ORMAN MÜHENDÝSLERÝ ADINA SAHÝBÝ Ali KÜÇÜKAYDIN YAYIN SORUMLUSU Osman TURUNÇ YAYIN YÖNETMENÝ Okan ÇANÇÝN YAYIN KURULU Hakan AKDAÐ Hüseyin AYTAÇ Mustafa KIZMAZ Serkan ERÝKGENOÐLU Sevda ERGÝZ YAYIN KOÞULLARI Dergimizde yayýnlanmasý istenen yazýlar bilgisayarda yazýlmalý, daha önce baþka bir yerde basýlýp, yayýnlanmamýþ olmalýdýr. Ýmzalý bir dilekçe ekinde kaðýda yazýlý olarak, ayrýca elektronik ortamda dergimizin yönetim yerine posta ile gönderilmelidir. Yazýlar 7 sayfayý (A4) geçmemelidir. 7 sayfayý aþan yazýlarýn birbirini izleyen sayýlarda yayýnlanabileceði düþünülerek bölümlere ayrýlmalýdýr. Fotoðraflar net ve temiz olmalý, slayt dýþýnda sayýsal gönderilecek fotoðraflarýn çözünürlüðü yüksek olmalýdýr. Yazýlarda Türkçe kelimeler kullanýlmalý ve Türkçe dil kurallarýna uyulmalýdýr. Yayýnlanacak yazý ve çevirilerdeki düþünsel ve teknik sorumluluk yazarýna ait olup, oda yönetimini ve Dergi Yayýn Kurulunu sorumlu tutmaz. Dergide yayýnlanan yazýlardan kaynak göstermek koþulu ile alýntý yapýlabilir. Dergiye gönderilen yazýlar yayýnlansýn ya da yayýnlanmasýn geri verilmez. Yazýlar Yayýn Kurulu tarafýndan incelenir. Yayýn Kurulu yayýnlanacak yazýlarda gerekli düzeltmeleri yapabilir ve uygun görülen yazýlarý yayýnlar. YÖNETÝM YERÝ Necatibey Cad. No: 16/13 06430 Sýhhiye / ANKARA Tel: 0.312 229 20 09 Belgegeçer: 0.312 229 86 33 E-posta: dergi@ormuh.org.tr www.ormuh.org.tr Orman Mühendisleri Odasý Hesap No: T.C. Ziraat Bankasý Necatibey Þubesi: 132953 BASKI 4Renk Yayýn Tanýtým Matbacýlýk Ltd.Þti. K.Karabekir Cad. 85/7 Ýskitler / ANKARA Tel: 0.312 341 40 82 Fax: 341 40 82 ORMAN MÜHENDÝSLERÝ Yýl: 45 Sayý: 1-2-3 Ocak - Þubat - Mart 2008 ÝÇÝNDEKÝLER Baþyazý...2 Orman Mühendisleri Odasý 42nci Olaðan Genel Kurulu Tamamlandý...4 2008 Yýlýnýn Ýlk Mesleki Geliþtirme Eðitimi Marmaris te Gerçekleþtirildi...10 I. Ulusal Okaliptus Sempozyumu Gerçekleþtirildi...13 2008 Dünya Ormancýlýk Günü nü Kendi Ormanýmýzda Kutladýk...17 Toros Sediri Ormanlarýmýzda Önemli Bir Zararlý: Sedir Kabuk Böceði (Orthotomicus tridentatus)...19 Kuzey Amerika da Orman Ürünlerinin Üretiminde Kullanýlan Üretim Makinalarý...24 Ormancýlýk Kurumlarý Að Sayfalarýna Ýliþkin Bir Ýnceleme...29 Ormanlarýmýz, Ormancýlýðýmýz ve Enerji Ormancýlýðý...35 Ýç Denetim Nedir?...38 Þeker Hastalýðý (Diyabet)...41 Adana Ýlinde 21 Mart Dünya Ormancýlýk Haftasý Çoþku ile Kutlandý...43 Denizli Orman Bölge Müdürlüðüne Baðlý Çameli Orman Ýþletme Müdürlüðü Ormanlarý Bayan Müdiremize Emanet...43 Ormancýlar Yeþil Gecede Eðlendi...44 ISSN: 1301-3572 Çam Kese Böceði Projesi Ýle Birinci Oldular...44
BAÞYAZI Saygýdeðer Meslektaþlarýmýz, Odamýzýn 42nci Olaðan Genel Kurulunun ardýndan yeniden bizleri göreve layýk gördünüz. Gösterdiðiniz teveccühe teþekkür ediyoruz ve layýk olmaya çalýþacaðýz. Önceki iki dönem odamýz yönetim kurulunda görev alan ve unutulmayacak hizmetlere imza koyan arkadaþlarýmýzýn bir bölümü görevlerinin yoðunluðu nedeni ile bu dönem görev almamýþlardýr. Kendilerine hizmetlerinden dolayý sizler adýna þükranlarýmýzý sunuyoruz. Yönetim Kuruluna yeni katýlan arkadaþlarýmýzla ayný þevk ve azimle görevimize devam edeceðiz. Þubelerimizin ve Genel Merkezimizin kongrelerinde, katýlýmý ve heyecaný yüksek demokratik bir süreç yaþandý. Normal þartlarda iki listenin yarýþý halinde geçen seçimler, bazý þubelerde üç liste oldu. Ancak meslektaþlarýmýzýn bu süreçte gösterdiði olgunluk her türlü takdire þayandý ve mesleðimizin geleceði adýna umut vericiydi. Seçimlerin ardýndan, þimdiye kadar olduðu gibi bundan sonra da, hiçbir ayrým gözetmeden meslektaþlarýmýza ve mesleðimize hizmet etmeye devam edeceðiz. Birlikte olmanýn mesleðimize ve meslektaþlarýmýza kazandýrdýklarýný geçen dönemlerde yaþayarak gördük. Genel Kurul sürecinde ise bizler, "Meslekte Birlik" listesi ile huzurlarýnýza çýktýk. Geçmiþte olduðu gibi. Hedefimiz; Mesleðimize ve meslektaþlarýmýza hizmet adýna makulü arayan, önyargýlarýný ve kendi kalýplarýný bu mecraya taþýmayan, hizmet üretebilecek ve buna zaman ayýrabilecek meslektaþlardan oluþan bir yapý kurmaktý. Makulü ve uzlaþmayý arayan insanlarýn yer aldýðý birliktelikte, marjinal tavýr ve dayatmalara prim verilmemeliydi. Birlik listesiyle bütünleþen herkese düþen yükümlülükler vardý. Genel Kurul günü (Cumartesi) saat 16:30 larda bir grup arkadaþýmýzýn genel kurulda daðýttýðý ve okuduðu bildiri kýsa zamanda hazýrlanacak bir bildiri deðildi ve süreçteki önyargýlarý gösteren önemli bir belgeydi. Deðer verdiðimiz ve vermeye devam edeceðimiz bu arkadaþlarýmýz da; birliði arzulamayan marjinal tavýrlara, bizler gibi tavýr koyabilmeliydiler. Bizler, grubun deðil birliðin temsilcileri olarak huzura geldiðimizi bu nedenle teveccüh gördüðümüzü bir kez daha ifade etmek isteriz. Süreçlerin doðal mecraanda yaþanmasý en temel arzu ve gayretimizdir. Seçim süreciyle ilgili, bazý arkadaþlarýmýzýn yazýlý ve sözlü ifadelerle yürüttükleri kampanya, safiyane düþünen meslek camiamýzda, bilgi kirlenmelerine neden olmuþ ve hicap duymakla birlikte bizi yukarýdaki açýklamayý yapmaya sevk etmiþtir. Konjonktür gereði bazý insanlar veya idareciler kendilerinde güç ve yetki bulabilirler. Kendilerini yetkili ve güçlü hissettikleri dönemlerde, daha adaletli ve eþitlikçi davranabilmek onlarý yüceltir. Yetki ve gücün devlet, millet ve bütün adýna verildiði ve geçici olduðu unutulmamalýdýr. Toplum adýna, kamu adýna görev yapanlarýn duygusal ve yanlý davranmaya haklarý yoktur. Geçmiþten bu yana þikayet ettiðimiz bu hastalýklardan ve kýsýr döngüden kurtularak enerjimizi mesleðimize ve ülkemize hizmet için kullanmak zorundayýz. 2
