İ.T.Ü. Doğa Parkı Gezi Rehberinin hazırlanmasında katkılarından dolayı İ.T.Ü. Rektörlüğüne teşekkür ederiz. 2

İ.T.Ü. Doğa Parkı Gezi Rehberinin hazırlanmasında katkılarından dolayı İ.T.Ü. Rektörlüğüne teşekkür ederiz. 2

4

İTÜ, DOĞA ve ÇEVRE PARKI İstanbul un yakın tarihinde vadiler ve tepeler boşken, maki toplulukları dikkati çekerdi. İTÜ, Maslak Yerleşkesi nde bunların bir kısmı halen korunuyor. Parktaki bitki topluluğu, Pteridophyta (İlkel bitkiler), Pinophyta (Açık Tohumlular) ve Magnolopytha (Kapalı Tohumlular) nın türlerinin oluşturduğu üç büyük bölüm içerir. Pteridophyta, Atkuyrukları (Equisetaceae) ve eğreltiler (Hypolepidaceae) ile temsil edilir. Açık Tohumlular (Pinophyta); Çamgiller (Pinaceae), Servigiller (Cupressaceae) ve Porsukgiller (Taxaceae) dir. Üçüncü bölüm ise Kapalı Tohumlular (Magnolopytha) dır. Bu grup içinde yer alan türler bölgedeki bitki topluluğunun çoğunluğunu oluşturur. Liken toplulukları bölgeye özgü türleri barındırır. Göletteki balık topluluğu Sazangiller (Cyprinidae) ile temsil edilmiştir. Kuşlar, vadide farklı habitatlarda çeşitli gruplar oluşturur. Su, su kenarı ve sulak alan ortamlarında, Batağanlar (Podicipediformes), Pelikanlar (Pelacaniformes), Leylekler (Cicconiformes), Ördekler (Anceriformes) ve Turnalar a (Gruiformes) ait türler yaşamaktadır. Çalılık habitatında, ötücüler (Passeriformes) kısa boylu ağaçlar ve koruluklarda zengin çeşitleri ile dikkati çeker. Bunun yanı sıra Gündüz yırtıcıları (Accipiteriformes), Baykuşlar-Gece Yırtıcıları (Strigiformes), Kargalar- Kuzgunlar (Coraciiformes), Sağanlar (Apodiformes) Kırlangıçlar (Hirundidae) ve Güvercinler (Columbiformes) diğer gruplarıdır. Memeli hayvanlar, kemiriciler (Rodentia) ve Etçiller (Carnivora) ile temsil edilir. Sürüngen sınıfında Yılanlar (Serpentes), Kertenkeleler (Squamata) ve Kaplumbağa (Chelonia) türleri yaygındır. İki yaşamlılar özellikle kıyı-su ortamında kuyruksuz kurbağa (Anura) nın çeşitli cins ve türleri ile karakteristiktir. Böcekler (Insecta) sınıfı içinde Kelebek (Lepidoptera), Kınkanatlı (Coleoptera), Zarkanatlı (Hymenoptera), Çekirge (Saltotaria), Kızböceği (Odonoptera), ve Yarımkanatlı ların (Heteroptera) türleri yer alır. 5

6

İÇİNDEKİLER Giriş-------------------3 Bitkiler--------------6 Kuşlar ------------30 Böcekler---------56 Dizin --------------68 Harita-------------73 7

8

10

Narcissus pseudonarcissus Çayır Nergisi Formasyon: Otsu Yapraklar mavimsi yeşil, çiçek leri solukkoyu sarı (ender olarak beyaz) renklidir. Güneşli ve yarı gölgelik alanları tercih eder. Suya gereksinim duyar. Kökleri yumruludur. Aile: AMARYLIDACEAE Kayıt No: 1100101 Pistacia terebinthus Menengiç Formasyon: Ağaç Gri gövdeli, yaprak döken çalı ya da küçük bir ağaçtır. Yaprakları derimsi yüzeylidir. Akdeniz bölgesi nde açık ormanlar, çalılıklar ve kurak kayalık yamaçlar yaşam alanıdır. Çiçekler, yeşilimsiden kırmızımsı-mora değişen renklerde, sık kümeler halindedir. Meyvesi, gençken göze batacak şekilde mercan kırmızısı renktedir. Bütün ağaç reçinelidir. Anavatanı Türkiye dir. Aile: ANACARDIACEAE Kayıt No: 1100201 11

Vinca major Cezayir Menekşesi Formasyon: Otsu Avrupa ve Kafkaslarda doğal olarak yetişir. Ülkemizde de doğal olarak yerleşmiş olup, huni şeklinde güzel mavi çiçekleri ile bahçe ve parklarımızda süs bitkisi olarak kullanılır. Her mevsim yeşil özelliğini korur. Aile: APAOCYNIACEAE Kayıt No: 1100301 Hedera canariensis Alacalı Orman Sarmaşığı Formasyon: Odunsu Tırmanıcı Vatanı Kanarya adaları olan alaca yapraklı sarıcı veya tırmanıcılardır. Güneşli ve kısmi gölgeli yerleri tercih eder. Herzaman yeşildir. Ülkemizde süs bitkisi ve sarıcı bitki olarak kullanılır. Aile: ARALIACEAE Kayıt No: 1100401 12

Mahonia aquifolium Oregon Asması Formasyon: Çalı Herdemyeşil çalı biçimli bitkilerdir. Yaprak kenarları dikenli dişli, üst yüzü parlak yeşildir. Ender olarak donuk ve serttir. Dökülmeden önce koyu kırmızı renge dönüşür. Nisan-Mayıs aylarında açık sarı çiçekleri dik duran büyük salkım şeklinde kurullar oluşturur. Olgun üzümsü meyveler siyah renklidir. Güneşli yerleri sever. Arı, kuş ve kelebekleri çeker. Vatanı Kuzey Amerika nın batısıdır. Aile: BERBERIDACEAE Kayıt No: 1100501 Cistus creticus Kaya gülü Formasyon: Çalı Çalı tipindeki bitkilerdir. Çiçekleri pembe renklidir. Meyvesi sık basık tüylüdür. Özellikle batı ve güney Anadolu da maki alanlarında yaygındır. Lokal olarak Karadeniz bölgesinde görülür. Süs bitkisi olarak yetiştirilir. Aile: CISTACEAE Kayıt No: 1100601 13

Cladonia pyxidata Formasyon: Liken Likenler mantarlar ile alglerin ortak yaşamı şeklinde gelişen simbiyotik canlılardır. Ortak yaşama katılan alg tipi yeşil algler olması nedeniyle renkeleri genelde yeşildir. Toprak ve kumlu kaya üzeri yaşam alanıdır. Fertlerinin şeker külahı şeklinde oluşu ile dikkati çeker. Aile: CLADONIACEAE Kayıt No: 1100701 Anthemis chia Papatya Formasyon: Otsu Dik veya sarkık duran, seyrek tüylü, tek yıllık bitkilerdir. Gövde tabandan itibaren dallanmıştır. Ortada sarı ana bölümün etrafında beyaz renkli oval biçimli yapraklarıyla dikkati çeker. Yol kenarlarında yaygındır. Koloniler oluşturur. Güneşli ortamları tercih eder. Aile: COMPOSITAE Kayıt No: 1100801 14

Bellis perennis Çayır Papatyası Formasyon: Otsu Güneş ya da yarı gölgelik alanları tercih eder. Mart-Nisan aylarında çiçek açmaya başlar. Yapraklar spatül şeklindedir, küt veya geniş olarak sivri uçludur. Her iki yüzü de seyrek tüylüdür. Işınsal çiçekleri beyazdır ve altları pembedir. Islak ve rutubetli topraklar yaşam alanıdır. Aile: COMPOSITAE Kayıt No: 1100902 Corylus avellana Fındık Formasyon: Çalı Yaprağını döken çalıdır. Kahverengi meyvelerinden oluşan kümeleri kolayca tanınır. Yapraklar yuvarlak, uzun-sivri uçlu, kenarları çift dişli ve hafifçe lobludur. Yaprak sapında salgı yapan tüyler görülür. Sürgünler yoğun olarak sert kırmızımsıdır. Orman ve çalılıklar oluşturur. Genellikle yayılgan bir çalı biçimindedir. Çit yapımında kullanılan esnek dalları için sürgünlendirilir. Meyveleri yenilebilir ve besleyicidir. Odunu hasır yapımında kullanılır. Mart- Nisan aylarında çiçek açar Aile: CORYLACEAE Kayıt No: 1101001 15

