TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU 2011 YILI FAALİYET RAPORU Ankara, Nisan 2012 STRATEJİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışmadan, öğrenmeden, yorulmadan rahat yaşamayı alışkanlık haline getirmiş milletler; evvela haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini ve daha sonra da istikballerini kaybetmeye mahkûmdurlar.
Üst Yönetici Sunuşu Ülkemiz, Barış için Atom Programı çerçevesinde nükleer teknoloji alanında çalışmaları ilk başlatan ülkelerden biridir. 1955 yılında Cenevre Konferansını takiben ABD ile Nükleer Enerjinin Barışçıl Amaçlarla Kullanılmasına Dair İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. 1956 yılında Atom Enerjisi Komisyonu kurulmuş ve 1957 yılında Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı na (UAEA) üye olunmuştur. Atom Enerjisi Komisyonu, 1982 yılında 2690 sayılı Kanun ile barışçıl amaçlarla Türkiye'de atom enerjisinin kalkınma planlarına uygun olarak ülke yararına kullanılmasını sağlamak, temel ilke ve politikaları belirleyip önermek, bilimsel, teknik ve idari çalışmaları yapmak, düzenlemek, desteklemek, koordine etmek ve denetlemek üzere Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) adı ile yeniden yapılandırılmıştır. Ülkemiz son yıllarda küresel kaynaklı etkilenmeler haricinde oldukça hızlı bir ekonomik gelişme göstermektedir. Bu gelişmenin küresel gelişmelerin olumsuz etkileri azaldığında daha hızlı olacağı ve buna paralel olarak enerji talebinde çok hızlı bir artışın olacağı beklenmektedir. Ülkemizin hızla artan elektrik enerjisi talebinin karşılanmasında diğer enerji kaynaklarının yanında nükleer enerjinin de yer alması planlanmıştır. Bu bağlamda TAEK, ülkemizin nükleer teknoloji geliştirme ve enerji üretmeye yönelik hedeflerine kararlı bir nükleer program dâhilinde ulusal sanayimiz ve insan gücümüz ile ulaşılabilmesi için üzerine düşen her türlü çabayı göstermeye devam edecektir. Bu görev ve sorumluluğun gereği olarak, mevcut araştırma ve eğitim merkezleri vasıflı insan gücü ve laboratuvar cihazlarıyla teçhiz edilmiş ve söz konusu merkezlerin, daha geniş araştırma ve uygulama olanaklarına kavuşturulmasına paralel olarak, yetkin bir duruma getirilmesi sağlanmıştır. Son yıllarda, nükleer teknolojilerin gelişmekte olan ülkelerde kullanımının gelişmiş ülkeler tarafından kontrol altında tutulmak istendiği gözlenmektedir. Bazı ülkelerin nükleer teknolojilerin sadece ürünlerine sahip olması öngörülürken bazılarının ise bu teknolojilerin tamamen uzağında kalması istenmektedir. Ülkemizin bu tür kısıtlamalara maruz kalmamasını ve nükleer teknolojilere sahip olarak bu teknolojilerden ülke menfaatine uygun her şekilde yararlanmasını sağlamak TAEK in en önemli stratejik hedefidir. Bu hedefe ulaşmak üzere TAEK, bir yandan düzenleyici ve denetleyici rolü ile nükleer teknolojilerin ülkemizde yaygın olarak kullanılabilmesi için gereken güven ortamını oluştururken, diğer yandan en gelişmiş cihazlarla donatılmış araştırma-geliştirme altyapısı ve birikimli insan gücü ile hem bu teknolojilerin edinilmesi ve ülkemizde geliştirilmesi için gereken faaliyetleri yürütmekte, hem de ilgili diğer kurum ve kuruluşlara öncülük etmekte ve yol göstermektedir. Zafer ALPER Başkan
İçindekiler ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU İÇİNDEKİLER TABLO, GRAFİK, ŞEKİL ve RESİM LİSTESİ I- GENEL BİLGİLER... 1 A- Misyon ve Vizyon... 1 B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar... 1 C- TAEK e İlişkin Bilgiler... 3 1- Tarihçe ve Fiziksel Yapı... 3 2- Örgüt Yapısı... 5 3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar... 7 4- İnsan Kaynakları... 11 5- Sunulan Hizmetler... 13 6- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi... 26 II- AMAÇ ve HEDEFLER... 29 A- TAEK in Amaç ve Hedefleri... 29 B- Temel Politikalar ve Öncelikler... 30 III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER... 31 A- Mali Bilgiler... 31 1- Bütçe Uygulama Sonuçları... 31 2- Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar... 36 3- Mali Denetim Sonuçları... 36 B- Performans Bilgileri... 37 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri... 37 2- Performans Sonuçları Tablosu... 99 3- Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi... 126 4- Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi... 127 IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ... 128 A- Üstünlükler... 128 B- Zayıflıklar... 128 C- Değerlendirme... 128 V- ÖNERİ VE TEDBİRLER... 130 EKLER: EK- 1 Mali Hizmet Birim Yöneticisinin Beyanı EK- 2 Üst Yöneticinin İç Kontrol Güvence Beyanı i i