Saygýdeðer Meslektaþlarýmýz, 42nci Olaðan Genel Kurulumuzda, ormansýzlaþma, iklim deðiþikliði, çölleþme gibi küresel sorunlarýn yanýnda kýrsal fakirlik, göç, bunlarýn ormanlar üzerindeki baskýlarý ve bunlarýn sonucu olarak 2B konularý konuþuldu. 2B nin Anayasaya konulacak geçici madde ile çözülerek tasfiye edilmesinin gereði vurgulandý. Ancak Taslak Anayasa metninde çözümden çok uzaklaþýldýðý ve yeni orman tahribine yol açacak çok tehlikeli ve kabul edilemez bir düzenleme olduðu ittifakla vurgulandý. Anayasa Mahkemesinin Turizm Teþvik kanununun 8.nci maddesini tahsis edilen Orman alanlarýnda "Kamu yararý ve Zorunluluk" ilkesinin larç kullanýldýðý gerekçesiyle iptalinin ardýndan, yeniden düzenlenerek Meclise taþýnmasý basýnýn ve kamuoyunun gündemine oturdu. Yeni düzenlemenin; Turizm merkezlerinde tahsis edilen orman alanlarýnýn, il orman alanýnýn %1 ini geçmeme gibi çok büyük alan tahsisine imkan saðlama, Kamu Ýhale mevzuatý dýþýnda kalma gibi çok ciddi handikaplarýnýn olduðu, uygulamada "Kamu Yararý ve Zorunluluk" ilkesine uyulmadýðý, ayrýca Turizm Teþvik Kanununun ek 4.ncü maddesinin, Turizm merkezleri dýþýnda da orman alanlarýnýn tahsisine izin verdiði ve özellikle bunun suistimallere neden olduðu vurgulandý. Yine Maden Kanununda, özellikle 5177 Sayýlý Kanunla yapýlan deðiþikliklerle her þeyin maden kapsamýna alýndýðý ve her yerde maden arama ve iþletme ruhsatý verildiði, maden mevzuatýnýn ormanlar üzerinde büyük tahribatlar yarattýðý ve yaratmaya devam edeceði, mutlaka doðal dengeyi gözeten yeni bir düzenlemesini þart olduðu ittifakla genel kurulda gündem edildi. Önümüzdeki süreçte, 5531 Sayýlý yetki kanununun getirdiði yeni sistem çerçevesinde þubelerimizin mali ve idari yönden daha da güçlendirilmesi, hizmetlerin yerinden ve daha etkili verilmesi amacýyla genel kuruldan, yönetim kuruluna yetkiler alýndý kararlar çýkarýldý. Merkezleri Adapazarý, Amasya ve Erzurum olmak üzere üç yeni þube kuruldu. Geçen dönemlerde yapýlan mücadelelerle çýkarýlan mevzuatlarýn, elde edilen yetkilerin uygulanmasý için önümüzde çetin bir yol var. Daha önce, bizim yapacaðýmýz ormancýlýk hizmetlerini piyasada yapan bazý meslek disiplinleri, Ormancýlarýn gözünü açmasýndan, yetki yasasýna kavuþmasýndan ve mesleðini icra etmesinden son derece rahatsýzlar. Bu meslek disiplinlerinin ve nin 5531 Sayýlý yetki yasamýzýn uygulama yönetmeliklerine açtýklarý davalar var. Bu konuda usul yönünden ufak tefek sýkýntýlar yaþansa da endiþeye gerek yoktur. Yetki yasamýzdan aldýðýmýz güçle, yetkilerimize, geleceðimize ve mesleðimizin geleceðine sahip çýkalým. Saygýlarýmýzla. YÖNETÝM KURULU 3
ORMAN MÜHENDÝSLERÝ 42nci OLAÐAN GENEL KURULU TAMAMLANDI Orman Mühendisleri Odasý 42nci Olaðan Genel Kurulu 5 Nisan 2008 cumartesi günü, Þubelerimizin tamamýndan katýlan delegelerle Ankara'da gerçekleþtirildi. Saygý duruþu ve istiklal marþýmýzýn söylenmesinin ardýndan; Genel Kurulun Divan Baþkanlýðýna Abdurrahman Saðkaya, Baþkan Yardýmcýlýðýna Mevlüt Düzgün, Katipliklere Sami Yýlmaz ve Süleyman Cevahir oybirliði ile seçilmiþlerdir. Divan Baþkaný Abdurrahman Saðkaya'nýn "..:ormanlarýn sosyal ve fonksiyonel deðerlerinin odun deðerinden bin kat daha fazla olduðunu, bu deðerlendirmenin henüz yapýlmadýðýný, ormanlarý sadece aðaç ve odundan ibaret görmenin yanlýþ olduðunu " belirten konuþmasýndan sonra gündem gereði; Odamýz Genel Merkezi tarafýndan yaptýrýlan orman mühendisliði tanýtým filmi izlendi. 41nci Dönem Odamýz Genel Baþkaný Ali Küçükaydýn yaptýðý açýlýþ konuþmasýnda anahatlarýyla; " kýrsal kalkýnmaya gereken önemin verilmediði, köyden þehre yoðun göçün devam ettiði bunun sonucunda oluþan varoþlarýn çarpýk þehirleþmeye neden olduðu, 2B ile çýkarma iþlemlerinde 1981 yýlýnýn milat kabul edilmesi gerektiðini ve Anayasa'ya konulacak geçici madde ile 2B nin tavsiye edilerek gündemden çýkarýlmasýna, turizm, maden arama ve diðer konularda verilecek izinlerle ilgili yasalarýn ormanlarýmýzý tehlikeye sokacak, çevre felaketlerine yol açacak þekilde düzenlenmemesi konusunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi" konularýna deðinmiþtir. Çevre ve Orman Bakaný Prof. Dr. Veysel Eroðlu, CHP Genel Baþkaný Deniz Baykal, DSP Genel Baþkaný Zeki Sezer, ANAP Genel Baþkaný Erkan Mumcu, DP Genel Baþkaný Süleyman Soylu, MHP Milletvekilleri, Metin Çobanoðlu, Mehmet Þandýr, AKP Milletvekili Nuri Uslu, ORKÖY Genel Müdürü Hüseyin Karaosmanoðlu, Orman Fakültesi Dekanlarý; Prof. Dr. Orhan Eldaþ, Prof. Dr. Cantürk Gümüþ'ten gelen telgraflarýn okunmasýndan sonra Genel Kurula katýlan konuklarýn konuþmalarýna geçilmiþtir. Yasin Bozkurt;... Ormancýlýðýn ellili yýllarda hali neyse, ne yazýk ki sýkýntýlarý bugün de ayný. Biz ormancýlar her zaman yalnýz kalmýþýzdýr. Toplumun bizi 4
