: Fiyat, R, MR : Fiyat : Fiyat, R, MR 2.12.211 ML İYI (Tam Rekabet iyasası) oç.r. Erdal Gümüş ML İYI Mal piyasasında üretim ve fiyatlama kararları nasıl oluşmaktadır? Yapısal özelliklerine göre piyasa türleri; Tam rekabet piyasası Eksik rekabet piyasaları Monopol piyasası Monopolcü rekabet piyasası ligopol piyasası TM REKBET İYI Özellikleri iyasada çok sayıda alıcı ve satıcı vardır: Fiyat belirleyici mi? Fiyatı, veri alıcı mı? Ürün homojendir Tüketiciler satıcılar arasında tercihte bulunur mu? Üretici ve tüketiciler piyasa hakkında tam bilgi sahibidir e Tam Rekabette Endüstri engesi iyasaya giriş ve çıkış serbesttir RU: Gerçek hayatta rastlanabilir mi? o : iyasada Üretim/Tüketim Miktarı (a) iyasa Endüstri: aynı malı üreten firmaların tamamı Tam Rekabette Endüstri engesi ve Talep Eğrisi Tam Rekabette nın Hasılatı = x = R=MR e e o : iyasada Üretim/Tüketim Miktarı Talep Eğrisi o : iyasada Üretim/Tüketim Miktarı : nın Üretim Miktarı (a) iyasa (b) Talep Eğrisi (a) iyasa (b) nın Hasılatı : bir malın üreticisi ve satıcısı konumunda olan birim 1
() () () 2.12.211 Gelir (Hasılat) eğişkenleri Tam Rekabet iyasasında Kısa önem engesi: Kâr Maksimizasyonu Toplam Gelir (hasılat): rtalama Gelir (hasılat) : Marjinal Gelir (hasılat) : = R = / MR = / - kısa dönemde ölçek arttırabilir mi? - Hedef nedir? Kâr Maksimizasyonunu sağlayan üretim miktarı ile ilgili analiz türleri: 1. Toplam Maliyet-Toplam Gelir (Hasılat) Eğrileri Yaklaşımı 2. Marjinal Maliyet-Marjinal Gelir Eğrileri Yaklaşımı 1. Toplam Maliyet-Toplam Gelir (Hasılat) Eğrileri İle engesi 6 iyasa Fiyatını Veri lan Bir nın Toplam Gelirleri uantity (units) rice = R = MR () ile T eğrileri arasındaki fark maksimum olduğunda Toplam Kâr Eğrisi 4 3 2 4 6 8 12 2 2 4 6 8 12 Miktar = iyasa Fiyatını Veri lan Bir nın Toplam Gelirleri 6 4 3 uantity (units) 2 4 6 8 12 rice = R = MR () () 2 3 4 6 iyasa Fiyatını Veri lan Bir nın Toplam Gelirleri 6 4 3 uantity (units) 2 4 6 8 12 rice = R = MR () () 2 3 4 6 2 2 2 4 6 8 12 Miktar = 2 4 6 8 12 Miktar = 2
() 2.12.211 iyasa Fiyatını Veri lan Bir nın Toplam Gelirleri 6 T T Zarar Bölgesi 4 3 2 Zarar Bölgesi Kâr Bölgesi 2 4 6 8 12 Miktar = 1 2 Kârı Kârı eğrisinde takip edileceği gibi miktar arttığı zaman toplam gelir artar. T eğrisinde takip edileceği gibi, miktar arttıkça toplam maliyetler de artar. Ekonomik Kâr (-T) artar, maksimuma ulaşır ve azalır. üşük üretim düzeyinde, firma ekonomik zarara uğrar. Toplam gelir toplam maliyeti aştığında, firma ekonomik kâr elde eder. Toplam gelir ve toplam maliyet arasındaki boşluk en büyük olduğu zaman kâr maksimum olur. 2. Marjinal Maliyet-Marjinal Gelir Eğrileri İle engesi (Marjinal naliz) MR Marjinal Hasılat, Marjinal Maliyet ve Kâr Maksimizasyonu MR = (eğrilerin kesişim noktası) = MR = MR 3