Cupressus sempervirens Kara Servi Formasyon: Ağaç Taç kısmı piramit veya sütun şekilli ağaçlardır. 20-30 m.'ye kadar uzayabilir. 500-700 yıl yaşayabilir. Serviler küresel dişi kozalaklarıyla ayırt edilir. Kozalakları beşgen şekillidir. Dayanıklı, sağlam ve kokulu kerestesinin eski çağlarda rağbet gördüğü bilinmektedir. Ülkemizde Akdeniz bölgesinde doğal olarak yetişir. Ülkemizde piramit biçimlere sahip olan Cupressus sempervirens var. pyramidalis yaygın şekilde süs bitkisi olarak kullanılır. Aile: CUPRESSACEAE Kayıt No: 1101101 Equisetum arvense At kuyruğu Formasyon: Otsu Anadolu ve Trakya da su kenarlarında, ormanlarda ağaç altlarında, döküntü alanlarda yaygındır. Gövdesi silindir biçimindedir. Yaprakları ince uzun ve sivri uçlu ve pul şeklinde olabilmektedir. İlkel bitkilerdendir. Spor ile çoğalırlar. Spor keseleri gövdenin ucunda başak şeklindedir. Aile: EQUISEATCEA Kayıt No: 1101201 16

Calluna vulgaris Formasyon: Çalı Herdemyeşildir. Genelde yoğun çalı şeklindedir. güneşli ortamlarda yaşar. Çiçekler yaprak altlarındadır. Sonbahar ve kışın bronz-sarı renklidir. Yaz sonundan sonbahar başına kadar çiçeklidir. Meyvesi kapsül biçimlidir. Park ve bahçelerde yol kenarlarında yayılım gösterir. Ana vatanı kuzey ülkeleridir. Aile: ERICACEAE Kayıt No: 1101301 Arbutus unedo Kocayemiş Formasyon: Çalı Herdemyeşil çalılıklarda, orman kenarlarında, kurak kayalık ve yamaçlarda bulunur. Yaprakları parlak dörtgenimsi-mızrağımsı, kenarları genellikle testere dişlidir. Çiçekleri vazo şekilli, kısa sarkık kümeler halinde, beyaz, genellikle yeşil, ya da pembeye çalar renklidir. Sonbahar da olgun meyvelerle birlikte ortaya çıkar. Meyve etli, önceleri sarıdır, zamanla vişne kırmızısı renge döner. Tamamen olgunlaşıncaya kadar ekşidir. Gövde kabuğu koyu kahverengidir, şeritler halinde soyulur. Akdeniz bölgesi, Güney ve Güney-Batı Avrupa doğal yayılım alanlarıdır. Aile: ERICACEAE Kayıt No: 1101302 17

Erica arborea Ağaç Fundası Formasyon: Çalı Herdemyeşil bir çalıdır. Akdeniz bölgesi ve Güney-Batı Avrupa ya özgüdür. Açık ormanlar herdemyeşil çalılıklar, akarsu kenarları yaşam alanlarıdır. Yaprakları iğnemsidir, beyaz tüylü sürgünleri vardır ve genellikle dalın etrafını çeviren gruplar halindedir. Çiçekleri yoğun kümeler oluşturur. Aile: ERICACEAE Kayıt No: 1101303 Quercus coccifera Kermes Meşesi Formasyon: Ağaç-Çalı Akdeniz herdemyeşil meşesidir. Çoban püskülü ne (Ilex aquifolium) benzeyen çalılıklar oluşturur. En sıcak ve en kuru yamaçlarda dahi büyük alanlar üzerinde dağılmış olarak bulunur. Yapraklar küçük, sert, parlak koyu yeşil ve kenarları sivri dikenlidir. Yeni yapraklar ilk baharda çiçek salkımlarıyla birlikte çıkar. Genelde bronz renkli ve tüylüdür. Meyve ikinci yıl olgunlaşır ve yaşlı yaprakların arasında bulunur. Dokunulmazsa zamanla küçük bir ağaç haline gelebilir. Ağaç formu doğada nadiren görülür. Aile: FAGACEAE Kayıt No: 1101401 18

Pteridium aquilinum Kartal Eğreltisi Formasyon: Otsu Rutubetli ormanlık alanlar ve sahil bölgelerinde yetişir. Büyük sertçe çok katlı tüysü yeşil yaprakları vardır. Lopları üçgen şeklinde sivridir. Yaprakların altında spor toplulukları bulunur. Kışın yapraklar kurur ve bakır rengini alır. Nemli alanlarda bulunur. Aile: HYPOLEPIDACEAE Kayıt No: 1101501 Juncus effusus Kofa Formasyon: Otsu Çok yıllıktır. Dip taraftaki kınları ekseriyetle açık kımızımsı kahverengi olan otsu bitkilerdir. Gövde ve yapraklar düzgün veya hafif çizgilidir. Aile: JUNCACEAE Kayıt No: 1101601 19

Lavandula stoechas Karabaş otu Formasyon: Çalı Yaşam alanları genelde güneşli ve kuru, kayalık yerlerdir. Polen için yoğun arı hücumlarına uğrar. Soğuk kışlarda düşük sıcaklığa kadar yaşayabilir. En iyi yaşadığı ortam güneşli ve iyi direne edilmiş topraklardır. Kuzeybatı ve batı Anadolu da özellikle maki içerisinde yaygın olan çok yıllık bitkilerdir. Çiçekler çok sayıda, başak durumundadır. Taç yapraklar siyahımsı-mor renklidir. Mayıs- Ağustos çiçeklenme mevsimidir. Hoş kokusu nedeniyle parfüm sanayinde tercih edilen bitkidir. Aile: LABIATAE Kayıt No: 1101701 Laurus nobilis Defne Formasyon: Ağaç-Çalı Derimsi yapılı, kenarları ondüleli koyu yeşil yaprakları ile dikkati çeker. Yaz, kış yeşildir. Ağaç formu ya da çalı topluluğu oluşturur. Yaprakları ovalandığında kendine has koku yayar. Anavatanı Anadoludur. Akdeniz bölgesi nin karakteristik bitkisidir ve kendi ismi ile anılan bir kuşağı temsil eder (Lauretum). Mitolojide zaferin, sonsuzluğun ve saflığın simgesidir. Sabun üretiminde ve baharatçılıkta kullanılır. Aile: LAURACEAE Kayıt No: 1101801 20

Spartium junceum İspanyol Katırtırnağı Formasyon: Çalı Çok dallı çalıdır. Genellikle yapraksızdır. Çiçekleri dal uçlarında, gösterişli, hoş kokulu, sarı renktedir. Sürgünleri donuk mavimsi yeşil ve esnektir. Yaprakları basit ve bant şeklindedir. Akdeniz bölgesi nin yaygın çalısıdır, kurak, güneşli ve kayalık ortamları tercih eder. Aile: LEGUMINOSAE Kayıt No: 1101901 Gleditsia tricanthos Amerikan Gladiçyasi Formasyon: Ağaç Gövdesinde, parlak kırmızı kestane renginde, kümeler halinde sivri dikenleri bulunur. Sert dikenlerinden dolayı çit yapımı kullanımında anavatanı olan Kuzey Amerika'dan Avrupa'ya getirilmiştir. Aile: LEGUMINOSAE Kayıt No: 1101902 21

Lathyrus undulatus Yabani bakla Formasyon: Otsu Tırmanıcı, çok yıllık otsu bitkidir. Nisan- Mayıs aylarında mor çiçekleriyle dikkati çeker. Genelde yol kenarında ağaç ve benzeri yerlere sarılarak tırmanır. Yaprakçıklar, dalgalı kenarlı, uzun paralel damarlıdır. Çiçek sapları yapraklardan daha uzundur. Bakla tipi meyvesi vardır. Endemik türdür. Aile: LEGUMINOSAE Kayıt No: 1101903 Robinia pseudoacacia Yalancı akasya Formasyon: Ağaç Gövdesi engebeli, derin çatlaklı ve büklümlüdür. Gevrek dalları açık yeşil renkteki yaprakları taşır. Dikenli gövdelerden oluşan yoğun çalılıklar oluşturabilir. Yaprakların dibi genellikle dikenlidir. Çiçekleri beyaz, sarkık kümeler halindedir ve hoş kokuludur. Genellikle kumlu alanların ve bentlerin toprak stabilizasyonu amacı için dikilir. Orta ve Kuzey Amerika kökenlidir. Güney ve batıda geniş ölçüde doğallaşmıştır. Erişkin ağaçlar resimsel güzelliktedir. Aile: LEGUMINOSAE 22 Kayıt No: 1101904

