RASTER SAYISALLAŞTIRMA Raster ve Dönüşüm Đşlemleri başlıklı dersimizde elimizde resim olarak, hatta çıktısı alınmış bir kağıt olarak bulunan bir harita ya da paftanın Netcad ortamına aktarılarak koordinat ve ölçek ayarlarının nasıl yapılacağını gördük. Koordinatları ayarlanan bir raster üzerinde Netcad yardımı ile belli bir noktanın koordinatını bulmayı, iki nokta arası uzaklığı hesaplamayı ve yine raster haritamız üzerindeki bir alanın hesaplanmasını gördük. Ayrıca harita üzerindeki eş yükselti eğrilerini bizim görebildiğimizi ama Netcad in bunları henüz görmediğini bu nedenle 3. boyut olan z değeri ile ilgili kesit alma ya da yükseklik okuma gibi işlemelerinin yapılamayacağını da söylemiş idik. Bu dersimizde Netcad ortamına atılan ve koordinat ayarları yapılan bir raster dosyası üzerinde bulunan eş yükselti eğrilerinden yararlanarak z değerlerini yükleyeceğiz. Böylece projemiz raster haritasını 3 boyutlu olarak tanıyarak kesit alma, profil çizme hatta hacim hesaplama gibi işlemleri yapabilir jale gelecek. Bu konuyu çalışmadan önce Raster ve Dönüşüm Đşlemleri başlıklı dersi bitirmiş olmanız uygun olacaktır. Yeni bir Netcad projesi açıyorum. Ardından raster dosyamı yukarıda anılan derste anlatıldığı şekilde yüklüyor ve gerekli koordinat dönüşüm işlemlerini yapıyorum. RAster dosyam uygun koordinat değerleri ile projemde duruyor (Şekil1). Şekil1. Dönüşümleri yapılmış raster hazır
Koordinat dönüşümleri yapıldığı için bu raster üzerinde iki boyutlu işlemler yapabilirim ama eş yükselti eğrileri ile ilgili işlemler yapamam. Bu nedenle hedefim eş yükselti eğrileri. Yapacağım iş ise şu; raster üzerinde gördüğüm eş yükselti eğrileri üzerinden çizgiler çizeceğim ve bu çizgilere z değeri atayacağım. Böylece Netcad z değerlerini de görmüş olacak. Çiz/Yumuşatılmış eğri çiz komutunu verdim, daha sonra raster üzerindeki eş yükselti eğrilerine iyice yaklaştım ki hata yapmayalım, ve çizgiler üzerinden fare yardımı ile çizgiler çizmeye başladım. Eğrinin çok eğim yaptığı yerlerde sık sık fare sol tuşa basarak ben de eğrimi büküyorum. Çizgi üzerinden gitme işim bittiği zaman fare sağ tuş ile işlemden çıkacağım. (Şekil2). Şekil2. Eğri üzerinde çizim Çizginin sonuna geldiğimde fare sağ tuş ile çıktım. Şimdi Sorgu/Obje Özelliklerini sor komutunu veriyorum (Menüden kırmızı soru işareti de aynı işlemi yapar). Ve az önce çizdiğim çizgiye tıklayarak sorgulama yapıyorum. Henüz çizdiğim bu çoklu doğru hakkında bilgiler veren sorgu penceresi karşıma çıkıyor (Şekil3).
