Nereye Yerleşelim?. Aşağıda ülkemizin farklı şehirlerinde yaşayan kişilerin ifadelerine yer verilmiştir. Sibel Hanım Şehrimize yaz aylarında oldukça fazla turist geliyor. Ülkemiz için önemli gelir kaynağı olan turizm yöre halkı için de iş imkânı sunuyor. Tarih öncesi devirlerde insan- Ham madde kaynaklarına yakın olduğumuz için bölgemize fabrikalar kuruldu. Bura- Hakkı Bey da yaşayan benim gibi birçok insana iş imkânı doğdu. Mete Bizim şehrimizde ülkemizin en büyük ihracat limanı vardır. Bu yüzden limanımıza sinde doğru belirtilmiştir? Sibel Hanım ın Hakkı Bey in Mete Bey in A) B) ) ). İnsanlar, tarih öncesi devirlerde soğuktan korunabilecekleri mağaralarda yaşamışlar, dürmüşlerdir. Bu nedenle sık sık yer değiştirmişlerdir. Havanın ısınması, tarımın başlaması ve bazı hayvanların evcilleştiril- Baba mesiyle birlikte ırmak ve göl kenarlarında evler yapmaya başlamışlardır. Zamanla de yaşamışlardır. vanları evcilleştirmesi, tohumu kullanarak tarım yapmaya başlaması ile yerleşik hayata geçilmiştir. Baba, neden ata toprağını terk Samet avcılık ve toplayıcılıkla yaşamlarını sür- Su kaynaklarının çevresininsanoğlunun zamanla hay- Bu kişilerin yaşadığı yerleşim yerlerinin gelişmesinde etkili olan faktörler aşağıdakilerin hangi- 2. Mağaralarda Ağaç kovuklarında farklı ülkelerden birçok yabancı bayraklı gemi gelir. Bey lar; edip buralara geldik? Oğlum, memlekette ektiğimiz ürünlerden verim alamıyorduk. Burada daha bol ürün elde ediyoruz. Baba ile oğlu arasında geçen bu diyaloğa köyleri oluşturmuşlardır. göre yerleşim yeri tercihlerinde aşağıdaki Buna göre tarih öncesi devirlerde insanların doğal faktörlerin hangisi etkili olmuştur? yerleşim yeri tercihinde; A) İklim B) Verimli topraklar ) Su kaynakları ) Yeryüzü şekilleri İklim şartları I Güvenlik II Ulaşım kolaylığı V. faktörlerinden hangileri etkili olmuştur? A) I ve II B) II ve III ) I, II ve V ) II, IV ve V 89
Nereye Yerleşelim? 4. Yerleşim: Kalabalık bir nüfus topluluğunun yaşamak ve ekonomik etkinliklerini sürdürebilmek için belli bir yeri seçme eylemidir. Bu amaçlarla I seçilip yerleşilen kent, kasaba, köy ya da daha küçük bir II yerdir. Anadolu, ilk yerleşme izlerinin bulunduğu coğrafyadır. Göbekli Tepe (Şanlıurfa) Çatalhöyük (Konya) Haritada işaretlenen yerlerin hangisinde turizm faaliyetleri geliştiği için nüfus yoğunluğu fazladır? Çayönü (iyarbakır) A) I Hacılar (Burdur) en eski B) II ) III ) IV yerleşim merkezleridir. 5. ilalı Taş evri nde insanlar tarlaları ekip biç- 6. mişlerdir. Tarlalarına yakın olmak için evlerini yaklaşık 8. insanı barındırmış geniş göl ve nehir kenarlarına yapmışlardır. bir kasabadır. Karasal iklimin hüküm Buna göre ilalı Taş evri nde yerleşim ter- sürdüğü bölgede 8 yıllık bir köy ya- cihinde; I II V. Çatalhöyük 9.5 yıllık geçmişi olan ve şantısı vardır. İklime uygun tahıl ve bak- Bitki örtüsü liyat yetiştirilen Çatalhöyük, avcı-toplayıcı toplumdan tarım toplumuna geçişin Yeryüzü şekilleri yaşandığı yerleşim yerlerinden biridir. Bu dönemde bataklıkların kıyılarına ka- Verimli topraklar dar uzanan dağ ormanlarının kuşattığı Çatalhöyük, bereketli bir arazi ile çevre- Su kaynakları lenmiştir. Çarşamba Irmağı ilkbaharda taşarak Çatalhöyük ü bir yarım adaya Yer altı kaynakları dönüştürüyordu. Bu da yerleşim yerinin savunulmasını kolaylaştırıyordu. faktörlerinden hangileri etkili olmuştur? A) I ve II B) II ve V ) III ve IV ) II, III ve IV Buna göre Çatalhöyük ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) in geliştiği bir yerdir. B) İklimin elverişli olduğu bir yerdir. ) ın elverişli olduğu bir yerdir. ) Güvenliğin sağlanabildiği bir yerdir. 9
