MAYIS 2016 T. C. KALKINMA KURULU TRC2 2014-2023 BÖLGE PLANI KOORDİNASYON VE İZLEME KOMİSYONLARI ŞANLIURFA SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE ÇEVRE İLERLEME RAPORU 2016/1 stajyer [Şirket adını yazın] 1
TRC2 (Diyarbakır-Şanlıurfa) 2014-2023 BÖLGE PLANI KOORDİNASYON VE İZLEME KOMİSYONLARI KURULUŞ YAPISI AMAÇ: Bölge Planı Koordinasyon ve İzleme ları, 2014-2023 Bölge Planında yer alan gelişme eksenleri altındaki stratejiler ve yatırım kararlarının gerçekleşmesi konusunda koordinasyona destek vermek ve ilerlemelere ilişkin izleme görevi görmek amacıyla kurulmuştur. KOMİSYON YAPISI: lar Kalkınma Kurulunda yer alan üyelerden komisyonla ilgili konularda faaliyetlerine göre isteğe bağlı olarak oluşturulur, gerek görülmesi halinde kurul dışındaki ilgili kurum-kuruluşlardan üye davet edilebilir. ÇALIŞMA YÖNTEMİ: Koordinasyon ve İzleme larının sekretaryası Karacadağ Kalkınma Ajansı Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimince gerçekleştirilir. Ajans her komisyon için sorumlu bir uzman atar. Uzmanlar komisyonlarda kolaylaştırıcılık ve sekretarya görevini üstlenir. ilk toplantısında oy çokluğuyla bir başkan seçer. lar kurulun olağan toplantısından sonraki 3. ve 5. aylarda olmak üzere her 6 aylık dönemde 2 defa toplanır. İlk toplantıda Bölge Planının ilgili konu başlıkları altındaki gelişmeler değerlendirilir ve Ajansın sorumlu uzman personeli desteğiyle ikinci toplantıda (5. aydaki toplantı) değerlendirilmek üzere bir ilerleme raporu hazırlıkları yapılır. İkinci toplantıda ilerleme raporu komisyon tarafından değerlendirilerek Kalkınma Kuruluna sunulmak üzere son hali verilir. Hazırlanan ilerleme raporu Başkanı tarafından gündemin uygun olması halinde Kalkınma Kuruluna sunulur. Aşağıdaki çizelgede toplantı yapılacak aylara ilişkin bilgi verilmiştir. Mart Mayıs HAZİRAN Eylül Kasım ARALIK (I) (II) KALKINMA KURULU I. OLAĞAN TOPLANTISI (III) (IV) KALKINMA KURULU II. OLAĞAN TOPLANTISI Değerlendirme Hazırlığı Sunumu Değerlendirme Hazırlığı Sunumu 1
KOMİSYON İLERLEME RAPORU Adı: Toplantı Tarihi: 04 Nisan 2016 Toplantı Numarası 2016/1 KOMİSYON TOPLANTI BİLGİLERİ Kalkınma Kurulu Şanlıurfa Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre u Toplantının Yeri: Katılımcılar: Ajans Katılımcıları: ŞUTSO Toplantı Salonu Ayşe CEBECİ (Harran Ünv. Öğretim Üyesi) M. İrfan YEŞİLNACAR (Harran Üniv. Çevre Müh. Böl.) Muhammet Said GÜLLÜOĞLU (ŞUSKİ Genel Müdürü) Sait KOYUNCU (Şanlıurfa B.Ş.B Çevre Koruma Müdürü) İbrahim BAYHAN (Halk Sağ.Md/Çevre Sağlığı.Şb.) Mustafa DİCLE (TKDK Birim Amiri) Mustafa YILMAZ (Tarım ve Kırsal Kalkınmaya Destekleme Kurumu) M. Suphi ÖZER (GAP BKİ) Suat TEKİN (Orman Su işleri Şube Müdürü) Hasan AKAN (Harran Üniversitesi Biyoloji Böl. Bşk.) Ayşe MENTEŞ GÜRLER (Harran Üniv. Tarımda İş Sağ. ve Güvenliği Uygulama ve Araş. Mer. Müd.) Ahmet DENİZ (Şanlıurfa Yikob) Z. Güliz HAS (Çevre ve Şehircilik Müd. ÇED Şube Müd. V.) Adem EKİNCİ (Çevre ve Şehircilik Müd. Çevre Yönetim ve Denetim Ş. Müd. V.) Zühal ÇELEBİ DENİZ (Planlama, Programlama ve Koordinasyon Birimi), Adem AKGÜL (Planlama, Programlama ve Koordinasyon Birimi) GÖRÜŞÜLEN KONULAR Karacadağ Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Şanlıurfa u nun 4 Nisan 2016 tarihinde yapılan ikinci toplantısı Karacadağ Kalkınma Ajansı ev sahipliğinde ŞUTSO Toplantı Salonunda gerçekleştirilmiştir. Kamu kurum ve Kuruluşları, yerel yönetimler, üniversite ve sivil toplum kuruluşlarından 14 temsilcinin katılımı ile gerçekleşen toplantı, Başkanı Yrd. Doç. Dr. Ayşe CEBECİ tarafından yapılan açılış konuşması, ve Şehir ve Bölge Y. Plancısı Zühal ÇELEBİ DENİZ tarafından yapılan bilgilendirme ile başlamıştır. Yapılan bilgilendirmede, ilk toplantı sonucunda yapılan çalışmalar ile Bölgemizin kalkınma yol haritası olan onaylı TRC2 Bölgesi Bölge Planının (2014-2023) hazırlanma ve onay süreci ile temel hedeflerine değinilmiş, Bölge Planı Koordinasyon ve İzleme larının yapısı amacı ve görevlerine ilişkin bilgiler verilmiştir. 2
