BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN

Benzer belgeler
ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ve TARIM VE GIDA GÜVENCESĠ

ÖĞRENİM DÖNEMİ DERECE (*) ÜNİVERSİTE ÖĞRENİM ALANI

BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.

Vejetasyon, herhangi coğrafi bölgenin bir kesimi üzerinde, yaşam koşulları birbirine benzeyen bitkilerin bir arada toplanma şeklidir

TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA

(2010)(Soykan, A., Sönmez, S., Cürebal, İ. ile birlikte). Edremit in Anıtsal ve Korunmaya Değer Ağaçları. Karakutu Yayınları. ISBN:

BÖLÜM 3. Artvin de Orman Varlığı

KARAMAN ve KARAPINAR IN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ TRENDLERİ

Dr. Nejat ÇELİK. Eğitim

BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN

GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR

DOĞU AKDENİZ BÖLGESİ BİTKİLERİ. Plants of East Mediterranean Region

Türkiye de iklim değişikliği ve olası etkileri

Silvikült Temel Esasları 7. Klasör

LAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.

Orman Koruma Dersi YANGIN EKOLOJİSİ

TARIMSAL DRENAJ HAVZALARINDA SU BÜTÇESİ HESABI: SEYHAN ALT HAVZASI ÖRNEĞİ

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri

Dr. Saime BAŞARAN ANTALYA. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Orman Fakültesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi 1994

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.

Yarı Kurak Bölgelerde Rehabilitasyon-Toprak Koruma Çalışmalarında Kullanılabilecek Bazı Bitki Türleri

GRUP ENDEMİKUS. Doç. Dr. Ali ÇELİK Denizli, KAZ DAĞI GÖKNARI Abies nordmanniana subsp. equi-trojani

TÜRKİYE PEYZAJI (FAKÜLTE)

Kahramanmaraş Ahir Dağı Bitki Örtüsünün Biyoiklim Katları Doğrultusunda İncelenmesi

Dr. Nihal ÖZEL Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Bölüm Başmühendisi

Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler)

4. Öğrenim Durumu : Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Biyoloji Hacettepe 1985 Yüksek Lisans Botanik Hacettepe 1988 Doktora Botanik İnönü 1995

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

Vejetasyon Çevre İlişkileri - Analitik Değerlendirmeler. Eğitmen: Yrd. Doç. Dr. Serkan GÜLSOY SDÜ Orman Fakültesi Orman Müh.


BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN

SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA-3. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER


TRABZON YÖRESİ BAZI YOL ŞEVLERİNİN ÖRTÜ BİTKİLERİ VE YETİŞME ORTAMLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN

Anadolu nun Biyoçeşitliliğini oluşturan sebepler

Doğu Akdeniz Bölgesinde Endüstriyel Plantasyonlar İçin Mekânsal Uygunluk Analizi

TAXUS : (Porsuklar) (8 Türü var) Taxus baccata L. (Adi Porsuk)

Düzce ve Batı Karadeniz Bölgesindeki Endemik ve Nadir Bitki Taksonlarının Ex-situ Korunması Amacıyla

LİSANS ÜSTÜ DERS TANITIM FORMU

Dünya Su Günü 2008 Etkinlik Programı

Arazi örtüsü değişiminin etkileri

Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin (HİDS) Geliştirilmesi Projesi. Türkiye Çölleşme Modelinin Doğrulanması ve Kalibrasyonu Ön Saha Çalışması

2229 Ayrıntılı Etkinlik Eğitim Programı SAAT/ GÜN

BOLKAR DAĞLARI (EREĞLİ-DÜMBELEK DÜZÜ- MERSİN ARASI) ÖRNEĞİ

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü B Blok Dışkapı/ANKARA 06100

ISPARTA-YUKARIGÖKDERE (EĞİRDİR) YÖRESİ NDEKİ ODUNSU VEJETASYONUN SINIFLANDIRILMASI VE HARİTALANMASI

TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU

KİŞİSEL BİLGİLER. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi / Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi / 1998

Çanakkale Fen Lisesi nin Odunsu Bitki itliliğinininin Belirlenmesi

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

SU ve BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK SEMPOZYUMU. Çukurova Deltası Arazi Örtüsü/Kullanımı Değişimlerinin İzlenmesi

Sedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen. Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda)

BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN

BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN

YURT DIŞINDAKİ ÜNİVERSİTELERDE PEYZAJ MİMARLIĞI MÜFREDATLARI

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin

T.C. MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ Fen-Edebiyat Fakültesi

