@Ekovitrin_MART_2015 10:EKOVITRIN_ 2/27/15 4:40 AM Page 40 SÖYLEŞİ / HALUK BİLGİ TUNUS TA YAPTIĞI 1 MİLYAR DOLARLIK YATIRIMLA 2 BİN 500 KİŞİYE İŞ KAPISI AÇTI ÇÖLE HAYAT VERDİ 40 EKOV TR N MART 2015 1 milyar dolarlık yatırımıyla TAV ın, Tunus ta en fazla yatırım yapan yabancı şirket unvanını kazandığını vurgulayan TAV Afrika dan Sorumlu Başkan Yardımcısı Haluk Bilgi, Bu yatırımla Tunus ta önemli bir istihdam yarattık, 2 bin 500 kişiye de iş kapısı açtık diyor. EKOV TR N MART 2015 41
Enfidha-Hammamet Havalimanı, 1 milyar dolarlık yatırımla gerçekleşti. Proje, çöl ve bataklık bir alan üzerinde inşa edildi. Yolcu kapasitesi 7 milyon kişi. Zaman içerisinde 22 milyona çıkarmayı planlıyoruz. Haluk Bilgi, çöl ve bataklık bir alana inşa edilen ve 1 milyar dolara malolan Enfidha-Hammamet Havalimanı nın 7 milyonluk yolcu kapasitesinin kısa zaman içerisinde 22 milyona çıkarılacağını söyledi. Türkiye nin global şirketi TAV Havalimanları, Arap Baharı nın başlatıldığı ülke olan Tunus ta 1 milyar dolarlık yatırımla inşa ettiği ve 5 yıl önce işletmeye başlattığı Enfidha- Hammamet Havalimanı adeta çöle hayat veriyor. Afrika kıtasının en modern ve en büyük havalimanını Tunus ta inşa eden TAV ın bu yatırımı bugüne kadar bu ülkede gerçekleştirilen en büyük yabancı sermaye yatırımı oldu. TAV bu dev yatırımıyla 2 bin 500 kişiye iş kapısı açarken, paydaşlarıyla birlikte 10 bin kişilik bir istihdam alanı da yarattı. Şu anda 7 milyon yolcu kapasiteli Enfidha- Hammamet Uluslararası Havalimanı, 22 milyon yolcu kapasitesine göre planlandı. TAV ın Gürcistan, Tunus, Makedonya, Suudi Arabistan ve Hırvatistan da toplam 8 ayrı yatırımı olduğunu vurgulayan TAV Afrika dan Sorumlu Başkan Yardımcısı Haluk Bilgi, Türkiye yi, Tunus ta temsil etmekten gurur duyduklarını söylüyor. Haluk Bilgi ile Tunus ta bir mimarlık şaheseri olan Enfidha- Hammamet Havalimanı nda görüştük Bilgi, TAV Havalimanları nın Tunus taki yatırımlarını Ekovitrin e anlattı. 1 MİLYAR DOLARLIK YATIRIMA İMZA ATTI Tunus, ekonomik olarak zorlu bir dönemi geride bıraktı. Ülkedeki en önemli yabancı yatırımlardan birine imza attınız. Tunus taki yatırımlarınız ile ilgili bilgi verir misiniz? Dört yıl önceki Yasemin Devrimi Tunus ta önemli bir değişim yaşanmasına neden oldu. Devrim sonrasında demokrasi rayına oturuyor, iç güvenlik sağlanıyor. Tunus un kısa süre içinde toparlanacağını söyleyebilirim. Yatırımlarda ve diğer alanlarda gözle görülür bir iyileşme var. Gelişen yatırımların başında turizm geliyor. Turizm, TUNUS LA OSMANLI YA DAYANAN BİR BAĞIMIZ VAR Böyle büyük bir yatırım için neden Tunus tercih edildi? ulaşım anlamına geliyor. Zamanında ve yerinde bir yatırımla buraya geldik. Bir ülkenin ilk ve son imajında havalimanları önemli bir rol oynuyor. Afrika nın en modern havalimanı olan Tunus ile Türkiye arasında kültürel bağlar çok güçlü. Bu ülkenin Türkiye ile benzerlikleri var. Nüfusunun