Otopark Etüdleri Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Niçin Otopark Gereklidir? Karayolunda hareket halinde olan Her bir taşıt belli bir süre sonra kısa veya uzun süreli otoparka gereksinim duyacaktır. Arazi kullanım şekline göre otopark ihtiyacı değişir. İş merkezleri, rezidanslar ve ticari aktivitelerin olduğu yerlerde ihtiyaç daha fazladır. Metro, metrobüs, tramway ve otobüs gibi aktarma istasyonlarında park et-bin P&R (Park and Ride) tipi otoparklar yapılır. Yol kenarına yapılan parklar kapasiteyi ve güvenliği olumsuz yönde etkiler. Trafik mühendisi, otopark talep tahmini yaparak, sürücülerin ihtiyacını kaşılayacak otopark sahası tahsis etmeye çalışır.
Otopark Tipleri Cadde kenarı otoparklar: Caddenin bir tarafında veya iki tarafında araçların park etmesine izin verilir. Otopark ücretsiz veya ücretli olabilir. Otobüs durakları ve engelliler için tahsisler yapılabilir.
Cadde Kenarı Otopark İlkeleri 3.35 mt genişlik 7.5 mt minimum uzunluk Dar alanlarda efektif olarak çalışır; manevra zorluğu, mevcut trafiğe katılma zorluğu, cadde kapasitesini azaltma gibi dezavantajları mevcuttut.
Otopark Tipleri Cadde dışı otoparklar: Kamuya veya özel sektöre ait otoparklar olup, çok sayıda aracın parkına olanak sağlar. Alışveriş merkezleri, istasyonlar, havaalanları, özel otoparklar bu sınıfta algılanabilir.
Yol Eksenine Dik Cadde Dışı Otopark
90 o lik Otopark Ölçüleri 100 mt uzunlukta, çift sıra parkta, 72 araç parkedebilir
60 o lik Otopark 100 mt uzunluğa 62 araç parkedebilir.
60 o lik parkın avantaj ve dezavantajları Avantajları Giriş ve çıkış için kolay manevra, İyi görüş, İki yönlü parka izin verir, Kısa süreli parklar için uygundur. Dezavantajları Daha fazla kaplama alanına ihtiyaç duyar, 100 mt uzunlukta, 90o ye göre daha az sayıda araç park eder.
45 o lik Otopark 100 mt uzunluğa 50 araç parkedebilir
Farklı 45 o Otopark Modelleri Muhteemel kaza Potansiyeli alanları
45 o lik parkın avantaj ve dezavantajları Avantajları Otopark yerlşiminde daha az genişliğe ihtiyaç duyar, Giriş ve çıkışta kolay manevra, Geriye doğru, kolay görüş Dezavantajları Tek yönlü çalışır Daha fazla kaplama alanına ihtiyaç duyar.
30 o lik Otopark 100 mt uzunluğa 36 araç parkedebilir
30 o lik parkın avantaj ve dezavantajları Avantajları Kolay park etme, Park yerleşiminde az genişlik gereksinimi. Dezavantajları Araç başına daha fazla kaplama alanı İki yönlü park etmet izin vermez
Motosikletler İçin Otopark Minimum genişlik: 1.5 mt Minimum uzunluk: 2.5 mt
Otobüsler Minimum genişlik : 3 mt Minimum uzunluk: 12-15 mt Minimum yarıçap : 12 mt
Otopark Tasarımında Temel İlkeler Her bir taşıt için 36 m2 dikkate alınır (giriş, sirkülasyon, park alanı) Minimum otopark uzunluğu 6 mt, genişliği 2.75 mt olmalıdır. Bina duvarından en az 6 mt mesafede olmalı Otopark giriş ve çıkışı kavşaktan 15-45 mt mesafede olmalı Otopark kaplaması % 2 boyuna veya enine eğime sahip olmalıdır. Giriş ve çıkışlardaki yarıçaplar en az 4 mt olmalıdır. Otobüs veya kmayonların da kullanması durumunda en az 13 mt olmalıdır.
Otoparklar Binalara Dik Olarak Tasarlanmalı
Büyük Otoparklar Daha Dikkat Çekicidir
Otopark Etüdü Çalışmaları Otopark tesislerinin envanteri Otoparklarda, araçların park süreleri, sayıları ve devir sayıları, Otopark gereksinimini ortaya koyan faktörler Otopark talebi
Otopark Tesislerinin Envanteri Otopark tesislerinin tipi Otopark çalışma saatleri ve varsa limiti Otopark sahipliği (kamu, özel) Otopark ücreti ve toplama yöntemi Kullanım kısıtı (belli kişiler, kurum, kuruluş) Diğer kısıtlar (Otobüs durakları, yükleme ve boşaltma bölgeleri vb) Geçici veya kalıcılığı
Otopark Verilerinin Toplanması Birikim: Araçların otoparkta toplanmaları, haftanın belli gün ve saatkerinde yapılır. Saatlik veya iki saatlik esasa göre saat 06.00 ile 24.00 arasında yapılır. Park süresi ve devir süresi: Plakalar kayıt altına alınarak yapılır. Ölçüm süresi park süresine bağlıdır. Park süresi 1 saat ise her 20 dakikada bir, 2 saat ise 30 dakikada bir yapılır. Devir süresi farklı plakaya sahip araçların sayısının, otopark kapasitesine bölümü ile ölçülür. Elektronik veriler kullanılarak da bu veriler elde edilebilir.
Örnek Park Birikimi Grafiği
İnternet Üzerinden Otopark
Otopark Gereksinimini Ortaya Çıkaran Faktörler Alışveriş merkezleri Aktarma istasyonları İş merkezleri Okullar Hastaneler vb. Harita üzeribe işlenir
Otopark Talebi Otoparkı kullanan kişiler ile anket veya posta karı ile yapılır. Otoparkı kullananlara: Otoparka nereden geldiği? Yolculuk yapmasının nedeni, otoparktan sonra nereye gideceği sorulur. Bunun yanında, anket yapan kişi, otoparka geliş zamanı, araç cinsi gibi verileri toplar.
Verilerin Analizi Legal olarak park eden araçların sayısı ve süreleri İllegal olarak parkeden araçların sayısı ve süreleri Otopark talebi alan-saati (space-hour) Otopark tesisi arzı
Alan- saat hesabı Verilerin Analizi D, belli bir süre için alan araç-saat talebi N, park etme sürelerine göre sınıf aralığı sayısı t i i inci sınıfın otopark süresinin ortalaması n i i inci park etme sınıfında parkeden araç sayıları
Otopark Tesisi Arzı S, belli bir sürede pratik arz alan-saat sayısı N, kullanılabilir park alanı sayısı t i, belli bir sürede i inci alanda legal park durumunda toplama saat olarak F, etkinlik faktörü (0.75-0.95 arasında)
Örnek Örnek: Otopark sahibi, geen müşterilerin % 20 sinin 08.00-18:00 aralığında park yeri olmadığından dolayı, park edemeden ayrıldığını fark etmiştir. Verilerin analizinden % 60 ının düzenli kullananlar olduğu ve 9 saat kullandığını, diğerlerinin ise alışveriş müşterileri olduğunu ve ortalama park sürelerinin 2 saat olduğu görülmüştür. Park edemeyenlerin % 20 sinin düzeni kullancılar, diğerlerinin ise de alışverişe gelen müşteriler olduğu ve toplam 200 araçlık otopark olduğunu dikkate alarak, talebi karşılamak için ne kadar araçlık park sahasına ihtiyaç vardır. Otopark etkinlik katsayısını 0.90 alınız.