Tablo, Grafik, Resim ve Şema Listesi TABLOLAR Tablo 1. Ölçme/uygulama üretim hizmetleri... 19 Tablo 2. Radyasyondan korunma hizmetleri... 20 Tablo 3. Ölçüm ve analiz hizmetleri... 23 Tablo 4. Kişisel doz izleme ve radon izleme hizmetleri... 24 Tablo 5. Işınlama hizmetleri... 24 Tablo 6. Elektrik/elektronik cihaz ve sistemlerin tasarımı, testi ve kurulması... 24 Tablo 7. Tablo 8. Tablo 9. Ekonomik sınıflandırmanın birinci düzeyine göre 2011 yılı bütçe ödenek ve gerçekleşme miktarları (TL)... 31 2011 yılı yatırım programında yer alan projelerin ödenek ve gerçekleşme miktarları (TL)... 33 Kurumsal koda göre 2011 yılı bütçe ödenek ve gerçekleşme miktarları (TL)... 34 Tablo 10. 2011 Yılı mal ve hizmet gelirleri tutarları (TL)... 35 Tablo 11. 2011 Yılı Ulusal Kurs Programı kapsamında ANAEM tarafından uygulanan ve koordine edilen eğitimler... 79 Tablo 12. TAEK 2011 Yılı Hizmet İçi Eğitim Programı nda yer alan ve gerçekleştirilen eğitimler... 81 Tablo 13. TAEK birimlerinde staj kontenjanları ve gerçekleşen staj sayıları... 86 Tablo 14. Uluslararası Kuruluşlara üyelikten doğan 2011 yılı aidat ödeme miktarları... 93 GRAFİKLER Grafik 1. Personelin birimlere göre dağılımı... 11 Grafik 2. Personelin eğitim durumlarına göre dağılımı... 11 Grafik 3. Hizmet sınıflarına göre personel dağılımı... 12 Grafik 4. Hizmet süresine göre personel dağılımı... 12 Grafik 5. ANAEM tarafından uygulanan ve koordine edilen eğitimlere ait kurs ve kursiyer sayıları... 80 ii ii
Grafik 6. 2011 yılı yurtdışı görevlendirmelerinin kuruluşlara göre dağılımları... 92 Grafik 7. Göstergelerin gerçekleşme durumlarına göre dağılımı... 126 RESİMLER Resim 1. TAEK Başkanlık... 3 Resim 2. ÇNAEM... 3 Resim 3. SANAEM... 4 Resim 4. ANAEM... 4 Resim 5. TR-2 Reaktör girişi... 37 Resim 6. TR-2 Reaktörü... 37 Resim 7. CNUREAS Programı: VVER Reaktörü kalp modeli... 38 Resim 8. CNUREAS Programı: Akı dağılımı... 39 Resim 9. Yarı otomatik iç jelleştirme düzeneği... 41 Resim 10. Silikon yağı içinde uranyum mikrokürecikleri... 41 Resim 11. İç jelasyondan elde edilen sinterlenmiş UO 2 peletinin taramalı elektron mikroskobu görüntüsü... 41 Resim 12. Dış jelleştirme ile elde edilmiş sinterlenmiş ThO 2 peletleri... 42 Resim 13. Radyoaktif atık sahası girişi... 42 Resim 14. Radyoaktif atık konteynerleri... 43 Resim 15. RESA sistemi ve radyoaktif atık deposu... 43 Resim 16. TAEK-PHT nin ön cephe görünüşü... 44 Resim 17. TAEK-PHT proton hızlandırıcı sistemi (30 MeV, 1,2 ma)... 44 Resim 18. ANS projesi... 45 Resim 19. Akkuyu sahası... 48 Resim 20. Akkuyu Nükleer Santral Projesi kapsamında saha çalışmaları... 48 Resim 21. Çeşitli dozimetreler ve TLD cihazı... 54 Resim 22. Mevcut RESA istasyonlarının dağılımı... 56 iii iii
Resim 23. Gama Spektrometri Laboratuvarı... 57 Resim 24. Toplam Alfa/Beta sayım sistemi... 58 Resim 25. Hava Örnekleme Sistemi... 58 Resim 26. WDXRF sayım sistemi... 59 Resim 27. Radon izleme laboratuvarı... 60 Resim 28. Radyoizotop Değişim Hücreleri... 62 Resim 29. Tedavi düzeyli dozimetre kalibrasyon laboratuvarı... 62 Resim 30. X-ışını kalibrasyon laboratuvarı... 63 Resim31a, Arkeolojik buluntuların radyografik muayenesi... 63 Resim 32. TAEK-PHT de endoskop ile yapılan görsel muayene... 64 Resim 33. Magnetik parçacık muayenesi... 64 Resim 34. Saha çalışmaları... 65 Resim 35. Geliştirilen domates ürünleri... 65 Resim 36. İklimleme Tesisi (Sera)... 66 Resim 37. Moleküler Laboratuvar... 66 Resim 38. C-14 Tarihlendirme Laboratuvarı... 67 Resim 39. Mini hızlandırıcı... 69 Resim 40. Floresan hedefteki proton demeti... 69 Resim 41. Hızlandırıcıda atomik ve moleküler Hidrojen iyonlarının çarptığı floresan hedef... 70 Resim 42. Proton demeti görüntüleri... 70 Resim 43. HIPRAD... 73 Resim 44. Güneş panelleri... 73 Resim 45. MTA Enerji Parkı nda yer alan TAEK e ait kamuoyu bilgilendirme standı... 77 Resim 46. ANAEM eğitim faaliyetleri... 78 Resim 47. UAEA Eğitim Kursu... 96 iv iv
