BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ VE 2030 SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA HEDEFLERİ

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ VE 2030 SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA HEDEFLERİ Selin Nergiz Özbakır Stajyer İzmir Ticaret Odası TEMMUZ 2016

Binyıl Kalkınma Hedefleri Binyıl Kalkınma Hedefleri, Eylül 2000 de Birleşmiş Milletler in New York Binyıl Zirvesi nde kabul edilen Binyıl Bildirisinde kayıtlı kalkınma hedeflerini ifade etmektedir. Binyıl Kalkınma Hedefleri, Birleşmiş Milletlere üye olan 192 ülke tarafından 2015 e kadar yerine getirilmesi planlanan 8 hedeftir. Bu 8 Binyıl Kalkınma Hedefleri 2015 yılına kadar sürdürülebilir kalkınma ve yoksullukla mücadele alanında sağlanan ilerlemeyi ölçülebilir ve izlenebilir bir biçimde gösterecek şekilde geliştirilmiştir. Planlanan hedefler, aşırı yoksulluktan ve diğer pek çok yoksunluktan kurtarmayı da içeren 8 ana başlık altında toplanmaktadır. 8 Binyıl Kalkınma Hedefleri Hedef 1. Aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması Günde bir doların altında geliri bulunan nüfusu azaltmak Açlık çeken nüfusun yarı yarıya azaltılması Hedef 2. Evrensel ilköğretimin gerçekleştirilmesi Tüm kız ve erkek çocukların ilköğretimlerini eksiksiz ve eşit olarak tamamlamaları Hedef 3. Kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve kadınların konumunu güçlendirmek Kadınların toplumsal konumunun güçlendirilmesi İlköğretim ve orta öğretimde kız-erkek öğrenci eşitsizliğinin her düzeyde giderilmesi Hedef 4. Çocuk ölümlerinin azaltılması 5 yaş altındaki çocuk ölümlerinin üçte iki oranında azaltılması Hedef 5. Anne sağlığının iyileştirilmesi Anne ölüm oranının dörtte üç azaltılması 2

Hedef 6. HIV/AIDS, sıtma ve öteki hastalıklarla mücadele edilmesi HIV/AIDS in yayılmasının durdurulması ve geri döndürülmeye başlanması Sıtma ve öteki önemli hastalıkların görülme sıklığının durdurulması ve geri döndürülmeye başlanması Hedef 7. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması Sürdürülebilir kalkınma ilkelerinin ulusal politika ve programlarla bütünleştirilmesi; çevresel kaynaklar kaybının kazanıma dönüştürülmesi Sağlıklı içme suyuna ulaşamayan nüfusun yarı yarıya azaltılması Hedef 8. Kalkınma için küresel bir ortaklık geliştirilmesi Kurallara bağlı, öngörülebilir ve ayrımcılık olmaksızın açık bir ticari ve mali sistem geliştirilmesi En az gelişmiş ülkelerin özel ihtiyaçlarının ele alınması; bu ülkelerin ihracatına gümrük vergisi ve kota bağışıklığı sağlanması; ağır borçlu yoksul ülkelere ödeme kolaylığı sağlanması; resmi iki taraflı borçların iptal edilmesi; ve yoksullukla mücadele eden ülkelere daha eli açık resmi kalkınma yardımı yapılması Denize çıkışı olmayan gelişmekte olan ülkelerle gelişmekte olan ada devletçiklerinin özel ihtiyaçlarının ele alınması Borcun uzun vadede sürdürülebilir kılınmasına yönelik ulusal ve uluslararası önlemler aracılığıyla gelişmekte olan ülkelerin borç sorununun kapsamlı biçimde ele alınması Gelişmekte olan ülkelerle işbirliği içinde, gençlik için düzgün ve üretken iş olanakları sağlanması İlaç şirketleri ile işbirliği içinde, gelişmekte olan ülkelerde zorunlu ilaçlara makul fiyatlarla ulaşılabilirliğinin sağlanması Özel sektör ile işbirliği içinde, yeni teknolojilerin, özellikle enformasyon ve iletişim teknolojilerinin yararlarının yaygınlaştırılması 3