yüzde 98 inin Müslüman olduğu bir ülke, aynı zamanda laik bir devlet. Bu anlamda devlet yapımız da benziyor. İnsan kalitesi oldukça yüksek. Tunus halkının eğitim seviyesi de yüksek. Bütün bunlar bizi cezbetti. Türkiye deki gelişimimiz çok iyi. Mevcut bilgi birikimimizi Tunus a taşımamızın TAV ın gelişimi açısından faydalı olacağını düşündük. Tunus ile Osmanlı ya dayanan bir bağımız var. Bu bağa sahip olmamız yatırım kararımızda etkili oldu. Neticede proje fizibilitesine ve karlılığına bakıp bu yatırımı gerçekleştirdik. Enfidha-Hammamet Havalimanı nı 2009 yılında Tunus ta açtık. Proje toplamda 1 milyar dolara mal oldu. Bu yatırımın turizm konusunda önemli katkılar sağlayacağını düşünüyorum. TAV, TUNUS TA İKİ HAVALİMANI İŞLETİYOR TAV Havalimanları, Tunus ta iki havalimanının işletmesini üstlendi. Uluslararası Havalimanı bunlardan biri. Bu havalimanını ne zamandır işletiyorsunuz? Uluslararası Havalimanı nın işletmesini Ocak 2008 de devraldık. İşetmesini üstlendiğimiz her iki havalimanı birbirine çok yakın. Devlet rekabet ortamı oluşmasını istemedi. İkisinin de aynı işletmeci tarafından işletilip ekonomiye değer katması önemliydi. Devlet ile yapılan görüsmelerde bu havalimanı da (Monastir Habib Bourghiba) ihaleye dahil edildi. Hem iş gücünün değerlendirilmesi hem de öz kaynakların değerlendirilmesi adına bu iki havalimanını işletiyoruz. Uluslararası Havalimanı nın altyapısı çok iyi. Ancak çevresinde gelişen şehir nedeniyle büyüme imkanı bulunmuyor. Tunus devleti havalimanı yatırımı için bu bölgeyi seçti. Biz de bu bölgedeki kaynakları değerlendirerek buraya yatırım yaptık. Monastir Habib Bourguiba Uluslararası Havalimanı küçük bir havalimanı olmakla beraber fonksiyonel yapısıyla belli bir kapasiteye sahip. 42 43
Tunus ile Türkiye arasında kültürel bağlar çok güçlü. Türkiye ile benzerlikleri de çok fazla. Bir İslam devleti olan Tunus, aynı zamanda laik bir devlet. Tunus ta insan kalitesi de oldukça yüksek. Uluslararası Havalimanı nı daha çok hangi ülke vatandaşlarına hizmet veriyor? Yolcu trafiği ağırlı olarak Fransız orijinli. Genellikle Fransa da yaşayan Tunuslu vatandaşlar havalimanını sıklıkla kullanıyor. Monastır Habib Bourguiba Havalimanı Monastır Habib Bourguiba Uluslararası Havalimanı, Tunus un en popüler turistik merkezlerinden biri olan Monastır ın güneybatısına birkaç kilometre uzaklıkta yer alıyor. Havalimanını 2008 yılında işletmeye başlayan TAV, Mayıs 2047 ye kadar bu operasyonu sürdürecek. Pek çok Avrupa ülkesine iki saatlik uçuş mesafesinde bulunan Monastir Havalimanı, Tunus un en önemli havalimanlarından biri. Havalimanı, 2010 yılında Afrika da Gelişmekte Olan En İyi Havalimanı seçildi. Enfidha-Hammamet Uluslararası Havalimanı tasarımıyla dikkat çekiyor. Her şeyden önce modern bir proje. Ne kadarlık bir yatırımla gerçekleştirildi bu havalimanı? Enfidha-Hammamet Havalimanı, 1 milyar dolarlık