Resim 48. LSC Çalıştayı... 97 Resim 49. Gama Çalıştayı... 97 ŞEMALAR Şema 1. TAEK in organizasyon şeması... 6 v v
I- Genel Bilgiler A- Misyon ve Vizyon Misyonumuz Türkiye de barışçıl amaçlarla nükleer teknolojiden yararlanılmasını temin etmek; ülkemizin nükleer teknolojide dünyada söz sahibi ve lider ülkeler arasına girmesini sağlamak; nükleer ve radyolojik konulara ilişkin düzenleme, denetleme, araştırma, geliştirme faaliyetlerinde bulunmak ve bu alanlarda vasıflı insan gücünün yetiştirilmesini sağlamaktır. Vizyonumuz Nükleer teknolojilerin barışçıl amaçlarla kullanılmasında uluslararası kalite ve güvenlik normlarına uygun faaliyet gösteren, güvenilir, yenilikçi ve gelişmeye açık bir Kurum olmak; ülkemizin nükleer teknolojide kendine yeter duruma gelmesini sağlayacak altyapıyı oluşturmaktır. B-Yetki, Görev ve Sorumluluklar Türkiye Atom Enerjisi Kurumu nun 2690 sayılı kuruluş Kanunu kapsamında belirlenen politika ve hedefler doğrultusunda tanımlanan görevleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir. Atom enerjisinin barışçıl amaçlarla ülke yararına kullanılmasında izlenecek ulusal politikanın esaslarını ve bu konudaki plan ve programları belirlemek; ülkenin bilimsel, teknik ve ekonomik kalkınmasında atom enerjisinden yararlanılmasını mümkün kılacak her türlü araştırma, geliştirme, inceleme ve çalışmayı yapmak ve yaptırmak, bu alanda yapılacak çalışmaları koordine ve teşvik etmek. Nükleer hammaddeler, özel bölünebilir maddeler ve nükleer alanda kullanılan diğer stratejik maddelerle ilgili olarak yürütülen her türlü arama, çıkarma, arıtma, işletme, üretme, dağıtım, ithal, ihraç, ticaret, taşıma, kullanma, devir ve depolama gibi hususlarda uyulacak genel esasları saptamak, tavsiyelerde bulunmak ve işbirliği yapmak. Ülkenin gerek görülen yerlerinde araştırma ve eğitim merkezleri, birimler, laboratuvarlar, deneme merkezleri ve güç üretimine dönük olmayan pilot tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; ülke sanayisinin nükleer teknolojiye geçebilmesi amacına yönelik çalışmalar yapmak; yakıt çevrimine yönelik işletme, arıtma ve gerekli görülen diğer tesislerin kurulması için önerilerde bulunmak. Radyoizotop üretme, kalite kontrolü, ölçme ve dağıtma sistemi kurmak ve işletmek. Radyasyon cihazları, radyoaktif maddeler, özel bölünebilir maddeler ve benzeri iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları kullanarak yapılan çalışmalarda iyonlaştırıcı radyasyonun zararlarına karşı korunmayı sağlayıcı ilkeleri ve önlemleri ve hukuki sorumluluk sınırlarını saptamak. Radyoaktif maddeleri ve radyasyon cihazlarını bulunduran, kullanan, bunları ithal ve ihraç eden, taşıyan, depolayan, ticaretini yapan resmi ve özel kurum, kuruluş ve kişilere ruhsata esas olacak lisans vermek, radyasyon güvenliği bakımından bunları denetlemek; bu görevlerin yerine getirilmesi sırasında sigorta yükümlülüğü koymak; radyasyon güvenliği mevzuatına aykırı hallerde, verilmiş olan lisansları geçici veya sürekli olarak iptal etmek; söz konusu kurum ve kuruluşlar 1 1
hakkında, gerekirse kapatma kararları almak ve genel hukuk esasları dâhilinde kanuni kovuşturmaya geçilmesini sağlamak. Radyoizotopların kullanılması, ithali, ihracı, nakli ve sigorta yükümlülüklerine ait esasları belirleyen tüzük ve yönetmelikleri hazırlamak. Nükleer güç ve araştırma reaktörleri ve yakıt çevrimi tesislerinin yer seçimleri, inşaat, işletme ve çevre güvenlikleri ile ilgili her türlü onay, izin ve lisansları vermek; gerekli inceleme ve denetimleri yapmak, izin ve lisanslara uyulmayan hallerde işletme yetkilerini sınırlamak; verilen izin veya lisansı geçici veya sürekli olarak iptal etmek ve bu tesislerin kapatılmaları için Başbakana önerilerde bulunmak. Gerekli teknik