Binyıl Kalkınma Hedefleri, tüm bu amaçlara 2015 yılına kadar ulaşılması hedefi koymuştur. Günde 1 Dolar ın altında geliri olan insanların sayısının yarıya indirilmesi; 1990 ve 2015 yılları arasında 5 yaş altındaki çocuk ölümlerinin üçte iki oranında azaltılması; yine 1990 ve 2015 yılları arasındaki anne ölümlerinin dörtte üç oranında azaltılması; 2015 itibariyle temiz içme suyu ve temel hijyen ihtiyaçlarından mahrum olan nüfus oranının yarı yarıya azaltılması söz konusu somut sayısal kıstaslara örnek teşkil etmektedir. Binyıl Kalkınma Hedefleri, uluslararası düzeyde önemli bir farkındalık yaratmıştır. Binyıl Kalkınma Hedefleri, en az gelişmiş, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri söz konusu hedeflerin hayata geçirilmesi açısından teşvik etmiştir. Binyıl Kalkınma Hedefleri ne yönelik farkındalığın ve taahhütlerin yenilenmesine olanak sağlayan üç üst düzeyli etkinlik gerçekleştirilmiştir. Etkinliklerden ilki 2005 yılındaki Dünya Zirvesi, ikincisi 25 Eylül 2008 tarihinde düzenlenen Binyıl Kalkınma Hedeflerine ilişkin Üst Düzeyli Etkinlik, sonuncusu ise Eylül 2010 daki BM Binyıl Kalkınma Hedefleri Zirvesi dir. Ayrıca 2010 yılı Zirvesi sonunda bir küresel eylem planı kabul edilmiştir. Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporları 2013 BM Raporuna göre, Binyıl Kalkınma Hedeflerinde sağlanan ilerlemeler daha fazla hedefin gerçekleştirilmesini mümkün kılmıştır. Temmuz 2013 BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından yayımlanan rapora göre, Binyıl Kalkınma Hedeflerinden bazılarına ulaşılmış ve daha fazla hedefin 2015 e kadar gerçekleşmesi mümkün görülmüştür. Ayrıca rapora göre, bazı hedeflere ilişkin sorunların ele alınması gerekmektedir. Raporda belirtildiğine göre, yoksulluğun azaltılması, temiz suya erişimin yaygınlaştırılması, kentlerin yoksul mahallelerinde yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve ilkokullarda cinsiyet eşitliğinin sağlanması sayesinde gerçekleştirilen iyileşmelerle birlikte 2015 yılına kadar daha fazla Binyıl Kalkınma Hedeflerine ulaşılması mümkün hale gelmiştir. Rapora göre, 2000 ile 2010 yılları arasında sağlık alanında sağlanan iyileşmeler ile sıtma ölümleri tüm dünyada yüzde 25 oranında azalmış ve 1995 ile 2011 yılları arasında toplam 51 milyon tüberküloz hastası başarıyla tedavi edilmiştir. Tüm dünyada 1990 ile 1992 yıllarında 4

yeterince beslenemeyen insan oranı yüzde 23 iken 2010 ile 2012 yıllarında yüzde 15 e inmiştir. Raporda belirtildiğine göre, beş yaşından küçük çocuk ölüm hızı tüm dünyada azalmaktadır. Anne ölüm hızı ise son yirmi yıl içinde yüzde 47 azalmıştır. 2000 ile 20011 yılları arasında ise okula gitmeyen çocuk sayısında azalma görülmüştür. Rapor, eşitsizliklere de dikkat çekmektedir. Sekiz Binyıl Kalkınma Hedefleri ile sağlanan ilerleme bölge, ülke, ülke içi nüfus grupları arasında eşitsiz biçimde gerçekleşmektedir. Bu duruma örnek olarak, gelişkin su imkânlarından yoksun nüfusun yüzde 83 ü kırsal alanlarda yaşamakta ve kentsel alanlarda doğumlar vasıflı sağlıkçıların gözetiminde gerçekleşirken kırsal alanlarda bu oran oldukça düşüktür. Rapora göre, yardımlardaki azalma hedeflere ulaşılmasını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Bu azalmadan en çok zarar görenler en az gelişmiş ülkelerdir. Bu durum ile birlikte rapor, dış borç yükünün azalmasının ve dünya ticaretine daha fazla katılımın gelişmekte olan ülkeler için yarar sağladığını göstermektedir. BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından yayımlanan 2014 raporuna göre, pek çok Binyıl Kalkınma Hedefi şimdiden gerçekleştirilmiş olsa dahi 2015 e kadar daha çok hedefe ulaşılabileceği belirtilmiştir. Yoksulluğun azaltılması, geliştirilmiş içme suyu imkânlarına erişimin artırılması, yoksul kent mahallelerinde yaşayanların durumlarının iyileştirilmesi ve ilköğretimde toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması gibi alanlardaki hedefler gerçekleştirilmiştir. Raporda belirtildiğine göre, teknolojiye erişim, ortalama gümrük tarifelerinin azaltılması, borç silinmesi ve kadınların katılımı gibi alanlarda da önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Binyıl Kalkınma Hedefleri 2015 raporuna göre, 2000 yılında Binyıl Bildirgesi nde belirtilen 8 hedef 15 yıllık çabanın ardından bazı eksikliklere rağmen büyük oranda gerçekleştirilmiştir. Rapora göre, Binyıl Kalkınma Hedeflerinin milyonlarca insanı yoksulluktan kurtulabileceğini, kadınları güçlendirebileceğini, sağlık ve refahı geliştirebileceğini ve yeni fırsatlar yaratabileceğini kanıtlamıştır. Raporda belirtilenlere göre, 1990 da 1,9 milyar olan yoksulluk içinde yaşayan insan sayısı 2015 te 836 milyona düşmüştür. İlkokullarda cinsiyet eşitliğinin gerçekleştirilmesi ile okula kaydolan öğrenciler arasındaki cinsiyet eşitliğinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Verilere göre, 174 ülkenin yaklaşık yüzde 90 ındaki parlamentolarda kadın sayısında artış görülmektedir. Beş yaş altı 5