Bölge Planının 3. Mekânsal Gelişme Ekseni Yaşam Kalitesi ve Mekânsal Organizasyon altında bulunan Kentsel Altyapının geliştirilmesi amacı altındaki yatırım kararları ile Planın 4. Gelişme ekseni Sürdürülebilir Gelişme ve Yeşil Büyüme kapsamındaki politikalar ve plan kararlarındaki ilerlemeler komisyonun tartışmasına açıldı. İlgili yatırım kararları yetkili ve ilgili kurumların yürüttüğü yatırımlar ve projeler kapsamında değerlendirildi. Bu kapsamda yapılan tüm görüşmeler kayıt altına alınmış, ekteki belge içinde yer almaktadır. Toplantı sonucunda un karar aldığı ve Kalkınma Kuruluna sunulması öngörülen konular aşağıda listelenmiştir: 1. Şanlıurfa nın içme suyu kaynakları olan Atatürk ve Birecik Barajlarına arıtılmaksızın atık su deşarjı yapan Şanlıurfa ilçe belediyelerinde Atıksu Arıtma Tesisi kurulmasına yönelik çalışmalar ŞUSKİ Genel Müdürlüğü tarafından devam ettirilmektedir. Fakat Adıyaman çöp depolama sahası sızıntı suları, Adıyaman ın Kahta ve Samsat İlçesi, Gaziantep in Araban ilçesi ve havzadaki kırsal yerleşmelerden kaynaklanan atıkların bertaraf edilmesine yönelik gelişme sağlanmamıştır. Söz konusu Bölgelerde GAP BKİ tarafından Atıksu Arıtma Tesisleri ve Katı atık depolama tesisleri yapılmış olmasına rağmen kullanılmamakta ve atıl durumda kalmaktadır. Bu konuda acil önlemlerin alınması gerekmektedir. İLERLEMELER: Siverek ilçesi atık su tesisi tamamlanmıştır. Hilvan ve Bozova ilçelerinin tesisleri 3 ay içerisinde devreye alınacaktır. Birecik ve Halfeti ilçelerinin tesisleri fizibilite aşamasındadır. Japon Kalkınma Bankası ndan alınacak destekle 2017 sonuna kadar Şanlıurfa atık su sorununun tamamen giderilmesi hedeflenmektedir. Adıyaman çöp depolama sızıntı suları ile ilgili olarak Adıyaman belediyesinin kontrolünde olan Güney 1 tesisinin belediye tarafından işletilmediği, Güney 2 tesisinin ise mahkemelik olması dolayısıyla işletilemediği tesbit edilmiştir. ÖNERİLER: Belediyelere altyapı hibelerinin verilmesi, Su ve Kanal idarelerinin borçlarının silinmesi önerilerinde bulunulmuştur. 2. YENİ MADDE: Büyükşehir yasasına göre katı atık bertarafının büyükşehir tarafından gerçekleştirilmesi, toplama ve taşımanın ise ilçe belediyelerince yapılması gerekmektedir. Bu noktada IPA kapsamında başlanmış olan ve birlikler tarafından sürdürülmekte olan projelerin yasal durumunun düzenlenmesi gerekmektedir. Zira IPA nın yararlanıcıları Siverek-Hilvan, Ceylanpınar- Viranşehir, Halfeti-Birecik ilçeleri olmasına rağmen bu tesislerin yasal zorunluluktan dolayı büyükşehir belediyesine devredilmesi söz konusu olduğu ifade edilmiştir. 3. Balıklı Göl Havzasında bozulma riski mevcuttur. Risklerin kaynağını havza içerisinde bulunan bağlar için kuyular eli ile aşırı su kullanımı oluşturmaktadır. İller Bankası ile işbirliği yapılacak hazırlanması planlanan Havza Koruma Planları kapsamında Balıklıgöl Havzasının da bu kapsamda ele alınması gerekmektedir. 4. Toplulaştırma projesi kapsamında Tarım Reformu Genel Müdürlüğü nce kanalizasyon altyapısı yapılan kırsal yerleşmelerde atıksu arıtma sistemi olmaması 3
