8 MART DÜNYA KADINLAR GÜNÜNÜZÜ KUTLARIM

02.02.2016 1

8 MART DÜNYA KADINLAR GÜNÜNÜZÜ KUTLARIM. 02.02.2016 2

HİJYEN NEDİR? Hijyen sözcüğü genel olarak, sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü olarak tanımlanmaktadır. İş Hijyeni; işyerinde hastalığa neden olabilecek, sağlık ve iyilik halini bozabilecek, işçiler ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik yaratabilecek çevresel tehlikeleri ve stresleri önceden gören, değerlendiren ve kontrol altına alan bir teknik ve sosyal bilim ve sanattır. 02.02.2016 3

İş hijyeni uygulamaları üç temel adımı kapsar Mesleksel tehlikelerin belirlenmesi Değerlendirilmesi Kontrol altına alınması 02.02.2016 4

Sağlık Riski Oluşturan Tehlikelerin Değerlendirilmesi 1. İşe bağlı zararlı maddelerin, etken yapısı veya zararlı etkilerini TANIMLAMA 2. Maruziyet (etkisinde kalma) ağırlığı 3. Maruziyet süresi 4. Personelin duyarlılığı 5. Kirliliğin ölçülmesi (hava, ortam) 6. Sağlık riski oluşturan tehlikelerin kontrolü 02.02.2016 5

Soru : Aşağıdaki madde formlarından hangisi en düşük zehirlenme olasılığına sahip olan formdur? a. Katılar b. Tozlar c. Sıvılar d. Buharlar CEVAP : A 02.02.2016 6

İş hijyenisti; İşyerinde oluşan, hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik halini bozan, işçiler ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik yaratan çevresel faktörleri, değerlendirebilmeli ve kontrol altına alabilmelidir. 02.02.2016 7

İş hijyenistlerinin görevleri 1- İş tanımlarını yapmak, işlemleri, işlemlerde kullanılan maddeleri ve ürünleri tanımak. Bu maddelerden kaynaklanabilecek olası tehlikeleri ve riskleri saptamak, 2- Tehlike ve risk analizi yapmak, 3- Etkili kontrol yöntemlerini saptamak, 4- Gerekli ölçme işlemlerini yapabilmek için uygun yöntemleri ve cihazları seçmek, 5- Gerekli ölçümleri yapmak 02.02.2016 8

6- İş çevresinin sağlık koşullarını olumsuz etkileyebilecek nedenlerini saptamak, 7- Korunma önlemleri gerekiyorsa kural, standart ve prosedürleri hazırlamak, 8- İşçiler ve işveren temsilcileri için eğitim programları hazırlamak, 9- Meslek hastalıklarının varlığı ve olasılığını ortaya çıkarabilmek için epidemiyolojik çalışmaları yönetmek, 10- Maruziyet sınır değerler ve standartları uygulamak ve geliştirmek. 02.02.2016 9

Soru : Steril temizlik nedir? A. Dezenfeksiyon B. Tüm mikroorganizmaların yok edilmesidir. C. Isı yardımı ile yaşayan bütün canlı hücrelerin öldürülmesi virüs ve enzimlerin inaktivasyonudur. D. Kirlerin geri dönüşümsüz bir şekilde yüzeylerden, ekipmanlardan uzaklaştırılmasıdır. CEVAP : B 02.02.2016 10

ENDÜSTRİYEL HİJYEN ÖLÇÜMLERİ Endüstriyel hijyen; Sadece ortam havasında kimyasal ölçmek olarak algılansa da Sadece kimyasal etkenleri değil, bütün diğer etkenleri ölçmeye, değerlendirmeye çalışan ilaveten kontrolü için çaba sarf eden bir bilimdir. Uygulamada; Çalışanların kimyasallara maruziyetinin hesaplanması ile ilgili geleneksel yaklaşım, ortam havasındaki kimyasalların ölçülmesi şeklinde olmuştur ve buna endüstriyel hijyen adı verilmiştir. 02.02.2016 11

Ortamda oluşabilecek zararlı etmenler Kimyasal etmenler, Sıvı (solvent), Toz, Metal dumanları, Asit zerrecikleri, Buhar ve gazlar, 02.02.2016 12

Soru : Aşağıda yer alanlardan hangisi çalışanın sağlığını etkileyen kimyasal işyeri ortam faktörleri arasında yer almaz. A. Metaller B. Gazlar C. Solventler D. Sıcaklık CEVAP : D 02.02.2016 13