çocuk ölüm oranı 1990 da 1000 doğum başına 90 ölüm iken bu oran 43 ölüme düştü. Anne ölümlerinde ise yüzde 45 oranında bir düşüş görülmüştür. HIV/AIDS ve sıtma gibi hastalıklara yapılan yatırımlar ile 2000 ve 2015 yılları arasında 6,2 milyonun üzerinde sıtma ölümüne engel olunmuştur. Ayrıca tüberküloz önleme, teşhis ve tedavi müdahaleleri 2000 ve 2013 yılları arasında yaklaşık 37 milyon hayatı kurtarmıştır. Dünya genelinde ise 2,1 milyar insan iyileştirilmiş sağlık hizmetlerine erişim imkânı kazanmıştır. Raporlardan yola çıkılarak elde edilen verilere göre, Binyıl Kalkınma Hedefleri ne ulaşıldı, yoksulluk oranı 1990 ve 2010 yılları arasında yarı yarıya azaldı fakat 1,2 milyar insan hala aşırı yoksulluk içinde yaşamaktadır. 2000 li yılların başlarında ilerleme kaydedilmesine rağmen okulu bırakan çocuk sayısını azaltma konusundaki ilerlemeler belirgin şekilde yavaşladı. Kadınlar kota sisteminin de desteğiyle parlamentolarda daha fazla güç sahibi olmasına rağmen toplumsal cinsiyet eşitsizliği devam etmektedir. Önemli gelişmeler yaşamasına rağmen çocuk ölüm oranının azaltılması konusundaki Binyıl Kalkınma Hedefinde geride kalındı. Daha fazla ilerleme kaydedilmesi gereken hedeflerden biride anne ölüm oranını azaltmak. Yoksulluğun giderilmesi ve eğitim ile ergenlik çağındaki doğum oranlarının azaltılması gerekmektedir. Sağlık açısından ise hala çok sayıda HIV enfeksiyonu vakası görülmektedir. Çevre faktöründe ise milyonlarca hektar ağaç her yıl yok olmaktadır. Küresel sera gazı salımı artmaya devam etmekte ve küresel karbondioksit salımı 1990 dan beri yüzde 50 artmıştır. Ayrıca su kıtlığı tüm dünyada insanların yüzde 40 ını etkilemekte ve etkilenen insan sayısında giderek artış beklenmektedir. Resmi kalkınma yardımları en yüksek seviyeye ulaşmış ve son yıllardaki gerilemeyi tersine çevirmiştir. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri nin, Binyıl Kalkınma Hedeflerinin uygulanmasına ilişkin yıllık raporlarında 2015 sonrasında uygulanabilirliği ve ne şekilde uygulanabileceği, hedeflerin hayata geçirilebilmesi tartışmalarına yer verilmiştir. Gelişme ve kalkınmayla birlikte insan faaliyetlerinin doğa ve çevre üzerindeki baskılarının azaltılmasını göz önünde tutan modeller öne çıkartılmıştır. Bu çerçevede, sosyo-ekonomik ihtiyaçlarla doğal hayat unsurunu bir araya getirmeyi hedefleyen yeşil kalkınma anlayışı destek kazanmıştır. Söz konusu olan Yeni Sürdürülebilir Kalkınma 6

Modelleri nin gıda, mali ve iklim krizleriyle ve artan eşitsizliklerle mücadele edebilecek şekilde tasarlanması gerektiği tartışılmıştır. Birçok az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin 2015 yılı itibariyle Binyıl Kalkınma Hedefleri ne ulaşamayacağı açıkça görülmüş. Özellikle en az gelişmiş ülkeler için açlıkla mücadele, temel eğitim ve sağlık hedeflerinin kısa vadede geliştirilmesinin mümkün olmadığı görülmektedir. Aynı zamanda diğer birçok ülke için de cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesi, çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması ve kalkınma için küresel ortaklıklar geliştirilmesi hedeflerinin uzun vadede geliştirilmesi gerektiği değerlendirilmiştir. 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Birleşmiş Milletler in üye ülkeleri 25 Eylül 2015 tarihinde Binyıl Kalkınma Hedefleri ni takip edecek olan Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi nde, 2030 yılına kadar yoksulluğu sona erdirmek, eşitsizlik ve adaletsizlikle mücadele, ekonomik büyüme, enerji, sürdürülebilir tüketim ve üretim, sanayileşme ve iklim değişikliği ile ilgili konuları kapsayan 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefini kabul etmiştir. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, 2015 yılına kadar yerine getirilmesi için taahhütte bulunulan sekiz yoksullukla mücadele hedefi Binyıl Kalkınma Hedeflerinin üzerine inşa edilmiştir. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, diğer bir değişle Küresel Hedefler, Binyıl Kalkınma Hedeflerinin daha da ötesinde yoksulluğun ana nedenlerine çözüm bulmayı ve evrensel kalkınmayı sağlamayı amaçlamıştır. Yoksullukla mücadele hareketi olan Binyıl Kalkınma Hedefleri yeni Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi için bir adım olmuştur. 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, 17 ana hedef ve 169 alt başlık ile geniş bir kapsama sahiptir. 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Hedef 1. Her tür yoksulluğu, nerede olursa olsun sona erdirmek Günde 1,25 dolardan daha az gelire sahip insan sayısı ile tanımlanan aşırı yoksulluğu 2030 a kadar ortadan kaldırmak 7