anlamadýðý, siyasetçinin ise bizi hiç anlamadýðý bir noktadayýz hala. Eski oda baþkanýmýz Þükrü Abbasoðlu ile birlikte görev yaptýðým yýllarda yakaladýðýmýz kaçakçýnýn emvailini bir yýl sonra af edilip üstüne birde teskeresini kesip alýp götürüp satmasý için verdiðimizi biliyorum. Þimdi halinize þükredin diyeceðim ama ne yazýk ki dilim varmýyor. Þunu özellikle vurgulamak istiyorum, geçtiðimiz günlerde meslek yasamýzýn çýkarýlmasý için verilen çabada ben; Ýyigün Polat ile Cemal Akýn ýn omuz omuza verip çalýþtýðýný gördüm. Bunun ne demek olduðunu anlamak için eski günleri yaþamak gerekirdi... Özeleþtiri konusunda eksik olduðumuzu belirterek söze baþlayan Nevzat Ceylan; " ormanlarýn sadece aðaçlardan oluþmadýðýný, ne yazýk ki dünya da en az korunan orman alanlarýnýn ülkemizde olduðunu, 2B ile orman rejimi dýþýna çýkarýlan orman alanlarýnýn her Anayasa deðiþikliði akabinde artarak devam ettiðin " ifade etmiþtir. Mustafa Yumurtacý;... Seksen üç yýllýk bir geçmiþi olan Türkiye Ormancýlar Derneði Baþkaný olarak sizleri selamlamaktan onur duyuyorum. Toplantýmýzýn yapýldýðý bu salonda þurada bir yazý var, EN BÜYÜK GÜÇ, ÖRGÜTLÜ GÜÇTÜR diyor. Biz yýllardýr meslek kamuoyundaki birliktelik için mücadele veriyoruz. Siyasi düþüncesi ne olursa olsun meslek adýna arkadaþlarýmýzýn birlikte mücadele etmesi için doksanlý yýllardan bu yana bunun için uðraþ veriyoruz. Ama ne yazýk ki zaman zaman bunu baþaramadýðýmýzý hissettik. Geçtiðimiz ay ormancýlýk eðitimimizin 150nci yýlý anýsýna düzenlediðimiz kongremizde meslek büyüklerimizi, meslektaþlarýmýzý maalesef aramýzda görememenin üzüntüsünü yaþadýk... Daha sonra söz alan Osman Kahveci; " kamu kuruluþlarý arasýnda tüzel kiþiliðini koruyabilen teþkilatlardan birinin genel müdürü olarak, devletin ormanlarýný devlete karþý koruduðunu, orman mühendisinin diðer mühendislerden farkýnýn yenilenebilir doðal kaynaklarýný yönetmek 5
olduðunu, teknolojik geliþmelere hýzla ayak uydurulduðunu, odunculuktan ekosistem tabanlý ormancýlýða geçildiðini ormanlýk alanlarda ve ormanlarýn artýmýnda azalma deðil aksine artýþ olduðunu " ifade etmiþtir. Kongreye davetiyesinin eline ulaþamamasý konusundaki sitemiyle söze baþlayan Ýyigün Polat;... ortak aklýn yolunda, ortak hakkýn yolunda dayanýþma içinde bundan böyle yine birlikte olacaðýz. Ekosistem sýnýr tanýmaz, insan ekosistemin parçasýysa, aklý ve bilinciyle kavradýðý dünyadýr... diyerek sözlerin tamamladý. Ahmet Demirci ise, " Orman Mühendisleri Odasý ile Türk Tarým Orman Sen. olarak birlikte fazla mesai ve yetki kanunu çalýþmalarýnda örnek dayanýþma göstererek birlikte hareket ettiklerini " söylemiþtir. Günay Kaya yaptýðý konuþmada, " TOÇ BÝR SEN olarak varlýk sebeplerinin orman çalýþanlarýnýn sosyoekonomik durumlarýnýn iyileþtirmek olduðunu " söylemiþtir. Genel Kurul Konuklarýndan, Þükrü Durmuþ ise " ülkemiz küresel emperyalizmin kýskacýnda, Türkiye ormanlarýnýn bugüne taþýnmasýnda orman mühendislerinin çok büyük emeðinin olduðunu ORKAM SEN olarak her zaman dile getirmekteyiz " demiþtir. Kongreye gelirken, þubemiz sýnýrlarý içindeki meslektaþlarýmýzý ziyaret ettik ve kongreye iletmelerini istedikleri sorunlarýný sizlere aktarmak istiyorum diyerek sözlerine baþlayan Ege Þube Baþkaný Kenan Öztan;... çalýþmalarýnýn yarýsýndan fazlasýný açýk arazi ve zor iklim koþullarýnda gerçekleþtiren meslektaþlarýmýzýn özlük haklarý bakýmýndan emsal disiplinde çalýþanlardan çok geride olduklarýný. Yýllýk izinlerini bugün Türkiye de orman mühendislerinden baþka kullanmayan meslek disiplini olmadýðýný, iþ yoðunluklarýnýn geliþen teknolojik imkanlara raðmen azalacaðý yerde arttýðýný... bu sýralamayý devam ederek sözlerini sürdüren Öztan, daha sonra yeni yönetime sunulmak üzere bu dilekleri Divan Baþkanýna vererek sözlerini tamamladý. Marmara Þubesi Baþkaný Dr. Uçkun Geray;... mecliste 6
geçirilmeye çalýþýlan Turizmi Teþvik Yasasýnýn ormanlarýmýza vereceði zararýn en az maden yasasýndaki kadar olacaðý üzerinde durarak anayasa içindeki ormanlarýn iþletilmesi kelimesinin benden önceki arkadaþlar tehlikesi üzerine konuþtular. Eðer Devlet Ormanlarý Devlet tarafýndan yönetilir, iþletilir, iþlettirilir þeklinde üçüncül kelime böyle terim olarak girerse bu fonksiyonu itibariyle özelleþtirme, ama bu fonksiyonu itibariyle ayný zamanda yabancýlaþtýrma söz konusudur. Türkiye de özelleþtirme kelimesinin devamýný mutlaka konuþmamýz gerekecektir. Yani yabancýlaþtýrma... Konuþmalarýn ardýndan oluþturulan komisyonlarýn çalýþmalarý sonunda; Orman Mühendisleri Odasý Ana Yönetmeliðinde yapýlacak deðiþiklik ile odamýzýn yeni þubelerinin kurulmasý teklifleri ve tamamý aþaðýda yer alan sonuç bildirgesi Genel Kurulun oy'una sunularak kabul edilmiþtir. 41nci Dönem Çalýþma Raporu, Mali Rapor ve Denetleme Kurulu Raporlarý okunarak ibra edilmek üzere Genel Kurulun oy'larýna sunulmuþ ve 41nci Dönem Yönetim ve Denetim Kurullarý ibra edilmiþtir. Dilek ve temenni konuþmalarýnýn ardýndan Genel Kurul sona ermiþtir. 6 Nisan 2008 Pazar günü yapýlan seçimler sonunda; ORMAN MÜHENDÝSLERÝ 42. DÖNEM GENEL MERKEZ ORGANLARI YÖNETÝM KURULU ASÝL YEDEK 1 Ali KÜÇÜKAYDIN 1 Mithat KOÇ 2 Muhammet SAÇMA 2 Ýsmail Cengiz METÝN 3 Zeki KAMACI 3 Faruk BAYRAKTAROÐLU 4 Ýsmail Hakký BARI 4 Erdoðan ÖZEVREN 5 Cemal SUNAR 5 Kubilay AKDENÝZ 6 Ergün ÇETÝN 6 Erol AYDOÐDU 7 Osman TURUNÇ 7 Fami EZER DENETLEME KURULU ASÝL 1 Kemal KARA 1 Tamer ERTÜRK 2 H. Avni ÇATAL 2 Adnan GÜLLER 3 Ýsmet ASLAN 3 Orhan YAZICI YEDEK ONUR KURULU ASÝL YEDEK 1 Tarhan ZIK 1 Muhammet BAYBURTLU 2 Eþref GÝRGÝN 2 Ziyaeddin AKKOYUNLU 3 Gürzap YILMAZ 3 Ahmet KAYA 4 Ýsmet ÞEN 4 Mehmet PEKER 5 Hanifi AVCI 5 Necmettin ÇINGIL 1 Mehmet DENÝZ 2 Ersu KALFA 3 Cezmi KELEÞ YÖNETÝM KURULU YÜKSEK ONUR KURULU DENETLEME KURULU 1 Süleyman Iþýk DERÝLGEN 1 Selami CÝLAN 7