mevzuatı, tüzükleri ve yönetmelikleri hazırlamak. Nükleer tesislerden ve radyoizotop laboratuvarlarından çıkan radyoaktif atıkların güvenli şekilde işlenmeleri, taşınmaları, geçici veya sürekli depolanmaları için gereken önlemleri almak veya aldırmak. Atom enerjisi ile ilgili ulusal kurum ve kuruluşlarla ilişki kurmak; işbirliği yapmak; nükleer alandaki yabancı ve uluslararası kurum ve kuruluşların bilimsel çalışmalarına katılmak ve benzeri kuruluşlar ile temaslar kurmak ve işbirliği yapmak. Her türlü nükleer çalışmalar için yurt içinden veya dışından sağlanacak yardımların programlarını ve dağıtımlarını yapmak. Nükleer alanda görev yapacak personeli yetiştirmek veya gerektiğinde bunların yetiştirilmesine yardım etmek ve bu amaçla çalışan kuruluşlar ve yüksek öğretim kurumları ile işbirliği yapmak; nükleer konulardaki iç kaynaklı bursların dağıtımında önerilerde bulunmak; yabancı kaynaklı bursların dağıtımını yapmak; yurt içinde kurslar açmak ve açılmasına yardımcı olmak; yabancı ülkelere öğrenci ve personel göndermek; bunların yapacakları öğrenim ve çalışmaları planlamak ve izlemek. Atom enerjisi uygulaması ile ilgili olup gerekli görülen bilgileri ve çalışma sonuçlarını yurt içinden ve dışından toplamak, yaymak ve tanıtmak; gerekli bilgileri halka iletmek; nükleer konularda halkı aydınlatmak. Nükleer alanda ulusal ve uluslararası hukukla ilgili çalışmalar yapmak ve gerekli düzenlemeleri önermek. Nükleer madde ve tesislerin korunması ile ilgili esasları belirleyen tüzük ve yönetmelikleri hazırlamak, uygulamak ve bunlarla ilgili hususları denetlemek ve diğer kuruluşların konu ile ilgili olarak hazırlayacakları yönetmelikler hakkında görüş bildirmek. 2 2
C-TAEK e İlişkin Bilgiler 1- Tarihçe ve Fiziksel Yapı 1956 yılında 6821 sayılı Kanun ile Atom Enerjisi Komisyonu (AEK) Genel Sekreterliği Başbakanlığa bağlı olarak Ankara da kurulmuştur. 1982 yılında 2690 sayılı Kanun ile Başbakan a bağlı olarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) adı ile yeniden yapılanmıştır. TAEK in faaliyetleri, Başkanlık Teşkilatı bünyesinde bulunan daire başkanlıkları ile İstanbul ve Ankara da bulunan araştırma ve eğitim merkezleri tarafından yürütülmektedir. BAŞKANLIK TEŞKİLATI ÇNAEM Resim 1. TAEK Başkanlık Ankara da Eskişehir Yolu 9. km de bulunan ve 12.063 m 2 kapalı alana sahip TAEK Başkanlık binasında, Başkanlık ile Nükleer Güvenlik Dairesi (NGD) Başkanlığı, Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Dairesi (RSGD) Başkanlığı, Teknoloji Dairesi (TD) Başkanlığı, Araştırma Geliştirme Koordinasyon Dairesi (AGKD) Başkanlığı, İdari ve Mali İşler Dairesi (İMİD) Başkanlığı, Strateji Geliştirme Müdürlüğü (SGM) ve Hukuk Müşavirliği görev yapmaktadır. 1956 yılında İstanbul'daki Küçükçekmece Gölü kenarında bir araştırma reaktörünün kurulması amacıyla şimdiki arazi istimlâk edilmiştir. 06 Mart 1958 tarihli AEK kararı ile İstanbul da Küçükçekmece Gölü kenarında 1000 kw takatinde havuz tipi bir atom reaktörünün kurulması kararlaştırılmıştır. 1959 yılında ülkemizin ilk nükleer tesisi olan 1 MW gücündeki TR-1 araştırma reaktörünün temeli atılmış, 12 Ağustos 1960 tarihli AEK kararıyla atom reaktörü projesinin ismi, bulunduğu yere ve verilen görevlere izafeten Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi olarak belirlenmiştir. TR-1 reaktörü 06 Ocak 1962 tarihinde saat 19:14 de kritik olmuş, 27 Mayıs 1962 tarihinde resmi açılışı yapılarak Merkezin kuruluşu tamamlanmıştır. Resim 2. ÇNAEM 2 Kasım 1960'ta reaktör bina inşaatı, Nisan 1961 de laboratuvar ve atölye bölümü bitmiş ve ilk personel tayinleri Temmuz 1961'de yapılmaya başlanmıştır. 25/12/1981 de TR-2 reaktörü (TR-1 yerine) çalışmaya başlamıştır. Nükleer alanda profesyonel araştırma, geliştirme, uygulama ve eğitim çalışmaları yapmak amacı ile AEK Genel Sekreterliğine bağlı olarak kurulan ÇNAEM in kuruluşu 1962 yılında tamamlanmıştır. ÇNAEM halen İstanbul da Küçükçekmece Gölü kenarında; 2.200 dönüm arazi içinde, 36 adet hizmet binasıyla ve 32.000 m 2 lik kapalı alanda hizmet vermektedir. 3 3
