Sigara Salgını Prof. Elif Dağlı
Sigara İçimi Her dozu zararlıdır Vücudun her kısmına zarar veren binlerce kimyasal içerir. Yüksek bağımlılık yapıcı etkiye sahiptir Sadece kullanana değil, maruz kalana da zarar verir. Üreticinin önerdiği gibi kullanıldığında kullanıcıyı öldürür. Dünyanın en güçlü endüstrisi tarafından saldırgan reklam ve promosyon taktikleri ile satılır.
Sigara konusunda bazı gerçekler Sigara içenlerin yarısı sigaraya bağlı nedenle ölür Ölümlerin çoğu erken ölümdür (ort. 22 yıl) Dünyada yılda 4.9 m. kişi sigara yüzünden ölüyor Bu sayı 2025 yılında 10 milyona çıkacak Türkiye de yılda 70 bin kişi sigara nedeniyle ölüyor Sigara dumanından pasif olarak etkilenme akciğer kanseri ve koroner kalp hastalığı riskini artırır Her yıl 2.5 milyon hektar orman alanı tütün endüstrisi tarafından tahrip edilmektedir
İngiltere 25-34 yaş grubu erkek kadın 1948-1952 % 80 % 53 1998 % 39 % 33
Trend in Cigarette Smoking Among Men and Women in the United States, Ages 18+ 1965-1997 60 50 Males Females 40 30 20 10 % 1965 1974 1979 1983 1985 1987 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1997 0 MMWR. 1999;48(43):998; National Center for Health Statistics 1998.
Four Stages of the Tobacco Epidemic
Percentage of Ever Smokers Who have Quit* by Gender United States, 1965-2002 Amerika Birleşik Devletlerinde Sigarayı Bırakanlar % Former Smokers 60 50 40 30 20 10 Erkek Men Women Kadın 0 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Year Source: 1965-2002 National Health Interview Surveys *Also known as "quit ratio"; estimates since 1992 incorporate some-day smoking
Youth rates falling too CBRC Research Series No 4 Dec 2003
Adult smoking prevalence (latest available data) Country Men Women Total Singapore 24.2 3.5 13.9 HKong 25.2 4.4 14.8 Australia 21.1 18.0 19.5 UK 28 26 27 USA 25.7 21 23.3 NZealand 25.1 24.8 24.9 Canada 22.0 17.0 20.0
Prevalence of smoking in Australia, Persons aged 14 years and over 80 70 60 50 40 30 Male Female % of Population 20 10 0 1945 1964 1969 1974 1976 1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2016 2019 2022 2025 2028 2031 Year
Projections if 2% annual reduction between 2004 and 2007, then as before 80 70 60 50 40 30 Male Female 20 10 0 1945 1964 1969 1974 1976 1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2016 2019 2022 2025 2028 2031 % of Population Year
World consumption has increased last 5 years, due to increasing consumption in developing world. World Cigarette Consumption in 1996: 5280 billion pieces World Cigarette Consumption in 2001: 5364 billion pieces Developing World 68% Developed World 32% Developing World 72% Developed World 28% Source: USDA data 1996-2001
Transnational market increase 1991-2000 Global increase 4.4-5.2 % Asian increase 33 %
Global Mortality Mortality Million people 10 8 6 4 2 3 million 7 million Developed countries Developing countries 0 1990 2025 Year
Global causes of death, 2003 (millions) High blood pressure 7.0 Tobacco 4.9 HIV/AIDS 2.7 Diarrhoea 1.8 Malaria 1.3 Road deaths 1.2 Suicide 0.9 Violence/war 0.7 10 million tobacco deaths per annum by year 2030, approx 25% before retirement age Source:WHO
Reducing adult smoking is key to reducing deaths in the next 30 Tobacco deaths (millions) 500 400 300 200 years Baseline If youth smoking cut 50% by 2020 100 If adult smoking cut 50% by 2020 1950 2000 Year 2025 2050 World Bank. Curbing the epidemic: Governments and the economics of tobacco control. World Bank Publications, 1999. p80.
Düşük gelirli ülkelerde Sigara tüketimi % 41 % 61 % 71 1976 1984 2000
Dünya Tütününün % 73 ü gelişmekte olan ülkelerde yetişir Bu ülkelerin % 63 ü tütün ürünlerinin ithalatı için kazandıklarından daha fazlasını harcarlar
Beslenme, aşılanma ve eğitim için Harcanacak aile geliri sigaraya harcanmaktadır. Tütün fakirliği arttırır. Harcanan parayı kim kazanır?
