Sayı : 99050341/300 Konu : AİHM nin Asiye Genç Kararı(24109/07) T.C. DAĞITIM YERLERİNE İlgi : Adalet Bakanlığı nın 30 Nisan 2015 tarih ve 64871687-3-7-79-2012 sayılı yazısı. Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü nün ilgide kayıtlı yazısı Ek-1 de gönderilmektedir. Asiye Genç isimli vatandaşımız tarafından, 28 Mayıs 2007 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti aleyhine, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ne (AİHM), İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme nin 34. Maddesi uyarınca 24109/07 no ile başvuruda bulunulmuştur. Başvuru sahibi 1 Nisan 2005 tarihinde sabah saat 01:15 sıralarında dünyaya getirdiği oğlunun hastaneler arasındaki koordinasyon eksikliği nedeniyle hayatını kaybettiğini iddia etmiş ve oğlunun hayatını kaybediş koşullarından şikayet etmiştir. AİHM, uygun acil tedaviye ulaşımdan yoksun kalan bebeğin, hastane hizmetlerinde oluşan bir aksaklığın kurbanı olduğunu belirtmiş, gerekli acil tedavinin sağlanmamasına neden olan koşulları ve diğer yandan, bu bağlamda iç hukukta yürütülen soruşturmaların yetersizliğini göz önünde bulundurarak, AİHS nin 2. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiş ve 21 Ekim 2014 tarihi itibari ile Devletimizin başvurana 65.000 Avro manevi tazminat ödemesine hükmetmiştir. Söz konusu kararın gayri resmi Türkçe tercümesine Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığına ait http://www.anhak.adalet.gov.tr/ara/karar/asiyegenc.pdf adresinden ulaşılabilmektedir. İlgide kayıtlı yazıda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından ihlal kararı verilen ve kesinleşen başvurular ile ilgili olarak kesinleşme tarihinden sonra Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AKBK) ne 6 ay içerisinde söz konusu ihlalin gelecekte tekrarlanmaması için alınan/alınması gereken önlemleri içeren eylem planı veya eylem raporu sunulması gerektiğinden bahsedilmektedir. Ülkemiz aleyhine sonuçlanan dava, emsal dava niteliği taşımakta olup, benzer olayların tekrar yaşanmaması için bireysel önlemlerin yanı sıra mevzuat, içtihat düzenlemeleri dahil olmak üzere, farkındalık artırıcı faaliyetleri de içeren bir dizi kurumsal önlemin ivedilikle hayata geçirilmesi gerekmektedir. Genel Müdürlüğümüzce yapılan değerlendirmeler neticesinde, başvuruya esas olan olayın tekrarını önlemek için; 1. Mevzuat düzenlemesi; Mevcut durumda Hasta Nakil Koordinasyonu ve Uygunsuz Sevklerin Önlenmesi konularında Bakanlığımız tarafından yayımlanmış bulunan Mevzuat hükümleri Ek-2 de liste halinde sunulmaktadır. Söz konusu liste, İllerimizde Haziran ayı içinde gerçekleştirilecek olan ASKOM toplantısında bir gündem maddesi olarak ele alınarak, amir hükümler tekrar hatırlatılacaktır. 2. İçtihat (uygulama) ile ilgili düzenlemeler; Sağlık tesisleri arası hasta nakil koordinasyonunda; 26 Haziran 2008 tarih ve 26918 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Acil Sağlık Hizmetlerinin Sunumu konulu Başbakanlık Genelgesi nin Tüm yataklı tedavi kurumları Sağlık Bakanlığınca belirlenen esaslar ve kurulmuş bulunan çağrı kayıt ve operasyon yönetim sistemi çerçevesinde yatak kapasitesi, doluluk oranları, fiilen çalışan uzman hekim durumları gibi bilgileri güncel olarak komuta kontrol merkezine vermekle yükümlüdür. Bütün sağlık kuruluşları, komuta kontrol merkezinin çalışmalarında gerekli yardımı ve kolaylığı sağlamak, acil vakaya ait tıbbi bilgileri 112 Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı
vermek ve komuta kontrol merkezinin nakille ilgili talimatlarına uymak ve sevk edilen hastayı kabul etmek zorundadır. hükmü doğrultusunda, il sağlık müdürlükleri, illerinde hizmet veren hastanelerden Bakanlığımız 112 Çağrı Kayıt ve Operasyon Yönetim Sistemi ne entegrasyonlarını tamamlamamış olan hastanelerin entegrasyon işlemlerinin tamamlanmasını sağlayacaklardır. Kamu, üniversite ve özel hastaneler ile asker hastaneleri yönetimleri, boş yatak durumu, branş, teknoloji, kadro, özellikli birim (erişkin, yenidoğan, çocuk yoğun bakım, izolasyon ve yanık yatak sayıları ve seviyeleri, ameliyathane vb.) kapasite bilgileri ile ilgili verilerin Bakanlığımız 112 Çağrı Kayıt ve Operasyon Yönetim Sistemi (112 ÇKOYS) programına girişlerinin anlık olarak yapılmasını temin edeceklerdir. İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi tarafından, acil vakaların götürüleceği hastanenin belirlenmesinde 112 ÇKOYS ekranında görülen bilgiler esas alınacaktır. 112 ÇKOYS programında yer alan bilgilerin doğru olmaması nedeni ile vaka kabulünde sıkıntı yaşanan durumlarda sorumluluk ilgili hastane yöneticisine ait olacaktır. İl Sağlık Müdürlüğü adına İl Ambulans Servisi Başhekimliği tarafından bu bildirimlerin doğru ve anlık yapılıp yapılmadığı, günlük olarak kontrol edilecek ve sonuçlar aylık olarak İl ASKOM a raporlandırılacaktır. Başbakanlığın 26.06.2008 tarih ve 26918 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/13 sayılı Acil Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Genelgesinin 5. Maddesinde yer alan Acil hastanın sevk edileceği sağlık kuruluşunun belirlenmesi ve nakil işlemleri komuta kontrol merkezinin yönetiminde ve koordinasyonunda yapılacaktır. hükmü doğrultusunda; Hasta nakil koordinasyonu ile ilgili yürütülen işlemlerde İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezleri, genel sekreterlikler bünyesinde oluşturulmuş bulunan Kriz Koordinasyon Merkezleri ile yirmi dört saat kesintisiz iletişimde olacaklardır. İlde acil sağlık hizmeti sunan tüm sağlık tesislerinde acil servis sorumlu hekimleri Hastane ASKOM Sorumlusu olarak belirlenecektir. Bu görevi yürüten kişilerde bir değişiklik yapıldığında yeni görevlendirilen kişinin isim ve iletişim bilgileri 5 (beş) iş günü içinde yazılı olarak İl Sağlık Müdürlüğü ne, telefon ve e-posta yolu ile İl ASKOM Sekreterliği ne bildirilecektir. 112 İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi, hasta nakil koordinasyonu ile ilgili konularda hastaneler ile iletişime geçmesi gerektiğinde, mesai saatleri içinde öncelikli olarak hastane ASKOM Sorumlusu ile temasa geçecektir. Mesai saatleri dışında bu görev hastane yönetimi yetkilerine haiz olmak üzere görevlendirilen bir sorumlu tarafından yürütülecektir. Sağlık tesisi yönetimleri tarafından hastane ASKOM sorumlularına tahsis edilecek olan mobil telefonlar 24 saat ulaşılabilir olacaktır. Hasta sevk koordinasyonunda 112 İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezinin talep etmiş olduğu hastane içi iletişim hastane ASKOM Sorumluları tarafından sağlanacaktır. İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezinde, gelen talep yoğunluğuna göre her vardiyada en az bir sağlık personeli, sağlık kurumları arası hasta sevklerini koordine etmek üzere teşkil edilecek Hastane Koordinasyon Birimi nde görevlendirilecektir. Sevki talep eden hastanede, hastadan sorumlu olan hekim, İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi nin veya hastanın sevk edileceği hastanedeki hekimin, hasta ile ilgili ek bilgi taleplerini karşılamak ve ihtiyaç durumunda İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi tarafından gerçekleştirilen telekonferans görüşmede hasta ile ilgili istenen ayrıntılı bilgileri vermek ile yükümlüdür. Hasta sevk işlemlerinin koordinasyonunda İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezine faks veya e-posta yolu ile gönderilen Ek-3: Sağlık Tesisleri Arası Vaka Nakil Talep Formu esas alınacaktır. Bu nedenle formda yer alan bilgiler eksiksiz doldurularak, sevki talep eden hekim ve nöbetçi idari yetkili tarafından saat ve tarih 112 Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı
bilgisi düşülerek (e-posta ile gönderilenler için elektronik imza kullanılacaktır.) imzalanıp onaylanacaktır. Nöbetçi idari yetkili onayı olmayan formlar işleme alınmayacaktır. Hastane Yönetimleri, acil servis hasta kabul birimlerinde bulunan bir bilgisayarda 24 saat boyunca 112 Çağrı Kayıt ve Operasyon Yönetim Sistemi Programının çalışır durumda olmasını temin edeceklerdir. Hastane acil servisleri kendilerine yönlendirilen vakaları 112 ÇKOYS-Hastane Koordinasyon ekranını aktif biçimde izleyerek takip edecek, sağlık tesisi olanaklarının uygun olmadığı durumlarda vaka hastanelerine giriş yapmadan önce İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezini bilgilendireceklerdir. Hastanelerine yönlendirilen hastaların program üzerinden takip edilmesinden hastane yönetimleri mesul olacaklardır. 112 Acil Sağlık Hizmetleri ambulansları ile getirilen vakaların ilk müdahalesinin yapılıp, sağlık tesisinin imkânlarının hastanın tedavisi için yeterli olup olmadığı yönündeki -ilgili Mevzuat hükümleri göz önünde bulundurularak- değerlendirmenin en kısa sürede tamamlanması gerekmektedir. Stabilizasyonu sağlanamayan veya stabilizasyonu sağlanmakla birlikte ileri tetkik ve tedavi amaçlı başka bir sağlık kurumuna sevkine lüzum görülen hastaların uygun hastaneye naklinin sağlanması için İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi ile irtibata geçilecektir. Acil hastanın sevk edileceği sağlık kuruluşunun belirlenmesi ve nakil işlemleri komuta kontrol merkezinin yönetiminde ve koordinasyonunda yapılacaktır. Hastaya uygun sağlık tesisi bulunana kadar yoğun bakım hizmeti dahil olmak üzere hastanın tıbbi bakımı sevki talep eden hastanede devam ettirilecektir. Özellikli sağlık hizmet birimlerine yapılması gereken ikincil nakillerde, hastanın özellikli tedavi imkanlarına ulaşım süresini kısaltabilmek amacı ile ilgili merkez ile iletişime geçilmesi ve teyit alınması ile ilgili işlemlerin bir kısmı hasta yola çıkarıldıktan sonra yapılabilecektir. Özel ambulanslar ile yapılan sevkler de dahil olmak üzere il içi ve dışı tüm sağlık kurumları arası hasta nakilleri İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezine bilgi verilerek gerçekleştirilecektir. İl dışına yapılan sevklerde hastanın götürüleceği ilin İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi sevki gerçekleştiren ilin komuta merkezi tarafından bilgilendirilecektir. Tüm sağlık tesisleri, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 16 Ekim 2009 tarih ve 27378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ 13. Maddesinde yer alan Sağlık tesisleri acil servislerine getirilen vakalara ait bilgileri her istendiğinde Bakanlığa, müdürlüğe ve 112 KKM ne bildirmek zorundadır. Hükmü doğrultusunda kendilerinden il içi veya il dışındaki bir başka sağlık tesisine sevk edilen ya da il içi veya il dışındaki bir başka sağlık tesisinden kendilerine sevkle gelen vakaları, sevk gerekçelerini ve hastaya hastanelerinde yapılan her türlü tıbbi işlemi kayıt altına alacaklardır. Sevk edilen ve sevkle gelen hastalar ile ilgili kayıtlar, her ayın bitiminde Bakanlığımız Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü nün 16.12.2005 tarih ve 23481 sayılı R.G. de yayımlanan Nöbet Hizmetleri ve Acil Sağlık Hizmetleri başlıklı Genelgesi (2005/180) hükümleri doğrultusunda her hastanede oluşturulması gereken Sevk Denetleme ve Kontrol Birimleri tarafından incelenip EK-4: Sevkleri Değerlendirme ve Denetleme Tablo formatında raporlandırılarak ASKOM Sevkleri Değerlendirme ve Denetleme Komisyonu nda değerlendirilmek üzere il sağlık müdürlüğüne gönderilecektir. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı
ASKOM Sevkleri Değerlendirme ve Denetleme Komisyonu nda Uygunsuz Sevk olarak raporlandırılan sevk işlemleri ile ilgili İl Sağlık Müdürlüğü tarafından inceleme başlatılacaktır. İnceleme sonuçları Bakanlığımıza gönderilecektir. İl içi ve iller arası sevk gerekçeleri İl ASKOM tarafından değerlendirilecek ve değerlendirme sonuçları, il ve bölge düzeyinde yapılacak hizmet planlamalarına esas oluşturmak üzere Bakanlık ASKOM a gönderilecektir. Hava ambulansları ile nakledilmesi talep edilen hastalar için, hastayı sevk edecek hekim tarafından EK-5: S.B. Hava Ambulans Talep Formu eksiksiz olarak doldurulacak ve İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezine iletilecektir. Bu formda hastanın hava ambulansı ile nakle uygun olup olmadığı özellikle belirtilecektir. Hasta için uygun yer bulunduktan sonra İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi ve SAHOM (Sağlık Bakanlığı Hava Operasyon Merkezi) koordinasyonunda sevk işlemi