yatırımla gerçekleşti. Proje çöl ve bataklık bir alan üzerinde inşa edildi. Tapu kayıtlarında arazinin bir Osmanlı beyine ait olduğunu öğrendik. Yolcu kapasitesi 7 milyon kişi. Zaman içerisinde 22 milyona kadar çıkmasını planlıyoruz. Bu havalimanı 2 bin 500 kişiye istihdam imkanı sağlıyor. İstihdam edilen sayı diğer havalimanı çalışanları ve paydaşlarıyla beraber 10 bine kadar çıkıyor. Tunus için çok önemli bir istihdam kaynağı oluşturduk. TARIM VE TURİZM ÜLKENİN EN ÖNEMLİ GELİR KAYNAĞI TAV Havalimanları nın yaptığı bu yatırımın Tunus halkı için önemi nedir? Enfidha-Hammamet Havalimanı Enfidha-Hammamet Havalimanı nın inşaatına Temmuz 2007 de başlayan TAV, rekor bir sürede inşaatı tamamlayarak Aralık 2009 da, Mayıs 2047 de sona erecek olan işletme sürecine başladı. Son teknolojilerin kullanıldığı 130 bin metrekarelik elmas şeklindeki terminal binası, 5 bin 800 hektar üzerine kurulu bulunuyor ve yıllık 7 milyon yolcu kapasitesiyle hizmet veriyor. Afrika da 90 metrelik en yüksek kuleye, günde 4 bin 500 ü aşkın parçayı işleme alabilen bagaj taşıma sistemine, her çeşit uçağa hizmet verebilecek 3 bin 300 metre uzunluğunda ve 60 metre genişliğinde bir piste sahip bulunuyor. Soldan sağa; TAV Tunus CFO (Operasyon ve Finans Koordinatörü) Metin Kibar, TAV Afrika dan Sorumlu Başkan Yardımcısı Haluk Bilgi, Enfidha-Hammamet Havalimanı Genel Müdürü İlyess Kerfahi, Enfidha-Hammamet Havalimanı Operasyon Müdürü Artaç Ünlü. Turizmin Tunus a etkisini ölçmek gerekir. Ülke nüfusu 10.5 milyon. Devrim öncesinde yaklaşık 10 milyon turist kapasitesi vardı. Yani Türkiye ye oranladığımızda 75 milyon insana 75 milyon turist. Çok büyük bir rakam bu. Ülke nüfusu kadar turist alıyordu. Ülkenin en önemli gelir kaynağı tarım ve turizm. Bu aşamada giriş ve çıkış noktaları turizm açısından çok önemli. Biz buradaki mevcut havalimanına yeni bir yatırım yaparak turizme büyük bir katkıda bulunduk. Tabii bu bir turizm hamlesi olmakla beraber yatırımın devamında istihdam boyutu da çok önemli. Bölge ekonomisine önemli katkılarımız olduğunu söyleyebilirim. Buradaki yatırımlarımızın bölgenin sosyal gelişimine de olumlu katkıları oldu. TUNUS TA 2.500 KİŞİYİ İSTİHDAM EDİYOR TAV ın Havalimanları nda kaç kişi çalışıyor? İnşaat grubumula birlikte TAV Havalimanları nda istihdam ettiğimiz kişi sayısı toplamda 52 bin kişiye ulaşıyor. Sadece Tunus olarak düşünürsek 2 bin 500 kişi. Direkt olarak 10 bin kişinin hayatını etkiliyor. Her artan bir milyon yolcu direkt olarak havalimanında bin kişilik istihdam anlamına geliyor. BİLGİ EN BÜYÜK SERMAYEMİZ Çalışanlarınıza çeşitli eğitimler veriyorsunuz. Bu eğitimlerden bahseder misiniz? Global bir şirket olarak en büyük sermayemiz bilgi. Tunus ta bu konu- TAV Havalimanları Dünyanın önde gelen havalimanı işletmecileri arasında yer alan TAV Havalimanları, Türkiye de İstanbul Atatürk, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Milas Bodrum ve Gazipaşa Alanya havalimanlarını işletiyor. TAV yurtdışında ise Gürcistan ın Tiflis ve Batum, Tunus un Monastır ve Enfidha-Hammamet, Makedonya nın Üsküp ile Ohrid, Suudi Arabistan ın Medine ve Hırvatistan ın Zagreb Havalimanı nda faaliyet gösteriyor. Şirket 2014 te iştirakleriyle birlikte yaklaşık 743 bin uçak seferine ve yaklaşık 95 milyon yolcuya hizmet sundu. 44 45