Asparagus acutifolius Kuşkonmaz Formasyon: Odunsu Tırmanıcı Odunsu, uzun tırmanıcı veya sürünücü, yeşilimsi, çizgili gövdeleri olan bitkilerdir. Çiçekler her demette tektir. Çiçek örtüsü sarımsı veya yeşilimsidir. Üzümsü meyvesi siyah renklidir. Ağustos-Eylül aylarında çiçek açar. Yaşam yerleri çam ormanları, makilik alanlar ve yol kenarlarıdır. Aile: LILIACEAE Kayıt No: 1102001 Acacia dealbata Gümüşi akasya Formasyon: Ağaç Güzel, narin, gümüşi gri, herdemyeşil bir ağaçtır. Gövde kabuğu düzgündür. Yaprakları büyüktür. Her bir yaprak parçalara ayrılmıştır. Bunların her biri üzerinde 30-50 çift yaprakçık bulunur. Çiçekleri uzun dallanan kümeler halindedir. Güney Avrupa da yaygın şekilde dikilmiş ve doğallaşmıştır. Aile: MIMOSIACEAE Kayıt No: 1102101 23

Phillyrea latifolia Akçakesme Formasyon: Ağaç-Çalı Küçük yapraklı, herdemyeşil çalı ya da ağaçtır. Düzgün yüzeyli gri gövde kabukludur. Yaprakları ya yumurta şekilli veya mızrağımsı şekillidir. Çiçekleri yeşilimsi beyazdır. Kısa, sık kümeler halindedir. Bir Akdeniz bitkisidir. Kıyılarda görülür. Parlak ve gür yaprakları nedeniyle süs bitkisi olarak da yetiştirilir. Aile: OLEACEAE Kayıt No: 1102201 Ligustrum japonicum Kurt Bağrı Formasyon: Çit Bitkisi Küçük, sık, herdemyeşil ağaç ya da iri çalıdır. Sürgünleri beyaz gözeneklerle kaplıdır. Çiçekleri krem rengibeyazdır. Yaprakları parlak koyu yeşil, uzun-sivri uçludur. Genç yaprakları kırmızımsıdır. Meyve tozlu görünümlü mavimsi siyahtır. Güney Avrupa da yol kenarı ağacı olarak yaygın şekilde dikilmiştir. Özellikle böcek saldırılarına karşı iyi bir engeldir. Anavatanı Çin ve Japonya dır. Aile: OLEACEAE Kayıt No: 1102202 24

Fraxinus angustifolia Dişbudak Formasyon: Ağaç Ağaç formunda bir bitkidir. Küçük, kahverengi tomurcukları ile hemen tanınır. Yaprakçıkları genellikle dar, dikdörtgenimsi, uzun ve mızrağımsıdır. Kenarları çentikli dişlere sahiptir. Yaprakçıkların alt yüzü ya tüysüzdür, ssp. angustifoia, ya da ana damarın alt kısmı sapa doğru tüylüdür, ssp. oxycarpa (Kafkas Dişbudağı olarak bilinir). Genç ağaçların yaprakçıkları çok daha geniştir. Gövde ince, pürüzlü ve dikine çatlaklı olur, ve zaman içinde yumrulu hale gelir. Güney ve Güney-Doğu Avrupa da akarsu kıyılarında, su basan düzlüklerde ve yaprak döken ormanlar yaşam alanlarıdır. Aile: OLEACEAE Kayıt No: 1102203 Ligustrum vulgare Adi (Alacalı) Kurtbağrı Formasyon: Çit Bitkisi Yaprak döken bir çalıdır. Yaprakları karşılıklı, mızrağımsı şekillidir. Çiçekler beyaz, yoğun şekilde hoş kokulu, sık, dik ve dal uçlarında bulunan kümeler üzerindedir. Meyve parlak siyahtır. Orman kenarları, çitler, dere kenarlarında, özellikle alkali topraklarda yetişen yayılgan türdür. Orta ve Güney Avrupa da geniş dağılım gösterir. Aile: OLEACEAE Kayıt No: 1102204 25

Picea pungens Mavi Ladin Formasyon: Ağaç Çamgillerin önemli türüdür. Mavi-yeşil formları ile gösterişli, dekoratif ağaçtır. İğne yaprakları dört yüzlü, uçları batıcıdır. Tüysüz, sarı-kahverengi sürgünleri ile tipiktir. Erkek kozalaklar turuncu veya kırmızıdır. Dişi kozalaklar mat görünümlüdür. Anavatanı Kuzey Amerika dır. Gösterişli mavi-yeşil sürgünlerinden dolayı park ve bahçelerde kullanılır. Mavi ladinler arasında bulunan sık dallı örnek türün ender görülen formlarıdır. Aile: PINACEAEA Kayıt No: 1102301 Pinus nigra Kara Çam Formasyon: Ağaç Orta ve Güney Avrupa da yaygın şekilde dağılım gösteren dağ ağacıdır. Koyu renkli, siyahımsı-kahverengi üst ana dalları, sarımsı kahverengi-turuncu renkteki sürgünleri, kalın iğneleri; yumurta şekilli ve ucuna doğru birden daralan sivri uçlu tomurcukları ile tanınır. Kozalaklar açıldığında, asimetrik yapılı, kahverengi-turuncu renktedir. Değişik coğrafyalarda yetişen bir çok alt türü vardır. Balkanlar, Karpatlar, Kırım ve Anadolu da doğal yayılış gösterir. Kara Çamlar önemli kereste ağaçlarıdır. Açık alanlara rüzgar kırıcı olarak ve yaygın şekilde park ve bahçelere dikilir. Aile: PINACEAEA Kayıt No: 1102302 26

Pinus pinaster Sahil Çamı Formasyon: Ağaç İğne yaprakları koyu yeşil, sert ve dikensi uçludur. Sürgünleri açık kahverengi ve tüysüzdür. Yaşlandıkça kızılımsı-kahverengi olur. Tomurcukları reçinesizdir. Erkek kozalakları çok sayıda, kümeler halinde ve kısa ömürlüdür. Genç döneminde piramidal, yaşlılığında dağınık tepelidir. Batı Akdeniz ve Güney Atlantik sahillerinin önemli doğal ağacıdır. Aile: PINACEAEA Kayıt No: 1102303 Pinus radiata Monteri Çamı Formasyon: Ağaç Gövde kabuğu koyu kahverengi, derin çatlaklıdır. Geniş, düzensiz, yoğun, yuvarlak tepesi vardır. Kozalakları iridir. Genellikle kümeler halinde ve son derece asimetriktir. Dalların üzerinde uzun süre düşmeden kalır. Doğal yayılımını California nın Monterey Yarımadası nda yapar. Batı Avrupa da deniz kıyılarına gölge ağacı olarak dikilir. Rüzgara oldukça dayanıklıdır. Aile: PINACEAEA Kayıt No: 1102304 27

Platanus orientalis Doğu Çınarı Formasyon: Ağaç Uzun omurlu ulu-anıt agaçlardır. Yapraklari 5-7 lobludur. Meyveleri küre biçimli, uzun bir sap uzerinde yer alir. Bileşik meyvelerin durumu Doğu Çınarı'nin özelliğidir. Güneydoğu Avrupa'dan Himalayalar'a kadar çok geniş alana yayılır. Ülkemizde doğal yetisen tek çınar türüdür. Mitolojide, dallarının uzun ve yaygın olması nedeniyle cömertliğin, sağlam karakterin ve yüksek ahlaki değerlerin simgesi olarak kabul edilir. Kayalık vadilerde, özellikle su kenarları yaşam alanıdır. Güney ve Güney-Doğu Avrupa da köylere dikilmiş ve buralarda çok büyük boylara ulaşmıştır. Bireylerinin gölgeli altları halkın buluşma yeri haline gelmiştir. Aile: PLATANACEAE Kayıt No: 1102401 28 Clematis vitalba Dede Sakalı Formasyon: Odunsu Tırmanıcı Odunsu tırmanıcı bitkidir. Ağaç ve çalılar arasında büyür. Çiçekleri yeşilimsi beyazdır, dal uçlarında kümeler halinde bulunur. Bir süre sonra çiçek kümelerinin yerini gümüşi kuştüyü görünümlü kümeler alır ve genellikle bir sonraki bahara kadar bitkinin üzerinde göze batacak şekilde kalır. Gövde kabukları olukludur, şeritler halinde dökülür. Aile: RANUNCULACEAE Kayıt No: 1102501

Cydonia oblonga Ayva Formasyon: Ağaç Asya kökenli çalı ya da küçük bir ağaçtır. Avrupa da yaygın şekilde yetiştirilmiş, güneyde yer yer doğallaşmıştır. Zamanla yaprakların üst yüzü koyu yeşildir. Alt yüzü beyaz yünsü tüylerle kaplıdır. Aile: ROSACEAE Kayıt No: 1102601 Laurocerasus officinalis Karayemiş Formasyon: Ağaç Büyük, parlak, herdemyeşil yapraklıdır. Güney-Doğu Avrupa nın doğal bitkisidir. Gövde kabuğu kahverengi-gridir. Sürgünleri, yaprak sapları ve tomurcukları yeşildir. Çiçek kümeleri diktir. Aile: ROSACEAE Kayıt No: 1102602 29