Temel mal ve hizmetleri dâhil ederek herkes için sosyal koruma sistemlerinin hayata geçirilmesi ve 2030 a kadar yoksul durumdaki kişiler için koruma sağlanması Yoksul durumdaki insanlar olmak üzere, bütün erkek ve kadınların ekonomik kaynaklara ulaşma, temel hizmetlere erişim, toprak ve diğer mülk türlerine sahip olma ve üzerlerinde kontrol kurabilme, miras, doğal kaynaklar, uygun yeni teknolojiler ve mikrofinansı kapsayan finansal hizmetlerde eşit haklara sahip olmanın güvencesini sağlama 2030 a kadar yoksulların aşırı hava olayları ve diğer ekonomik, sosyal ve çevresel şoklar ve afetler nedeniyle yaşadığı etkilerin azaltılması En az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, gelişmekte olan ülkelerin yoksulluğu her yönüyle sona erdirmek adına programlar ve politikalar uygulayabilmeleri için onlara çeşitli kaynaklardan kaynakların yönlendirilmesinin sağlanması Yoksulluğun ortadan kaldırılmasına yönelik yapılan hızlandırılmış yatırımları desteklemek için ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı kalkınma stratejilerine dayalı politikaların altyapılarının oluşturulması Hedef 2. Açlığı bitirmek, gıda güvenliğini sağlamak, beslenme imkânlarını geliştirmek ve sürdürülebilir tarımı desteklemek 2030 a kadar açlığın sona erdirilmesi ve başta yoksullar ve çocuklar olmak üzere herkesin güvenli, besleyici ve yeterli miktarda besine erişiminin güvence altına alınması 2030 a kadar yetersiz beslenmenin ortadan kaldırılması ve 2025 e kadar 5 yaş altı çocukların büyümelerini engelleyen unsurların ortadan kaldırılması hedefinin gerçekleştirilmesi Tarımsal verimliliğin ve küçük çaplı gıda üreticilerinin, kadınlar, yerli halklar, çiftçilikle uğraşan aileler, göçebe çobanlar, balıkçılar, toprağa, diğer verimli kaynaklara ve girdilere, bilgiye, finansal hizmetlere, piyasalara ve değer temini ve tarım dışı istihdam olanaklarına güvenli ve eşit erişiminin sağlanması ile gelirlerinin iki katına çıkarılması 8

Sürdürülebilir tarım sistemlerinin güvence altına alınması ve üretimi arttıran, ekosistemlerin sürdürülmesine yardımcı olan, iklim değişikliği, aşırı hava koşulları, sel ve diğer felaketlere uyum sağlama kapasitesini arttıran dayanıklı tarım uygulamalarının hayata geçirilmesi 2020 ye kadar tohumların, kültür bitkilerinin, çiftlik hayvanlarının ve evcilleştirilmiş hayvanların ve vahşi türlerin ulusal, bölgesel ve uluslararası tohum ve bitki bankaları aracılığıyla genetik çeşitliliğin sürdürülmesi En az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, gelişmekte olan ülkelerde tarımsal üretim kapasitesinin arttırılması için kırsal altyapı, tarımsal araştırma ve yayım hizmetleri, teknoloji geliştirme ve bitki ve hayvan gen bankaları alanlarına yatırımın arttırılması Gıda hammadde piyasalarının ve türevlerinin etkin olarak işlemelerini sağlamak için önlemler almak ve gıda rezervleriyle ilgili bilgileri kapsayan piyasa bilgilerine erişimin kolaylaştırılması Hedef 3. İnsanların sağlıklı bir yaşam sürmelerini ve herkesin her yaşta refahını sağlamak Anne ölüm oranının her 100.000 doğumda 70 in altına indirilmesi Yeni doğan ölüm oranının her 1000 canlı doğumda en az 12 ye ve her 5 yaş altı çocuk ölüm oranının her 1000 canlı doğumda en az 25 e düşmesinin sağlanması 2030 a kadar AIDS, tüberküloz, sıtma ve tropikal salgın hastalıkların sona erdirilmesi ile hepatit ve diğer bulaşıcı hastalıklarla mücadele edilmesi Bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklı prematüre bebek ölümlerinin ve hastalıklarının önlem ve tedavi yoluyla üçte bir oranında azaltılması Uyuşturucu madde kullanımı ve alkol bağımlılığının önlenmesi ve tedavisinin güçlendirilmesi 2020 ye kadar karayolları trafik kazalarından kaynaklanan küresel ölümlerin ve yaralanmaların yarıya indirilmesi Cinsel sağlık ve aile planlaması hakkında bilgi ve eğitime evrensel erişimin sağlanması 9

Kaliteli temel sağlık hizmetlerine, kaliteli ve uygun fiyatlı temel ilaçlara ve aşılara erişimi kapsayan evrensel bir sağlık güvencesi sisteminin oluşturulması Zararlı kimyasallardan, hava, su ve toprak kirliliğinden kaynaklanan hastalık ve ölümlerin 2030 a kadar büyük ölçüde azaltılması Hedef 4. Herkesi kapsayan ve herkese eşit derecede kaliteli eğitim sağlamak ve herkese yaşam boyu eğitim imkânı tanımak 2030 a kadar bütün kız ve erkek çocuklarının ücretsiz ve kaliteli bir ilköğretim ve ortaöğretimi tamamlamalarını sağlamak Bütün kadın ve erkeklerin kaliteli teknik eğitim, mesleki eğitim ve üniversiteyi kapsayan yüksek öğretime eşit olarak erişimlerini sağlamak İstihdam ve girişimciliğe yönelik teknik ve mesleki becerileri kapsayan becerilere sahip genç ve yetişkinlerin sayısının arttırılması 2030 a kadar eğitim alanındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmak ve engelli ve çocuklar dâhil insanların her düzeyde eğitim ve mesleki eğitime eşit olarak erişimlerinin sağlanması Tüm gençlerin ve erkek ve kadın olmak üzere yetişkinlerin büyük bir bölümünün okuryazar olmasını sağlamak Hedef 5. Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak ve kadınların ve kız çocuklarının toplumsal konumlarını güçlendirmek Kadınlara ve kız çocuklarına karşı yapılan her türlü ayrımcılığın sona erdirilmesi Kamu ve özel alanlarda, bütün kadın ve kız çocuklarına yönelik kadın ticareti, cinsel ve her türlü istismarı kapsayan şiddetin ortadan kaldırılması Çocuk evliliği, erken yaştaki zorla evlendirmeler ve kadın sünneti gibi uygulamaların ortadan kaldırılması 10