TAV Havalimanları nın, Gürcistan dan Makedonya ya, Hırvatistan dan Suudi Arabistan a dek 5 ülkede 8 ayrı yatırımı bulunuyor. da şanslıydık. Burada havacılık sektöründe altyapısı gelişmiş bir çalışma grubuna ulaştık. Tecrübelerimizi, global knowhow larımızı onlarla paylaşıp geleceğin liderlerini yetiştiriyoruz. Bunların en önemli örneği daha önce Uluslararası Havalimanı nın genel müdürü olan arkadaşımızın şu anda Suudi Arabistan da Medine Havalimanı nın genel müdürü olması. Ticari ve havacılık girişimlerimizi, bilgi sermayemizi Tunus taki havacılık sektörü ile buluşturarak ortaya güzel bir hizmet çıkmasına vesile olduk. TAV olarak hizmet ihraç etmeye başladık. TAV ı diğerlerinden farklı kılan özellikler nelerdir? En büyük sermayemiz bilgi. Bilgi sermayemizi güvenerek bu yola çıkıyoruz. Tabii bu bilgi sermayesi birçok alt gruptan oluşuyor. TAV, hem tasarımda, inşaatta, finansmanda ve projenin işletmesinde guruptaki diğer şirketlerle beraber tek noktada çözüm sunabiliyor. Bu yapı TAV Havalimanları nın tercih edilmesinde önemli bir faktör. TAV Havalimanları nın Afrika daki hedefleri nelerdir? Uluslararası Havalimanı, Afrika daki dördüncü projemiz. Daha önce Kahire Terminali ni bitirdik. İnşaat grubu olarak Libya da oldukça iyi konumdayız. Libya da iki havalimanı inşaatı var. Ülkenin eski günlerine dönmesiyle diğer projelere devam etmeyi planlıyoruz. Projelerle ilgili görüşmelerimiz sürüyor. Tunus taki iki havalimanımızın imtiyaz sözleşmeleri 2047 yılına kadar devam edecek. Organik büyümemize devam edeceğiz. Hedefimizde Sahara Altı Afrika'sı ülkeler var. Bu ülkelerin sivil havacılık kurumları ve ulaştırma bakanlıklarıyla görüşmelerimiz devam ediyor. Bu anlamda TAV Havalimanları İşletmesi olarak çok yakın bir zaman içinde Türkiye ye güzel haberler vermeyi amaçlıyoruz. Tunus için neler hedefliyorsunuz? Afrika da ve Avrupa da ileriye dönük hedeflerimiz var. Ekonominin ve turizmin geçmişteki hareketliliğe kavuşmasıyla Tunus taki potansiyelimizi artırmak istiyoruz. 10.5 milyon olan yolcu sayımızı 25 milyona çıkarmak istiyoruz. E Haluk Bilgi kimdir? 1992 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Bölümü nden mezun olan Haluk Bilgi, İşletme yüksek lisansını 1999 da Orta Doğu Teknik Üniversitesi nde tamamladı. Kariyerine 1991 de BBBAG A.Ş. de Dış İlişkiler Sorumlusu olarak başladı. 1993 te Sibkon A.