Fiziksel etmenler Gürültü, Termal konfor koşulları,(ısı, nem, hava akım hızı), Aydınlatma, Titreşim, Elektromanyetik ve iyonize radyasyonlar, 02.02.2016 14

Biyolojik etmenler Parazitler, Mantarlar, Bakteriler, Virüsler, Eklem Bacaklı (böcekler, sinekler vb) 02.02.2016 15

Ergonomik Etkenler Doğru tasarlanmamış el aletleri Doğru tasarlanmamış çalışma alanları Vücut-iş ilişkisi Tekdüzelik İş baskısı ve yorgunluk İş güvencesinin olmaması Psikososyal etmenler 02.02.2016 16

Soru : İş sağlığı ve güvenliğini etkileyen en önemli unsurlar arasındaki ortam havasının kirliliği tehlikesine karşı aşağıdaki önlemlerden hangisi alınması gereken önlemler arasında en son sırada yer alır. A. Kirlilik kaynaklarını yok etmek B. Kirliliğin ortama yayılmasını önlemek C. İşçilerin bireysel olarak kirlilikten korunmalarını sağlamak D. İşçilerin kişisel hijyen kurallarına uygun davranmaları için eğitim vermek ve bunu denetlemek. CEVAP: C 02.02.2016 17

ENDÜSTRİYEL HİJYEN ÖLÇÜMLERİ - Gaz-Buhar Ölçümleri - Toz-Lif Ölçümleri ve Toz-Lif Haritası Çizilmesi - Kişisel toz ölçümleri. - Kişisel gürültü ölçümleri - Titreşim ölçümleri - Aydınlatma ölçümleri ve aydınlatma haritası çizilmesi - Termal konfor ölçümleri 02.02.2016 18

KULLANILAN ANALİZ CİHAZLARI Gaz Kromatografi Kütle Spektrometresi İyon Kromatografi Atomik Absorpsiyon Spektrometre Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografi Faz Kontrast Mikroskobu Tarama Elektron Mikroskobu (SEM) 02.02.2016 19

Soru : Çalışma ortamında, toksik zehirli gaz konsantrasyonu ölçümleri hangi seviyede yapılmalıdır? a-yerden 10 cm yukarıda b-tavandan 10 cm aşağıda c-solunum seviyesinde d-bel hizasında CEVAP : C 02.02.2016 20

Mikro-organizmalar Çıplak gözle görülmeyecek kadar küçük, ancak mikroskopla görülebilen canlılar Çeşitleri; Bakteriler Virüsler Mantar ve küfler Mayalar corynbacterium diptheria staphylococcus aureas tetanus

Mikroorganizmalar faydalı mayalar ekmek bira küf peynir Bakteriler fırıncılık soslar zararlı patojen: bozucu küfler Listeria, salmonella maya lactobacilli (süt)

Mikroplar Nereden Gelir? TOPRAKTAN HAVADAN KİŞİLERDEN SUDAN

Mikropların gelişebilmesi için? SUYA (NEM) GIDA MADDELERİNE İHTİYAÇLARI VARDIR.

Mikroorganizmalar Yararlı ve Zararlı bakteriler Bölünerek çoğalırlar Üremeleri için gerekli koşullar Gıda Nem Sıcaklık Zaman

NİÇİN PERSONEL HİJYENİ? ÇALIŞAN PERSONEL DAKİKADA 10.000-100.000 mikroorganizmayı yayabilir.

MİKROORGANİZMLARIN VÜCUDA GİRİŞİ ve ÇIKIŞI Solunum Sindirim Deri Ürogenital yolla olur

NİÇİN PERSONEL HİJYENİ? SOLUNUM ÖKSÜRME HAPŞIRMA TIKSIRMA SAÇLAR GIDA KIYAFETLERDEN Takılarından SİNDİRİM DIŞKI İLE TEMAS DERİ KİRLİ ELLER Çıbandan, kesiklerden Sigara dumanından

Şaşırtıcı gerçekler Gıda servisi yapan personelin % 60 ı tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamamaktadır 5 kat tuvalet kağıdı bile, parmak ucundaki birkaç hastalık yapıcı mikroorganizmanın sızmasını ve bulaşmasını engelleyemez %40 dan fazla yetişkin ağız ve burunlarında staphylococcus mikrobu taşımaktadır

Personel Hijyeni Nasıl Sağlanır?