SANAEM TAEK e bağlı Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANAEM) ile Ankara Nükleer Tarım ve Hayvancılık Araştırma Merkezi nin (ANTHAM) kaldırılarak Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (SANAEM) kurulması Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Devlet Personel Başkanlığı görüşlerine dayanan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın 03 Haziran 2005 tarihli ve 2388 sayılı yazısı üzerine, 27 Eylül 1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendine göre Bakanlar Kurulu nca 13 Haziran 2005 tarihinde kararlaştırılmış ve 01 Temmuz 2005 tarihli ve 25862 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Organizasyonu, Atom Enerjisi Komisyonu nun 87 nci toplantısında alınan kararla ve 18 Şubat 2005 tarihli Bakan onayıyla oluşturulmuştur. SANAEM halen Ankara da İstanbul Yolu 30. km Saray Mahallesi Atom Caddesi No:27 de 24.867 m 2 kapalı alan, 54.361 m 2 tarımsal nitelikli alan ve 368.659 m 2 imarlı alanda görevini sürdürmektedir. ANAEM Resim 3. SANAEM 1999 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile kurulan Türk Devletleri Nükleer İşbirliği Araştırma ve Eğitim Merkezi nin (TÜDNAEM) kaldırılarak, Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANAEM) nin kurulması Atom Enerjisi Komisyonu nun 113 üncü toplantısında alınan karar ve karara ekli gerekçeye istinaden, Bakanlar Kurulu nun 18 Ağustos 2010 tarih ve 2010/846 sayılı kararı ile kararlaştırılmış ve 30 Eylül 2010 tarih ve 27715 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. ANAEM; Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi kampüsüne bitişik alanda toplam kapalı alanı yaklaşık 2500 m 2 olan ana binanın üst katında bulunan 800 m 2 lik kapalı alan ve ilave olarak giriş katında 15 m 2 lik bir ofisten oluşmaktadır. Resim 4. ANAEM 4 4
2- Örgüt Yapısı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanı, Başbakan tarafından seçilir ve müşterek kararname ile atanır. Atom Enerjisi Komisyonu (AEK) tarafından belirlenen ilke ve programlar çerçevesinde 2690 sayılı Kanunla Kuruma verilen görevlerin yapılmasını sağlar. Kurumu temsil eder, yönetir ve Kurumun üst yöneticisidir. Kurum Başkanına çalışmalarında yardımcı olmak üzere üç başkan yardımcısı bulunmaktadır. Başkan yardımcıları, Başkan için belirtilen esas ve usullere göre atanır. Başkan yardımcıları Başkanın emrinde, başkanlık hizmetlerini Başkan adına ve onun yapacağı iş bölümü, yetki devri ve emirleri yönünde, mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenler ve yürütür. Bu amaçla, başkanlığın kendisine bağlı bütün birim ve kuruluşlarına gereken talimatları verir, bunların uygulanmasını temin, takip ve kontrol eder. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2690 sayılı Kanunla verilen görevleri bünyesinde yer alan ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ve bağlı kuruluşları ile yürütür. Atom Enerjisi Komisyonu, TAEK Başkanının başkanlığında, başkan yardımcıları, Milli Savunma, Dışişleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlıklarından birer üye ile nükleer alanda eğitim, öğretim ve araştırma yapan dört öğretim üyesinden oluşur. Bakanlık ve yüksek öğretim kurumları temsilcisi üyeler, Başbakan tarafından seçilerek dört yıllık bir süre için görevlendirilir. Danışma Kurulu, nükleer alanda çalışan öğretim üyeleri ile öteki ilgili kurum ve kuruluşlardaki uzmanlar arasından, sayısı, nitelikleri ve seçimi yönetmelikle belirlenen üyelerden oluşur ve davet üzerine toplanır. Danışma Kurulu üyeleri, AEK nın önerisi ve Başbakanın onayı ile görevlendirilir. Kurul, AEK tarafından havale edilen konuları inceleyip sonuç ve önerilerini AEK ya bildirir. 5 5
6