ORMAN MÜHENDÝSLERÝ 42 NCÝ OLAGAN GENEL KURUL SONUÇ BÝLDÝRÝSÝ Orman Mühendisleri Odasýnýn 5 Nisan 2008 tarihinde yapýlan 42'nci Olaðan Genel Kurulu sonucunda aþaðýda belirtilen hususlarýn kamuoyuna özelikle duyurulmasý kararlaþtýrýlmýþtýr. 1) Kamuoyunun gündeminde olup, henüz resmi olarak açýklanmayan yeni Anayasa hazýrlýk çalýþmasý belgesinin ormanla ilgili 131 nci maddesinde; a) Orman alanlarýnýn vasýf kaybý nedeniyle orman rejimi dýþýna çýkarýlmasýna iliþkin 1982 Anayasa'sýyla getirilen 31/12/1981 tarihinin deðiþtirilmemesi ve bu tarihin milat olarak kabul edilmesi gerekirken bunun dikkate alýnmadýðý, b) Orman alanlarýnýn, vasýf kaybý nedeniyle orman rejimi dýþýna çýkarýlmalarýnýn "baþka alanlara dönüþtürülmesinde kesin yarar olduðu" ifadesiyle geniþletilerek orman dýþýna çýkarýlmalarý adeta olaðan hale getiren düzenleme ile 23 Temmuz 2007 tarihine çekilen düzenlemenin kabul edilemeyeceði, c) Devlet ormanlarýnýn Devletin gözetim ve denetiminde olduðu ve devlet tarafýndan iþletileceði hükmünün, yeni çalýþmada "iþlettirilir" þeklinde yer almasýnýn kabul edilemeyeceði, d) Henüz resmi olarak açýklanmamýþ bulunan Yeni Anayasa Taslaðýnda orman köylülerinin kalkýndýrýlmasýna dönük bir düzenlemenin yer almamasýnýn kabul edilemeyeceði, 2) Kamuoyunda 2B olarak nitelendirilen, 6831 sayýlý Orman Kanununun 2'nci madde uygulamasýyla hazine adýna orman rejimi dýþýna çýkarýlan alanlarýn deðerlendirilerek, bir daha yeni 2B alanlarýnýn oluþmamasý için Anayasa'da ve yasalarda eþ zamanlý düzenlemelerin yapýlmasý, 3) Orman Mühendisleri Odasý'nýn koordinasyonunda, tüm meslek kamuoyunun destekleri ile Odanýn 40'ncý ve 41'nci dönemlerinde kanunlaþtýrýlan, "5531 sayýlý Orman Mühendisliði, Orman Endüstri Mühendisliði ve Aðaç Ýþleri Endüstri Mühendisliði Hakkýnda Kanun"un uygulanmasýnda da yeni Oda yönetiminin hukuki ve idari platformlarda ayný anlayýþla mesleki dayanýþmayý sürdürmesi, 4) Anayasa Mahkemesi kararýyla iptal edilen 2634 sayýlý Turizmi Teþvik Kanununun 8'nci maddesinin yerine konmak üzere hazýrlanan tasarýda, ormanlarýn ekosistem yaklaþýmýyla yönetiminde öne çýkan fonksiyonel deðerleri dikkate alýnarak yeni düzenlemenin yapýlmasý ve üstün kamu yararýný ve zorunluluðu gösteren ölçütleri dikkate alan yeni düzenlemelerin gerçekleþtirilmesi, 5) 5177 Sayýlý Kanunla Deðiþik, 3213 Sayýlý Maden Kanunu'na göre, ayýrým gözetilmeden tüm madenlerin çýkarýlmasýnýn ormanlarý tahrip etmekte olduðu, bu nedenle, ormanlarýn fonksiyonel deðerleri göz önünde tutularak, stratejik önemi haiz madenler hariç, maden arama ve çýkartmada üstün kamu yararýnýn ve zorunluluðun bulunduðunu ifade eden ölçütleri ve diðer gerekleri devreye sokan düzenlemeleri içeren maden kanununda deðiþikliklerin yapýlmasý, 6) Sürdürülebilir kalkýnmanýn temeli olan topraðýn ve karasal ekosistemlerin korunmasý, su üretiminin ve daðýtýmýnýn düzenlenmesi temeline dayalý olarak, zaman, kaynak, emek ve bilgi birikimi israfýný önleyecek, koordinasyon içinde bir çalýþmayý, eþ zamanlý ve eþ mekanlý olarak uygulamaya yönelik kurallar içerecek "Havza Planlamasý ve Yönetimi Temel Kanunu"un çýkarýlmasý, 7) Çevre ve Orman Bakanlýðýnda çalýþan ve ek tazminat ödemelerinden mahrum olan teknik personele, benzer diðer kamu kurumlarý ile eþit ödeme düzeyde ödemeyi hayata geçirecek mevzuat düzenlemelerinin acilen yapýlmasý, Kamuoyuna saygýyla duyurulur. (07 Nisan 2008) ORMAN MÜHENDÝSLERÝ 42nci GENEL KURULU 8
ÞUBELERÝMÝZ 42nci DÖNEM YÖNETÝM KURULLARI 9
2008 YILININ ÝLK MESLEKÝ GELÝÞTÝRME EÐÝTÝMÝ MARMARÝS'TE GERÇEKLEÞTÝRÝLDÝ Odamýzca 14-22 Nisan 2008 tarihleri arasýnda Muðla'nýn Marmaris Ýlçesinde Üyelerimize yönelik bu yýlýn ilk Mesleki Geliþtirme Eðitimi düzenlendi. Eðitim Programýnýn 14 Nisan Pazartesi günkü açýlýþýna Odamýz Genel Baþkaný Ali KÜÇÜKAYDIN, Emekli Orman Bakanlýðý Müsteþarý Nevþat ÖZER, Emekli Orman Bölge Müdürlerimizden Aytekin GÜNGÖRSÜN, Muðla Orman Bölge Müdürü Ýbrahim AYDIN, Muðla Ýl Çevre ve Orman Müdürü Behlül ÞENYÜREK, Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyelerinden; Muhammet SAÇMA, Zeki KAMACI, Osman TURUNÇ, Orman Mühendisleri Odasý Denizli Þube Baþkaný Mustafa KALLÝMCÝ, Marmaris Orman 10
Ýþletme Müdürü Enver DEMÝRCÝ, emekli ve genç meslektaþlarýmýzýn katýldýðý seminerin açýlýþýna Muðla ve Marmaris'in görsel ve yazýlý basýný da ilgi gösterdi. Seminerin açýlýþýnda düzenlenen toplantýda; Muðla Ýl Çevre ve Orman Müdürü Behlül ÞENYÜREK "Orman Mühendislerinin çevre ve doða ile ilgili alanlarda önemli avantajlara sahip olduðunu, orman mühendislerinin ormancýlýk dýþýndaki konulara da yeterli ilgiyi duymasý gerektiðini, bu baðlamda kendisine düþen konularda iþbirliði yapmaya hazýr olduklarýný" belirti. Muðla Orman Bölge Müdürü Ýbrahim AYDIN ise, "ormancýlýk mesleðinin kýsa sürede çok geliþme gösterdiðini, daha teknik ve ekonomik ormancýlýk faaliyetlerinin gerçekleþtirilebilmesi için serbest çalýþan orman mühendislerinden hizmet almaya hazýr olduklarýný, ormancýlýk özel sektörünün kurumsallaþmasý için üzerlerine düþen katkýyý saðlayacaklarýný" belirtti. Daha sonra söz alan Emekli Müsteþarýmýz Nevþat ÖZER ormancýlýk faaliyetlerinin önemine deðinerek "artýk globalleþen dünyada her iþin devlet eliyle yapýlmasýnýn zorlaþtýðýný bu anlamda ormancýlýk özel sektörünün önem kazandýðýný, özel sektörle kamu kurumlarýnýn bu konuda iþbirliði içinde olmalarý gerektiðini" vurguladý. Orman Mühendisleri Odasý Genel Baþkaný Ali KÜÇÜKAYDIN da yaptýðý konuþmada "Ormancýlýk özel sektörünün son yýllarda her geçen gün daha da geliþtiðini, özellikle 5531 Sayýlý Meslek yetki yasasýnýn çýkmasý 11