2.12.211 Tam Rekabette Marjinal Yaklaşıma Göre Kâr Maksimizasyonu Kâr=(Fiyat-rtalama Toplam Maliyetler) x Miktar rofit=(-)x Tam Rekabette Kısa önemde Normal Kâr e G H F E = R = MR Kâr (rofit)= (-)x = Normal Kâr R = R = MR e e (Milyon) (Bin) (Bin) (a) Endüstri (b) (b) Tam Rekabette Kısa önemde nın Zarar Etmesi engesi Zarar=(rtalama Toplam Maliyetler-Fiyat) x Miktar Zarar (Loss) = (-)x G H E F e = R = MR : Fiyat 6 q 1 : MR > q 2 : > MR q*: = MR 4 3 2 1 Kaçırılan Kâr Fırsatı q q < q * B Kaybedilen Kâr q 2 > q * V R=MR= q * : MR = ve > T ya da ( - ) B * x q (Bin) (b) 1 2 3 4 6 7 8 9 1 11 q q 1 q * q 2 ; ; Birim Fiyat nın Kısa önem rz Eğrisi Örnek-1 Tam Rekabet Şartlarında rz Eğrisi Örnek-2 q * da: MR = ve < T Zarar = (- ) x q * veya B F B E = MR V 3 1 T V iyasada oluşan fiyat 3 ün üstündeyse, firma kısa dönemde fırsat maliyetini aşan bir gelir elde ettiğinden NRML-ÜTÜ kâr elde eder. Fiyat 3 e eşit ise NRML (ıfır) KR elde eder. q * ; Üretim Miktarı 1 3 RU : Üretici zarar durumunda üretime devam eder mi? 4
2.12.211 Tam Rekabet Şartlarında rz Eğrisi Örnek-2 Tam Rekabet Şartlarında rz Eğrisi Örnek-2 3 1 T V Fiyat 1 ve 3 aralığındaysa ( ve ), firma kısa-dönemli zarar etse de piyasada kalmayı sürdürür. Fiyat 1 in (KTM FİYTI-KTM NKTI) altındaysa, firma kısadönem değişken maliyetini bu fiyattan karşılayamadığı için üretimini durdurur. 3 1 T V olayısıyla eğrisinin V eğrisi üzerinde kalan parçası firmanın KI-ÖNEM RZ EĞRİİ dir. Ve firmanın herhangi bir fiyat düzeyinde ne kadar üretim yapmak istediğini gösterir. 1 3 1 3 Tam Rekabet Şartlarında ve Endüstri engesi -Kısa önem- (1) Tam Rekabet Şartlarında ve Endüstri engesi -Kısa önem- (2) ENÜİ ENÜİ Talep=MR=R =MR=R q iyasa fiyatı, endüstri çapında, arzla talebin kesiştiği yerde oluşur. endüstri arz eğrisi tekil firmaların arz eğrilerinin (yani lerin V üzerinde kalan kısımlarının) toplanmasıyla elde edilir. q fiyatını kabul etmek zorundadır. ve üretim miktarını (q) kârını maksimize edecek olan =MR noktasında belirler. Tam Rekabet Şartlarında ve Endüstri engesi -Kısa önem- (3) Tam Rekabette Uzun önemde ve Endüstri engesi ENÜİ L L ENÜİ q Talep=MR=R 1 1 Fiyat düzeyindeyken firmanın kazandığı kâr taralı alandır. Normal-üstü bu kâr endüstriye yeni firmaların girmesini teşvik eder. Endüstride firma sayısı artarken endüstri arz eğrisi sağa doğru kayar ve piyasa fiyatı düşer. 1 * q* * Talep=MR=R lar, L eğrisinin minimumunda olan L=MR noktasında normal kâr elde ederler ve uzun-dönem dengesine yerleşir. Uzun-dönem endüstri arz eğrisi yatay eksene paraleldir. L
2.12.211 Tam Rekabette Uzun önemde nın engesi () () L L R = MR L = () = () = MR = R 6