Gerekli Koruma Ekipmanları Her amaç için doğru personel koruma ekipmanları belirlenmeli

PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR? Duş almadan işe başlanmamalıdır. Kirli ellerle kesinlikle çalışılmamalıdır. Yaralı ellerle, eğer yara büyükse çalışılmamalı, eğer yara küçükçe yaranın tamamen kapatılması ve dışarıya sızmasının engellenmesi sağlandıktan sonra çalışılmalıdır (eldiven giyilebilir)

PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR? Tırnaklar kısa ve tırnak dipleri temiz olmalıdır. Gıda ile temas eden personelin tırnakları ojeli ve cilalı olmamalıdır. Saçların gıdaların içine dökülmesinin engellenebilmesi için kep veya bone giymelidir. Çalışma sırasında ellerin, yüz, saç, kıyafet ve para gibi yabancı maddelere sürülmemesi, eğer sürüldü ise ellerin derhal yıkanması gerekir.

PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR? Kirli giysilerle çalışılmamalıdır. İş başında sigara içilmemelidir. İş başında sakız çiğnenmemelidir. Personel, kıyafetlerini havlu olarak kullanmamalıdır. Gıda hazırlama ve serviste çalışan personelin mücevherat (takı, yüzük vs) kullanmaması gerekir.

PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR? Kirli ellere eldiven giyilmemesi gerekir. Gıdaların yıkandığı, veya bulaşıkların yıkandığı lavabolarda el yıkanmamalıdır. Eller ayrı ve sadece el yıkama için kullanılan bir lavaboda yıkanmalıdır. Son ürüne elle dokunulmamalıdır.

PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR? Gıda hazırlanırken veya servis yapılırken ellerle ağız, burun ve kafanın kaşınmaması gerekir. Tezgahlara oturulmamalıdır. Aksırmak, öksürmek veya esnemek gıdalara mikrop saçabileceğinden yiyeceklere ters dönülerek veya ağız burun kapatılarak yapılmalı sonra eller yıkanmalıdır.

PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR? Yiyecekle ilgili alanlara tükürülmemelidir. Personel hasta ise doktor uygun görmedikçe çalışmamalıdır. Bazı hastalıklarda hastalık bittikten sonra da mikroorganizmaların saçılması devam eder. Böyle hastalıklarda personelin saçıcı olduğu süre boyunca çalışmaması gerekir. Türk Gıda Mevzuatı na göre Ateşli hastalığı, cilt hastalığı yada ishali bulunan personelin derhal sağlık kuruluşuna tetkike

KORUYUCU KIYAFETLER Her personelin kendine ait iş elbisesi olmalıdır. Her zaman temiz iş elbisesi ile çalışılmalıdır. Gün içinde elbise kirlendiğinde temizi ile değiştirilmelidir. Her personelin yedek iş elbisesi olmalıdır. İş elbisesi ile kirli alanlara çıkılmamalı, tezgah üstleri ve/veya benzeri yerlere oturulmamalıdır. Elbiseler havlu gibi el kurulamada kullanılmamalıdır. Gerekli alanlarda galoş ve ağız bonesi kullanılmalıdır.

EL HİJYENİ

El yıkamanın önemi çok iyi anlaşılmalı Ellerin nasıl ve ne sıklıkla yıkanacağı tüm personel tarafından bilinmeli Düzenli el yıkama alışkanlığı kazanılmalı

El Hijyeni El hijyeni mikroorganizmaların azaltılması için çok önemli bir yoldur El hijyeni ile ellerdeki geçici koku ve kir çıkarılır

ELLER NE ZAMAN YIKANIR? İşe başlamandan önce Tuvaletten sonra Mendil kullandıktan sonra Sigara içtikten sonra Saçlar ellendikten sonra Çiğ yiyeceklerle temastan sonra Öksürüp hapşırdıktan sonra Kirli araç-gereç, çalışma yüzeyleri vb. dokunduktan sonra Para ellendikten sonra

Eller nasıl yıkanmalı?

EL YIKAMA 1- Eller sıcak su ile ıslatılır (yaklaşık 40 C) 2-5 ml sıvı sabun alınarak tırnak fırçası ile 30 saniye kadar el fırçalanır, 3- Su ile durulanır, 4- Tekrar sıvı sabun alınır, 5- Fırçasız yaklaşık 10 saniye yıkanır, 6- Eller su ile durulanır, 7- Havlu kağıt veya otomatik kurutucularla el kurulanır.