Kadınların siyasi, ekonomik ve sosyal hayatın karar verme süreçlerine katılımlarının ve karar verme mekanizmalarında eşit fırsatlar tanınmasının sağlanması Cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarına evrensel erişimin sağlanması Toplumsal cinsiyet eşitliğinin ilerletilmesi ve kadınların ve kız çocuklarının güçlenmesi için politikaların yasal olarak kabul edilip güçlendirilmesi Hedef 6. Herkes için suyun ve sıhhi koşulların erişilebilirliği ve sürdürülebilir yönetimin güvence altına alınması Güvenilir ve erişilebilir içme suyuna herkesin eşit biçimde 2030 a kadar erişebilmesi Yeterli temizlik ve sıhhi koşullara herkesin eşit biçimde erişiminin sağlanması ve kamuya açık alanlarda dışkılamanın sona erdirilmesi 2030 a kadar kirliliği azaltarak, çöp boşaltmayı ortadan kaldırarak, zararlı kimyasalların ve maddelerin salınımını en aza indirgeyerek, arıtılmamış atık su oranını yarıya indirerek, geri dönüşümü ve tekrar kullanımı artırarak su kalitesini yükseltmek Su kıtlığı sorununu çözmek için sürdürülebilir tedarikinin sağlanması ve su kıtlığından etkilenen insan sayısının azaltılması 2020 ye kadar dağları, ormanları, sulak alanları, nehirleri ve gölleri kapsayan su ekosistemlerinin korunması ve eski hallerine döndürülmesi Hedef 7. Herkes için erişilebilir, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerji sağlanması ve güvence altına alınması 2030 a kadar uygun fiyatlı, güvenilir ve modern enerji hizmetlerine erişimin sağlanması Yenilenebilir enerjinin küresel enerji kaynakları içindeki payının artırılması ve 2030 a kadar küresel enerji verimliliği ilerleme oranının iki katına çıkarılması Hedef 8. Sürdürülebilir ve kapsayıcı ekonomik kalkınmayı sağlamak, tam ve üretici istihdamı ve insan onuruna yakışır işleri sağlamak 11

Ulusal koşullara uygun olarak kişi başına düşen gelir artışının sürdürülmesi ve başta en az gelişmiş ülkelerde olmak üzere gayri safi yurt içi hasılada yıllık en az yüzde 7 oranında büyüme sağlanması Çeşitlendirme, teknoloji geliştirme ve yenilik getirme aracılığıyla ekonomik verimliliğin daha yüksek seviyelere çekilmesi Mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin resmiyet kazanmalarının ve büyümelerinin teşvik edilmesi için finansal hizmetlere erişimin sağlanması ve üretim faaliyetlerine, istihdam yaratmaya, girişimciliğe, yaratıcılık ve yenilikçiliğe odaklı politikaların desteklenmesi 2030 a kadar başta gelişmiş ülkeler olmak üzere, sürdürülebilir tüketim ve üretim için 10 Yıllık Çerçeve Programı na uygun olarak ekonomik büyümenin çevrenin bozulmasından ayrıştırılması Gençler ve engelliler dâhil olmak üzere kadın ve erkeklerin tam ve üretken istihdam ve insana yakışır işlere erişimlerinin sağlanması ve eşit işe eşit ücret ilkesinin benimsenmesi 2020 ye kadar işsiz ve eğitim görmeyen gençlerin oranında düşüş sağlanması Zorla çalıştırmayı, modern köleliği ve insan ticaretini sona erdirmek ve çocukların asker olarak kullanılmalarını, çocuk işçiliğinin yasaklanmasının ve ortadan kaldırılmasının güvence altına alınması ve 2025 e kadar çocuk işçiliğinin sona erdirilmesi Özellikle kadın göçmenler başta olmak üzere göçmen işçiler ve güvencesiz işlerde çalışan insanlar dâhil bütün çalışanlar için güvenli çalışma ortamı sağlamak ve haklarının korunması 2030 a kadar en az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere gelişmekte olan ülkeler için, en az gelişmiş ülkelere ticaretle bağlantılı teknik destek için entegre edilmiş Çerçeve Dayanışma Fonu aracılığıyla ticaret yardımı sağlanmasının artırılması Hedef 9. Dayanıklı altyapı inşa etmek, sürdürülebilir ve kapsayıcı sanayileşmeyi ve yeni buluşları teşvik etmek 12