Rosa canina Kuş Burnu Formasyon: Çalı Çalı şeklinde, dalları ve gövdesi dikenli, beyaz ve pembe çiçekli yıllık bitkidir. Yaprakları elips şekillidir.meyvelerinin iç kısmı yoğun tüylü ve kılçıklıdır. Buna yakın başka bir tür R.rugosa meyvesi kılçıksız olması nedeniyle tercih sebebidir. Meyveler toplu salkım şeklinde olduğundan toplanmaları R.canina ya göre daha kolaydır. Kışın yaprağını döke Aile: ROSACEAE Kayıt No: 1102603 Crataegus monogyna Geyik Dikeni Formasyon: Ağaç-Çalı Avrupa alıçlarının en yaygınıdır. Çok dikenli bir çalı ya da ağaç formundadır. Genelde orman kenarlarında bulunur. Çayırlık yamaçlarda koloniler oluşturur. Arazi veya yol kenarı çiti olarak yaygın şekilde kullanılır. Yaprakları küt ya da sivri olabilen loblara sahiptir. Sürgünler kırmızımsı-kahverengidir. Çiçek kümeleri keskin kokuludur. Meyve tek çekirdeklidir ve açık kırmızıdan morumsu kırmızıya kadar değişik renklerde olabilir. Gövde kabuğu pul pul parçalanır. Odunu ağır ve yoğundur. Aile: ROSACEAE Kayıt No: 1102604 30

Rubus canescens Böğürtlen Formasyon: Çalı Çok yıllık olup, dikenli sürünücü gövdeleri ile kolaylıkla yayılır. Bileşik yapraklarının altında keçemsi tüyler bulunmaktadır. Beyazımsı-pembe çiçekleri vardır. Salkım şeklinde sonbaharda olgunlaşan mor renkli bileşik meyveleri lezzetlidir. Aile: ROSACEAE Kayıt No: 1102605 Eriobotrya japonica Yeni Dünya Formasyon: Ağaç Herdemyeşil bir ağaçtır. Yaprakları büyük, koyu yeşildir ve defneye (Laurus nobilis) benzer. Genellikle meyvesi için ya da süs ağacı olarak yetiştirilir. Yaprakları sert, derimsi, belirgin şekilde damarlıdır. Alt yüzü grimsi renkte keçemsi tüylerle kaplıdır. Sürgünler hep tüylü kalır. Çiçekleri beyaz, hoş kokuludur. Yoğun kahverengi tüyler arasında kümeler halinde bulunur. Meyvesi altın sarısı, eliptik ya da armut şekilli, tatlıdır ve yenebilir. Anavatanı Çin dir. Aile: ROSACEAE Kayıt No: 1102606 31

Osyris alba Süpürge Çalısı Formasyon: Çalı Dilsi yapraklı, iki eşeyli çalımsı bir parazittir. Çiçek örtüsü 3 parçalıdır. Meyve küçük kırmızı üzümsü biçimlidir. Ülkemizde yaşayan tek Osyris türüdür. Aile: SANTALANACEAE Kayıt No: 1102701 Buddleia davidii Kelebek Çalısı Formasyon: Çalı Güzel görünümlü ve devamlı yeşil kalabilen çalı formunda bitkidir. İnce yaprakları zeytin yeşili renktedir. Güneşli ortamları ve sert zeminleri tercih eder. Gösterişli ve kokulu çiçekleri bitkiyi albenili yapar. Çiçeğinin kokusu ve polenleri özellikle bir kelebek cinsi olan Venessa yı, arıları ve arıkuşlarını kendisine çeker. Kışın yaprağını döker Aile: SCROPHULARIACEACEAE Kayıt No: 1102801 32

Celtis australis Adi Çitlembik Formasyon: Ağaç Yaprakları küçük, yumurta şekilli ile mızrağımsı şekillidir. Yaprak kenarları sivri dişli, dip kısmı asimetrik şekilde yuvarlak veya kalp şekillidir. Üst yüzü çok pürüzlü, alt yüzü yumuşak tüylüdür., Meyvesi kahverengimsi-siyahtır. Etli, tatlı ve yenilebilir. Akdeniz ve Güney Avrupa çalılıklarının doğal ağacıdır. Genellikle süs bitkisi ve gölgesi için dikilir. Aile: ULMACEAE Kayıt No: 1102901 33

34

36

Ciconia ciconia Leylek Uzun beyaz boyunları ve gövdeleri, siyah kanat telekleri, kırmızı gaga ve bacaklarıyla kolayca tanınır. Genç olanın gagası daha kısa ve siyahımsıdır. Sessiz kuştur. Ancak kur sırasında gaga takırtıları şeklinde sesi ile dikkati çeker.göçlerini yaz sonu- sonbahar başında İstanbul üzerinde görmek mümkündür. Kışı Afrika'da geçirirler. Aile: CICONIIDAE Kayıt No: 1200401 Tachybaptus ruficollis Küçük Batağan Türkiye'de görülen en küçük batağandır.uzaktan ördeğe benzeyen zarif yapılı bir kuş türü olup, küçük yapılı vücudu, gaga dibindeki sarı leke, yuvarlağa yakın kafa yapısı ve kestane rengi yanağı ile tanımlanabilir. Hızla kanat çırparak uçar ve uçarken kanatlarındaki beyazlık görülmez. Küçük gruplar halinde yaşar. Aile: PODICIPEDIDAE Kayıt No: 1201902 37

Podiceps cristatus Bahri Üreme giysisinde siyah tepesinin iki yanında kaldırılabilen kulak tüyleri ve kızıl boyunluğuyla hemen tanınır. Bu süs tüyleri kur sırasında hemen kabartılır. Küçük göl ve havuzlarda, Kışın nehirlerde ve nehirlerin denize döküldükleri bölgeler yaşam alanlarıdır. Dalıcı kuşlardır. Yüzerken boynunu çoğunlukla dik tutar. Aile: PODICIPEDIDAE Kayıt No: 1201901 Phalacrocorax carbo Karabatak Türkiye'deki en büyük ve en koyu renkli deniz kuşudur.göl deniz ve nehir kenarlarında yaşar. Sivri kayalar ve ağaç üzerinde yuvalanır. Yerli ve göçücü özellikleri de vardır. Erginleri, kanat ve omuz bölgeleri hariç siyah metalik renklidir. Koloniler halinde yaşar. Sürüler halinde uçar. Dalarak ve balık avlayarak beslenir. Uçarken boynunu öne doğru eğri bir şekilde uzatır ve sürekli kanat çırpar. Aile: PHALACROCORAX Kayıt No: 1201701 38

Fulica atra Sakarmeke Sakarmeke, siyah gövdesi, beyaz alnı ve gagası ile kolayca tanımlanabilen bir sukuşudur. Daha tıknaz ve yuvarlak hatlı olması nedeniyle ördeklerden ayrılır. Bacakları yeşilimsidir. Parmaklarında perde yerine geniş loblar bulunur.sudan havalanırken uzun süre su üstünde koşar. Kıyıları bitkiler ve sazlıkla kaplı tatlı su göllerinde ürer. Kışın büyük sürüler oluşturur. Sığ sulak alanlar, lagünler ve deniz kıyıları yaşam alanlarıdır. Ülkemizin yerli kuşlardır. Aile: RALLIDAE Kayıt No: 1202101 Gallinula chloropus Sutavuğu Tatlı su kenarlarında ve sazlıklarda yaşar. Sutavuğu görünüşte sakarmekeyi andırır. Erkeğin siyah tüyleri, kırmızı alın ve gagası tanımı kolaylaştırır. Yüzerken bir tavuk gibi başını ileri geri oynatır. Sudan fazla uzaklaşmaz. Ara sıra sulu çayırlık alanlarda beslendiği görülür. Aile: RALLIDAE Kayıt No: 1202102 39

Larus cachinnans Gümüş Martı Gümüş martı, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında en bol bulunan martısıdır. Gagası parlak sarıdır. Gaga ucunda koyu kırmızı leke bulunur. Gözü açık sarı, göz içi halkası alev kırmızısıdır. Bacakları sarıdır. Kanat ucunda siyah üzerine beyaz benekler bulunur. Ergin hale gelmeleri 4-5 yılı bulur. Kayalık adalar, lagünler ve şehirlerde yuva yapar. Sıkça şehirdeki çöplüklere gelip besin arar. Aile: LARIIDAE Kayıt No: 1201101 Larus ridibundus Karabaş Martı Karabaş martı, Türkiye'deki en yaygın küçük boylu martıdır. Kışın deniz kıyısı ve lagünlerde bolca bulunur. Yaz aylarında bataklıklar, sazlıklar ve göllerde ürer. Açık denizlerde bulunmaz. Üreme durumundaki fertlerde erişkinin başı kahverengi ensesi beyazdır. Kış mevsiminde ise bu başlık gözün gerisinde koyu bir beneğe dönüşür. Gagası ve bacakları kırmızıdır. Sesi keskin ve kargamsıdır. Aile: LARIIDAE Kayıt No: 1201102 40