Hijyenik el yıkama işlemi 1.Eller su ile ıslatılır Elleri temizlemek için sıvı temizleyiciler kullanılır. 2. Sıvı temizleyicilerin dezenfektanlı olanları seçilmeli ve bir dispenser kullanılmalıdır. 2. Sıvı sabun bilekler dahil, elin her yerine yayılır. 3. Avuç içleri ovuşturulur. 4. Parmak araları temizlenir. 5. Parmak uçları temizlenir. 6. Parmaklar kapalı hale getirilerek işlem sürdürülür. 7. Başparmaklar avuç ile ovuşturulur. 8. Parmak uçları avuç içi yardımı ile temizlenir. 9. Bileklerden başlanarak elller durulanır. 10. Kurulama işlemi için mutlaka kağıt havlu kullanılmalı. 11. Yan kısımları dahil eller kurulanır. 12. Parmak uçları ve tırnak çevreleri kurulanır. 13. Musluk ellerin kurulandığı kağıt ile kapatılır. 14. Kağıtların atıldığı çöp kutusuna ellerle dokunulmamalıdır.

Çalışanların Kontrolü İşyerinde çalışacak personelinde ilk girişte sağlık kontrollerinin yapılıp işe alınmaları daha sonradan da periyodik kontrollere alınmaları gerekmektedir. İşe giriş muayenesi Periyodik muayeneler Portör muayeneleri Eğitim Kişisel koruyucu kullanmak Bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklık kazanmak için aşı yaptırmak 02.02.2016 46

Soru : Kişinin niteliklerine uygun olan bir işe yerleştirilmesini amaçlayan muayene çeşidi hangisidir. (a) Aralıklı muayene (b) İşe giriş muayenesi (c) Sistematik muayene (d) İlk muayene CEVAP: B 02.02.2016 47

İşe Giriş Muayeneleri Çalıştırılacak personel yönetmeliğin tanımladığı sağlık kuruluşlarından sağlık raporu almadan çalıştırılmamalıdır. Ağır ve Tehlikeli İşlerde çalışacak olanlar Ağır ve Tehlikeli İşlerde çalışabilir raporu almalıdır. İşe girecek kişinin bünyesinin o iş için yeterli olup olmadığı ve iş nedeniyle sağlığının bozulup bozulmayacağı, iş ile işçi arasında uyumun sağlanması amaçlanır. Mutfak ve çay ocağında veya gıda sektöründe çalışacak personelin portör, elinde ve yüzünde yara, çıban, apse, egzama gibi deri hastalıkları olmamalıdır. 02.02.2016 48

Soru : Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları hakkındaki muayene raporları nereden alınmalıdır? A. İşyeri hekimi B. Sağlık ocağı hekimi C. Tam teşekküllü hastaneler D. Belediye hekimleri CEVAP: C 02.02.2016 49

Periyodik Muayeneler Çalışmakta olan işçilerin sağlık durumlarının belirlenmesi, iş ile işçi arasındaki uyumun gözlenmesi, hastalıkların erken teşhisi amaçlanır Mevzuta göre; (*************************) Çok tehlikeli ve tehlikeli işlerde çalışan işçilerin periyodik muayenesi mecburidir. 15-18 yaş arası çocuk işçiler en az altı ayda bir muayene edilmelidirler. Kurşunla çalışan işçiler 6 ayda bir, Cıva ile çalışan işçiler 6 ayda bir, Arsenik ve organik fosforlu işlerde çalışan işçiler 6 ayda bir muayene edilmelidirler. 02.02.2016 50

Soru : Kurşunla yapılan çalışmalarda kurşun maruziyetine yönelik kontrolü kaç ayda bir yapılmalıdır? a. 3 b. 6 c. 12 d. 18 CEVAP : B 02.02.2016 51

İş yerlerinde çeşitli işlemler sonucu oluşan ve havada askıya geçen tozları uzun süre soluyan işçilerde çeşitli akciğer hastalıkları görülebilmektedir. Tozların neden olduğu bu tür meslek hastalıklarının tümüne birden pnömokonyoz adı verilir. Toz, insanlara, solunum sistemi ile akciğerlere yerleşerek ve kana karışarak olumsuz olarak etkilemekte, meslek hastalıklarına sebep olmaktadır. 02.02.2016 52