Şekil3. Sorgu ekranı Bu penceredeki Nokta sayısı yazan yerde bulunan [ ] üç noktayı tıklıyorum, karşıma başka bir pencere çıkıyor. Bu pencerenin adı Nokta editörü, burada sağ altta Kot yazan yeri çift tıklayarak az önce çizdiğim çizginin kot değerini klavyeden giriyorum. Raster haritama göre bu çizgi 750 koduna sahip olan eş yükselti eğrisi, bu nedenle kod değeri 750 olmalı. 750 yazdıktan sonra aynı penceredeki Kota Getir tuşuna basıyorum, çoklu doğruyu oluşturan tüm parçaların z değeri 750 oldu. Tamam diyerek çıkıyorum (Şekil4). Şekil4. Nokta editörü ile kota getirme
Tüm işlem bu. Bu işlemi raster haritamız üzerindeki tüm eş yükselti çizgileri için yaptığımızda raster üzerindeki çizgilerin z değerlerini Netcad e aktarmış olacağız. Tamamını yapmam biraz uzun sürdü ve sona doğru yoruldukça daha fazla hata yapmaya başladım, çizgilerin tam üstünden geçmeyince hafif sapmalar oluştu, ama bitti (Şekil5). Şekil5. Tüm çizgiler tamamlandı Şimdi sadece yeni çizdiğim çizgileri görmek için bir süreliğine raster i kapatmak ve sadece çizgileri görmek istiyorum. Raster/Raster yöneticisi komutunu verdim, gelen pencerede görünen tek bir raster var zaten. Onun gözünü kapattım (Şekil6). Şekil6. Raster yöneticine gidip gözünü kapattım
Raster görünmez oldu. Sadece çizdiğim çizgiler kaldı (Şekil7). Raster harita ile benim çizdiğim çizgiler birbirine benziyorlar. Artık Netcad de eş yükselti eğrilerini ve onların z değerlerini görebiliyor. Şekil7. Raster kapalı iken çizgilerin durumu Bu işlemin ardından raster yöneticine tekrar giderek rasterin gözünü açıp görünür hale getirdim. Şimdi z değerleri bilinen bu çoklu doğruları kullanarak üçgen modelimi oluşturabilir ve eğri geçirebilirim. Bu üçgen model yardımı ile istediğim hat boyunca kesit de alabilirim. Buradan sonra yapılacakları kolay anlamak için Üçgen Model ve Eğri Đşlemleri isimli ders notunu okumanızı öneririm. Netcad projemde raster ve üzerinde az önce çizdiğim çoklu doğrular açık iken Netsurf/Üçgen Oluştur komutunu verdim. Karşıma Üçgenlemeye esas obje tipleri başlıklı pencere geldi (Şekil8). Ben çoklu doğruları seçtim ve Tamam dedim çünkü elimde nokta ya da başka bir veri yok, sadece x,y ve z değerleri bilinen çoklu doğrular var.
Şekil8. Üçgenleme için obje seçimi Tamam, tuşuna basınca Netcad projelerinde yardımcı olan komut satırında üçgenlenecek objeleri seç açıklaması göründü. Ekranın sağ altındaki kırmızı düğmelerden yararlanmak istiyorum. Ekranımda çoklu doğrulardan başka seçilecek bir şey olmadığı için en soldaki ok işaretini (Tümünü seç) komutuna bastım. Netcad benim için tüm çoklu doğruları seçti, fare sağ tuş ile işlemden çıktım. Karşıma üçgen modeli parametreleri penceresi geldi (Şekil9). Şekil9. Üçgen modeli parametreleri penceresi Bu pencere önemli, Model tabakası ile modelin tabaka adını değiştirebilirim. Z değerlerimi değiştirebilirim. Burada sadece en uzun üçgen kenarı değerini artırmak istiyorum. Bu değer büyük olursa bozuk üçgen olma ihtimali düşer. Ama büyük olması hassaslığı da düşürebilir. Yine de, şu an hassaslık çok önemli olmadığı için raster ölçeğimi de düşünerek 1000 gibi büyük bir değer ile değiştiriyorum. Ardından Üçgenle tuşuna basıyorum. Eğrilerim üçgenlendi (Şekil10). Sarı üçgenler sağlıklı olanları varsa kırmızı üçgenler bozuk üçgenleri göstermektedir. En uzun üçgen kenarını küçük bir sayı girseydik çok kırmızı ile karşılaşabilirdik. Boş alanlar veri olmayan yerlerdir.
Şekil10. Üçgen model Şimdi bu üçgen modele dayanarak eş yükselti eğrileri geçirelim. Netsurf/Eğri işlemleri eğri geçir komutunu verdim. Yardım cümlesi eğri geçirilecek objeleri seç dedi, yine kırmızı ok yarımdı ile tümünü seçtim, çünkü tüm üçgenleri kullanmak istiyorum. Tümü seçilince üçgenler gri oldu. Fare sağ tuş ile işlemden çıktım. Eğri değerleri penceresi geldi (Şekil11). Bu pencerede geçecek eğrilerin artış sıklığı ayarlanabilir. 5metre yaptım. Tabaka adını harita yaptım. 25 metreyi ayır ve kota göre renklendir seçeneklerini seçtim. Tamam düğmesine bastım. Eğrilerim çizildi. Daha iyi görmek için tabakalara gidip üçgen modelin gözünü kapattım. Đsterseniz raster yöneticisinden raster in de gözünü kapatabilirsiniz. Ben sadece üçgen model tabakasının gözünü kapattım, raster üzerinde eğriler göründü (Şekil12).
Şekil11. Eğri değerleri penceresi Şekil12. Oluşan eğriler Başlangıçta bir kağıt üzerinde olan haritamız artık bilgisayar ortamında ve sayısal bir halde. Harita üzerindeki her noktanın koordinatını nectad biliyor, her noktanın z değerini de biliyor. Böylece amacımıza ulaşmış olduk. Haritamız üzerinde istediğimiz hattan enkesit alabiliriz. Bu konu Enkesit Đşlemleri başlıklı derste ayrıntılı olarak elene alınmıştır.