrar,vücut sıvısı v.s) Numunelerin yeterli miktarda,uygun ısı ve süre içinde laboratuara transportu. Preanalitik süreçteki hatalar analitik ve postanalitik süreçleri tümüyle etkiler. B)ANALİTİK SÜREÇ Laboratuar cihazlarının yönetimine ilişkin düzenleme ve cihaz kullanım talimatlarına göre hareket edilmelidir. İnternal ve eksternal kalite kontrol programları laboratuar uzmanlarınca değerlendirip düzeltici,önleyici faaliyetler başlatılmalıdır.
C)POST ANALİTİK SÜREÇ Laboratuarda çalışılan testlerde hasta güvenliği açısından önemli olan panik/kritik değer Laboratuar değerleri sorumlu doktor ve hemşiresine gecikmeden doğru geri yazılı olarak bildirilmelidir. Numune sonuçlarının ulaştırılması ve sonuç verme sürelerine göre sonuçlar verilmelidir. Otomasyondaki aksaklarda ACİL SERVİSE manüel sonuç verileblmektedir.