UTY nin esas amacı, yol ağını kullanan araç sayısını azaltırken, seyahat etmek isteyenlere de geniş hareketlilik imkanları sağlamaktır.

Transkript

1 ULAŞTIRMADA TALEP YÖNETİMİ (UTY) NEDİR? Basit olarak, UTY programları bir araçtaki kişi sayısını arttırarak ya da seyahat zamanını ya da ihtiyacını etkileyerek taşımacılık sistemlerinin hareket kazandırdığı kişi sayısını maksimize etmek üzere dizayn edilmiştir. Bu tarz değişiklikleri yapabilmek için UTY programları teşvik edici ve caydırıcı tedbirler alır. UTY nin esas amacı, yol ağını kullanan araç sayısını azaltırken, seyahat etmek isteyenlere de geniş hareketlilik imkanları sağlamaktır. UTY terimi hem tek başına otomobil kullanmanın alternatiflerini hem de bu modları kullanmayı cazip hale getirecek destek stratejilerini kapsar. UTY uygulamalarına en çok özel şirketler de ya da özel şirketlerin oluşturduğu grupların bünyelerinde rastlanır. Yasal yaptırım söz konusu olsa bile, özel şirketler UTY çalışmalarının en önemli uygulayıcılarıdır. Bir diğer uygulama şekli ise yerel ya da merkezi idareler tarafından belirlenen yerlerde bölge bazında yapılanlardır. Burada amaç bölge dahilinde mümkün olduğunca çok yolcuyu etkilemektir. Tecrübeler bölge bazındaki çalışmalarda da başarının özel şirketlerin katlımına bağlı olduğunu göstermektedir. Bu yüzden etkili UTY uygulamaları geliştirilmesinin, kamu birimleri ile yerel işverenlerin birarada çalışmalarını gerektirdiği açıktır.

2 UTY tedbirlerinin çeşitleri UTY tedbirlerinine örnekler

3 UTY SEÇENEKLERİ İş yerleri bazında tek yolculu otomobile alternatif UTY seçenekleri : Otomobille toplu taşımacılık, minibüsle toplu taşımacılık Özel ve kamu şirketleri tarafından yapılan toplu taşımacılık, mekik taşımacılığı Motorsuz taşımacılık, bisiklet ve yürüme Ayrıca UTY programları, yolculuk saatlerini değiştirebilecek ve hatta bazı günler oluşmasını engelleyecek seçenekleri de içerirler. Bunlara Alternatif çalışma saatleri adı verilir. Bunlar : Sıkıştırılmış iş haftaları; çalışanlara haftalık 40 saatlik mesailerini, tipik 5 günden az zamanda tamamlama imkanı verir Esnek çalışma cetvelleri; çalışanlara iş başlangıç ve bitiş saatlerini (dolayısı ile seyahat saatlerini) daha az tıkanıklık olan saatlere kaydırma imkanı tanır Teleçalışma (telecommuting); Teleçalışma, çalışanların haftada bir ya da daha çok gün evlerinde ya da evlerine yakın bir uydu çalışma merkezi nde çalışmalarına olanak tanır. Seyahat sıklığını ve uzunluğunu etkiler. Bölge bazındaki UTY çalışmalarında yukarıda anlatılanlar dışında kamu sektörü aşağıdaki hizmetleri verebilir: Toplu taşımacılıkta zaman ve maliyetten tasarruf sağlayan iyileştirmeler Önemli yollarda ortak seyahat yapanlara zaman kazandıracak tercihli şeritler ayrılması. UTY STRATEJİLERİ UTY stratejileri, alternatif seyahat modlarının geliştirilmesi, bu modların kullanılması için maddi ve zamansal teşvikler, bu modları tanıtmak için bilgilendirme ve pazarlama çalışmaları ve alternatif modların kullanımını kolaylaştıracak ve psikolojik engelleri yok edecek destek servisleri başlıkları altında toplanabilir. Örnekler : Maddi-zamansal teşvikler; ortak seyahat edenlere tercihli park yeri, toplu seyahat edenlere sübvansiyonlar ve seyahat indirimleri Otopark idaresi programları Ortak seyahat edenlere özel muamele; park alanlarına tercihli giriş, çıkış imkanı Bilgilendirme ve pazarlama; toplu taşıma tarifelerinin işyerlerinde bulunması, ortak seyahat edenler için periyodik hediye çekilişleri ve garantili eve dönüş programları Yüksek doluluklu araçlara oranla tek yolculu araçların kullanım maliyetini artıracak bölgesel ek ücretler ya da indirimler, örneğin park ücretlerinde oluşturulacak farklar.

