EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PĠLOT PROJELERĠ VE SAĞLANAN KAZANIMLAR Program Faaliyetleri ve Kazanımların Paylaşımı Çalıştayı Emrah Alkaya Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Çevre Projeleri Grubu 08 Haziran 2011 Adana Ticaret Odası
Kullanılan Yöntemler ve Araçlar Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) Birim ürün başına tüketim(su, enerji vb.) Birim hammadde başına tüketim (su, enerji vb.) Kıyaslama (Benchmarking ) Uluslar arası literatür ve uygulamalar En iyi teknikler/teknolojiler (BATs) Hammadde Maliyet Analizi Malzeme Akış Analizi Su Kütle Dengesi Proses bazlı su tüketim verileri Atıksu üretim değerleri
Proje Uygulamaları Gıda ve İçecek Sektörü Adana - PAKYÜREK Tarım San. ve Tic. A.Ş. Kayseri - GÜLSAN Gıda San. ve Tic. A.Ş. (MEYSU) Metal İşleme ve Makine Sektörü Niğde - DİTAŞ Doğan Yedek Parça İma. ve Tek. A.Ş. Ankara - BOSAN Boyama Ltd. Şti. Kimya Sektörü Adana - ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş Tekstil Sektörü Bursa - ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti
PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Firma Bilgisi Sektör: Gıda Sektörü - Marine, füme ve dondurulmuş deniz ürünleri üretimi ġehir: Adana KuruluĢ yılı: 1960 ÇalıĢan sayısı: 120 Proje öncesi yıllık su tüketimi: 75.000 m 3
PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Proje Öncesinde Durum Hamsi Çözdürme Tesise donmuş olarak kasalar halinde gelen hamsiler su yardımıyla çözdürülüyor. Yıllık su tüketim: 22.000 m 3 Hamsi Temizleme (Ayıklama) Çözdürülmüş hamsiler işçiler tarafından el ile temizleniyor. Temizlenme aşamasında sürekli olarak su akışından faydalanılıyordu. Yıllık su tüketimi: 36.000 m 3
PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) - Kıyaslama Proje Öncesi Su Tüketimi (m 3 /ton Hamsi) Referans Değerler 1, 2 Hamsi Çözdürme 28,4 1-12 Hamsi Temizleme (Ayıklama) 46,5 1-11 [1] Cleaner Production Assessment in Fish Processing (2000) COWI Consulting Engineers and Planners AS for UNEP and Danish Environmental Protection Agency [2] IPPC Reference Document on Best Available Techniques in the Food, Drink and Milk Industries (2006)_European Commision
PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Gerçekleştirilen Uygulamalar Uygulama: Hamsi Çözdürme ve Temizleme Sularının Geri Kazanımı Yöntem: Yeni bir çözdürme sistemi tasarımı (Duşlama) Filtrasyon + Çöktürme + Ozonlama (Arıtılmış suyun yeniden kullanımı) Proje Bütçesi: 26.900 $ UNIDO Katkısı 50.000 $ Firma Katkısı
PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Proses Hamsi Temizleme (Ayıklama) Proje Öncesi Su Tüketimi Mevcut Su Tüketimi Sağlanan Tasarruf m 3 / ton hamsi m 3 / ton hamsi % 46,5 16,4 64,7 Hamsi Çözdürme 28,4 15,4 45,8 İlgili Prosesler Toplamı 74,9 31,8 57,5 Toplam Su Tasarrufu: 33.400 m 3 /yıl Uygulamalar sonucu ürün kalitesi de artmıştır.
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Firma Bilgisi Sektör: İçecek Sektörü - Meyve suyu ve süt ürünleri üretimi ġehir: Kayseri KuruluĢ yılı: 1970 ÇalıĢan sayısı: 100-130 Proje öncesi yıllık su tüketimi: 851.500 m 3
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Proje Öncesinde Durum Meyve Konsantresi Üretimi Tesise gelen meyveler yıkandıktan ve ön işlemden geçirildikten sonra pastörize edilerek konsantre haline dönüştürülüyor. Konsantre üretimi aşamasında yer altı suyu soğutma amaçlı kullanılıyor (Once-through Cooling). Yıllık soğutma suyu tüketimi: 346.000 m 3 Meyve Suyu Üretimi Meyve konsantresi su ve diğer katkı maddeleri ile birleştirilerek meyve suyuna dönüştürülüyor. Meyve suyu üretimi aşamasında yer altı suyu soğutma amaçlı kullanılıyor (Once-through Cooling). Yıllık soğutma suyu tüketimi: 173.000 m 3
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) - Kıyaslama Referans Değerler Su Tüketimi (m 3 / m 3 içecek) Binnie, 1987b (cited in Gumbo et. al., 2003) 2.3 Gumbo et. al., 2003 3.5 Hsine et. al., 2005 2.5 3.5 Environment Report, 2006 1.5 IFC, 2007 6.5 ETBPP, 2009 2.3 6.1 Firma Değerleri (Proje Öncesi) 23,6
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) - Kıyaslama ĠĢlem Firma (%) Sektör Ortalaması (%) Ürün içerisinde 9,3 23 60 Yıkama / Temizleme 9,8 7 55 Proses İşlemleri (Kazan besi suyu, pastörizasyon etc.) 1,6 11 17 Soğutma 61,0 1 5 Diğer 18,3 1 5 1, 2, 3 [1] Waste Not, Want Not: The Potential for Urban Water Conservation in California, Appendix F, Details of Industrial Water Use and Potential Savings, by Sector, Pacific Institute for Studies in Development, Environment, and Security, 2003. [1] Eco-efficiency Toolkit for the Queensland Food Processing Industry, The UNEP Working Group for Cleaner Production in the Food Industry, Australian Industry Group, 2004. [1] Water use in the soft drinks industry, Environmental Technology Best Practice Programme, (ETBPP) EG 126 Guide, 2009.
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Gerçekleştirilen Uygulamalar Uygulama: Meyve konsantresi ve meyve suyu üretim hattında soğutma suyu geri kazanımı Yöntem: İki ayrı soğutma kulesi ve pompalama sistemi ile soğutma sularının sistemde yeniden kullanılması Proje Bütçesi: 28.600 $ UNIDO Katkısı 28.300 $ Firma Katkısı
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Sağlanan Kazanımlar Proses Meyve konsantresi üretimi Soğutma Hattı Meyve suyu üretimi Soğutma Hattı Proje Öncesi Su Tüketimi (m 3 /yıl) Mevcut Su Tüketimi (m 3 /yıl) Tasarruf miktarı (%) 346.000 18.000 94,8 173.000 28.000 84,0 Toplam Soğutma Prosesleri 519.000 46.000 91,2 Firma Toplam Su Tüketimi 851.500 378.500 55,6 Yıllık su kazancı: 473.000 m 3 OSB ye gönderilen atık su miktarı azalmıştır.
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) - Kıyaslama Referans Değerler Su Tüketimi (m 3 / m 3 içecek) Binnie, 1987b (cited in Gumbo et. al., 2003) 2.3 Gumbo et. al., 2003 3.5 Hsine et. al., 2005 2.5 3.5 Environment Report, 2006 1.5 IFC, 2007 6.5 ETBPP, 2009 2.3 6.1 Proje Öncesi 23,6 Proje Sonrası 10,6
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) - Kıyaslama ĠĢlem Proje Öncesi (%) Proje Sonrası (%) Sektör Ortalaması (%) Ürün içerisinde 9,3 20,9 23 60 Yıkama / Temizleme 9,8 22,1 7 55 Proses İşlemleri (Kazan besi suyu, pastörizasyon etc.) 1,6 3,7 11 17 Soğutma 61,0 12,1 1 5 Diğer 18,3 41,2 1 5 1, 2, 3 [1] Waste Not, Want Not: The Potential for Urban Water Conservation in California, Appendix F, Details of Industrial Water Use and Potential Savings, by Sector, Pacific Institute for Studies in Development, Environment, and Security, 2003. [1] Eco-efficiency Toolkit for the Queensland Food Processing Industry, The UNEP Working Group for Cleaner Production in the Food Industry, Australian Industry Group, 2004. [1] Water use in the soft drinks industry, Environmental Technology Best Practice Programme, (ETBPP) EG 126 Guide, 2009.
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Firma Bilgisi Sektör: Metal İşleme Sektörü - Otomotiv ana sanayi ve yedek parça üretimi ġehir: Niğde KuruluĢ yılı: 1972 ÇalıĢan sayısı: 345 Proje öncesi yıllık su tüketimi: 64.500 m 3 (proses) 80.000 m 3 (sulama)
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Proje Öncesi Durum Isıl ĠĢlem Bölümü Üretilen malzemelere ısıl işlemin uygulandığı bölümde soğutma suyu sürekli olarak kanala deşarj ediliyordu. Yıllık soğutma suyu tüketimi: 25.000 m 3 Fosfatlama Bölümü Kesikli (ard arda) tankların bulunduğu bölümde kimyasal işlem yanı sıra sıcak+soğuk durulama gerçekleştiriliyor Yıllık su tüketimi: 3.700 m 3
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Su Kütle Denkliği
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Gerçekleştirilen Uygulamalar Uygulama Isıl işlem soğutma suyunun proseste yeniden kullanımı, fosfatlama bölümünde iyileştirmeler Yöntem: Soğutma suyunun pompalarla ana tanka gönderilmesi Fosfatlama bölümünde yönetsel önlemlerin alınması, reaksiyon ve durulama tanklarında ters akım prensibinin uygulanması Proje Bütçesi: 25.000 $ UNIDO Katkısı 5.200 $ Firma Katkısı
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Gerçekleştirilen Uygulamalar Isıl ĠĢlem Bölümü Isıl işlemde yalnızca bir defa kullanılarak kanala deşarj edilen soğutma suyunun fabrika su besleme tankına gönderilmesi. Buradan elde edilen suyun fabrikanın diğer proseslerinde (Boyama, vulkanizasyon, fosfatlama vd.) tekrar kullanılması
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Gerçekleştirilen Uygulamalar Fosfatlama Bölümü Durulama sürelerinin uzatılması. Asılı kalma (süzülme) sürelerinin uzatılması. Tanklardaki bekletme sürelerinin uzatılması. Durulama tanklarının ortalarından iki bölüm şeklinde ayrılması. Durulama tanklarında ters yıkama prensibinin uygulanması. Eğimli plakalar kullanarak süzülen suların (yağlama, durulama, pas alma vb.) tekrar tankların içerisine akmasının sağlanması. Tamburların süzülürken hafifçe sallanması ve çevrilmesi ile kayıpların azaltılması.
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Su Tüketimi Proses Proje Öncesi (m 3 /yıl) Proje Sonrası (m 3 /yıl) Tasarruf (m 3 /yıl) Tasarruf (%) Isıl İşlem Bölümü 20.200-20.200 % 100 Fosfatlama Bölümü 3.717 767 2.950 % 79 Firmanın Su Tüketimi 64.500 41.350 23.150 % 36 Kimyasal Tüketimi Fosfatlama Bölümü 5.716 kg 4.037 kg 1.679 kg % 29 Yer altı suyu pompalama maliyeti azalmıştır. Atıksu arıtma maliyetleri azalmıştır.
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Birim Ürün BaĢına SuTüketimi Proses Proje Öncesi (L su /ton ürün) Proje Sonrası (L su /ton ürün) Isıl İşlem Bölümü 4,9 6,4 Fosfatlama Bölümü 0,6 1,0 0,2 Toplam Tüketim 12,7 16,5 7,4 Birim Ürün BaĢına Kimyasal Tüketimi Proses Proje Öncesi (kg /ton ürün) Proje Sonrası (kg/ton ürün) Fosfatlama Bölümü 1,46 1,65 0,98
BOSAN Boyama Ltd. Şti. Firma Bilgisi Sektör: Metal İşleme Sektörü - Metal işleme ve kaplama ġehir: Ankara KuruluĢ yılı: 1996 ÇalıĢan sayısı: 12 Proje öncesi yıllık tiner tüketimi: 9.000 kg
BOSAN Boyama Ltd. Şti. Proje Öncesinde Durum Boyama öncesinde yüzey hazırlama işlemi belirli parçalar için tiner kullanılarak manuel bir şekilde gerçekleştiriliyordu. Yüzey hazırlama işleminin bir bölümünde de bazı parçalar için firma dışından hizmet alımı gerçekleştiriliyordu. (Kadmiyum oksit ve Sodyum siyanürlü kimyasal yoğun üretim prosesi)
BOSAN Boyama Ltd. Şti. Proje Öncesinde Durum Hammadde maliyetleri: 1 - Boya 2 - LPG 3 - Tiner
BOSAN Boyama Ltd. Şti. Gerçekleştirilen Uygulamalar Proje bünyesinde geçekleştirilen uygulamalar ile temizleme ve kadmiyum kaplama prosesleri yerine yağ alma, durulama, oxsilan ve kurutma basamaklarını içeren daha çevreci bir üretim sistemine geçilmiştir. Proje Bütçesi: 25.000 $ UNIDO Katkısı 4.500 $ Firma Katkısı
BOSAN Boyama Ltd. Şti. Sağlanan Kazanımlar ÇeĢit Tiner Sistemi ĠĢletme Maliyeti (Eski Sistem) Oksilan Sistemi ĠĢletme Maliyeti (Yeni Sistem) Miktar Maliyet Miktar Maliyet Su Tüketimi 400 m 3 1.800 TL 400 m 3 3.600 TL (Saf su) Kimyasal Tüketim 15.500 kg 26.700 TL Enerji Tüketimi 60,000 kwh + LPG + Doğalgaz 60.500 TL 1.350 kg + 450 litre 97.440 kwh + LPG + Doğalgaz 5.480 TL + Oksilan 66.116 TL İş Gücü Maliyeti 252 adam-saat 45.818 TL 99 adam-saat 18.000 TL Hizmet Alımı 36,000 parça 23.760 TL 36,000 parça - TOPLAM 187.078 TL 91.196 TL + Oksilan
ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Firma Bilgisi Sektör: Tekstil Sektörü Tekstil boyama ve apreleme ġehir: Bursa KuruluĢ yılı: 1940 ÇalıĢan sayısı: 150 Proje öncesi yıllık su tüketimi: 300.000 350.000 m 3
ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Proje Öncesinde Durum Tekstil Boyama ve Apreleme Prosesleri Yaklaşık olarak yıllık 260.000 m 3 su bu prosesler için kullanılmakta olup bu tüketim değeri firmanın toplam tüketiminin % 80-85 ini oluşturmaktadır. Su YumuĢatma Sistemi Proseslerde kullanılan distile su eski teknoloji bir su yumuşatma ekipmanı ile üretilmekte olup bu ekipman manüel olarak çalıştırılmadadır. Su yumuşatma cihazının rejenerasyonu sırasında tüketilen su miktarı 15 m 3 /rej iken tüketilen tuz miktarı 450/kg/rej dur.
ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Gerçekleştirilen Uygulamalar Tekstil Boyama ve Apreleme Prosesleri Her bir proses için su tüketim değerlerinin daha iyi kontrol edilmesi ve bu proseslerdeki optimum su tüketim değerlerinin belirlenmesi Yıkama sürelerinin azaltılması, terbiyede kullanılan taşarlı yıkamadaki taşar yıkama vanalarının kapatılması sağlanmıştır. Boyama makinelerinin soğutma suyu bölümlerindeki giriş-çıkış vanalarının yenilenmesi. Kurutma makinesi soğutma sularının toplanarak yeniden kullanılmak üzere yumuşak su havuzuna gönderilmesi Kumaş açma makinesinde kullanılan suyun optimum debisinin belirlenmesi Kumaş tüy yakma makinesi soğutma suyunun yeniden kullanılmak üzere yumuşak su havuzuna gönderilmesi
ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Gerçekleştirilen Uygulamalar Su YumuĢatma Sistemi Proje kapsamında eski teknoloji olan su yumuşatma cihazı tam otomatik ve üretilen suyun kalitesini de artıran yeni sistem bir su yumuşatma ünitesi ile değiştirilmiştir. Proje Bütçesi: 10.000 $ UNIDO Katkısı 12.000 $ Firma Katkısı
ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Sağlanan Kazanımlar 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 Spesifik su kullanım değerleri (kg su/kg ürün 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 YumuĢatma ĠĢlemi için Tüketilen Su Miktarı /Üretilen YumuĢak Su Miktarı (%) 6,7 7,1 1,5 0,8 0,9 Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart 0,3
ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Sağlanan Kazanımlar Kazanım Enerji Su Miktar %22 (3,17 kwh/kg) % 54 (61,5 L/kg) (TL/yıl) Yatırım Maliyetleri Su yumuşatma 34.659 üniteleri ve hidrofor Toplam 34.659 Ekonomik Kazanımlar (TL/yıl) Enerji (Pompa) 17.435 Enerji (ısıtma) 327.726 Toplam 345.161 Toplam Yatırım Tutarı Yıllık Mali Kazanç Geri Ödeme Süresi 34.659 TL 345.161 TL 2 aydan kısa
ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş. Firma Bilgisi Sektör: Kimya Sektörü Elyaf ve Polyester üretimi ġehir: Adana KuruluĢ yılı: 1968 ÇalıĢan sayısı: 1.200 Proje öncesi yıllık su tüketimi: 2.300.000-3.000.000 m 3
ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş. Proje Öncesinde Durum Proje öncesi süreçte, kızgın yağ iletimi için kullanılan pompalar iyon değiştirici sistemi ile üretilen yumuşak su ile soğutulmaktaydı. Kızgın Yağ İletim Pompaları (Su soğutmalı) Su Tüketimi (m 3 /yıl) Pompa D2 27.726 Pompa D5 13.368 Pompa D6 13.368 Pompa D7 4.555 Pompa D8 27.726 Pompa D10 5.849 Toplam 93.088
ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş. Proje Öncesinde Durum
ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş. Gerçekleştirilen Uygulamalar Gerçekleştirilen proje ile su soğutmalı (yumuşak su) ısı transfer pompalarının yerine hava soğutmalı yeni nesil pompalara geçiş sağlanmıştır. Bu sayede üretimin bu aşamasında su tüketimi ortadan kaldırılmıştır. Proje Bütçesi: 24.300 $ UNIDO Katkısı 25.000 $ Firma Katkısı
ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Proses Proje öncesi (m 3 /yıl) Proje sonrası (m 3 /yıl) Tasarruf miktarı (%) Kızgın yağ iletimi için gerçekleşen permutit su tüketimi 324.300 231.212 28,7 Toplam permutit su tüketimi 835.640 742.552 11,1
ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Kazanım Açıklama Miktar Enerji Enerji Pompaların motorlarının verimli motorlar olmasından kaynaklanan enerji tasarrufu Permutit suyun soğutulması için kulelerde harcanan enerji 44.170 kwh/yıl Elektrik 77.000 kwh/yıl Elektrik Yıllık Mali Kazanç 7.014 TL 12.228 TL Su Permutit (yumuşak) su tasarrufu 93.000 m 3 /yıl 74.470 TL Diğer Su soğutmalı pompaların keçe değişim maliyeti 21.743 TL/yıl 21.743 TL TOPLAM KAZANÇ 115.455 TL
ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Yatırım Maliyetleri Pompalar 76.124,00 Ekonomik Kazanımlar Pompalardaki verimli motorlar ile elektrik tasarrufu Soğutma kulesinde pompa soğutma su çevriminin ortadan kalkması ile oluşan elektrik tasarrufu Eski pompalarda keçe değişim maliyeti (TL/yıl) 7.014,12 TL 12.227,60 TL 21.743,00 TL Pompa soğutmasında kullanılan permutit su üretim azaltılması ile oluşan tasarruf Toplam 74.470,40 TL 115.455,12 TL Toplam Yatırım Tutarı Yıllık Mali Kazanç Geri Ödeme Süresi 76.124 TL 115.455 TL 8 ay
TEŞEKKÜRLER Emrah Alkaya ealkaya@ttgv.org.tr Cyberplaza B Blok Kat: 5-6 Bilkent / Ankara Tel: (312) 265 02 72 / 353 www.ttgv.org.tr