Ş. ile ilk yurt dışı görevine Sibirya Novokuznetks de başlayan Bilgi, 1995 te katıldığı Tepe Grubu ve bağlı uluslararası ortaklıklarında 10 yıl süre ile sırasıyla Rusya Federasyonu, İngiltere, ABD ve Irak ta üst düzey yönetici olarak görev aldı. 2005 te TAV Havalimanları na İş Geliştirme Grup Müdürü olarak katılmadan önce Tepe İnşaat İş Geliştirme Koordinatörü görevini yürüttü. Bilgi, 2001 de itibaren American Management Association, DEİK Türk-Amerikan İş Konseyi Yurt dışı Müteahhitlik Komitesi, Orta Anadolu İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu ve Global Ethics üyeliklerinde bulundu. 2008 de TAV Havalimanları İştiraklerden Sorumlu İş Geliştirme Direktörlüğü ne atandı. Bilgi, halen TAV ın Afrika dan Sorumlu Başkan Yardımcılığı görevini yürütüyor. Haluk Bilgi, 2013 te Dünya Havalimanları Birliği (ACI) Afrika yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 46
HABER / TAV HAVALİMANLARI TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Sani Şener REKOR KÂR... TAV Havalimanları, 2014 yılında cirosunu yüzde 9 artırarak 983 milyon avroya, net kârını ise önceki yıla göre yüzde 64 artırarak 218 milyon avroya yükseltti. Şirket, 306 milyon TL temettü dağıtılmasını teklif edecek. İcra Kurulu Başkanı Sani Şener, TAV Havalimanları nın 2014 teki yüksek performansında hizmet şirketlerinin de payı olduğunu ifade etti. Şener, TAV Havalimanları olarak 3 yıl önce hizmet şirketlerimizin işletmediğimiz havalimanlarında da faaliyet göstermesi hedefini koyduk. Bugün işlettiğimiz 14 havalimanına DAN 2014 TE ek olarak hizmet şirketlerimizle 39 havalimanında daha var olmayı başardık. TAV Havalimanları olarak yüzde 9 artışla ciromuzu 983 milyon avroya taşırken net kârımızı yüzde 64 artışla 218 milyon avroya yükselttik. Bu rekor kârda bir etken de hizmet şirketlerimizin yüksek performansı oldu. Bu dönemde yolcu sayımız ise 95 milyona ulaştı. Faiz amortisman ve vergi öncesi kârımız yüzde 14 artarak 434 milyon avro oldu. Bunların yanında istihdama katkımız da devam etti ve 2014 te ortalama çalışan sayımız da yüzde 6 artışla 14 bin 478 e ulaştı diye konuştu. 53 HAVALİMANINDAYIZ Stratejilerinin önemli bir bacağını teşkil eden hizmet şirketlerinin TAV dışında büyümesine odaklandıklarını vurgulayan Şener, 2014 te tüm hizmet şirketlerinde başarıya ulaştıklarını ifade etti. İşlettikleri 14 havalimanına ek 39 havalimanında daha hizmet şirketleriyle faaliyet gösterdiklerini ifade eden Şener, sözlerini şöyle sürdürdü: 53 havalimanındayız, stratejimiz finansal sonuçlara kayda değer katkı sağladı. Stratejimizi uygulamaya devam edeceğiz dedi. Şener: Gümrüksüz satış operasyonunu yö- TAV Havalimanları nın net kârı 2014 yılında yüzde 64 artışla 218 milyon avro olarak gerçekleşti. İcra Kurulu Başkanı Şener, hizmet şirketleri ile büyüme stratejisine vurgu yaptı. neten şirketimiz ATÜ, sene içinde Umman ın Salallah Havalimanı nın ve Tunus ta başkent Kartaca dahil beş havalimanının gümrüksüz satış mağazalarının işletme hakkını kazandı. Ayrıca Tunus taki