Dünya çocuklarının sayısı: 2.2 milyar Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan çocuklar: 1.9 milyar Yoksulluk sınırında yaşayan çocuk sayısı: 1 milyar (her iki çocuktan biri) 640 milyon çocuk yetersiz barınakda yaşıyor 400 milyon çocuğun sağlıklı suya ulaşımı yok
Bangladeş eğitime harcadığının 10 katını sigaraya harcamaktadır. Bangladeş de 10.5 milyon kişi tütüne para harcanmasa daha iyi beslenecektir. Malnütrisyondan ölen 350 çocuk kurtarılabilecektir.
Gelişmekte olan ülke çocuklarındaki ağır yoksunluklar Odada 5 kişiden fazla, yerler çamur Hiç tuvalet yok yakında güvensiz su kaynağı Radyo,telefon,TV, gazete yok
Gelecek otuz yılda sigara AIDS, tüberküloz, trafik kazası, anne ölümleri, intihar ve cinayetlerin toplamından daha fazla öldürecektir.
Küresel Ölüm Ölen milyon kişi 10 8 6 4 2 3 million 7 million Gelişmiş ülkeler Developed countries Developing countries Gelişmekte olan ülkeler 0 1990 2025 Yıl Year
Tütün Üreticisi Ülkeler Ülke Üretim (1000 ton) Toplamın yüzdesi Çin 3390 42.1 ABD Hindistan Brezilya Türkiye Zimbabwe Endonezya Diğerleri 746 624 577 296 192 184 2039 9.3 7.8 7.2 3.7 2.4 2.3 27.3 Dünya toplamı 8048 100.0
Bazı Ülkelerde Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler) Erkek (%) Kadın (%) Çin (1984) 61 7 Japonya (1994) 59 (1966; 84) 15 (1966; 15) Kanada (1994) 29 (1966; 50) 31 (1966; 50) ABD (1993) 28 (1970; 44) 23 (1970; 32) Rusya Fed. (1993) 67 (1985; 53) 30 (1985; 10) Singapore (1995) 32 (1970; 42) 3 (1970; 5) Yunanistan (1994) 46 (1987; 61) 28 (1987; 25) İngiltere (1994) 28 (1980; 42) 26 (1980; 37) Türkiye (1993) 58 (1988; 62) 13 (1988; 24) DÜNYA 47 12
Sigara İçiminin Yaş ve Cins Dağılımı, Dünya, 1995 Yaş grupları Erkek (%) Kadın (%) 15 19 33 5 20 29 42 12 30 39 57 15 40 49 58 15 50 59 51 12 60 + 40 1 Bütün yaşlar 47 12
Türkiye de Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler) (Bilir, N., Güçiz, B., Yıldız, N.) Grup Sayı Yıl Sıklık (%) Doktor 1128 1999 43.1 Öğretmen 1044 1999 48.6 Gazeteci 109 1996 63.9 Şöför 338 1999 74.3 Polis 718 1999 64.7 İmam-müezzin 279 1999 25.1 Artist 130 1996 46.2 Sporcu 149 1996 34.9
Bazı Gruplarda Sigara İçme Alışkanlığı, Türkiye, 1996, 1999 (Bilir, N. ve ark.) Gruplar ERKEK KADIN Doktor 47.8 34.4 Öğretmen 52.1 44.3 Polis 66.9 37.5 Gazeteci 67.7 57.8 Sanatçı 53.3 40.0 Sporcu 35.9 27.9 Anne (ev kadını) - 30.2 Hemşire Ebe - 50.2
Son Haftadaki Sigara İçme Davranışları (%) (Bilir, N., Güçiz, B., Yıldız, N.) Sigara içme Doktor Öğretmen Anne Gazeteci Sporcu Sanatçı davranışı Çocukların 49,2 63,3 85,2 60,1 42,9 55,9 yanında İşyerinde 68,1 36,6 60,0 94,1 58,8 64,2 Yolda 24,2 25,6 2,8 44,6 57,1 34,0 Öfke ile 62,0 69,6 69,7 77,6 70,7 67,9 İçki ile 65,8 55,6 25,3 79,3 57,9 75,5
Kahvaltıdan Önce Sigara İçenler (Yüzde) 35 34 30 25 20 21,7 20,5 19,4 15 14,5 11,9 10 7,5 7,7 5 0 0 Ortaokul öğrencisi Lise öğrencisi Öğretmen Anne Doktor Gazeteci Sporcu Sanatçı Milletvekili
Bir Sigara Yanarken Farkında Olmadan Yenisini Yakanlar (Yüzde) 12 10 9,5 9,7 10,1 9,1 8 7,6 7,7 6 5,9 4 2 2 0 Ortaokul öğrencisi Lise öğrencisi Öğretmen Anne Doktor Gazeteci Sporcu Sanatçı Milletvekili 0
Sigara Dumanını İçine Çekmeyi Sevenler (Yüzde) 60 56,6 50 40 48,3 43,8 44,9 40,5 51 34,2 30 30,8 20 17,7 10 0 Ortaokul öğrencisi Lise öğrencisi Öğretmen Anne Doktor Gazeteci Sporcu Sanatçı Milletvekili