nedeniyle atıksular açıkta akmakta ve ciddi çevre kirliliği ve sağlık riski yaratmaktadır. Kırsal alanlarda kanalizasyon sorununun çözülmesi için Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi, Tarım Genel Müdürlüğü ile yazışma ve planlama aşamasındadır. Sürecin hızlandırılması için acil önlemler alınmalıdır. İLERLEMELER: ŞUSKİ tarafından planlama aşamasında olduğu beyan edilmiştir. 5. Şanlıurfa da doğal kaynaklar ve tarım toprakları konusunda en büyük risk, imar baskısı ve tarım dışı kullanımdır. Konuklu ve Kısas ovalarında tarım toprakları neredeyse tükenmiştir. DSİ tarafından sulama hizmeti götürülmüş olan, sulu tarım toprakları imara açılmamalıdır. Şanlıurfa da tarım topraklarının korunması ve sağlıklı kentleşmenin sağlanması için gerekli önlemler ivedilikle alınmalıdır. 6. Şanlıurfa da salma sulama ve bilinçsiz tarımsal girdi kullanımı da toprak kayıplarına neden olmaktadır. Drenaj sularının değerlendirilmesi gerekmektedir. İLERLEMELER: Orman ve Su İşleri Bakanlığı (OSİB), Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, TÜBİTAK-MAM, Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü (ÇTÜE) ortaklığında "GAP Bölgesi nde Sulamadan Dönen Suların Kontrolü ve Yeniden Kullanımı için İyileştirilmesinin Araştırılması Projesi isimli projenin Şanlıurfa da 11 Şubat 2016 tarihinde bölgesel açılış toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu proje ile Güney Doğu Anadolu bölgesinde drenaj sulama sularının kalitesi ve kirleticilerin araştırılması ve sulamadan dönen drenaj sularının kalitesinin iyileştirilerek yeniden sulamada kullanılması hedeflenmektedir. ÖNERİLER: Harran ve Dicle Üniversiteleri ile yürütülecek olan projenin bölgede hayata geçirilmesi ve ilgili kurumların proje çıktılarından faydalanması ve gerekli katkıyı sağlaması, kurumlar arası koordinasyonun sağlanması gerektiği ifade edilmiştir. 7. Bölge toprakları ve doğal kaynaklarına zarar veren anız yakımı ile mücadele kapsamında Şanlıurfa da ekim yaparken anızı temizleyen ve anıza ekim yapan tarım makinelerinin geliştirilmesi ve bitkisel atıkların toplanıp geri dönüşümünün yapılması konusunda çalışmalar artırılmalıdır. 8. Bölgemizde çevrenin ve doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilirliği konusunda GAP BKİ tarafından yapılan biyolojik kaynaklar ve mevcut risklerin tespit edildiği envanter çalışmasının ilgili kurumlar tarafından yeterince bilinmediği ve istifade edilmediği görülmüştür. Söz konusu çalışmanın ilgili kurumlara ulaştırılması yönünde karar alınmıştır. 9. Bölgede yenilenebilir enerjinin kullanımı konusunda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Karacadağ Kalkınma Ajansı, TKDK, GAP BKİ ve Üniversitelerin destekleri ve çalışmaları ile bölgede olumlu gelişmeler sağlanmaktadır. Bu çalışmaların devamının yanında enerji verimliliği konusunda bilinçlendirme, eğitim ve farkındalık oluşturulması ihtiyacı mevcuttur. Enerji israfının önüne geçilmesi için yerel basını, eğitim kurumlarını ve kamu kurumlarını içine alan çalışmalar yapılmalıdır. 4
İLERLEMELER: Kalkınma Ajansı ve GAP işbirliğiyle Sanayide Enerji Verimliliği isimli Mali Destek Programı (MDP) Nisan ayında teklif çağrısı ilan edilmiştir. Ayrıca Ajansın genel bütçe kaynaklarıyla 3 yıldır yürüttüğü Yenilenebilir Enerji MDP ye bu yıl Çevre boyutu da eklenerek Yenilenebilir Enerji ve Çevre MDP ismiyle proje teklif çağrısı ilan edilmiştir. Bu program kapsamında atıklardan enerji üretilmesine yönelik projelere de destek verileceği belirtilmektedir. 5