3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar TAEK deki işlem ve karar sürecinin hızlandırılması, etkinlik ve verimliliğin artırılması amacıyla kurum hizmetlerinin yürütülmesi sırasında bilgi ve teknoloji kaynaklarından azami ölçüde faydalanılmaktadır. TAEK birimlerinin bilgi işlem ve otomasyon ihtiyacını karşılamak, bilgisayar ve yeni teknolojiler konusunda bu birimlere destek vermek üzere Bilişim Birimi görev yapmaktadır. Başkanlık ile bağlı kuruluşlarında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan proje ve programların analiz, tasarım, kodlama, entegrasyon, dokümantasyon vb. hizmetleri ile Yönetim Bilgi Sistemleri ile ilgili programların yapılması/yaptırılması bu birim tarafından yerine getirilmekte, kullanılan bilgisayarların ve teknolojik cihazların hizmete sürekli hazır halde bulundurulması için bakımları yapılmaktadır. TAEK in http://www.taek.gov.tr internet ve http://portal.taek.gov.tr intranet adreslerinde: Kurumda üretilen her türlü mevzuata erişim, Kurumumuzda veya ulusal/uluslararası kurum/kuruluşlara ait belge ve dokümanlara erişim, Bilişim ve proje formlarına erişim, Ayniyat, Bütçe, Evrak, İnsan Kaynakları, Proje İzleme vb. birimlere ait otomasyonlara erişim, Eğitim ve sosyal hizmetlere ait bilgilere erişim, UAEA, OECD/NEA, ICTP vb. internet sitelerine erişim, Sürekli güncellenmekte olan Çevresel Radyasyon Değerleri bilgilerine erişim, RESA(Radyasyon Erken Uyarı Sistemi Ağı) ve EURDEP (Avrupa Radyolojik Veri Değişim Platformu) verilerine erişim, Radyasyonla çalışan personelin aldığı dozların takip edilmesi ve günlük güncellenmesi hizmetleri sunulmaktadır. TAEK, ÇNAEM ve SANAEM yerleşimlerinde en son teknolojik cihaz ve donanımla donatılmış laboratuvarlar ile ülkemize hizmet vermektedir. Ayrıca, yerinde radyasyon/radyoaktivite ölçümleri yapabilmek üzere gerekli ölçüm cihazlarına ve nükleer/radyolojik tehlike durumlarında etkin müdahale yapabilecek donanıma sahiptir. TAEK laboratuvarlarında geliştirilerek üretilen Radyasyon Erken Uyarı Sistemi ülke genelinde yaygınlaştırılarak, Radyasyon Erken Uyarı Sistemi Ağı (RESA) kurulmuştur. Kurumun sahip olduğu teknolojik altyapı aşağıda listelenmiştir: TR-2 araştırma reaktörü, Proton hızlandırıcısı tesisi, Elektron hızlandırıcısı tesisi, Düşük enerjili iyon hızlandırıcısı, Gama ışınlama tesisi, Nükleer yakıt pilot tesisi, Düşük seviyeli radyoaktif atık sınıflama, işleme, geçici depolama tesisi, Radyasyon ölçme cihazlarının kalibrasyon laboratuvarı, İkincil standart dozimetri laboratuvarı 7 7
Korunma düzeyli dozimetri kalibrasyon laboratuvarı Tedavi düzeyli dozimetri kalibrasyon laboratuvarı X-ışını kalibrasyon laboratuvarı TLD laboratuvarı Radyasyon ölçme cihazları üretim laboratuvarları, Radyasyon ölçme cihazları geliştirme laboratuvarı, Radyasyon ölçme cihazları bakım-onarım laboratuvarı, Radyoaktivite analiz laboratuvarları, Radyokimyasal ayırmalar laboratuvarı Gıda hazırlama laboratuvarı Toprak hazırlama laboratuvarı Gama spektrometri laboratuvarı Alfa spektrometri laboratuvarı Sıvı sintilasyon spektrometri laboratuvarı Toplam alfa/beta laboratuvarı Karbon-14 tarihleme laboratuvarı Nötron aktivasyon analizi laboratuvarı, Kimyasal analiz laboratuvarları, Kimyasal işlemler laboratuvarı Kromatografi laboratuvarları (GC, HPLC, GC-MS-MS, LC-MS-MS, iyon kromatografisi) Spektroskopi laboratuvarları (FTIR, FT-Raman, Dispersive Raman) Elementel analiz laboratuvarları (XRF ve AAS) Kararlı izotop analiz laboratuvarı (HR-ICP-MS ve IRMS) Trityum zenginleştirme laboratuvarı Cs-137 çöktürme laboratuvarı ICP-OES laboratuvarı Uranyum analizleri laboratuvarı Kütle spektrometri laboratuvarı Hava/partikül analizleri laboratuvarı Sitogenetik Laboratuvarı Doku Kültürü Laboratuvarı Biyolojik Dozimetri Laboratuvarı Kromozom Aberasyon Analiz Laboratuvarı, MN (Micro Nucleus) Analiz Laboratuvarı, 8 8
FISH (Fluoresans in-situ Hibridizasyon) laboratuvarı, Tahribatsız muayene (NDT) laboratuvarı, Radyografi laboratuvarı Ultrasonik laboratuvarı Magnetik parçacık laboratuvarı Sıvı penetran laboratuvarı Girdap akımları laboratuvarı Görsel test laboratuvarı Seramik malzeme laboratuvarı, Toz metalurjisi karakterizasyon laboratuvarı Taramalı elektron mikroskopi laboratuvarı Termal analiz laboratuvarı İndirgeme fırınları Sinterleme fırınları Proses geliştirme laboratuvarı X-ışınları kırınım analiz laboratuvarı Radyofarmasötik üretim ve kalite kontrol laboratuvarı, Ir-192 kaynak transferi hücreleri Mo-99/Tc-99m jeneratör üretim hücreleri Tl-201 dağıtım hücresi I-131 dağıtım hücresi Steril Tc-99m kitleri üretim laboratuvarı Doz kalibratörü kalite kontrol laboratuvarı Merkezi radyofarmasi laboratuvarı Termohidrolik laboratuvarı, Nötron çalışmaları laboratuvarı, Füzyon laboratuvarı, Hızlandırıcı fiziği laboratuvarı, Radyasyon algılama sistemleri laboratuvarı, Kişisel dozimetri laboratuvarları, Radon izleme laboratuvarı, Radyasyon mikrobiyolojisi laboratuvarı, Hayvancılık nükleer biyoteknoloji laboratuvarı, Hayvan sağlığı nükleer araştırma laboratuvarları, Toprak verimliliği ve bitki besleme laboratuvarı, 9 9