Çay veya Kahve İle Sigara İçenler (Yüzde) 80 70 67,5 73,1 70,5 73,1 72,5 71,4 60 59,7 54,7 50 40 30 20 17,7 10 0 Ortaokul öğrencisi Lise öğrencisi Öğretmen Anne Doktor Gazeteci Sporcu Sanatçı Milletvekili
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 44,4 Arkadaşları İle Birlikte Olduğunda Daha Çok Sigara İçenler (Yüzde) 79,3 80,2 61 57,5 53,3 51,3 42,3 42,8 Ortaokul öğrencisi Lise öğrencisi Öğretmen Anne Doktor Gazeteci Sporcu Sanatçı Milletvekili
Türkiye de Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler) (Türk Psikologlar Derneği, 2002) Yaş 15-24 %27.4 25+ %47.1 Cinsiyet Erkek %57.2 Kadın %28.4 Yerleşim Köy %29.5 Kent %32.6 Toplamda %32.0
Sağlık Personelinde Sigara İçme Sıklığı (Antalya, 1994) Doktor %49.0 Hemşire %50.8 Ebe %38.5 Sağlık M. %57.4 Hemşire (Elazığ) %50.8
Öğrencilerde Sigara İçme Sıklığı (Bilir, N., Güçiz, B., Yıldız, N.) Grup Sayı Yıl Sigara içen (%) 7. Sınıf 512 1996 3.5 (12-13 yaş) 1453 1998 2.0 1720 1999 0.8 10. Sınıf 552 1996 28.3 (15-16 yaş) 1317 1998 16.3 1497 1999 14.8
Sigara nedeniyle ölen ünlüler Adı Öldüğünde yaşı Nat King Cole 45 Steve Mc. Queen 50 Rod Sterling 51 Humphrey Bogart 57 Clark Gable 59 Gary Cooper 60 Sammy Davis Jr. 64 Yul Brynner 65 John Wayne 72
Pratisyen hekim Genel toplum Avrupa Birliği İngiltere Portekiz Hollanda Lüksemburg İtalya İrlanda Fransa İspanya Yunanistan Almanya Danimarka Belçika 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Sigara içme yüzdesi (%)
So what does the industry scream Tax rises Smoking restrictions Advertising bans about? Big, hard-hitting, blood & guts TV campaigns which personalise the risks of smoking Picture-warnings on packs Putting cigarettes under the counter Anything that de-normalises smoking
What does the tobacco industry support in tobacco control? decision-making school programs Warning signs in shops re not selling to children Smokers rights Voluntary codes of advertising control Calling us stakeholders Corporate social responsibility programs Quit clinics & cessation advice (Philip Morris even has its own for you!)
Comprehensive control policy is vital
Marketing activities after bans Altering the pack Lifestyle premiums (give- aways) The development of corporate websites Internet marketing Retailer loyalty programs $$$ being spent inside shops Selling as promotion
Product Placement Insertinga brandintoa film, concert, theather play, in return for a fee or other benefits -It does not disclose the relation of the payee with the payer -It blurs the commercial relation -It misleads the consumer
Brown and Williamson payed Sylvester Stallone In 1983, 500 000 Dollars in return for smoking in five films
BROSNAN ATTACKS IRELAND'S SMOKING BAN Suave actor PIERCE BROSNAN has attacked his native Ireland for its recent ban on smoking in public places. The 51-year-old complains he has to travel to London to enjoy cigarettes and alcohol with friends, because the new law has destroyed pub culture in his homeland. He says, "I can only enjoy the boozer in London. In Ireland you can't smoke, so that's slowly changing pub culture. It's a shame. The old cigarettes are good.