Accipiter nisus Atmaca Orta ve Güney Anadolu da kışın, diğer bölgelerde ise bütün yıl boyunca bulunur. Kışları bahçe ve parklarda görülür. Genelde çam ormanlarının bulunduğu yerler yaşam alanlarıdır. Koyu gri renkli kuyruk üzerinde dört tane koyu enine bant bulunur. Karın beyaz üzerine koyu kahve çizgilidir. Gagası, kaidesi sarımsı kemik grisi renkte ucu siyahtır. Ayakları limon sarısı, gözdeki iris portakal sarısı ya da portakal kırmızısıdır. Göçmen kuşlarıdır. Aile: ACCIPITRIDAE Kayıt No: 1200101 Buteo buteo Şahin Sırtı kahve ve kırmızı alacalı, alın ve ense beyaz beneklidir. Kuyruk kahverengi ve enine açık kahverengi bantlıdır. Vücudun alt kısmı sarımsı beyaz benekli, genelde giysisi koyu kahveden beyaza kadar çok değişik renkte olabilir. Konduğunda, koyu renkli başı ile boynu ve göğsündeki açık renkli kolyesi ile kolaylıkla tanınır. Gaga siyah kemik renginde, kaide kısmı açık renklidir. Ayaklar sarı, pençeler kemik renginde, İris değişken renklidir. Uçarken bir anda havada asılı kalabilir. Ormanlar, ağaçlıklar ve ağaçlarla çevrili tarım arazileri yaşam alanlarıdır. Fare, köstebek gibi kemiriciler, kuşlar ve balıklar ile beslenir. Aile: ACCIPITRIDAE Kayıt No: 1200102 41

Falco columbarius Boz Doğan Trakya dahil Anadolu nun her tarafında kışlar. En küçük boylu yırtıcıdır. Erkeğin üst tarafı ve kuyruğu gri, kanat telekleri koyu renkli, kuyruk ucu siyahtır. Uçuşta kalın yapılı ve tıknazdır. Kuyruğu kısadır. Erkek atmacadan sivri kanatları ve kısa kuyruğu ile ayrılır. Çok hızlı alçaktan ve düz bir hatta uçar. Kışın açık arazide ve sulak alanların çevresinde bulunur. Gaga, mavimsi kemik renginde, ucu siyah, alt gaganın kaidesi sarıdır. Ayakları, sarı, iris ceviz kahverengisidir. Göçmen kuşlardır. Orta ve güney Avrupa ile kuzey Afrika da kışlar. Aile: FALCONIDAE Kayıt No: 1200801 Falco tinnunculus Kerkenez Atmacayla birlikte en yaygın küçük gündüz yırtıcısıdır. Kanatları uzundur. Sivri kuyruğu dikkat çekicidir. Erkeğinin başı ve kuyruğu mavi-gri, sırtı kestane kızılı üzerine koyu beneklidir. Dişisi ve genci kızıl renkli giysisi ile diğer doğan tipi yırtıcılardan kolaylıkla ayrılır. Gagası yeşilimsi sarı renkli, ayakları krem sarısı, iris koyu kahverengidir. Ağaçlı açık arazilerde dağlarda ve şehirlerde bulunur. Havada asılı kalarak aniden süzülerek avlanır. Tüm Anadolu'da yaygındır. Böcek, kurbağa, kertenkele ve küçük kemiriciler ve balıklar ile beslenir. Yerli, gezici ve göçmen kuşlardır. Aile: FALCONIDAE Kayıt No: 1200802 42

Columbia livia Kaya Güvercini Bütün Anadolu ve Trakya da bilinen yaygın bir kuştur. Genelde sahil bölgelerinde çok daha fazla görülür. Boyun kısmının üstü yeşilimsi, altı mavimsidir. Kanat üzerinde enine iki siyah bant bulunur. Gözü kırmızı, göz halkası sarıdır. Şehir güverciniyle karışır. Kuyruk sokumu ve kanat altı beyazdır. Dağlarda ve deniz kıyısındaki kayalık yerlerde yaşar. Şehirde yaşayanları ile yakın benzerliği bulunur. Aile: COLUMBIDAE Kayıt No: 1200501 Psittacula krameri Yeşil Papağan Kafeslerden kaçanlar ya da satış için getirilen sonradan doğaya bırakılan bu kuşlar İstanbul koruluklarını kendilerine mekan edinmiştir. İTÜ Yerleşkesi nde olduğu gibi, Yıldız, Emirgan ve diğer korularda bunlara rastlamak olasıdır. Gagası kırmızı, kuyruğu çok uzundur. Boynun arkasına doğru gittikçe pembeleşen ince bir boyun halkası vardır. Erkeğin boğazı siyah, dişinin ki yeşildir. Hızlı uçar. Kanat çırpışları güçlüdür. Uçuş sırasında çığlık sesi duyulur. Ağaç kovuklarına yuva yapar. Şehir yaşamına alışmışlardır. Özellikle kışları küçük gruplar oluşturur. Aile: PSITTACIDAE Kayıt No: 1202001 43

Athene noctua Kukumav Kuşu Türkiye de her mevsim görülen yerli kuştur. Seyrek ağaçlı tarlalarda, meyve bahçelerinde açık ormanlarda ve kayalık yerlerde görülür. Ağaç kovuklarına yuva yapar. Çoğu baykuşun aksine gündüzleri de aktiftir. Üst tarafı gri-kahverengi üzerine inciye benzeyen beyaz benekli alt tarafı çizgilidir. Gaga sarımsı yeşilimsidir. İris sarı-kükürt sarısıdır. Ayakları soluk sarı, parmaklar gri-kahverengidir. Kuyruğu kısadır. Uçuşu alçaktan ve dalgalıdır. Sesi keskin ve tizdir. Genellikle taş ve toprak yığıntılarına, çitlere ve bacalara tüner. Her türlü arazide bulunabilir. Küçük yerleşimlerde sıkça rastlanılır. Böcekler, küçük memeliler, kuşlar ve sürüngenler avları arasında yer alır. Yerli kuşlardandır. Aile: STRIGIDAE Kayıt No: 1202301 Apus apus Ebabil Ülkemizin hemen her tarafında yazın kuluçkaya yatan göçmen kuşlardır. Genel görünümleri ile kırlangıçlara benzer. Ancak kanatları yarım ay şeklinde ve daha uzundur. Çatallı olan kuyrukları daha kısadır. Vücudun genel rengi kahverengi-siyahtır. Gerdan kısmı açık gridir. Devamlı olarak birbirlerini kovalar. Sürüler oluşturur. Ayaklarının çok küçük ve tutunmaya elverişsiz olduğu için bir yere konamaz. Havada asılı kalarak uyur. Sulak alanlar, yerleşim alanları ve açık arazilerde havada beslenerek yaşar. Aile: APODIDAE Kayıt No: 1200301 44

Apus melba Akkarınlı sağan Bölgede üreyen en büyük ebabildir. Küçük bir doğana benzer. Türkiye de yazın kuluçkaya yatan göçmen kuşur. Klasik görünümü donuk kahverengi giysisi, karın tarafının beyaz olması ve kursak bölgesinde kahverengi bir bandın bulunması ile kolaylıkla tanınır. Deniz kıyılarındaki kayalık yerlerde, şehirlerde çatı kenarları yaşam yerleridir. Tiz sesleri ile dikkati çeker. Böceklerle beslenir. Afrika da kışlar. Aile: APODIDAE Kayıt No: 1200302 Alcedo atthis Yalıçapkını Küçük boylu ve çok renkli bir kuştur. Üst tarafı parlak turkuaz ve mavi, alt tarafı turuncu-kırmızı renktedir. Ayakları kırmızı, gagası siyahtır. Gıdık ve kulak arkasındaki tüyleri beyazdır. Türkiye de her mevsimde görülür. Havada asılı kalarak ya da bir tünekten bakarak balık avlar. Uzaktan duyulabilen tiz sesi vardır. Tatlı su kenarlarında ürer. Lagünler ve deniz kıyısında bulunur. Aile: ALCEDINIDAE Kayıt No: 1200201 45