Bitki ıslahı laboratuvarları, Bitki koruma laboratuvarları, Gıda kimyası laboratuvarı, Işınlanmış gıdaların tespiti laboratuvarı, Gıda mikrobiyolojisi ve radyasyon entomolojisi laboratuvarı, Dahili dozimetri laboratuvarı, Moleküler genetik laboratuvarı, Malzeme araştırma ve karakterizasyon laboratuvarları, SEM laboratuvarı, Mikroskopi laboratuvarı, Dozimetri araştırma laboratuvarları, TL/OSL laboratuvarı ESR laboratuvarı Nükleer elektronik ve enstrümantasyon laboratuvarları, Farklı enerji ve tipteki radyasyonu ölçebilen radyasyon ölçme cihazları, Mühendislik tasarım kodları ve gelişmiş bilgisayarları, Merkezin fiziksel korunmasıyla ilgili donanımlar, Bilgisayarlar ve ağ sistemleri, Atölyeler. 10 10
4- İnsan Kaynakları TAEK personeli 2690 sayılı Kanuna tabi olup, bu Kanunda bulunmayan konularda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabidir. 31.12.2011 tarihi itibariyle Başkanlık ta 283, SANAEM de 244, ÇNAEM de 227 ve ANAEM de 13 olmak üzere toplam 767 personel görev yapmaktadır. Personelin birimlere göre dağılımı aşağıdaki diyagramda görülmektedir: Grafik 1. Personelin birimlere göre dağılımı TAEK de görev yapan personelin eğitim durumlarına göre dağılımını gösteren grafik aşağıda görülmektedir: Grafik 2. Personelin eğitim durumlarına göre dağılımı 11 11
Personelin görev yaptığı hizmet sınıflarını gösteren diyagram aşağıda görülmektedir: Grafik 3. Hizmet sınıflarına göre personel dağılımı Grafikte görüldüğü gibi lise düzeyinin altında 16 personel bulunmaktadır. TAEK de 520 kişi Teknik Hizmetler Sınıfında görev yapmaktadır. Tüm personelin yaklaşık % 68 ini oluşturan bu oranın daha da arttırılması hedeflenmektedir. Personelin hizmet sürelerine göre dağılımı ise aşağıdaki diyagramda görülmektedir: Grafik 4. Hizmet süresine göre personel dağılımı TAEK personelinin yaklaşık olarak %54 lük kısmının 20 yıldan fazla kamu hizmetinde bulunması tecrübeli personel oranının yüksekliğini göstermekle birlikte, yeni personel ihtiyacını da gündeme getirmektedir. 12 12
5- Sunulan Hizmetler TAEK in sunduğu hizmetler; Başkanlık yerleşimindeki ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ve yardımcı birimler ile Bağlı Kuruluşları tarafından yerine getirilmektedir. 5-1. Ana Hizmet Birimleri Tarafından Sunulan Hizmetler NÜKLEER GÜVENLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI (NGD) Nükleer Güvenlik Dairesinin görevleri 2690 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin (a) bendinde Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen görevlerden; nükleer güvenlikle ilgili olanları yerine getirmek, nükleer tesislerin yer seçimi, inşaat, sistem mühendisliği, hizmete alma, işletme, fiziksel korunma konuları ile radyasyondan korunma, nükleer madde güvenliği ve denetimi, çevre güvenliği hizmetlerini ve diğer ilgili görevleri yapmak. şeklinde ifade edilmektedir. NGD Başkanlığı; Nükleer Tesis Güvenliği, Nükleer Madde Güvenliği, Denetim ve Mevzuat Şube Müdürlüklerinden oluşmakta olup bu birimler tarafından aşağıdaki hizmetler verilmektedir: 1. Nükleer güvenlik ve emniyete ilişkin konularda mevzuat hazırlanması ve denetimlerin gerçekleştirilmesi, 2. Nükleer tesislere yönelik izin ve lisans hizmetleri, 3. Nükleer tesis işletme personeline yönelik lisans hizmetleri, 4. Nükleer gemi ziyaretleri çevresel izleme faaliyetleri, 5. Nükleer madde ve diğer stratejik maddelere ithal ve ihraç izinlerinin verilmesi hizmetleri, 6. Nükleer maddelerin sayımı ve kontrolüne ilişkin hizmetler, 7. Nükleer madde ve tesislerin fiziksel korunmasına ilişkin hizmetler, 8. Nükleer maddelerin kaçakçılığının önlenmesi ve bu konular ile ilgili olarak uluslararası anlaşma ve sözleşmelerin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği. RADYASYON SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (RSGD) Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Dairesinin görevleri 2690 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin (b) bendinde Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen görevlerden; lisanslama, radyasyondan korunma mevzuatı ve esaslarını tespit, radyoaktif maddelerin taşınma ve depolanması, radyasyon çıkaran cihaz ve sistemlerin denetimi hizmetlerini ve diğer ilgili görevleri yapmak şeklinde belirtilmiştir. RSGD Başkanlığı; Yetkilendirme, Denetim, Atık ve Taşıma Güvenliği, Çevre Güvenliği ve Bilgi Yönetimi ve Planlama Şube Müdürlüklerinden oluşmakta olup bu birimler tarafından aşağıdaki hizmetler verilmektedir: 1. Lisanslama, Radyasyon kaynaklarını bulunduran, kullanan, imal, ithal ve ihraç eden, alan, satan, taşıyan ve depolayan, ticaretini yapan gerçek ve tüzel kişilere verilen lisanslar, Radyasyon kaynaklarına verilen lisanslar, Tıpta kullanılan radyasyon kaynaklarına verilen lisanslar ve Sınai veya başka amaçlarla kullanılan radyasyon kaynaklarına verilen lisanslar. 2. İzin, Radyasyon kaynaklarının ithali, ihracı, yurtdışı edilmesi, transit geçişine ilişkin izinler. 13 13
3. Denetim, Lisanslı kuruluşların radyasyon güvenliği açısından denetimi. 4. Mevzuat ve standardizasyon, AB ve diğer uluslararası kuruluşların direktif ve tavsiyeleri doğrultusunda radyasyon güvenliğine ilişkin mevzuat ve standartların güncelleştirilmesi ve bu doğrultuda ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği. 5. Çevre güvenliği, Çevre radyasyonu izleme faaliyetleri. ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME-KOORDİNASYON DAİRESİ BAŞKANLIĞI (AGKD) Araştırma Geliştirme ve Koordinasyon Dairesinin görevleri 2690 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde nükleer enerji ile ilgili etüt, nükleer teknik uygulama, radyo-izotop üretimi, uluslararası ilişkiler, proje, eğitim, yayın, halkla ilişkiler, tercüme hizmetleri ve diğer ilgili görevleri yapmakla yükümlüdür şeklinde belirtilmektedir. Kanunla verilen bu görevlerden; ulusal ve uluslararası işbirliklerinin, anlaşma, sözleşme ve protokollerin, hizmet içi, ulusal ve uluslararası eğitimlerin, yayın ve halkı bilgilendirme hizmetlerinin organizasyonu, koordinasyonu ve diğer ilgili görevleri yerine getirmekle sorumlu olup nükleer enerji ile ilgili etüt, nükleer teknik uygulama, radyoizotop üretimi görevleri TAEK in bağlı kuruluşları olan ÇNAEM ve SANAEM tarafından yürütülmektedir. AGKD Başkanlığı; Anlaşmalar, Dış İlişkiler, Eğitim, İdari ve Mali İşler Şube Müdürlükleri ile Baskı Tasarım, Yayın, Halkı Bilgilendirme ve Nükleer Dokümantasyon Birimlerinden oluşmakta olup bu birimler tarafından aşağıdaki hizmetler verilmektedir: 1. Nükleer teknoloji geliştirme ve işbirliği kapsamında, atom enerjisi ile ilgili ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar ile ilişki kurmak, işbirliği yapmak amacıyla gerçekleştirilecek anlaşma, sözleşme, protokol, vb. hazırlanması, 2. Ülkemizde ve yurt dışında düzenlenen, uluslararası toplantılar için nükleer konularda talep edilen ülke bilgi notları dahil ülkelerle ilgili her türlü yazışmaların oluşturulmasına yönelik organizasyon ve koordinasyonun sağlanması, 3. Ülkenin bilimsel, teknik ve ekonomik kalkınmasında atom enerjisinden yararlanılmasını mümkün kılacak her türlü araştırma, geliştirme ile düzenlenen bilimsel ve teknolojik etkinliklere destek sağlanması, bu alanda yapılacak çalışmaların koordine ve teşvik edilmesine yönelik faaliyetlerin yürütülmesi, 4. TAEK tarafından yayınlanacak her türlü eserin incelenmesi, değerlendirilmesi, basılması ve dağıtılması ile telif hakları ve benzeri konulardaki esas, uygulama ve işlemlerle ilgili görevlerin gerçekleştirilmesi, 5. TAEK faaliyetleri kapsamında hazırlanan belge ve dokümanların baskı çoğaltma ve gerektiğinde tasarım işlerinin yapılması 14 14