The industry collected lists of things reported to be unhealthy or dangerous to try and trivialise the health risks of smoking BW690137964/7983
Cigarette sellers ( Betel Barbies ) in Taiwan streets
Recommendations Governments can control the tobacco epidemic with sound economic and health policies adopt a comprehensive set of proven measures, tailored to each country implement and enforce policies children and adults respond to higher taxes help current smokers quit inform the public well educate & enlist health professionals IMPLEMENT FCTC
Sigara vergileri bir çok ülkenin önemli bir gelir kaynağını oluşturur. Devlet gelirleri %10 % 5 %9.0 %7.2 %5.4 %4.0 Çin Yunanistan Nepal Arjantin
Dünya Bankası raporuna göre : İngiltere de ve Güney Afrika da yapılan çalışmalar : Sigara vergilerinin artırılmasının Devlet gelirlerini paralel olarak arttırdığını ortaya koymaktadır.
Sigara vergilerinin artışı devlet gelirleri arttırır.
Sigara Vergileri ve Sağlık Sigara fiyatlarının % 10 arttırılması tüketimi % 5 oranında azaltır. Sigara tüketiminin azalması daha az insanın hastalanması ve sağlık harcaması demektir. Dolayısıyla, sigara fiyatlarının artışı hem sağlığı korur hem de Devlet gelirlerini hala arttırır
Sigara vergilerini arttırarak Maliye Bakanlarının, Sağlık Bakanlarından daha fazla insan hayatı kurtarabileceği ortaya konmuştur.
Maliye Bakanı, Sağlık Bakanından daha çok hayat kurtarabilir.
Sigara vergilerinin arttırılması halk sağlığı açısından yararlıdır. Hem sağlık hem maliye kazanır.
Ülkemizde sigara fiyatları ve vergileri yeterince yüksek mi?
Daha yüksek vergi daha pahalı demek mi? Türkiye de vergi oranı yüksek, ama ortalama paket fiyatı Avrupa nın en ucuzu Ortalama fiyat US$ 8 6 4 2 0 Avrupa'da ve Türkiye'de ortalama sigara fiyatı, ve paket fiyatı yüzdesi olarak vergi, 1999-2000 Vergi/Fiyat Oranı 79% 75% 77%73% 80% 75%73%74%69%73%72%76% 74% 76%71%77%81% Turkey Spain Portugal Italy Greece Austria Germany Switzerland Ne therlands France Belgium Finland Sweden Ireland Denmark UK Norway
Reel Fiyat Nominal and Real Cigarette Prices in Turkey, 1994-2000 Nominal Price (000 TL/pack) 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Real Price (000 1995 TL/pack) Nominal Price, Foreign Brands Real Price, Foreign Brands Nominal Price, Domestic Brands Real Price, Domestic Brands
Sigara vergileri arttırılırsa kaçakçılık artar mı?
Sigara şirketleri : Kaçakçılığın ülkeler arasındaki fiyat farklarından doğduğunu iddia eder. Hükümetlerin vergileri düşük tutmalarını isterler ve bu şekilde gelir kaybının engelleneceğini öne sürerler.
Sigara şirketlerinin iddiaları doğru değildir. Sigara kaçakçılığı sigara fiyatlarının daha düşük olduğu ülkelerde daha fazla görülür.
Avrupa Birliğinde Sigara Fiyatları ve Kaçakçılık Oranı (Kaynak: Avrupa Komisyonu 1997) Ülke Fiyat ( ABD Doları) Kaçakçılık Düzeyi İspanya 1.20 yüksek Portekiz 1.75 orta Yunanistan 2.06 0rta İtalya 2.07 yüksek Lüksemburg 2.12 orta Hollanda 2.43 orta Avusturya 2.69 yüksek Belçika 2.95 orta Almanya 3.02 yüksek Fransa 3.38 düşük Finlandiya 4.26 düşük Irlanda 4.27 düşük İngiltere 4.35 düşük Danimarka 4.55 düşük İsveç 4.97 düşük Norveç 6.27 düşük
Eğer kaçakçılık sigaraların ucuz olduğu ülkelerden pahalı olduğu ülkelere doğru olsaydı... Avrupa da güneyden kuzeye doğru kaçakçılık olurdu. Halbuki aksine kuzeyden güneye olmaktadır.