Monastır Havalimanı gümrüksüz mağazalarının işletmesini Temmuz 2014 itibarıyla devraldı. Yiyecek içecek operasyonumuzu yöneten BTA, İstanbul un en gözde kültür-sanat ve eğlence merkezlerinden Uniq İstanbul un yiyecek içecek alanlarını işletmeye başladı. TAV İşletme Hizmetleri, Almanya da Frankfurt, Münih ve Stuttgart havalimanlarındaki Air France/KLM özel yolcu salonlarının işletmesini üstlendi. TAV Bilişim, Birleşik Arap Emirlikleri nde Abu Dabi Havalimanı nın 50 milyon dolarlık bilişim altyapısını kurma ihalesini kazandı. Faaliyet coğrafyasını Medine yi de içerecek şekilde genişleten Havaş, 2014 yılındaki yeniden yapılanma programı sonucunda kârlılığını önemli ölçüde artırdı. Havaş ın, THY ile ortak şirketi TGS ise, Aralık 2014 itibarıyla, THY nin Türkiye deki sekiz büyük havalimanı için açmış olduğu yer hizmetleri ihalesini kazandı dedi. YURT DIŞI OPERASYONLARI TÜM HIZIYLA BÜYÜYOR TAV ın yurt dışı operasyonlarında da büyümeye devam ettiğini vurgulayan İcra Kurulu Başkanı Şener: Suudi Arabistan ın Medine Havalimanı nda 2014 te yüzde 22 lik yolcu büyümesine ulaştık. 2015 yılının ilk çeyreğinde hizmete alacağımız yeni terminal binası ile bu havalimanının kesintisiz büyümeye devam etmesinin önündeki tüm engelleri de kaldırmış olacağız. Gürcistan ve Makedonya daki havalimanlarımızda hızlı büyüme 2014 yılında da devam ederken, 2013 yılı sonunda Zagreb Havalimanı nı işleten konsorsiyuma yüzde 15 ortak olarak havalimanı portföyümüzü Doğu Avrupa ya doğru genişlettik. Amerika Birleşik Devletleri nin New York eyaletindeki LaGuardia Havalimanı nın işletmesi için 2014 yılında verdiğimiz teklifin sonucunu ise bu yıl almayı bekliyoruz ifadelerini kullandı. TAV BÜYÜMEYE DEVAM EDECEK TAV Havalimanları nın 2014 ü kurumsal yönetim derecelendirme sonuçlarına göre yönetim kurulu kategorisinde birinci, genel kategoride de Türkiye deki en iyi üçüncü şirket olarak tamamladıklarını hatırlatan Şener, Gerek sürdürülebilirlik, gerekse kurumsal yönetim alanlarındaki çalışmalarımız sonucunda sadece 15 şirketin girmeyi başardığı BİST- Sürdürülebilirlik Endeksi ne dahil edildik. İş yaparken içinde bulunduğumuz topluma faydalı bir kurumsal vatandaş olmaya hep büyük önem verdik. Vergi ve kira ödemeleriyle sene boyunca kamuya 2005 yılından beri yaptığımız toplam katkı 8 milyar TL oldu dedi. Şener, TAV ın önümüzdeki dönemde de büyümeye devam edeceğini vurgulayarak şöyle dedi: Önümüzdeki dönemde büyümemizin üç sacayağı olacak. Mevcut havalimanlarımızın organik büyümesi, portföyümüze katacağımız yeni havalimanları ile gelecek büyüme ve hizmet şirketlerinin TAV dışındaki büyümesi. Her üç alanda da şu ana kadar gösterdiğimiz yüksek performanstan ödün vermeden ilerleyeceğiz. Hissedarlarımıza ve iş ortaklarımıza bize olan güvenleri ve çalışanlarımıza özverili gayretleri için bu vesileyle teşekkürü bir borç bilirim diyerek sözlerini tamamladı. E 48 49