ile ivme kazandýðýný, önümüzdeki yýllarda ormancýlýk özel sektörünün kurumsallaþacaðýný, ormancýlýk faaliyet alanlarýnýn çeþitlendiðini, bu alanlarýn meslektaþlarýmýzla yeterince doldurulmasý durumunda orman mühendisliðinin en fazla itibar gören ilk üç meslek grubuna gireceðini belirtti. Mesleki Geliþtirme Eðitimi üç bölüm halinde gerçekleþtirildi. Ýlk bölümde Aðaçlandýrma Erozyon Kontrolu, Mera Islahý, Fidanlýk, Etüd-Proje ve Mühendislik Hizmetleri konularýnda eðitim verildi. Eðitimler nazari ve uygulamalý olarak gerçekleþtirildi. Ýlk bölümdeki eðitime, 88 orman mühendisi katýldý. Ýkinci bölümde 6831 Sayýlý Orman Kanunu'nun 16,17, 18.inci ve 115 inci maddeleri uyarýnca dosya düzenleme ve rapor hazýrlama konularý iþlendi. Bu eðitime 82 orman mühendisi katýldý. Üçüncü olarak düzenlenen eðitimde, Orman Yollarý Etüd-Planlama, Aplikasyonu ve Bakýmý konularý iþlendi. Eðitime 83 orman mühendisi katýldý. Ormancýlýðýmýzda yeni bir dönemin baþladýðýna inandýðýmýz þu günlerde, bugüne kadar sadece kamu tarafýndan yapýlan ormancýlýk çalýþmalarýnýn hizmet alýmý ve yapýmý yoluyla özel ormancýlýk bürolarý tarafýndan yapýlmasýna baþlanmasý, eðitime katýlan meslektaþlarýmýzýn ilgi ve heyecanlarýnda kendini gösteriyordu. Yapýlan dokuz günlük eðitimde ülkemizin dört bir yanýndan gelen giriþimci orman mühendisleri, yaþadýk- 12
larý deneyimleri ve üzerinde çalýþtýklarý projeleri birbirleriyle paylaþarak çok farklý deneyimler kazanmýþ oldular. Eski arkadaþlýklarýn, dostluklarýn ve anýlarýn tazelendiði, yeni arkadaþlýklarýn ve ortaklýklarýn kurulduðu eðitimin sonunda genç orman mühendislerinin sertifikalarý kendilerine verildi. Bu eðitimin meslektaþlarýmýza, mesleðimize ve ülkemize hayýrlý olmasýný diler, yeni birlikteliklerde buluþmayý temenni ederiz. 13
I. ULUSAL OKALÝPTUS SEMPOZYUMU GERÇEKLEÞTÝRÝLDÝ Kahramanmaraþ Sütçü Ýmam Üniversitesi (KSÜ) Orman Fakültesi ile Doðu Akdeniz Ormancýlýk Araþtýrma Müdürlüðü tarafýndan düzenlenen "1. Ulusal Okaliptüs Sempozyumu" Mersin'in Tarsus ilçesinde 15-17 Nisan 2008 tarihlerinde yapýldý. Doðu Akdeniz Ormancýlýk Araþtýrma Müdürlüðü toplantý salonunda yapýlan sempozyumun ilk gününe Mersin Vali Yardýmcýsý, Tarsus Belediye Baþkan Vekili, KSÜ Orman Fakültesi Dekaný, Mersin VE Adana Orman Bölge Müdürleri, Almanya Göttingen Üniversitesi'nden ve Venezuela Merida Üniversitesi'nden öðretim üyelerinin yanýnda Ülkemizden sayýda bilim adamý ve meslektaþýmýz katýldý. Sempozyumun açýlýþ konuþmasýnda KSÜ Orman Fakültesi Dekaný Prof.Dr. Orhan Erdaþ özetle "Amaçlarýnýn, önemli bir geçmiþe sahip aðaç türünün gerek biyolojik ve ekolojik özelliklerini gerekse endüstriyel alanda önemini ortaya koymak, sanayicilere deðerlendirme imkanlarý açmak, bilim üreterek literatüre yeni bilgiler sunmak olduðunu, Okaliptüsün, endüstriyel orman aðaçlandýrmalarý yoluyla tarým alanlarýnda yetiþtirilmeye de aday olduðunu, ülkemizdeki odun hammaddesi açýðýnýn kapatýlmasýnda düþünülmesi gereken türlerin içinde yer aldýðýný" söylemiþtir. Erdaþ sözlerini "bu iþleviyle doðal ormanlarýmýzýn korunmasý ve doðaya yakýn iþletilmesi olanaklarýna en etkin katkýyý yapabilecek konumdadýr. Okaliptüs ekosistemleri ülkemizde biyolojik çeþitlilik, odun ve odun dýþý orman ürünleri üretimi, koruma ve estetik iþlevleriyle ülkemizin ayrýcalýklý doða parçalarýný oluþturmaktadýr. Bunlarýn yanýnda özellikle yakýn gelecekte okaliptüs ormanlarýnda su ekonomisinin özellikle incelenmesi, küresel ýsýnma açýsýndan su kaynaklarýnýn korunmasý bakýmýndan önemli görülmektedir." diyerek tamamlamýþtýr. 14
Sempozyumun açýlýþ konuþmalarý sýrasýnda söz alan Odamýz Genel Baþkaný Ali Küçükaydýn yaptýðý konuþmada; "1939 yýlýnda genç Cumhuriyetimizin kalkýnma hamlesinin koþar adýmlarla devam ettiði dönemlerde, sýtma hastalýðýnýn da kaynaðý olan Karabucak bataklýðýnýn kurutulmasý ve Zonguldak Taþkömürü Ocaklarýnýn maden direði ihtiyacýnýn karþýlanmasý amacýyla, içerisinde bulunduðumuz yaklaþýk 850 hektar büyüklüðündeki modern okaliptüs ormanlarý tesis edilmiþtir. Pekçok ülkeye model olduðu gibi, ülkemiz ormancýlýðýna da model olmuþ olan Alman Ormancýlarýnýn bile cesaret edemediði bu modern ormaný, Türk Ormancýsýnýn vücuda getirmesinden dolayý Orman Mühendisleri Odasý Genel Baþkaný olarak gururlandýðýmý ve Türk ormancýsýnýn neler yapabileceðinin bir kez daha ispatlandýðýný öncelikle belirtmek istiyorum. Bu vesileyle, saðlýðýndan bile fedakarlýkta bulunarak ülkemizde modern anlamda endüstriyel aðaçlandýrmanýn ilk uygulamasýný yapan ve bu sahalarýn ülke ekonomisine kazanýmýný saðlayan Fehmi GÜRESÝN'i rahmetle anýyorum. Nüfus artýþýyla birlikte dünyada ve buna paralel olarak ülkemizde de odun hammaddesine duyulan ihtiyaç artmaktadýr. Tüketim miktarý kadar üretim yapýlmamasý sonucunda dünya orman alanlarýnýn her yýl 9,4 milyon hektar azaldýðý FAO'nun 2000 yýlý verilerinde belirtilmektedir. 15