Sigara İçmenin Bedeli
Modern ekonomik teori Tüketici bireyler paralarını en iyi nasıl harcıyacaklarına karar veren değerlendiricilerdir. Örneğin: erzak, giysi, konser
Tüketicinin egemenlik hakkının dayandığı ilkeler 1)Her tüketici önceden ürünle ilgili aldığı bilgiyi değerlendirerek, ürünün bedelini ve yararını tartarak bilinçli ve akılcı seçim yapar. 2) Tüketici ürünün tüm bedelini karşılar
Eğer bütün tüketiciler risklerini bilerek ve bütün bedeli üstlenerek seçim yaparlarsa toplumun kaynakları verimli olarak dağıtılmış olur.
Sigara içenler, sigara ürünün kullanmanın bazı yararlarını algılamaktalar ki paralarını bu ürüne ayırmaktalar. Algılanan yararlar: Zevk ve tatmin Kuvvetlenmiş özgüven Stress kontrolu Nikotin düzeyinin sağlanması
Bireysel bedel Harcanan para Sağlık zararı Nikotin bağımlılığı
Sigara alma seçiminin diğer ürün seçimlerinden farkları 1) Bir çok tüketici bu ürünün getireceği hastalık ve ölüm konusunda bilgisizdir. (Bireysel bedel)
Sigara alma seçiminin diğer ürün seçimlerinden farkları 2) Çocukların ve gençlerin sigaranın sağlık etkisi konusunda doğru değerlendirmeler yapamadıkları gösterilmiştir.
Çocuklar ve gençler sigaranın sağlık zararları konusunda bilgisizdirler. ABD de 13 yaşındakilerin yarısı günde bir paketin zarar vermeyeceğini düşünüyor. Moskova da 15-16 yaşındakilerin çoğu sigaranın neden olduğu bir hastalık söyleyemiyorlar
Gençlerin bazı konularda karar için yetkin olmadığı kabul edilmiştir. Oy verme Evlenme Sürücü ehliyeti alma Eğitim süresi
Bugün 15 yaşında olan gençlerin Her 1000 125 orta yaşta 125 yaşlı iken sigara nedeniyle ölecektir.
Riskin algılanması
Yüksek gelir düzeyli ülkelerde Sağlık riskleri bilinmekte Sigara içenler riski olduğundan düşük algılamakta Kendilerinden başka içicilerin daha fazla risk altında olduğunu düşünmekteler
Sağlık zararları konusundaki bilgi tam değildir. Düşük-orta gelir düzeyindeki ülkelerde bilgi dağılımı kısıtlıdır. 1996 Çin Erişkin sigara içicilerin % 61 i sigaranın az veya hiç zarar yapmadığını düşünmekte
Başkasına yüklenen bedel
Sigaranın bedeli İçenin sağlık etkilenmesi Ormansızlaşma Yangınlar Pasif içicilik Elbise ve mobilya kirlenmesi
Sigara içenlerin sağlık harcamaları daha fazladır. Sigara içmeyenler sağlık sigortalarından Ve vergilerinden sigara içenlerin sağlık harcamalarını karşılarlar.
İşyerine Maliyeti Bir işyerinin 10000 işçisi varsa Bu işçilerin 3000 i sigara içerse Her sigara içen işyerinde 6 sigara içerse Her sigara içişi 5 dakika sürerse Her sigara içen günde 30 dakika ziyan eder Her çalışan saatte 8.64 euro alırsa, sigara içen firmaya yıllık 1037 euroya zarar verir 3000 sigara içen firmaya yıllık 3.1 milyon euro ya mal olur.
Komşu ülkeye sigara fabrikası kur Kaçakçılığı arttır Hükümeti fabrika kurmaya ikna et kaçakçılığı önlemek üzere Halkı ürününe alıştır Reklam kampanyası yap Kuvvetli ve saldırgan Tekel ve hükümetten bağımsızlık kazan Tekele ortak ol Veya dediklerini yaptır Tekelin özelleştirilmesi için basınç yap TEKELİ AL