Ekonomik kalkınmayı ve insanların esenliğini desteklemek için bölgesel ve sınırlar arası altyapıyı kapsayan kaliteli, güvenilir, sürdürülebilir altyapıların oluşturulması 2030 a kadar sanayinin ve gayri safi yurtiçi hasıla payının ulusal koşullarla uyumlu olarak arttırılması ve en az gelişmiş ülkelerde bu payın iki katına çıkarılması Gelişmekte olan ülkelerde küçük ölçekli sanayi işletmelerinin ve diğer işletmelerin finansal hizmetlere erişimlerinin ve piyasalara entegrasyonlarının artırılması Gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere tüm ülkelerde yenilikçiliğin teşvik edilmesi ve araştırma-geliştirme alanında çalışan kişi sayısının, kamu araştırmalarının, özel araştırmaların ve hükümet harcamalarının artırılması ile bilimsel araştırmaların geliştirilmesi Hedef 10. Ülkelerin içinde ve aralarındaki eşitsizlikleri azaltmak 2030 a kadar nüfusun tabandaki yüzde 40 içinde bulunan kesiminin gelirinin ulusal ortalamadan yüksek bir oranda, devamlı olarak artmasını ve sürdürülmesini sağlamak Yaş, cinsiyet, engellilik, ırk, etnik köken, din, ekonomik ya da başka bir statü göz önünde bulundurulmadan herkesin güçlendirilmesi ve sosyal, ekonomik ve siyasi olarak kapsanmasının desteklenmesi 2030 a kadar ayrımcılığa dayalı yasaların, politikaların ve uygulamaların ortadan kaldırılması ve eşit fırsatlar sunulması ve eşitsizliklerin azaltılması Küresel finans piyasalarının ve kurumlarının düzenlenmesi, denetlenmesi ve hayata geçirilmelerinin güçlendirilmesi Gelişmekte olan ülkelerin küresel uluslararası ekonomi ve finans kurumlarındaki karar verme süreçlerinde daha iyi temsilinin sağlanması Göç politikalarının planlı ve iyi yönetilmesi ile insanların güvenli ve düzenli göçlerinin ve yer değiştirmelerinin kolaylaştırılması En az gelişmiş ülkeler, Afrika ülkeleri, gelişmekte olan küçük ada devletleri ve karayla çevrili gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere ulusal plan ve programlarına göre nakit akışlarının ve resmi kalkınma yardımlarının teşvik edilmesi 13

Hedef 11. Kentleri ve insan yerleşim yerlerini herkesi kapsayan, güvenli, güçlü ve sürdürülebilir kılmak Gecekondu mahallelerinin iyileştirilmesi ve herkes için güvenilir ve uygun fiyatlı konutlara erişiminin sağlanması 2030 a kadar kadınların, çocukların, engellilerin ve yaşlıların ihtiyaçlarına daha özel bir önem gösterilmesi, toplu taşıma sisteminin geliştirilmesiyle herkes için güvenli, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir ulaşım sistemleri sağlanması Suyla ilgili afetleri de kapsaya afetler nedeniyle küresel gayri safi yurt içi hasılayla doğrudan ilgili ekonomik kayıpların düşürülmesi ve ölümlerin ve etkilenen insan sayısının azaltılması Hava kalitesine ve belediye atık yönetimi ve diğer atık yönetimlerine önem vererek olumsuz çevresel etkilerin azalmasını sağlamak Sendai Afet Riskini Azaltma Çerçeve Eylem Planı 2015-2030 doğrultusunda afet risk yönetiminin geliştirilmesi ve uygulanması Hedef 12. Sürdürülebilir tüketimi ve üretimi sağlamak Gelişmekte olan ülkelerin kalkınma ve yetkinliklerini göz önünde bulundurarak Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim için 10 Yıllık Çerçeve Programı nın uygulanması Doğal kaynakların sürdürülebilir yönetiminin ve etkin kullanımının 2030 a kadar sağlanması Perakende ve tüketici düzeyindeki kişi başına düşen küresel gıda atığının yarıya indirilmesi ve hasat sonrası kayıpları ve tedarik zincirlerindeki gıda kayıplarının azaltılması 2020 ye kadar uluslararası çerçevelere uygun olarak kimyasalların ve tüm atıkların insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirgemek için hava, su ve toprağa karışmalarının büyük ölçüde azaltılması Katı atık üretiminin geri dönüşüm ve tekrar kullanma yoluyla önemli ölçüde azaltılmasının sağlanması 14

Herkesin sürdürülebilir kalkınmayla ilgili bilgi ve farkındalık edinmesinin ve doğayla uyum içinde bir yaşam sürmesinin güvence altına alınması Hedef 13. İklim değişikliği ve etkileri ile mücadele için acil olarak adım atmak Bütün ülkelerde iklimle ilgili tehlikelere ve doğal afetlere karşı dayanıklılığın ve uyumun güçlendirilmesi ve iklim değişikliğiyle ilgili önlemlerin ulusal politikalara, stratejilere ve planlara entegre edilmesi İklim değişikliğinde azaltım ve etkinin azaltılması, iklim değişikliğine uyum ve erken uyarı konuları doğrultusunda eğitimin ve insani ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi 2020 ye kadar gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarını ele almak için yıllık 100 milyar doların ortaklaşa seferber edilmesi taahhüdünün uygulanması ve Yeşil İklim Fonu nun sermayelendirme yoluyla olabilecek en kısa sürede faaliyete geçirilmesini sağlamak Hedef 14. Okyanusları, denizleri ve deniz kaynaklarını sürdürülebilir kalkınma için korumak ve sürdürülebilir şekilde kullanmak Özellikle karasal kökenli faaliyetlerden kaynaklanan deniz çöpü ve gıda atıklarının dökülmesinden kaynaklanan su kirliliği gibi deniz kirliliğine sebep olan tüm biçimlerin 2025 e kadar azaltılması 2020 ye kadar deniz ve kıyı ekosistemlerinin sürdürülebilir biçimde yönetilmesi ve korunması ve üretken okyanuslara sahip olmak için okyanusların eski haline dönüştürülmesini sağlamak Balık stoklarını 2020 ye kadar eski durumuna getirmek ya da maksimum sürdürülebilir ürünü verebilecek seviyeye ulaştırmak için balık hasadının düzenlenmesi, aşırı avlanma, yasa dışı, bildirilmeyen ve düzenlemesiz ve doğaya zararlı balıkçılık uygulamalarının sona erdirilmesi 15