gerçekleştirilecektir. Hastanelerin acil hasta kabulünü azaltacak planlı bakım-onarım, tadilat işlemleri ve bu işlemler süresince hizmette aksama yaşanmaması için hastane yönetimleri tarafından yapılan planlamalar en az yirmi (20) gün öncesinde il sağlık müdürlüğüne bildirilecektir. İl sağlık müdürlüğü tarafından ilgili diğer sağlık kurumları bilgilendirilerek hizmette aksama yaşanmaması için gerekli tedbirlerin alınması sağlanacaktır. Acil servis, laboratuvar, görüntüleme, yoğun bakım ve ameliyathane gibi birimlerde personel yetersizliği, teknik sorunlar vb. sebepler ile hizmet sunumunda meydana gelen kesintiler kamu, özel, üniversite hastaneleri ile asker hastaneleri yönetimleri tarafından anında telefon, faks veya e-posta yolu ile İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezine, devamında resmi yazı ile İl Sağlık Müdürlüğüne bildirilecektir. 3. İnsan kaynaklarındaki iyileştirmeler ve hizmet kalitesini artırmaya yönelik çalışmalar kapsamında; Genel Müdürlüğümüz tarafından 02/09/2014 tarihinde Ek-6 de yer alan yazımız ile Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ndan Neonatal Resüsitasyon Programı Eğitimlerinin 112 Acil Sağlık Hizmetleri personeline ivedilikle verilmesi talep edilmiştir. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından Ek-7 de yer alan yazı ile 09/09/2014 tarihinde 81 İl Halk Sağlığı Müdürlüğü, İllerde gerçekleştirilecek Neonatal Resüsitasyon Programı Eğitimlerinde 112 Acil Sağlık Hizmetleri personeline kontenjan ayrılması konusunda talimatlandırılmıştır. Bu çerçevede İl Halk Sağlığı Müdürlüklerinin ilgili birimi ile 112 Acil Sağlık Hizmetleri personeline verilecek eğitimlerin tarihleri, eğitime katılacak personel sayıları planlanacaktır. Söz konusu planlamalar ve mevcut durumda İl Ambulans Servisi Başhekimliğinde görev yapan personelden Neonatal Resüsitasyon Programı Eğitimi almış olanların isim listeleri, görev yerleri ile birlikte 31 Temmuz 2015 tarihine kadar Genel Müdürlüğümüze bildirilecektir. Neonatal Resüsitasyon Programı Eğitimi alan personelin eğitim sonuçları, her eğitim sonrasında, İl Sağlık Müdürlükleri tarafından Genel Müdürlüğümüze bildirilecektir. 4. Kurumsal kapasitenin tespiti amacıyla, İlinizde yenidoğan nakillerinde kullanılan transport kuvözlerinin sayısı (112 İl Ambulans Servisi Başhekimliği envanterine kayıtlı ya da kamu, özel ve üniversite hastaneleri envanterine kayıtlı ayrı ayrı belirtilecek) ve çalışır durumda olup olmadığı Ek-8: Transport Kuvöz Sayısı Tespit Tablosu formatında hazırlanarak 01 Temmuz 2015 tarihine kadar Genel Müdürlüğümüze bildirilecektir. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı
5. Farkındalık artırıcı faaliyetler kapsamında; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığına ait http://www.anhak.adalet.gov.tr/ara/karar/asiyegenc.pdf adresinden ulaşılabilecek olan, 24109/07 nolu Asiye Genç Kararı, Haziran ayı içinde gerçekleştirilecek olan İl ASKOM Toplantılarında bir gündem maddesi olarak ele alınacaktır. Başvuruya esas olan konunun tüm tarafları ile birlikte (İl Ambulans Servisi Başhekimliği, İl Genel Sekreterlikleri, İl Halk Sağlığı Müdürlüğü, üniversite ve özel hastane temsilcileri vb.) yapılacak değerlendirmeler sonucunda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 2. Maddesinin ihlali olarak değerlendirilen olayın tekrarının önlenmesi için geliştirilecek öneriler, ASKOM Kararı olarak imza altına alınarak 15 Ağustos 2015 tarihine kadar Bakanlığımıza bildirilecektir. Bilgilerinizi ve gereğini arz/rica ederim. Doç. Dr. Osman Arıkan NACAR Bakan a. Genel Müdür EKLER: 1. Yazı Örneği (2 sayfa) 2. Mevzuat 3. Sağlık Tesisleri Arası Vaka Nakil Talep Formu 4. Sevkleri Değerlendirme ve Denetleme Tablosu 5. S.B. Hava Ambulansı Talep Formu 6. Yazı Örneği (1 Sayfa) 7. Yazı Örneği (1 Sayfa) 8. Transport Kuvöz Sayısı Tespit Tablosu DAĞITIM Gereği: Bilgi: 81 İl Valiliği (İl Sağlık Müdürlüğü) T.K.H.K THSK Y.Ö.K Başkanlığı TSK Sağlık Komutanlığı OHSAD(Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği) 112 Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı