2007-I 2008-I Enflasyon Gelişmeleri ve Para Politikası Gülbin Şahinbeyoğlu Şubat 2008
Sunuş Planı 2007 Yılının Değerlendirmesi Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları Enflasyon ve Para Politikasının Görünümü Riskler ve Para Politikası Sonuç
2007 Yılının Değerlendirmesi-1 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Yıllık Enflasyon Gıda, Enerji, Alkollü İç. ve Tütün dışı TÜFE Hedefle Uyumlu Patika Hedefle Uyumlu Patika ve Yıllık TÜFE Enflasyonu 1205 0206 0406 0606 0806 1006 1206 0207 0407 0607 0807 1007 1207 Kaynak: TÜİK,. Enflasyon, 2007 yılının sonunda yüzde 8,39 olarak gerçekleşerek, belirsizlik aralığının üst sınırı olan yüzde 6 seviyesini aşmıştır.
2007 Yılının Değerlendirmesi-2 2004-2006 Ortalaması Yıl Sonu TÜFE Enflasyonuna Katkı (Yüzde Pay) 2007 Gıda* 23.9 % Diğer 30.1 % Gıda* 40.8 % Diğer 49.5 % Enerji Tütün** 9.7 % 17.0 % Tütün** 10.4 % Enerji 18.7 % * Gıda: Gıda ve alkolsüz içecekler ** Tütün: Tütün ürünleri ve alkollü içecekler Kaynak: TÜİK,. 2007 yılında gıda fiyatlarındaki nispi artış oranı geçtiğimiz yılların ortalamalarına kıyasla çok daha yüksek olmuştur.
2007 Yılının Değerlendirmesi-3 Yıllık TÜFE Enflasyonuna Katkı (Yüzde Puan) * Gıda: Gıda ve alkolsüz içecekler ** Tütün: Tütün ürünleri ve alkollü içecekler. Kaynak: TÜİK,. Enerji Gıda* Tütün** Gıda, Enerji ve Tütün Dışı Mal Hizmetler 2007 1,54 3,42 0,87 0,24 2,28 2006 1,57 3,09 0,28 1,43 3,33 Enerji grubundaki fiyat artışlarının enflasyon üzerindeki doğrudan etkisi 1,6 puana ulaşmış, bu artışın büyük bölümü yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki gelişmelerden kaynaklanmıştır.
2007 Yılının Değerlendirmesi-4 TÜFE Alt Kalemleri (Yıllık Yüzde Değişim) 20 18 16 2006 2007 14 12 10 8 6 4 2 0 Enerji Gıda* Tütün** Gıda, Enerji ve Tütün dışı Mal * Gıda: Gıda ve alkolsüz içecekler ** Tütün: Tütün ürünleri ve alkollü içecekler. Kaynak: TÜİK,. Hizmetler 2007 yılında gıda, enerji ve tütün ürünleri fiyatlarında önemli artışlar olurken, hizmetler ve temel malların fiyat artış oranları belirgin olarak düşmüştür.
2007 Yılının Değerlendirmesi-5 Emtia Fiyatları Gelişmeleri 420 620 Emtia Fiyatları Metal Fiyatları 580 Enerji Fiyatları (sağ eksen) Tarım Fiyatları (sağ eksen) 380 540 340 500 460 300 420 380 340 5 260 220 300 17-01-2006 11-05-2006 05-09-2006 28-12-2006 25-04-2007 17-08-2007 11.12.2007 180 Kaynak: Goldman Sachs Ham petrol, gıda ve diğer emtia fiyatlarındaki artışlar dünya genelinde enflasyon üzerinde baskı oluşturmaktadır.
2007 Yılının Değerlendirmesi-6 Uluslararası Enflasyon Gelişmeleri ABD, Euro Bölgesi ve Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Gelişmekte Olan Ülkelerde Enflasyon 6 5 Enflasyon ABD Euro Bölgesi Enf. Hedef. Uygulayan 9 8 7 6 Enflasyon Farkı 4 5 3 4 3 2 2 1 1 1205 0206 0406 0606 0806 1006 1206 0207 0407 0607 0807 1007 1207 0 1205 0206 0406 0606 0806 1006 1206 0207 0407 0607 0807 1007 1207 *Enflasyon hedeflemesi uygulayan gelişmekte olan ülkeler örnekleminde Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Kolombiya, Filipinler, Güney Afrika, İsrail, Macaristan, Meksika, Peru, Polonya, Romanya, Şili, Slovakya ve Tayland yer almaktadır. Kaynak :Merkez Bankaları İnternet sayfaları Kasım ayında enflasyon üzerinde yaklaşık bir puanlık etki oluşturan yönetilen/yönlendirilen fiyat ayarlamalarına rağmen, 2007 yılında Türkiye de enflasyon eğiliminin diğer ülkelere kıyasla daha olumlu seyretmiş olduğu görülmektedir.
Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları-1 Özel Nihai Tüketim (Reel, Üç Aylık, Mevsimsellikten Arındırılmış) 26000 Parasal Sıkılaştırma 25000 24000 23000 22000 21000 20000 2005-I 2005-II 2005-III 2005-IV 2006-I 2006-II 2006-III 2006-IV 2007-I 2007-II 2007-III Kaynak: TÜİK,. 2006 yılı Haziran ayından itibaren uygulanan parasal sıkılaştırmanın özel kesim talebi üzerindeki etkisi, son bir buçuk yıl içinde açıkça görülmüştür.
Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları-2 20 15 GSYİH Yıllık Büyümesine Katkılar (Yüzde Puan) Nihai Yurt İçi Talep Net İhracat GSYİH 10 5 0-5 2005-I 2005-II Kaynak: TÜİK,. 2005-III 2005-IV 2006-I 2006-II 2006-III 2006-IV 2007-I 2007-II 2007-III Para politikası kararları şekillendirilirken büyümeye ilişkin gelişmelerin hangi dinamiklerden kaynaklandığının ayrıştırılması büyük önem arz etmektedir.
Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları-3 Dayanıklı Tüketim Malları Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) 18 15 12 9 6 3 0-3 -6-9 -12 Dayanıklı Mal (Altın Hariç) Mobilya Elektrikli ve Elektriksiz Aletler Otomobil 0106 0406 0706 1006 0107 0407 0707 1007 Kaynak: TÜİK,. Zayıf iç talep ve Yeni Türk lirasının güçlü konumu dayanıklı tüketim malları fiyat artış oranında kayda değer bir düşüş sağlamıştır.
Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları-4 Hizmet Grubu Alt Kalemleri (Yıllık Yüzde Değişim) 20 2006 2007 16 12 8 4 0 Ulaştırma Hizmetleri Kira Lokanta ve Oteller Diğer Hizmetler Kaynak: TÜİK,. Hizmet fiyatlarındaki iyileşme bütün alt kalemlere yansımış, özellikle enflasyonun en fazla katılık gösterdiği kalemlerden biri olan kiranın artış hızındaki gerileme kayda değer bir gelişme olmuştur.
Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları-5 2007 ve 2008 Yılı Para Politikası Kararları PPK Toplantı Tarihleri 16 Ocak 2007 15 Şubat 2007 15 Mart 2007 18 Nisan 2007 14 Mayıs 2007 14 Haziran 2007 12 Temmuz 2007 14 Ağustos 2007 13 Eylül 2007 16 Ekim 2007 14 Kasım 2007 13 Aralık 2007 17 Ocak 2008 / 14 Şubat * Merkez Bankası gecelik borçlanma faiz oranı. Faiz Kararı Değişiklik Yapılmadı Değişiklik Yapılmadı Değişiklik Yapılmadı Değişiklik Yapılmadı Değişiklik Yapılmadı Değişiklik Yapılmadı Değişiklik Yapılmadı Değişiklik Yapılmadı -0,25-0,50-0,50-0,50-0,25 / -0,25 Faiz Oranı* 17,50 17,50 17,50 17,50 17,50 17,50 17,50 17,50 17,25 16,75 16,25 15,75 15,50 / 15,25 Merkez Bankası, Eylül 2007- Ocak 2008 döneminde politika faizlerinde toplam 225 baz puan indirime gitmiştir.
Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları-5 12 ve 24 Ay Sonrasındaki TÜFE Beklentileri 9 8 12 Ay 24 Ay 7 6 5 4 Oca-05 Mar-05 May-05 Tem-05 Eyl-05 Kas-05 Oca-06 Mar-06 May-06 Tem-06 Eyl-06 Kas-06 Oca-07 Mar-07 May-07 Tem-07 Eyl-07 Kas-07 Oca-08 Kaynak:. 2007 yılı boyunca gerek 12 ay sonrası gerekse 24 ay sonrası için enflasyon beklentileri düşüş eğilimi göstermiştir.
Enflasyon ve Para Politikasının Görünümü-1 Temel Enflasyon Göstergelerinin Parasal Sıkılaştırmaya Tepkisi 18 17 16 15 14 13 12 11 10 Politika Faizi H (sağ eksen) İşlenmiş gıda hariç H (sağ eksen) 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1205 0206 0406 0606 0806 1006 1206 0207 0407 0607 0807 1007 1207 *H: İşlenmemiş gıda, enerji, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç Kaynak: TÜİK,. Son bir yıl içinde enflasyonun ana eğilimi orta vadeli hedefe yakın seyretmiştir.
Enflasyon ve Para Politikasının Görünümü-2 Çıktı Açığı (Yüzde) 6 4 2 0-2 -4-6 Parasal Sıkılaştırma -8-10 00-I 00-III 01-I 01-III 02-I 02-III 03-I 03-III 04-I 04-III 05-I 05-III 06-I 06-III 07-I 07-III Kaynak:. 2006 yılının ortasındaki parasal sıkılaştırma, ekonomik faaliyeti önemli ölçüde yavaşlatmış ve toplam talep koşullarının enflasyondaki düşüşe verdiği desteği artırmıştır.
Enflasyon ve Para Politikasının Görünümü-3 450 Seçilmiş Tüketici Kredileri Alt Kalemleri (Yıllık Yüzde Değişim) 60 400 350 Konut Taşıt (sağ eksen) 50 40 300 30 250 20 200 10 150 0 100-10 50-20 0-30 07.05 10.05 01.06 04.06 07.06 10.06 01.07 04.07 07.07 10.07 01.08 Kaynak:. Otomobil ve konut kredilerindeki yıllık artış oranları iç talebin canlı olduğu dönemlere kıyasla halen oldukça düşük seviyelerde seyretmektedir.
Enflasyon ve Para Politikasının Görünümü-4 Tüketici Kredileri ve Kredi Kartlarından Alacaklar (Reel Üç Aylık Yüzde Değişim) 2006 2007 II III IV I II III IV Tüketici Kredileri 20,0 1,5 3,6 2,6 9,0 10,0 6,6 Konut Kredileri 22,8 0,9 2,2 2,7 7,5 10,2 5,4 Taşıt Kredileri 5,1-6,4-5,0-8,9-3,4-2,0-1,4 Diğer Krediler 24,3 6,0 8,9 6,6 14,5 12,8 9,9 Kredi Kartları 6,8 2,1 2,1-1,6 7,7 2,4 3,2 Kaynak: 2007 yılının ikinci çeyreğinden itibaren tüketici kredilerinde toparlanma eğilimi gözlenmiştir.
Enflasyon ve Para Politikasının Görünümü-5 Enflasyon ve Çıktı Açığı Tahminleri Yüzde Tahmin Aralığı* Orta vadeli hedef 2008 için Belirsizlik Aralığı Çıktı Açığı 12 10 8 6 4 2 0-2 -4-6 2007-III 2007-2008-I 2008-II 2008-III 2008-2009-I 2009-II 2009-III 2009-2008 yılında politika faizlerinde sınırlı bir indirim yapılacağı varsayımı altında: 2008 yıl sonu enflasyonu: yüzde 70 olasılıkla, yüzde 4,1-6,9 (orta nokta yüzde 5,5) 2009 yıl sonu enflasyonu: yüzde 70 olasılıkla, yüzde 1,8-5,5 aralığında (orta nokta yüzde 3,7) *Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70 tir.
Riskler ve Para Politikası Arz şoklarının ikincil etkileri ve bununla ilişkili olarak enflasyonun aşağı inme yönünde beklenenden daha fazla katılık gösterme olasılığı Uluslararası likidite koşullarındaki ve kredi piyasalarındaki belirsizlikler 2008 yılı faiz dışı bütçe fazlası hedefine ulaşılabilmesi için doğabilecek ek finansman ihtiyacının dolaylı vergi artışına yönelmesi olasılığı Gıda fiyatlarına ilişkin her iki yönlü riskler
Sonuç Maliye politikaları ve yapısal reformların önemi: Avrupa Birliğine uyum ve yakınsama sürecinin devam etmesi Özellikle mali disiplinin kalitesini artırmaya ve verimlilik artışının devamlılığını sağlamaya yönelik yapısal reformların planlandığı gibi kesintisiz olarak hayata geçirilmesi