2020 ye kadar kapasite aşımı ve aşırı avlanmaya katkıda bulunan balıkçılık teşviklerinin bazı türlerinin yasaklanması, yasa dışı, bildirilmeyen ve düzenlemesiz balıkçılığa katkıda bulunan teşviklerin sonlandırılması ve bu tür yeni teşviklerin uygulamaya konulmasından kaçınılması Okyanus sağlığı ve deniz biyoçeşitliliğinin gelişmekte olan küçük ada devletleri, en az gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasına sağladığı katkıyı artırmak için, Deniz Teknolojisi Transferine İlişkin Hükümetler arası Oşinografi Komisyonu Kriterleri ve Rehberleri ni göz önünde bulundurarak bilimsel bilginin artırılması, araştırma kapasitesinin geliştirilmesi ve deniz teknolojisinin transfer edilmesi Hedef 15. Karasal ekosistemleri korumak, restore etmek ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak, ormanların sürdürülebilir kullanımını sağlamak, çölleşme ile mücadele etmek, toprakların verimlilik kaybını durdurmak ve geriye çevirmek ve biyoçeşitlik kaybını durdurmak 2020 ye kadar orman, sulak alan, dağ ve kurak alanlardaki karasal ve iç tatlı su ekosistemlerinin korunması, eski haline getirilmesi ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması Ormansızlaşmanın sona erdirilmesi, tahrip edilmiş ormanların eski haline döndürülmesi ve ağaçlandırma ve yeniden ormanlaştırmanın 2020 ye kadar küresel olarak artırılması 2030 a kadar çölleşme, kuraklık ve sellerden etkilenen alanlar ve tahrip edilmiş toprakların eski haline dönüştürülmesi ve dağ ekosistemlerinin ve biyoçeşitliliğinin korunmasının güvence altına alınması 2020 ye kadar yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerin korunması ve nesillerinin tükenmesinin engellenmesi ve doğal habitatın bozulmasının azaltılması ve biyoçeşitlilik kaybının durdurulması Korunan türlerin yasa dışı avlanılması, kaçakçılığının yapılması ve yasa dışı vahşi yaşam ürünlerinin arz ve talebi sorununun ele alınıp harekete geçilmesi 16

2020 ye kadar ekosistem ve biyoçeşitlilik değerlerinin ulusal ve yerel planlama, kalkınma süreçleri, yoksulluğun azaltılması doğrultusunda strateji ve raporlara entegre edilmesi ve biyoçeşitliliği ve ekosistemleri korumak ve sürdürülebilir biçimde kullanmak için finansal kaynakların önemli ölçüde artırılması Hedef 16. Sürdürülebilir kalkınma için barışçıl ve herkesi kucaklayan toplumları teşvik etmek, herkesin adalete erişimini sağlamak, her seviyede etkin, hesap verebilir ve kucaklayıcı kurumlar inşa etmek Her türlü şiddetin ve şiddet sonucunda yaşanan ölümlerin oranının büyük ölçüde azaltılması Çocuklara yönelik şiddet ve işkencenin ve çocuk istismarının, sömürüsünün, ticaretinin sona erdirilmesi Herkesin adalete eşit erişiminin güvence altına alınması ve 2030 a kadar yasa dışı para ve silah akışının azaltılması ve organize suçun her türüyle mücadele edilmesi Yolsuzluk ve rüşvetin önemli ölçüde azaltılması Her düzeyde etkili, hesap verilebilir ve şeffaf kurumlar kurulması ve duyarlı, kapsayıcı, katılımcı ve temsil edici karar verme mekanizmalarının oluşturulması 2030 a kadar herkese yasal kimlik kazandırılması ve temek özgürlüklerin korunması Başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere şiddet ve terörü önlemek ve mücadele etmek için uluslararası işbirliği yoluyla ulusal kurumların güçlendirilmesi ve ayrımcılık gözetmeyen yasa ve politikaların ilerletilmesi ve uygulanması Hedef 17. Sürdürülebilir kalkınma için küresel ortaklığın uygulama araçlarını güçlendirmek ve küresel ortaklığı yeniden canlandırmak Vergi, diğer gelir hasılatı ve yurt içi kapasiteyi artırmak için gelişmekte olan ülkelere uluslararası destek sağlanması doğrultusunda yurt içi kaynak seferberliğinin güçlendirilmesi 17