Ülkemizde orman ürünleri iþleyen tesislerin hammadde iþleme kapasiteleri 25 milyon m³'e ulaþmýþtýr. Bu kapasitenin halen % 55'i kullanýlabilir durumdadýr. Orman ürünleri sanayiinde son yýllarda yaþanan hýzlý deðiþim ve geliþmelere baðlý olarak endüstriyel odun ihtiyacýnýn 13-14 Milyon m³ seviyesine ulaþmasýyla talebin ancak % 85'lik bölümü ülke içinden karþýlanabilmekte, kalan arz açýðý ithalat ile kapatýlmaktadýr. Sanayinin bu dinamik yapýsý karþýsýnda mevcut arz kaynaklarý yetersiz kalmakta, doðal ormanlarýmýz üzerinde yoðun baskýlar meydana gelmektedir. Bu nedenle, yurdumuzda hýzlý geliþen türlerle (yýllýk artýmý hektarda 10-12m³ olan türler) yapýlacak endüstriyel plantasyonlarýn önemi ortaya çýkmaktadýr. Ülkemizde yaklaþýk olarak 200,000 hektar kavak ve diðer hýzlý geliþen türlerden oluþan özel plantasyon sahalarý bulunmaktadýr. Araþtýrma Müdürlüklerimizin yapmýþ olduklarý çalýþmalarda Okaliptüs ile kaplý olan alanýn 20.000 hektarýn üzerinde, potansiyel okaliptüs alanlarýnýn ise 150.000 hektar civarýnda olduðundan bahsedilmektedir. Potansiyel okaliptüs sahalarýmýzýn büyük bir kýsmýnýn sahipli araziler olmasý nedeniyle gerçek ve tüzel kiþilikler okaliptüs üretimi için teþvik edilmelidir. Bunun için; Hýzlý geliþen türlerle yapýlacak özel aðaçlandýrma çalýþmalarý için Maliye Bakanlýðý'nýn, 1.ve 4. sýnýf arasýndaki tarým arazilerini bile tahsis ettiði, gerek hazine arazilerinde gerekse sahipli arazilerdeki özel aðaçlandýrma çalýþmalarýnda alt tür olarak tarým yapýlabileceði gerçek ve tüzel kiþiliklere izah edilmelidir, Özellikle Çukurova Bölgesindeki çiftçilere, binlerce yýldýr yoðun kullaným nedeniyle yorulan ve verimi düþen arazilerinde okaliptüs özel aðaçlandýrmasý yapmalarý, en azýndan tarlalarýnýn kenarýna okaliptüs dikerek, bolca yaprak üretimi yapan okaliptüs aðaçlarý ile organik madde akýþýnýn saðlanabileceði ve bu þekilde topraðýn verimliliðinin arttýrýlabileceði anlatýlmalýdýr, Okaliptüsün istihsal artýklarý (süceyrat odunu) ve köklerinden bile yüksek ýsýtma özelliði olan kükürt içermeyen ve dumansýz yanmasý nedeniyle tercih edilen odun kömürü üretilebileceði özel sektöre anlatýlmalý, Yörelere uygun okaliptüs orijinleri tesbit edilerek okaliptüs plantasyonlarýnda % 70'lere kadar artým yapabilen klonal fidanlar kullanýlmalýdýr. Bunun için Doðu Akdeniz Ormancýlýk Araþtýrma Müdürlüðü ve Karabucak Fidanlýðýnda yeterli klon bankasý kurularak cam seralarda kitlesel üretime geçilmelidir, Okaliptüs odununun oldukça beðenilen, kendine özgü, koku, renk ve deseni mevcuttur. Bu özellikleri nedeniyle iç mekan ürünleri (doðrama, parke ve masif) olarak kullanýmý saðlanmalýdýr. Bunun için, kurutma zorluðunun ve kuruma esnasýnda meydana gelen þekil bozukluðu problemlerinin mutlaka giderilmesi gerekmektedir, Dünyada aðýrlýklý olarak kaðýt hamuru, mobilya ve parke yapýmýnda kullanýlan okaliptüs odunu, ülkemizde daha çok ambalaj sanayiinde (sebze sandýðý-palet yapýmý) ve yakacak odun olarak kullanýlmaktadýr Okaliptüs selülozundan çok yüksek kalitede beyaz kaðýt üretildiði bilinmektedir. Bu nedenle; kaðýt hamuru ithalatýnýn önüne geçilerek ülkemizde de diðer ülkelerde olduðu gibi okaliptüsün kaðýt sanayinde kullanýlmasýna çaba gösterilmeli ve bunun için gerekli olan bütün tedbirler alýnmalýdýr. 16
2008 DÜNYA ORMANCILIK GÜNÜ'NÜ KENDÝ ORMANIMIZDA KUTLADIK Bursa ili, Nilüfer ilçesi, Doðanköy sýnýrlarýnda kalan 515 dekarlýk bozuk orman alaný için yaptýðýmýz "Özel Aðaçlandýrma Projesi"nin Çevre ve Orman Bakanlýðýnca kabul edilerek aðaçlandýrýlmak üzere 49 yýllýðýna Oda'mýza tahsis edilmiþ olduðunu daha önce sizlere duyurmuþtuk. Nisan 2007'de teslim alýnan sahada, Temmuz ayý sonu itibariyle diri örtü temizliði ve toprak iþleme çalýþmalarý bitirilmiþ, sahanýn ihata iþlemleri de tamamlanarak, fidan dikimine hazýr hale getirilmiþ ve Kasým/Aralýk döneminde fidan dikimi yapýlmýþtýr. Aðaçlandýrma ve Erozyon Kontrol Genel Müdürlüðünden toplam 88.000 YTL. Kredi saðlanarak baþlatýlan Özel Aðaçlandýrma Projemiz kapsamýnda; 7.200 Adet Fýstýkçamý, 3.000 Adet Badem, 1.100 Adet Diþbudak ve 1.100 Adet Akçaaðaç olmak üzere toplam 12.400 Adet fidan dikilmiþtir. Aðaçlandýrma sahamýzýn Kent yerleþim birimleri arasýnda kalmasý nedeniyle saðladýðý avantajý iyi kullanýlmak suretiyle Proje, Bursa kamuoyuyla da paylaþýlmýþ, Akademik Odalar ve bazý kuruluþlardan yaklaþýk 73.058 YTL katký ve destek saðlanmýþtýr. Parasal katký saðlayan aþaðýdaki Oda, Kuruluþ ve Kiþiler adýna birer parselde "Hatýra Ormaný" tesis edilmiþ ve levhalarý dikilmiþtir. KATKI SAÐLAYANLAR AK ENERJÝ Elektrik Üretim AÞ. ERMETAL Þirketler Grubu Çalýþanlarý Bursa Serbest Muhasebeci ve Mali Müþavirler Odasý Mimarlar Odasý Bursa Þube Baþkanlýðý LÝZOR Ýnþ. San. ve Tic. AÞ. KARATAÞ Hazýr Beton Madencilik Tic. Ltd. Þti ÖZTÝMUR Müt. Ýnþ. Madencilik Ltd. Þti. ANIT Asfalt AÞ. Hayriye ASLAN Bu þekilde yaklaþýk 5 Ha.lýk sahanýn hatýra ormaný olarak ayrýlmasý, Projemize hem kaynak saðlamýþ, hem de kamuoyu tarafýndan desteklenen ilk ve örnek bir özel aðaçlandýrma projesi olma vasfýný kazandýrmýþtýr. Bu Projenin diðer bir özelliði de, biz Orman Mühendislerinin; bu güne kadar yaptýðýmýz çalýþmalara farklý bir boyut getirerek, ilk kez kendi adýmýzý vereceðimiz bir orman kuruyor olmamýzdýr. Bu Proje ile, bir yandan Bursa kentine kendi adýmýzla anýlacak deðerli bir yeþil alan kazandýrmýþ olurken, diðer yandan, önümüzdeki yýllarda çam fýstýðý ve badem üretimi ile Oda'mýz önemli bir gelir kaynaðýna kavuþmuþ olacaktýr. Aðaçlandýrma sahamýz; önümüzdeki yýllarda kent içinde yoðun yerleþim alanlarýnýn arasýnda yer alan bir orman olacaktýr. Bu nedenle, özel aðaçlandýrma 17