Solunum sistemimiz 4 ana kısımdan oluşmaktadır: 1-Burun ve ağız, 2-Nefes borusu, 3-Bronşlar, 4-Bronşiyol ve alveoller, Solunan tozların tane büyüklüğü genellikle 60 mikronun altındadır. Solunum yoluyla akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşan ve orada birikerek pnömokonyoz denilen toz hastalığını yapan tozların tane büyüklükleri 5-0.5 mikron arasındadır. 5 mikron tane büyüklüğünden daha büyük olan tozlar üst solunum yollarında tutulur, alveollere kadar gidemez, çok küçük tozlar ise (0,5 mikrondan küçük) alveollere girse dahi öksürme ve aksırmalarla, akciğerlerin kendini temizleme metodlarıyla dışarı atılırlar. 02.02.2016 53

Soru: Fiziksel ortam faktörlerinde yer alan tozlar, hangi katı madde türüdür. a. Askıda b. Çözünmüş c. Toplam d. Uçucu CEVAP : A 02.02.2016 54

Soru : Tozlu işlerde periyodik muayene hangi aralıktadır? a. 6 ay- 1 yıl b. 1-2 yıl c. 1-3 yıl d. 2-3 yıl CEVAP : C 02.02.2016 55

Soru : Tozlu işlerde erken muayene hangi aralıktadır? a. 3-6 ay b. 6 ay-1 yıl c. 1-2 yıl d. 2-3 yıl CEVAP : A 02.02.2016 56

TLV-TWA (Eşik Sınır Değer Zaman Ağırlıklı Ortalama/ Threshold Limit Value Time Weighed Avarage) Günde 8, haftada 40 saat çalışma süresince uzun süreli ve tekrar edilebilen maruziyetlerde çalışanların sağlığını bozmayacak zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. Değişik zamanlarda yapılan ölçümlerde bunların ortalama değerlerinin belirlenen sınır değeri aşmaması gerekir. 02.02.2016 57

TLV-STEL (Eşik Sınır Değer-Kısa Süreli Maruziyet Sınırı/ Threshold Limit Value_Short Term Exposure Limit) Bir çalışma gününün herhangi bir anında aşılmaması gereken 15 dakikalık zaman ağırlıklı ortalama maruziyet sınırıdır. Maruziyetler 15 dakikadan uzun olmamalı ve bir günde 4 defadan fazla tekrarlanmamalıdır. Ard arda gelen maruziyetler arasındaki süre en az 60 dakika olmalıdır. 02.02.2016 58

Müsaade edilen azami konsantrasyon Atmosfer kirleticilerinin günde 8 saat maruz kalmak suretiyle uzun süre çalışan işçilerin sağlıklarına zarar etkisi olmadığı kabul edilen en yüksek konsantrasyona denir. MAK değer akut toksik etkisi olan maddeler için kullanılır. Bunlar kesin değerler olup çalışma gününün hiçbir saatinde aşılmaması gerekir. 02.02.2016 59

Soru : Günlük 8 saatlik çalışma süresi için ortam havasında bulunmasının çalışanın sağlığı açısından zararlı olmayacağı kabul edilen konsantrasyon aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? a. LEL b. MAK c. STEL d. MSDS CEVAP: B 02.02.2016 60

Soru : STEL değeri aşağıdakilerden hangisidir? a. Mesai esnasında işçinin maruz kalabileceği maksimum konsantrasyon b. Müsaade edilen azami konsantrasyon c. 15 dakikalık sürede maruz kalınan aşılmaması gereken limit değer d. Haftada 40 saat çalışan bir işçinin, 8 saatlik mesai süresince maruz kalabileceği ortalama konsantrasyon CEVAP : C 02.02.2016 61

Soru :Aşağıdakilerden hangisi TLV TWA tanımıdır? A) Günde 8 saat ve haftada 45 saat çalışan işçinin bir kimyasal uzun süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. B) Günde 8 saat ve haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasal kısa süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. C) Günde 8 saat ve haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasal uzun süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. D) Günde 8 saat ve haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasal uzun süreli, tekrarlanmayan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. CEVAP: C 02.02.2016 62

TEŞEKKÜRLER www.hanifisarac.org 02.02.2016 63