Tablo ve Grafikle Ülkemiz. Türkiye nin ve 8 yılı Adrese ayalı Nüfus Kayıt Sistemi nden alınan nüfus verileri aşağıdaki gibidir. YILI 8 YILI Türkiye'nin Nüfusu 8.8.525 Türkiye nin Nüfus Türkiye'nin Nüfusu Türkiye nin Nüfus 5 Yoğunluğu Türkiye nin Nüfus Artış Hızı Türkiye nin Nüfus Artış Hızı Nüfusu En Fazla Olan Şehir Bayburt Nüfusu En Az Nüfus Yoğunluğu En Fazla Nüfus Yoğunluğu En Az Nüfus Yoğunluğu En Fazla Nüfus Yoğunluğu En Az Tunceli Kır: Kent: Kır ve Kentte ayanların %,5 %92,5 : : 5,2 %49,8 Kır ve Kentte ayanların ve lerin Oranı Nüfusu En Az Oranı Şehir Nüfus: Bir ülkede, bir bölgede, bir evde belirli bir anda yaşayanların oluşturduğu top- Yoğunluğu Binde 2,4 Nüfusu En Fazla Olan 82..882 lam sayıdır. Binde 4, Bayburt Tunceli NÜFUSUN AĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER. oğal Faktörler: İklim Yer şekilleri Bitki örtüsü Su kaynakları 2. Beşerî Faktörler: Kır: Kent: Oranı %, %92, ve lerin Oranı : : Ulaşım 5,2 %49,8 Tablodaki verilere göre aşağıdaki çıkarımların hangisine ulaşılamaz? Sosyokültürel etkinlikler A) Ülkemizin nüfus yoğunluğu zamanla artmıştır B) Ülkemizin nüfus artış hızında yükselme olmuştur. ) Nüfus yoğunluğu en az olan şehir değişmemiştir. ) un nüfus miktarında değişiklik olmamıştır. 2. I II. Nüfusun okuryazarlık oranı Bir ülkede kalkınma planlarının yapılması ve uygulanabilmesi için ülke nüfusunun Nüfusun cinsiyet özellikleri özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Bunun için nüfus sayımları yapılır. Nüfusun kır-kent oranı Buna göre nüfus sayımı yapılarak aşağıda- Nüfusun çalışan sektörlere dağılımı kilerin hangisiyle ilgili bilgiye ulaşılamaz? Yukarıdakilerden hangileri bir ülkenin geliş- A) Kişilerin ilgi alanları mişliği hakkında bilgi verir? B) Ülkenin eğitim durumu A) Yalnız II B) I ve II ) Kent ve kır nüfusunun dağılımı ) I, II ve IV ) I, III ve IV ) Çalışan nüfusun sektörlere göre dağılımı 9
Tablo ve Grafikle Ülkemiz 4. Aşağıdaki grafiklerde nüfus sayımı yapılan bazı yıllarda nüfusun yaş ve cinsiyet oranları belirtilmiştir. Nüfus Yoğunluğu: Nüfus ile 95 8 bu nüfusun üzerinde yaşadığı toprakların yüz ölçümü ara- sındaki orandır. Bir yerin nüfusunun fazla (yoğun) olmasının nedenleri: Uygun iklim şartları - 4 Verimli tarım alanlarına sa- 5-64 hip olması kuruluşlarının fazla 8-4 5-64 - 4 8 5-64 Bu grafiklere bakılarak ülkemizin nüfus yapısıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylene- oluşu bilir? Yer altı kaynakları açısın- A) En fazla çocuk nüfus vardır. dan zengin olması in gelişmiş olması B) Ortalama yaşam süresi uzundur. Eğitim imkânlarının fazla ) Çalışma çağındaki nüfus her zaman fazladır. oluşu ) Günümüzde bağımlı nüfus oranı aktif nüfus oranından fazladır. Sahip olduğu sosyal, kültürel ve tarihî özellikler 5. 6. III Kocaeli Konya I Adana II Haritada numaralandırılmış yerlerin nüfu- ağlık ve engebeli yerlerin nüfusu azdır. sunun yoğun olmasında etkili olan faktörler Buna göre haritada verilen yerlerin hangi- aşağıdakilerin hangisinde doğru belirtilmiş- sinde nüfus yoğunluğu bu sebeple azdır? tir? Hakkâri I II III A) Ulaşım B) ) ) Ulaşım 94 A) Kocaeli B) Konya ) Adana ) Hakkari
. : HAREKET 2 4 5 6 B A 8 8 HAREKET 2 4 5 6 A 22