Birçok gelişmiş ülkenin gelişmekte olan ülkelere yapacağı Resmi Kalkınma Yardımı için ayrılan gayri safi milli hasıla payını 0,7 ye ve en az gelişmiş ülkelere yapacağı Resmi Kalkınma Yardımı için ayrılan gayri safi milli hasıla payını da yüzde 0,15 ila 0,20 ye ulaştırma taahhütleri dâhil resmi kalkınma yardımına ilişkin taahhütlerin gelişmiş ülkeler tarafından tam olarak gerçekleştirilmesi Gelişmekte olan ülkelerin borç finansmanı, borç hafifletme ve borç yeniden yapılandırmayı güçlendirmeyi hedefleyen uzun vadede borç sürdürülebilirliğini sağlamalarına yardım edilmesi ve ağır borç yükü altında olan yoksul ülkelerin dış borç sorunlarının ele alınması En az gelişmiş ülkeler için yatırım teşvik uygulamalarının kabulü ve uygulanması Bilim, teknoloji ve yenilikçilik alanlarında Kuzey-Güney, Güney-Güney ve üçlü bölgesel ve uluslararası işbirliğinin ilerletilmesi Çevresel açıdan sağlam ve teknolojilerin gelişmekte olan ülkeler üzerinde uygun koşullarda gelişiminin, transferinin ve yayılmasının desteklenmesi 2017 ye kadar en az gelişmiş ülkeler için teknoloji bankasının ve bilim, teknoloji ve yenilikçi kapasitenin geliştirme mekanizmasının faaliyete geçirilmesi ve bilgi ve iletişim teknolojileri başta olmak üzere etkinleştirme teknolojileri kullanım oranının artırılması Kuzey-Güney, Güney-Güney ve üçlü işbirliği aracılığıyla ulusal planları desteklemek amacıyla gelişmekte olan ülkelerdeki hedeflenen kapasite geliştirme uygulamaları için uluslararası destek sağlanması Doha Kalkınma Gündemi çerçevesinde yürütülen müzakereler sonucunda, Dünya Ticaret Örgütü bünyesinde açık, ayrım gözetmeyen ve eşitlikçi, kurallara dayanan, çok taraflı bir ticaret sisteminin desteklenmesi 2020 ye kadar gelişmekte olan ülkelerin ihracatlarının ve en az gelişmiş ülkelerin küresel ihracat payının iki katına çıkarılması 18

Dünya Ticaret Örgütü kararlarına uygun olarak, en az gelişmiş ülkeler için gümrükten ve kotadan muaf tutulma, devamlılık arz eden bir piyasa erişimi ve erişimin kolaylaştırılmasının sağlanması Makroekonomik istikrarın ve sürdürülebilir kalkınma için politika tutarlılığının geliştirilmesi Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine bütün ülkelerde ulaşılmasını desteklemek için bilgi, uzmanlık, teknoloji ve finansal kaynakları paylaşan ortaklıklar tarafından Sürdürülebilir Kalkınma için Küresel Ortaklıkların çoğaltılması Gelir, yaş, ırk, etnik köken, göçmen statüsü, engellilik, coğrafi konum ve ulusal bağlamlardaki diğer niteliklere göre ayrılan verilerin elde edilebilirliğinin ve gelişmekte olan ülkeleri kapsayan kapasite geliştirme desteğinin artırılması Binyıl Kalkınma Hedefleri yoksulluğu ve açlığı ortadan kaldırmak, hastalıkları engellemek ve tüm çocuklar için eğitim fırsatlarını genişletmek gibi kalkınma konularında evrensel olarak kabul edilen hedeflerdi. Binyıl Kalkınma Hedefleri ile gelir yoksulluğu, iyileştirilmiş su kaynaklarına erişim, ilköğretime kayıt oranı, çocuk ölüm oranı gibi birçok önemli alanlarda ilerleme görülmüştür. 2015 e kadar açlığın sona erdirilmesini, toplumsal cinsiyet eşitliğinin tam anlamıyla sağlanmasını, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesini ve her çocuğun okula gönderilmesini amaçlayan Binyıl Kalkınma Hedefleri doğrultusunda barışçıl ve kapsayıcı toplumları teşvik edecek, daha iyi işler yaratacak ve özellikle iklim değişikliği gibi çevresel zorluklar ile mücadele edecek ve tüm ülkelerde uygulanacak 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri oluşturulmuştur. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kavramı, 2012 yılında Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı Rio+20 sırasında ortaya çıkmıştır. 2030 Gündemi, 2030 a kadar her yerde ve kalıcı bir şekilde yoksulluğun küresel ölçekte ortadan kaldırılması ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefine ulaşılması ve politikalara ve fonlara rehberlik edecek 17 Yeni Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden, diğer bir 19

deyişle Küresel Hedeflerden, oluşmaktadır. İlk küresel anlaşma niteliğinde olan 2030 Gündemi, 17 adet Sürdürülebilir Kalkınma Hedefinin yanı sıra bunlarla ilgili 169 amaç içermektedir. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri bu amaçlara ulaşılması için tüm ülkeleri harekete geçirmekte ve ulusal politikaları da etkilemektedir. 20

KAYNAKLAR UNICEF Basın Merkezi, Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu, 2013, Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu 2014, Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu 2015. http://www.unicef.org.tr/basinmerkezidetay.aspx?id=2340 Birleşmiş Milletler Evi, Binyıl Kalkınma Hedefleri Nedir? http://www.un.org.tr/includes/files/binyil02.pdf Birleşmiş Milletler, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi, 2015. http://avrupa.info.tr/tr/bilgikaynaklari/eeas-haberleri/eeas-single-view/article/ab-2030-suerdueruelebilir-kalkinmaguendeminin-bm-tarafindan-kabuluenue-memnuniyetlekarsiliyo.html?chash=a61b7f5c936a44fa555676efbd10afef&print=1 Yeni Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi, 2015. http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/post-2015.html Sustainable Development, Solutions Network, A Global Initiative for the United Nations, TURKEY, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri. http://unsdsn.boun.edu.tr/28/surdurulebilir-kalkinmahedefleri Sosyal Fayda Zirvesi / Social Good Summit, Sürdürülebilir Kalkınma İçin Küresel Hedefler, 2015. http://www.sgsistanbul.org/surdurulebilir-kalkinma-hedefleri/ UNDP Türkiye, Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündemi. http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/post-2015/sdg-overview.html Dosya Konusu, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri. http://www.dosyakonusu.com/2015/10/birlesmis-milletlerin-2030-hedefleri/ 21