4 UZUN VADELİ BİR BAKIŞ AÇISINDAN ULAŞTIRMADA TALEP YÖNETİMİ Bir UTY programının geliştirilmesi için; muhtemel UTY alternatifleri, bölge için öngörülen taşımacılık gelişmeleri ve arazi kullanımı planlarının birbirleri ile ilişkileri gözönünde bulundurulmalıdır. Trafik tıkanıklıkları anlık sorunlar gibi görünebilir. Yukarıda anlatılan kısa vadeli önlemlerle de ancak aynı anda aynı yerde çok sayıda araç bulunması problemi çözülebilir. Esas zor ve faydalı olansa, mevcut ulaştırma sisteminin gelecekteki talepleri karşıyabilmesini sağlayacak tıkanıklıktan kaçınma stratejileri geliştirilmesidir. Bu stratejiler genel olarak iki türlüdür; yeni yollar yaparak ek kapasite sağlamak ya da arazi kullanımı yoğunluk ve şekillerini ulaştırma sisteminin karşılayabileceği talep miktarına bağlayan arazi kullanımı politikaları geliştirmek. Yolculukların yapısı, miktarı ve türel ayrımı arazi kullanımındaki gelişmelerin yapısına bağlıdır. Bu yüzden arazi kullanımının seyahat yaratan karakteristiklerini kontrol etmek, talebi, mevcut ulaştırma üstyapısına ve arzulanan hizmet düzeyine bağlı hale getirir. UTY programları, bir bölgenin tüm planlama yapısının dahilinde geliştirilmelidir. Bu tür planlama sayesinde, toplu taşımacılık hizmetlerini arttırmak ya da yol ağını genişletmek gibi gelişmeler ile beraber yürütülen UTY çalışmalarının gerçekten bölge bazında hareketliliği arttırdığı doğrudur. Bu planlama sırasında gelecekte arazi kullanımındaki gelişmelerin yapısı ve seyahat üzerindeki etkileri de dikkate alınmalıdır. Bu geniş açıdan bakıldığında UTY programlarının geliştirilmesi bir takım tamamlayıcı çalışmaların yapılmasından oluşuyor gibi görünmektedir. Mesela bir ortak seyahat programı, yol boyunca yüksek doluluklu araçlar için bir tercihli şerit ya da varış noktasında tercihli park imkanı sağlandığı takdirde daha etkili olacaktır. Hatta gelişmeler, bir arazi kullanımı düşüncesi çerçevesinde ve gelişmiş ortak seyahat imkanları sağlayacak türde ise programın etkisi daha da artar. Gerçekten etkili bir UTY programı her bir UTY seçeneğinin ve stratejisinin birbirini nasıl tamamladığını dikkate alır. Bu koşullarda hareketliliği arttırmak, 1-Yeni buluşlar 2-Çeşitli grupların katılımını sağlayan bir koordinasyon, 3-Kısa ve uzun vadeli bir bakış açısı, gerektirir.

5 Kentiçi Toplu Taşıma ve UTY de karşılaşılan zorluklar Kentsel alanlar yeterli karayolu ağına ihtiyaç duyarlar. Yeni yollar daha fazla trafik yaratır ve toplu taşımacılığın varlığını tehlikeye sokar. Gelecekteki trafik tıkanıklığı toplu taşımanın faydalarını etkisiz kılar. Ulaştırmada Talep Yönetimi toplam trafik hacmini azaltır daha sürdürülebilir ulaşım türlerine geçişi destekler. Hangi amaçlara hizmet ederek trafik tıkanıklığını azaltarak kamu sağlığı ve çevreye gelen olumsuz etkileri azaltarak gelişmiş ücretlendirme mekanizmalarıyla motorsuz taşımacılık ve toplu taşıma türlerine ek getiri sağlar Farklı ücretlendirme tiplerinin etkileri

6 UTY nin yolculuklara etkilerine dair örnekler

7 Politikalar (planlama ve yatırım uygulamaları, arazi kullanımı uygulamaları, vergilendirme politikaları vs.) Program ve projeler (ev-iş yolculuklarını azaltmak, ulaşım idare kuruluşları, motorsuz ulaşım planlaması, otopark yönetimi, okul ve kampüs yolculuk yönetimi vs. ) Doğrudan yolculuk davranışını etkileyen tedbirler (tıkanıklık ücretlendirmesi, iyileştirilmiş yaya ve bisikletli ulaşımı, esnek çalışma saatleri, bölgeye göre değişen emlak kredileri, yüksek otopark ücretleri vs.) Yolculuklara etkisi (tür değişimi, yolculuk zamanlamasında değişimler, kısalan yolculuk mesafeleri, azalan otomobil kullanımı, artan doluluk oranları vs.) Faydaları (artan hareketlilik ve erişim, temiz hava, yol güvenliği, yol ve otopark yapım maliyetlerinde tasarruf, tüketici tasarrufları vs.)

8 İt-çek tipi UTY tedbirlerinin eşlenmesi

9 Metrobüs ve otobüs şeridi uygulamaları

10

11 UTY tedbiri olarak kullanılan ekonomik araçlar

12 Değişik araç marjinal maliyetlerini farklı ücretler nasıl temsil eder?

13 Benzin Fiyatları

14 Tıkanıklık Ücretlendirmesi türleri Otopark politikalarındaki kabullerin değişimi

15 Otopark yönetimi stratejileri

16 UTY için otopak yönetimi tedbirleri

17 Trafiği rahatlatma tedbirleri ve araçları