Dendrocopos syriacus Alaca Ağaçkakan Türkiye de en fazla bulunan ağaçkakandır. Erginlerde tepe genelde siyahtır. Erkeğin alnı kırmızıdır. Yanaklarının ve boynunun yanı devamlı düz beyazdır. Kanatlarında geniş beyazlık bulunur. Kuyruk altı pembemsi kırmızıdır. Siyah uçma tüyleri üzerinde enine beyaz benek dizileri vardır. Gaga kurşun grisi, alt gaga daha açık renklidir. Ayakları gri renkli, iris kiremit kırmızısıdır. Uçuşu dalgalıdır ve kanatlar kapalıdır. İlkbaharda düzenli olarak tak tak sesi çıkartır. Saniyede 8-10 vuruş yapar. Yaprak döken ormanlarda, meyve ve zeytin ağaçlarının bulunduğu bahçelerde bulunur. Aile: PICIDAE Kayıt No: 1201801 Motacilla alba Akkuyruksallayan Türkiye nin her tarafında görülen yerli kuşlardandır. Siyah-beyaz rengi ve uzun kuyruğu ile dikkati çeker. Siyah başı, siyah göğsü ve gri sırtı ile tipiktir. At nalı şeklinde siyah kursak bandı bulunur. Kuyruk siyah, kuyruk dış telekleri beyazdır. Küçük yerleşimlerin çevresi, su kenarları, açık araziler yaşam alanlarıdır. Böcekler ile beslenir. Aile: MOTACILLIDAE Kayıt No: 1201201 46

Luscinia megarhynchos Bülbül Türkiye nin her yerinde bulunur ve yazın kuluçkaya yatar. Göçmen kuştur. Gövdesi kızıl kahverengi, kuyruğu kızıl renklidir. Çoğu kez bir çalının içine kaçarken kızıl renkli kuyruğu ile tanınır. Baş ve sırt tarafı hafif kırmızı kahverengi, koyu kahverengi kanat tüylerinin kenarları açık renklidir. Kursak gri-kahverengidir. Gaga ve ayaklar siyahtır. Böcekler ile beslenir. Fundalıklarda, parklarda ve küçük derelerin kenarındaki koruluklar yaşam yerleridir. Aile: MUSCICAPIDAE Kayıt No: 1201301 Erithacus rubecula Kızılgerdan Türkiye nin her tarafında her mevsim görülen yerli kuşlardır. Yüzü ve göğsü kırmızıdır. Karın yanı ve kuyruk altı tüyleri sarıdır. Gaga siyahtır. Böcekler, larvalar ve salyangozlarla beslenir. Oyuk ve duvar deliklerinde yuva yapar. İnce ötüşü bütün yıl duyulabilir. Ormanlarda yuva yapar. Kışın parklar, bahçeler ve çitlerde bulunur. Aile: TURDIDAE Kayıt No: 1202501 47

Turdus iliacus Kızıl Ardıç Türkiye nin her tarafında kışlayan göçmen kuşlardandır. Beyazkrem renkli kaşı ve kızıl böğrü ile kolaylıkla tanınır. Karın beyazımsı gri, yan kesimler kırmızıdır. Kursak ve karın yanlarında boyuna iri siyah benekler bulunur. Uçuş sırasında kızıl renkli kanat altı tüyleri ile tanınır. Gaganın ucu siyah, dip kısmı sarımsı kahverengidir. Solucan, böcek ve salyangoz ile beslenir. İğne yapraklı ormanlar ve tundralar yaşam yerleridir. Aile: TURDIDAE Kayıt No: 1202502 Turdus philomelos Öter Ardıç Trakya ve Anadolu nun kuzey kesimlerinde her mevsim görülen yerli kuşlardır. Başın ve vücudun üst ısmı esmer kahverengidir. Gözden ince bir çizgi geçer. Beyaz olan gerdanının yanlarında küçük siyah benekler bulunur. Gövdede ters kalp şeklindeki benekleri ile dikkati çeker. Sırt kısmı yeşilimsidir. Genç fertlerde sırt kısım açık renklidir. Kısa kuyrukludur. Ötüşü melodik ve gürdür. Yerde zıplayarak ve koşarak yürür. Park ve ormanlarda, şehirlerde, kışın bahçelerde yaşar. Aile: TURDIDAE Kayıt No: 1202504 48

Turdus merula Karatavuk Tüm Türkiye'de yaygın bir ötücüdür. Dişisi ve genci koyu kahvedir, erkeği simsiyah ve parlak sarı-turuncu gagasıyla dikkat çeker. Erkek bireylerin ince sarı bir göz halkası vardır. Çoğu zaman kanatlarını sarkık tutar, konduğunda kuyruğunu diker. Yerde hem zıplar hem koşar. Ormanlar, çalılıklar, meyve bahçeleri, parklar ve bahçelerde bulunur. Aile: TURDIDAE Kayıt No: 1202503 Hippolais pallida Ak Mukallit Sırt tarafı soluk renkli grimsi-kahverengidir. Karın tarafı beyazımsı kahvedir. Kaş çizgisi soluk sarıdır. Kuyruk kenarları grimsi beyazdır. Kapalı ormanlık alanların dışında çalılık ve çitlik arazilerde bulunur. Öterken kuyruğunu kaldırır. Böceklerle beslenir. Aile: SYLVIIDAE Kayıt No: 1202401 49

Sylvia atricapilla Karabaşlı Ötleğen Türkiye'nin ötücü göçmen kuşlarındandır. Erkeğinin başının üst kısmında siyah ya da kızıl kahveye kaçan renkte tepelik bulunur. Boynu kül rengi gridir. Sırtında gri kahverengi tüyler yer alır. Kursak bölgesi gri renklidir. 14 cm. boyundadır. Böcekler ile beslenir. Park ve ormanlarda çitlik yerlerde bulunur. Aile: SYLVIIDAE Kayıt No: 1202404 Sylvia curruca Küçük Akgerdanlı Ötleğen Türkiye'nin her yerinde yazın kuluçkaya yatan göçmen kuşlardır. Başın üstü, ense ve sırt kısım kül rengindedir. Uçma tüylerinin kenarlarında açık renkli şeritler bulunur. Kanatları kahverengidir. Göz ile gaga dibi arası siyahtır. Gerdanı beyazdır. Böcekler, larvalar ve meyveler ile beslenir. Aile: SYLVIIDAE Kayıt No: 1202405 50

Sylvia melanocephala Maskeli Ötleğen Trakya, Marmara ve Ege nin yerli kuşlarıdır. Akdeniz bitki örtüsünün tipik ötücüsüdür. Baş simsiyah, boğaz ve boyun kısımları beyazdır. Gözü ve göz halkası kırmızıdır. Bu erkeğe ait özelliklerdir. Dişi de ise baş grimsi sırt tüyleri kahverengidir. Kuyruğu uzun ve siyahtır. Kuyruk kenarlarında beyaz çizgiler görülür. Genelde bitki örtüsünde saklanır çoğu kez görmek zordur. Böcek ve larvaları ile beslenir. Fundalıklarda, parklarda ve bahçelerde görülür. Sesi ile dikkati çeker. Aile: SYLVIIDAE Kayıt No: 1202406 Phylloscopus collybita Çıvgın Ülkemizin kuzeybatı kesimlerinde kuluçkaya yatan yerli kuşlardır. Üst kesimi soluk yeşil-kahverengi alt tarafı, kursak ve göğüs kısmı gridir. Kaş çizgisi belirgin sarıdır. Ayakları siyahımsı kahvedir. Bir özelliği avlarını uçarken yakalamasıdır. Çalılık arazilerde, bahçelerde, parklarda ve orman kenarlarındaki bodur ağaçlarda yaşar. Sesiyle kolaylıkla ayırt edilir. Aile: SYLVIIDAE Kayıt No: 1202402 51

Regulus regulus Çalıkuşu Ülkemizin büyük bir kısmında görülen, en küçük yerli kuşlardır. Küçük bir top görümündedir. İnce gagası, renkli tepesi ve çift kanat çizgisiyle diğer çıvgınlardan ayrılır. Tepe rengi erkekte turuncu dişide sarıdır. Bunun yan kesimlerinde birer siyah çizgi dikkati çeker. Sırt kısmı gri-yeşildir. Bu lekeler kur sırasında tüylerini kabarttığında belirginleşir. Çam ormanlarında, parklarda ve bahçelerde bulunur. Böcek ve larvalarıyla beslenir. Aile: REGULIDAE Kayıt No: 1202201 Phylloscopus trochilus Söğütbülbülü Ülkemizin her tarafında göç sırasında görülen göçmen kuşlardandır. Sırtı zeytin yeşili, alt tarafı sarıdır. Bacakları pembemsi, kaş çizgisi sarıdır ve çıvgından daha belirgindir. 11 cm. boyundadır. Sinekler, kınkanatlılar, kelebekler, böcek larvaları ve yumurtaları ile beslenir. Küçük bitkilerin bulunduğu alanlarda, ovalarda, dağlarda, söğütlüklerde, ve sulak alanların kenarındaki alanlarda bulunur. Aile: SYLVIIDAE Kayıt No: 1202403 52