sahamýzda, kent insanýnýn rekreasyon ihtiyaçlarýný karþýlamak ve sosyal ormancýlýðýn en güzel örneklerini de sergilemek mümkün olacaktýr. Bu proje ile; 5 milyon nüfusa ulaþmasý beklenen Bursa kentinin, küresel ýsýnmaya meydan okurcasýna soluklanacaðý bir orman kurarak, Bursa'nýn geleceðine önemli bir yatýrým yaptýðýmýza inanýyoruz. Günümüzde; bilinçsiz kullaným, yanlýþ uygulamalar, çevresel deðerleri dikkate almayan çýkarcý yaklaþýmlar, dünya ormanlarýnýn gün geçtikçe azalmasýna, doðal yaþam alanlarýnýn önemli ölçüde tahribine neden olmaya devam etmektedir. Her yýl ortalama 13 Milyon hektar ormanýn yok edildiði dünya coðrafyasýnýn, bu gün küresel ýsýnmanýn etkisini gittikçe daha fazla hisseder hale gelmesi toplumun bu alandaki bilinç düzeyinin de yükselmesini saðlamýþtýr. Bu nedenle aðaçlandýrma projemiz, üst düzey duyarlýlýða sahip Bursa kamuoyu nezdinde Oda'mýzýn prestij projesi olmuþtur. Tüm bu bilgiler ýþýðýnda bu yýl, 21 Mart 'Dünya Ormancýlýk Günü'nü Projemizi kamuoyuna tanýtmak, yaptýklarýmýzý ve ileriye dönük düþüncelerimizi onlarla paylaþmak niyetiyle, bir ilk olmak üzere kendi aðaçlandýrma sahamýzda düzenlediðimiz törenle kutladýk. Þehit Er Rahim Keskin Ýlköðretim Okulu folklor ekibinin sunduðu halk oyunlarýyla baþlayan törenimize çok sayýda davetlinin yaný sýra meslektaþlarýmýz eþ ve çocuklarýyla renk katmýþlardýr. Törende, Aðaçlandýrma sahasýnýn Oda'mýza kazandýrýlmasýnda katký saðlayan Doðan Köy muhtarý Cemal ÇALIÞKAN, badem fidanlarýnýn aþýlanma iþini üstlenen fidancý Muharrem YAVAÞ ve parasal destek saðlayan Oda, kiþi ve kuruluþlara Oda'mýz adýna birer "Plaket" takdim edilmek suretiyle ilgililerin güven ve desteðine karþýlýk verilmiþtir. Törenimiz, yapýlan ikramlarla piknik havasýnda devam etmiþ, fidan dikimiyle son bulmuþtur. Aðacý ve ormaný seven, doðal yaþam alanlarýný ve çevreyi korumanýn gelecek nesiller adýna en iyi yatýrým olduðunu görebilen, sorumluluðunun gereðini yapan herkese buradan kucak dolusu selam gönderiyoruz. Unutmayalým: "ORMANSIZ YURT VATAN DEÐÝLDÝR" Orman Mühendisleri Odasý Bursa Þubesi Yönetim Kurulu Adýna Ýmdat DEMÝR / Baþkan 18
TOROS SEDÝRÝ ORMANLARIMIZDA ÖNEMLÝ BÝR ZARARLI: SEDÝR KABUK BÖCEÐÝ (Orthotomicus tridentatus) GÝRÝÞ Cedrus libani (Toros Sediri)'nin dünyadaki en geniþ doðal yayýlýþ sahalarý Türkiye'nin (417188 ha) güneyinde, Toroslarda bulunmaktadýr. Toplam sedir orman alanýnýn 199167,3 hektarý (% 47,7) normal, 218021,2 hektarý (% 52,3) bozuk orman vasfýndadýr (Anonim 2006a). Bu tür, ayrýca Lübnan (2200 ha) ve Suriye'de (400 ha) de kalýntý meþcereler olarak yayýlýþ göstermektedir (Aksoy ve Özalp, 1990; Kawar, 2001; Ciani ve Castillo, 2005). C.libani Toros Daðlarýnýn önemli aðaç türlerinden birisidir ve Türkiye'de aðaçlandýrma faaliyetlerinin yaný sýra þehirlerimizde de yaygýn olarak peyzaj düzenleme amaçlý faaliyetlerde (park tesisleri, bahçe düzenlemeleri, vb.) kullanýlmaktadýr. Yüksek kaliteli ve hoþ kokulu odunu baþta mobilya endüstrisi olmak üzere dolap, çekmece, sandýk, gemi inþasý, binalarýn iç ve dýþ dekorasyonu ve döþemecilikte, demir yolu traversi olarak, ayrýca su altý inþaatlarýnda yaygýn olarak kullanýlmaktadýr (Yaltýrýk, 1988; Anþin ve Küçük, 1990; Bozkurt ve ark., 1990; Günay, 1990). Sedir Kabuk Böceði [Orthotomicus tridentatus Eggers, 1921 (Col.: Scolytidae)], son yýllarda Toros Sediri meþcerelerinde önemli düzeyde tahribata yol açmaktadýr. Uygulamacýlar tarafýndan yaygýn biçimde Orthotomicus erosus Woll. (Akdeniz Çam Kabuk Böceði) olarak bilinen bu tür Türkiye'de ilk kez Can (1964) tarafýndan Orthotomicus tridentatus olarak tanýmlanmýþtýr. Günümüze kadar bu tür Postner (1974); Özkazanç ve ark. (1985) ve Selmi (1998) tarafýndan Orthotomicus erosus var. tridentatus olarak bildirilmiþtir. Türle ilgili olarak yapýlan çalýþmalarda Ekici (1971), Tosun (1975) ve Usta ve Keskin (1994)'e ait bulgularda zararlý doðrudan O. erosus olarak ele alýnmýþtýr. Bu çalýþmalarda zararlýnýn Elmalý-Sevindik, Finike-Ördübek, Elmalý- Avlanbeli, Uðurlu-Kýzýlgöl, Elmalý-Bucak Sarnýç, Elmalý-Çýðlýkara, Adana-Feke, Mersin-Anamur sedir ormanlarý baþta olmak üzere Toroslarda yaygýn olduðu bildirilmiþtir. Birçok yabancý kaynakta ise zararlý Orthotomicus tridentatus adýnda farklý bir tür olarak bildirilmektedir (Anonim, 2006b,c,d; Graf, 2003; Pfeffer, 1995). Sedir Kabuk Böceði, büyüklük ¹Doðu Akdeniz Ormancýlýk Araþtýrma Müdürlüðü ²SDÜ Orman Fakültesi Fatih AYTAR¹ Oðuzhan SARIKAYA² Mustafa AVCI² 19 ve morfolojik yapýsý itibariyle Akdeniz Çam Kabuk Böceðine (O. erosus) çok benzemektedir. Son yýllarda yapýlan mücadele çalýþmalarýnda O. tridentatus erginlerinin O. erosus feromonlarýna gelmediði gözlenmiþtir. O. tridentatus, Mersin Orman Bölge Müdürlüðü'nde ilk salgýnýný (epidemi) 1994 yýlýnda Mut Orman Ýþletme Müdürlüðü ormanlarýnda yapmýþtýr. Bunu izleyen yýllarda özellikle Anamur Orman Ýþletme Müdürlüðü'nde büyük tahribata neden olmuþtur. Son iki yýl içerisinde Mersin Orman Bölge Müdürlüðünün diðer doðal sedir ormanlarýna