Lanius collurio Kızılsırtlı Örümcekkuşu Ülkemizin her bölgesinde yazın kuluçkaya yatan göçmen kuşlardır. Baş ve kuyruk sokumu gri renklidir. Çok renkli bir kuş olarak dikkati çeker. Alnı ve sırtı siyah, gögüs kısmı beyazdır. Kanadın her iki tarafında beyaz lekeler dikkati çeker. Göğüs kısmının yan kesimleri turuncuya yakın renk gösterir. Siyah kuyruğun yan kısımlarında beyaz uzun renkler görülür. Böcekler ve kuş yavruları besinleri arasında yer alır. Gaga rengi siyahtır. Ormanlık alanların kenarlarında, cadde, park ve bahçelerde görülür. Aile: LANIIDAE Kayıt No: 1201001 Corvus corone Avrupa Leş Kargası Bütün Türkiye'de her mevsim görülen yerli kuşlardır. Ekin kargasıyla aynı boydadır. Baş, kursak, kanatlar ve kuyruk tüyleri mavimsi siyahtır. Ense, sırt tarafı ve karnının tümü gri renklidir. Ayaklar ve gaga siyahtır. Çalı çırpıdan oluşan yuvaları ağaçların üst kısımlarına yapar. Ormanlarda, Her çeşit açık arazide, şehirlerin parklık alanlarında yaygın olarak bulunur. Aile: CORVIDAE Kayıt No: 1200601 53

Corvus frugilegus Ekin Kargası Trakya, Marmara ve Doğu Karadeniz de yerli kuşlardır. Diğer bölgelerde ise kışlar.tüm tüyler mavi parlaklık gösteren ya da metalik siyah renklidir. Gaga dibi grimsi beyaz tüylüdür. İnce konik gagalıdır. Ayaklarında paçalık tüyleri belirgindir. Sesi serttir. Dönerek yükselirken görüntüsü bir gündüz yırtıcısını andırır. Bütün mevsimlerde sürüler oluşturur. Ağaçlık alanlar, kavaklarda yuva yapar. Kışın şehirlerde beslenmek için küçük gruplar oluşturur. Solucanlar, böcekler, leşler ve bitkisel artıklar besinleridir. Aile: CORVIDAE Kayıt No: 1200602 Corvus monedula Küçük karga Türkiye nin her tarafında görülen yerli kuştur. Gövdesi siyah ya da siyaha yakın koyu gridir. Ensesi gridir. Karın tarafı sırttan daha açık gridir. Gözler beyazdır. Bu önemli özellikleri ile ayırt edilir. Küçük koloniler oluşturur. Yerde diğer kargalardan hızlı hareket eder. Ceviz, solucan, sümüklü böcek fare, diğer kuş yumurtaları ve yavruları besinleri arasındadır. Gaga siyahtır. Toplu olarak yaşar. Ağaç kovuklarında ve kayalıklarda yuva yapar. Ormanlar, ağaçlık alanlar ve şehirler, parklar besin aradıkları yaşam yerleridir. Aile: CORVIDAE Kayıt No: 1200603 54

Garrulus glandarius Alakarga Türkiye nin her tarafına yayılmıştır. Kanat tüyleri mavi ve beyaz renklidir. Enine siyah çizgili tüyler belirgindir. Maviler üzerinde siyah şeritler göze çarpar. Uçma tüyleri üzerinde geniş beyaz lekeler bulunur. Kuyruk siyah, Kuyruk altı tüyleri beyazdır. Siyah renkli gaganın ucundan başlayarak geriye doğru siyah bir bant dikkati çeker. Meşe palamudu, meyve ve böcekler ile beslenir. Ağaç üzerinde çalı çırpı ile yuva yapar. Dalgalı bir uçuşu vardır, yerde zıplayarak yürür. Her çeşit ormanlık ve ağaçlık alanlarda, bahçelerde bulunur. Yerli kuşlardır. Sonbahar ve kışın büyük sürüler oluşturabilir. Aile: CORVIDAE Kayıt No: 1200604 Pica pica Saksağan Güzel görünümü ve her tarafta bulunuşu ile dikkati çeker. Türkiye de devamlı görülen kuşlardandır. Karın ve omuz tüyleri beyazdır. Diğer kısımlardaki tüyler siyah olup metalik parlaklık gösterir. Metalik koyu yeşil olan kuyruk tüyleri oldukça uzun ve uçları parlak mavidir. Gaga siyahtır. Böcek, kuş yumurtası, leş ve solucanlar ile beslenir. Kısa kanatları ve uzun kuyruğu ile uçuşu dengesizdir. Diğer kargalar gibi zıplayarak yerde yürür. Küçük gruplar oluşturabilir. Ağaçlık yerler ve parklar yaşam yerleridir. Çalı-çırpıdan oluşan yuvası büyük ve üstü kapaklıdır. Bu özelliği ile Karga yuvalarından ayrılır. Karga yuvaları şekil olarak saksağan yuvalarına benzer ancak üstleri açıktır. Aile: CORVIDAE Kayıt No: 1200605 55

Sturnus vulgaris Sığırcık Siyah üstüne sarıya çalan benekleriyle kolayca dikkati çeker. Uçuşta sivri ve üçgen şekilli kanatlarıyla tanınır. Ergin tip siyah renklidir. Üreme tipinde yanar dönerli siyah renk üzerinde açık renkli benekler görülür. Gaga sarı renklidir. Bu üreme sırasındaki bireylere özgüdür. Diğerlerinde kahverengidir. Açık arazilerde, tarım arazilerinde parklarda, bahçelerde sürüler halinde yaşar. Zaman zaman sulak alanları da tercih eder. Sürülerin havadaki hareketleri görülmeye değer. Kışın on binlercesi bir araya toplanıp bulut gibi gözüken büyük gruplar oluşturur. Böcekler ve larvaları ile beslenir. Aile: ORIOLIDAE Kayıt No: 1201401 Passer domesticus Serçe Türkiye nin her tarafında yayılmış yerli kuşlardır. Erkek de kül rengi tepe kısmının yan arkası kahverengi bir kısımla çevrilmiştir. Sırt tarafı kahverengidir. Üzerinde siyah çizgiler bulunur. Kanat üstü tüylerinin uç kısımları beyazdır. Kaş çizgisi, omuz, baş ve kulak bölgesi beyaz renklidir. Çene ve gerdan beyaz dır. Vücut altı siyah beneklidir. Ayakları kahverengidir. Gaga mevsime göre renk değişikliği gösterir. Sonbahar ve kış kahverengi, yaz ve ilkbaharda ise siyahtır. Küçük böcekler, tohumlar ve meyvelerle beslenir. Şehirlerde, parklarda, bahçelerde ve tarlalarda küçük gruplar oluşturarak yaşar. Aile: PASSERIDAE Kayıt No: 1201601 56

Fringilla coelebs İspinoz Ülkemizde tüm mevsimlerde görülen yerli kuşlardandır. Erkeğin tepesi ve ensesi gri-mavidir. Sırtı kestane kızılı, göğsü kirli pembe, kuyruk sokumu yeşildir. Küçük kanat üstü tüyleri beyazdır. Kanatlardaki beyaz lekeler en belirgin özelliğidir. Gagası mavimsi renklidir. Böcekler, tohumlar ve meyvelerle beslenir. Aile: FRINGILLIDAE Kayıt No: 1200901 Parus ater Çam Baştankarası Özellikle Trakya, Marmara ve Ege ile Akdeniz bölgelerinin yerli ötücü kuşudur. Başın üst kısmı, gözün arkasından başlayarak ensenin yan kısımları ve gerdan siyah renkli tüylerle kaplıdır. Yanak ve ense kısmı ise beyazdır. Sırtı kül rengi, kanat tüyleri siyahımsı, uçları beyazdır. Gençlerde başın yanlarında bulunan benek sarıdır. Ayaklar mavimsi siyahtır. Gagası mavi-siyahtır. Tohum ve böcekler ile beslenir. Her çeşit çam ormanı yaşam yeridir. Aile: PARIDAE Kayıt No: 1201501 57

Parus caeruleus Mavi Baştankara Türkiye'nin her bölgesinde bulunan ötücü yerli kuşlardandır. Başın yanları ve alnı beyazdır. Başın üst kısmı ise parlak mavidir. Göz çizgisi ve gerdan siyahtır. Gerdandan ayrılan siyah çizgi bir siyah maske gibi başı çevirir. Maskenin iç kısmı beyazdır. Sırt ve kuyruk sarımsı-mavidir. Ayaklar esmer-mavidir. Böcekler, larvaları ve tohumlarla beslenir. Ağaçlık alanlarda özellikle yaprak döken tiplerin bulunduğu yerlerde, park ve bahçelerde görülür. Aile: PARIDAE Kayıt No: 1201502 Parus lugubris Akyanaklı Baştankara Bütün Türkiye de yayılmış yerli kuşlardandır. Gözden başlayarak başın üst ve ense bölgesi siyahtır. Sırt, kanat üstü ve kuyruk tüyleri gri-esmer-kahverengidir. Başın altı ve gerdan yanlarından başlayarak bütün karın beyazdır. Çene ve gerdan siyahtır. Ayaklar esmer-mavidir. Böcek ve larvalarıyla beslenir. Ormanlık alanlar yaşam yerleridir. Ayrıca yaprak döken ağaçlık alanlarda da bulunur. Aile: PARIDAE Kayıt No: 1201503 58

Parus major Büyük Baştankara Türkiye'nin her bölgesinde görülen ve en iyi bilinen yerli kuşlardandır. Göz hizasından başlayarak başın üstü, ensenin yanları ve gerdan bölgesi siyahtır. Gözün altında üçgen şekilli beyaz açıklık bulunur. Gaganın altından başlayarak kuyruğa kadar uzanan siyah bir şerit belirgin özelliğidir. Kanat üstü ve sırtı esmerimsi mavi ve sarımsı renktedir. Kanat üstü örtü tüylerinin uçları beyazdır. Karın kısmı kirli sarı renklidir. Gaga siyahımsı-mavidir. Böcek ve larvaları ile beslenir. Yaprak döken ormanlarda, ağaçlık park ve bahçeler yaşam alanlarıdır. Aile: PARIDAE Kayıt No: 1201504 Emberiza schoeniclus Bataklık Kirazkuşu Sahil bölgelerde göçmen, Trakya ve Anadolu nun iç kısımlarında yerli kuşlardandır.erkek tipte baş ile göğüs kısmı gri renklidir. Gözün ön kısmı siyahtır. Sırt ve kuyruk kısmı kestane rengi-kahve üzerine siyah çizgilidir. Kahverengi gagası boyuna siyah çizgilidir. Böcek larvaları ve tohumlar ile beslenir. Sulak ve bataklık yerlerde, göl kenarlarında ıslak çayırlarda ve sazlıklarda bulunur. Aile: EMBERIZIDAE Kayıt No: 1200701 59

Kuş Gözlem Topluğu kampus içersinde 83 adet kuş türü saptamıştır. Rehberde sadece 46 türün künyesi hazırlanmıştır. Tam liste aşağıdadır. 60 Leylek Alaca Balıkçıl Gri balıkçıl Küçük akbalıkçıl Karabatak Küçük batağan Bahri Sakarmeke Sutavuğu Su kılavuzu Yeşilbaş Ördek Akdeniz martısı Gümüş martı Karabaş martı Karasırtlı martı Küçük gümüş martı Çulluk Dere düdükçünü Atmaca Bozdoğan Kerkenez Küçük Orman Kartalı Şahin Güvercin Tahtalı Kumru Küçük kumru Guguk Yeşil papağan Florya Kukumav Çobanaldatan Ebabil Ak karınlı sağan Kırlangıç Yalıçapkını İbibik Alaca ağaçkakan Akkuyruksallayan Dağ kuyruksallayanı Sarı kuyruksallayan Latince adı: Ciconia ciconia Ardeola ralloides Ardea cinerea Egretta garzetta Phalacrocorax carbo Tachybaptus ruficollis Podiceps cristatus Fulica atra Gallinula chloropus Rallus aquaticus Anas plathyrnchos Larus melanocephalus Larus cachinnans Larus ridibundus Larus fuscus Larus canus Scolopax rusticola Actitis hypoleucos Accipiter nisus Falco columbarius Falco tinnunculus Aquila pomarina Buteo buteo Columbia livia Columba palumbus Streptopelia decaocto Streptopelia senegalensis Cuculus canorus Psittacula krameri Carduelis chloris Athene noctua Caprimulgus europeus Apus apus Apus melba Delichon urbica Alcedo atthis Upupa epops Dendrocopos syriacus Motacilla alba Motacilla cinerea Motacilla flava

Bülbül Dağ bülbülü Çitkuşu Kızılgerdan Kızıl ardıç Öter ardıç Tarla ardıcı Karatavuk Ak mukallit Boz kuyrukkakan Kara kızılkuyruk Kızılkuyruk Akgerdanlı ötleğen Karabaşlı ötleğen Maskeli ötleğen Küçük akgerdanlı ötleğen Kır incirkuşu Benekli sinekkapan Karabaşlı iskete Küçük iskete Çıvgın Çalıkuşu Söğütbülbülü Kızılbaşlı örümcekkuşu Kızılsırtlı örümcekkuşu Alakarga Ekin kargası Küçük karga Leş kargası Kuzgun Saksağan Sığırcık Serçe İspinoz Saka Akyanaklı baştankara Büyük baştankara Çam baştankarası Mavi baştankara Uzunkuyruklu baştankara Bataklık kirazkuşu Karabaşlı Kirazkuşu Luscinia megarhynchos Prunella modularis Trglodytes troglodytes Erithacus rubecula Turdus iliacus Turdus philomelos Turdus pilaris Turdus merula Hippolais pallida Oenanthe isabellina Phoenicurus ochruros Phoenicurus phoenicurus Sylvia communis Sylvia atricapilla Sylvia melanocephala Sylvia curruca Anthus campestris Muscicapa striata Carduelis spinus Serinus serinus Phylloscopus collybita Regulus regulus Phylloscopus trochilus Lanius senator Lanius collurio Garrulus glandarius Corvus frugilegus Corvus monedula Corvus corone Corvus corax Pica pica Sturnus vulgaris Passer domesticus Fringilla coelebs Carduelis carduelis Parus lugubris Parus major Parus ater Parus caeruleus Aegithalos caudatus Emberiza schoeniclus Emberiza melanocephala 61

62

64

Takım KELEBEKLER BÖCEKLER Kelebek takımı diğer böcek takımlarından kanatlarının pullu olması nedeniyle kolaylıkla ayrılır. Bu sınıf içinde ayakları ve kanatları pullarla nadiren de tüylerle örtülü taksonları olan tek gruptur. Ağız yapıları kural olarak emici tiptir. Üremelerinde yumurta, tırtıl ya da larva, pup ve ergin fert safhaları görülür. Bunlarla ilgili süreler değişkenlik gösterir. Larvalar çiğneyici erginler ise emici ağza sahiptir. Çoğu grupta çevreye uyum mükemmel gelişmiştir. Özellikle kanatlardaki renk ve desenleri bunu sağlamaktadır. Ağaç kabukları, likenler ve yosunlar ile kolaylıkla uyum sağlayabilirler. Kelebekler jeoloji tarihinde Mesozoyik zamanın sonlarına doğru ortaya çıkan çiçekli bitkilerle birlikte çeşitlenmiştir. Tanımlanmış 150.000 türü ile kınkanatlılardan sonra böcekler sınıfının en zengin cins ve türe sahip takımıdır.gözlemlerde gündüz kelebeklerinden Papilinoidea, Pieridae, Satyridae, Nymphalidae, Lycaenidae ve gece kelebeklerinden Sphingidae ailesi ne ait türler saptanmıştır. Aile: PAPILINOIDAE Türkçe aile adı: Kırlangıç Kelebekleri : Genellikle büyüktür. Ülkemizde zengin ve güzel görünümlü türleri olan kelebeklerdir. Canlı renkleri ile dikkati çeker. Bilimsel tür adı:: Papilio machaon Kayıt No: 13010101 Bilimsel tür adı: Iphiclides podalirius Kayıt No: 13010102 65

Aile: PIERIDAE Türkçe aile adı: Lahana Kelebekleri : Son derece geniş coğrafyaya yayılmıştır. Kutuplarda, dağların yüksek yerlerinde bu ailenin fertlerine rastlanılır. Güneşi ve çiçekleri çok sevmelerine rağmen soğuk iklimlerde bulunmaları şaşırtıcıdır. Türlerin çoğu sarı, beyaz, mavi, kırmızı ve siyahın değişik tonlarında renklidir. Çoğu ormansız alanlarda görülür. Özellikle güneş ışığının yoğun olduğu saatlerde toprağa yakın olarak uçar. Su içmeyi çok severler.bu nedenle kampus deki gölet civarında oldukça çeşitli cins ve türleri ile diğerlerine göre daha çok sayıda görülür. Bilimsel tür adı:: Aporia crataegi Kayıt No: 13010201 Bilimsel tür adı:: Pieris napi Kayıt No: 13010202 Bilimsel tür adı:: Leptidea morsei Kayıt No: 13010203 66

Bilimsel tür adı:: Leptidea sinapis Kayıt No: 13010204 Bilimsel tür adı:: Colias coreceus Kayıt No: 13010205 Bilimsel tür adı:: Pontia daplidice Kayıt No: 13010206 67