sahip Bozyazý, Gülnar, Mut, Mersin ve Tarsus Ýþletme Müdürlükleri Sedir Kabuk Böceðinin zararýný rapor etmiþtir. Buna paralel olarak Türkiye'nin diðer doðal sedir ormanlarýnda benzer durum meydana gelmiþ ve nitekim Adana (Feke), Antalya (Gazipaþa-Sivastý, Elmalý-Çýðlýkara ve Avlan, Kaþ-Demre ve Gömbe, Finike, Akseki-Merkez, Ýbradý, Murtiçi), Isparta (Bucak-Melli ve Pamucak), Kahramanmaraþ (Andýrýn) ve Konya (Ermenek)'da böceðin zararýna iliþkin bilgilere ulaþýlmýþtýr. Sedir Kabuk Böceðinin son dönemlerdeki zararý sonrasý sedir meþcerelerinin en büyük tahripçisi konumuna ulaþtýðý ve böceðin yayýlma eðiliminde olduðu açýkça görülmektedir. Bu nedenle bu makalede baþta Mersin Orman Bölge Müdürlüðü olmak üzere sedirin yayýlýþ yaptýðý tüm alanlarda O. tridentatus'un meydana getirdiði zararýn (epideminin) boyutu ortaya konmaya çalýþýlmýþ ve meslek kamuoyunun dikkatinin bu konuya çekilmesi amaçlanmýþtýr. Ayrýca O. tridentatus'un tanýmý, O. erosus ile farklarý, Türkiye'deki yayýlýþý ve biyolojisine iliþkin bazý gözlemler sunulmuþ, sonuçta bazý önerilere yer verilmiþtir. MATERYAL ve YÖNTEM 2004-2007 yýllarý arasýnda yapýlan bu çalýþmaya 2004 yýlýnda O. tridentatus'un ilk salgýnýný gerçekleþtirdiði Mut ve Anamur Orman Ýþletme Müdürlükleri ormanlarýndan baþlanýlmýþ, daha sonra diðer sedir ormanlarý gezilerek inceleme ve araþtýrmalarda bulunulmuþtur. Böceðin yayýlýþý ve zararýna iliþkin bilgiler, Mersin, Antalya, Isparta, Adana, Konya ve Kahramanmaraþ Orman Bölge Müdürlükleri - Orman Zararlýlarý ile Mücadele (OZM) Þube
Müdürlükleri ile Ýþletme Müdürlükleri kayýtlarýndan elde edilmiþtir. Mücadele amacýyla araziye asýlan O. erosus feromonlarýna böceðin gelmemesi üzerine tereddüde düþülmüþtür. Bunun üzerine araziden alýnan örnekler Ý.Ü. Orman Fakültesi, Avusturya Boku Üniversitesi, Rusya St. Petersburg Zooloji Müzesi, Ýtalya Padova Üniversitesi Entomoloji Bölümü ve Çek Cumhuriyeti Prag Ormancýlýk ve Yaban Hayatý Araþtýrma Enstitüsü uzmanlarýna gönderilerek teþhisi yaptýrýlmýþtýr. Böceðin biyolojisini detaylý olarak ortaya koyabilmek amacýyla Isparta Orman Bölge Müdürlüðü, Bucak Orman Ýþletme Müdürlüðü, Uðurlu Orman Ýþletme Þefliði Karlýk Tepe mevki (1330 m)'nde ve Mersin Orman Bölge Müdürlüðü, Anamur ve Tarsus Orman Ýþletme Müdürlüðü sedir sahalarýnda 2004-2007 yýllarýnda tuzak odunlarý hazýrlanmýþtýr. Yapýlan periyodik kontrollerle böceðin doðal koþullar altýnda biyolojisi izlenmiþtir. BULGULAR Tanýmý Genç erginleri açýk kahverengi, olgun erginler kýrmýzýmtýrak-koyu kahverenginde olup büyüklükleri 2,5-3,9 mm arasýnda ölçülmüþtür. Yuvarlak olan anten topuzunda hafif kavisli iki (2) adet tüylü diþ vardýr. Kanat örtülerinin saðrýsýnda birbirinden hemen hemen eþit uzaklýkta ucu sivri 4 diþ mevcuttur (Þekil 1). Þekil 1. Sedir Kabuk Böceði (Orthotomicus tridentatus): Ergin ve larvalarý Fig 1. Cedar Bark Betle (Orthotomicus tridentatus): Adult and larvae Orthotomicus tridentatus ile Orthotomicus erosus Arasýndaki Farklýlýklar O. tridentatus'un ana konukçusu sedir olmasýna karþýn O. erosus'un sedir aðaçlarýnda varlýðý saptanamamýþtýr. Türkiye'de sedir ormanlarýnda zararlý tür olarak O. erosus'a ait elde edilen bilgiler O. tridentatus'a aittir. O. tridentatus kanatlarýnýn saðrý 20 kýsmýndaki 2. ve 3. diþler arasýndaki keskin bir açý ile O. erosus'tan ayrýlýr (Þekil 2a, b). Ayrýca anten topuzlarý arasýnda da hafif bir farklýlýk görülür. (a) (b) Þekil 2. Saðrýdaki diþ þekilleri a- Orthotomicus tridentatus b- Orthotomicus erosus (Pfeffer 1994) Fig 2. Elytral teeth a- Orthotomicus tridentatus b- Orthotomicus erosus Konukçu Bitkileri ve Yayýlýþý Sedir Kabuk Böceðinin (O. tridentatus) Asya ve Avusturya'da Pinus nigra, P. brutia ve Cedrus libani' de zarar yaptýðý bildirilmektedir (Pfeffer, 1995). Ancak Dr. Milos KNIZEK (Prag-Çek Cumhuriyeti) ile yapýlan yazýþmalar sonucu Orthotomicus tridentatus'un sadece Türkiye'de yayýlýþ yaptýðý anlaþýlmýþtýr. Diðer ülkelerdeki kayýtlarýn hatalý teþhis olduðunu, özellikle O. erosus ve O. robustus'un O. tridentatus'- tan ayrýmýnýn zor olmasý nedeniyle karýþtýrýldýðýný bildirmiþtir. Buna göre zararlýnýn yayýlýþý Türkiye ile sýnýrlý olup konukçusu da yalnýzca C. libani'dir. Türkiye'de doðal sedir ormanlarýna sahip Adana, Antalya, Isparta, Kahramanmaraþ, Konya ve Mersin Orman Bölge Müdürlüklerinde varlýðý saptanmýþtýr. Biyolojisi Mersin ormanlarýnda O. tridentatus'a ait 1. dölün uçma zamaný mayýs ayý baþýndan haziran ayýnýn ikinci yarýsýna kadar devam etmektedir. 2. dölün uçma zamaný ise temmuz ayý ortasýndan aðustos ayý baþýna kadar sürmektedir. Bucak-Karlýk Tepe'de tuzak odunlarýnda yapýlan biyolojik tespitlerde yine böceðin yýlda 2 generasyonu belirlenmiþ olup erginlerin birinci uçma periyodunun nisan ayýnýn ikinci yarýsýndan itibaren mayýs ayýnýn ortalarýna kadar sürdüðü, ikinci uçma periyodunun ise temmuz ayý ortasýndan aðustos ayý ortasýna kadar devam ettiði belirlenmiþtir. Ayrýca Batý Toroslar sedir ormanlarýnda yaptýðýmýz diðer arazi çalýþmalarýnda böceðin biyolojisine iliþkin bulgular ayný paraleldedir. Kýþlama genç ergin olarak gövdelerde olmaktadýr. O. tridentatus erginleri, kabukta giriþ deliði ve sonrasýnda kambiyum tabakasýnda ana yollar açmaktadýr. Diþiler bu yollarýn her iki kenarýna yumurta odacýklarý oluþturarak yumurtalarýný býrak-