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014

Yararlanılan Kaynaklar

ENVISAT MERIS UYDU VERİLERİ KULLANILARAK SEYHAN YUKARI HAVZASI ORMANLARINDA MEŞCERE KAPALILIĞININ HARİTALANMASI

Biological Diversity and Conservation. ISSN Print; ISSN Online BioDiCon 2/1 (2009) 65-70

Su Yönetimi ve Ekosistem Hizmetleri Çalıştayı

T.C. BALIKESĠR ÜNĠVERSĠTESĠ FEN-EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ COĞRAFYA BÖLÜMÜ HAVZA YÖNETĠMĠ DERSĠ. Dr. ġevki DANACIOĞLU

TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA

Ağaç Fizyolojisi (2+0)

SABANCI ÜNİVERSİTESİ PEYZAJ PROJESİ

AĞAÇLANDIRMA ÇALIŞMALARINA NASIL BAŞLANDI?

CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne

TOPRAK VE SU KAYNAKLARINDA COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI

YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı. Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK

Arazi Örtüsünün Yöre Halkının Gelir Kaynakları ve Gelir Durumu Üzerine Etkisi: Kahramanmaraş Ahır Dağı Örneği

(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi

Birsen DURKAYA, Ali DURKAYA ZKÜ Bartın Orman Fakültesi, BARTIN

Faydalanmanın düzenlenmesi

TRAKYA DA VEJETASYON DEVRESİ VE BU DEVREDEKİ YAĞIŞLAR. Vegetation period and rainfalls during in this time in Trakya (Thrace)

KİŞİSEL BİLGİLER EĞİTİM BİLGİLERİ

FEN ve MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ

ORMAN YANGIN DAVRANIŞINA GİRİŞ

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale

ATMOSFERİK FAKTÖRLERİN MERMER VE GRANİT CEPHE KAPLAMA MALZEMELERİ ÜZERİNDEKİ PARLAKLIK KAYBINA OLAN ETKİLERİ

MERA VEJETASYONLARININ ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI *

İKLİM TİPLERİ. Yıllık ortalama sıcaklık 25 C dolayındadır. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı 2-3 C yi geçmez. Yıllık yağış miktarı 2000 mm den

TRABZON İLİ SÜRMENE İLÇESİ ÇAMBURNU YÖRESİNDE ÇIKAN ORMAN YANGINI HAKKINDA RAPOR

ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ

NUH UN GEMİSİ Ulusal Biyolojik Çeşitlilik VERİTABANI

Orman Koruma Dersi. ORMAN YANGIN DAVRANIŞI Prof. Dr. Ertuğrul BİLGİLİ Ekim 2014

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI

Bartın Kenti Örneğinde Yılları Arası Peyzaj Değişiminin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

Yüreğir ovasında narenciye ekim alanlarının Landsat 7 ETM uydu verisiyle belirlenmesi ve izlenmesi olanaklarının araştırılması

TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA

Dedegöl Daðlarý. AKD034 Ýzlenmesi Gerekli Ayný (0)

Murat KARABULUT* Ahmet KARAKOÇ** Mehmet GÜRBÜZ*** Yakup KIZILELMA****

Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi EN

PEYZAJ MİMARLIĞI ANABİLİM DALI

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA

ÇORUH VADİSİ FISTIKÇAMI ORMAN EKOSİSTEMLERİNE İLİŞKİN BİTKİ ÖRTÜSÜ VE BAZI FİZİKSEL VE KİMYASAL TOPRAK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Transkript:

BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN 1

Climate - Environment Research & Development Centre I. TÜRKİYE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONGRESİ TİKDEK 2007 11-13 Nisan, 2007 İTÜ Maslak Kampüsü Kültür ve Sanat Birliği Salonu İSTANBUL BİLDİRİ KİTABI EDİTÖRLER AHMET ÖZTOPAL ve ZEKAİ ŞEN DESTEKLEYEN KURULUŞLAR 2

KONGRE YÜRÜTME KURULU Zekai Şen Dursun A. Çodur Hasan Z. Sarıkaya Ahmet Öztopal Ahmet Duran Şahin Selami Oğuz KONGRE SOSYAL ETKİNLİKLER KURULU Mehmet Akkaya Ömer Faruk Birpınar Muhiddin Yenigün Nigar Şen Serhat Bulut KONGRE BİLİM KURULU AHMET D. ŞAHİN AHMET DEMİR AHMET METE SAATÇİ ALİ UYUMAZ ALİ ÜMRAN KÖMÜŞÇÜ DOĞAN KANTARCI ENGİN TÜRE ERCAN KAHYA EROL KESKİN ERTUĞRUL ACUN FİLİZ KARAOSMANOĞLU FUAT Z. TOPRAK GÜNAY APAK HASAN Z. SARIKAYA İBRAHİM DİNÇER İBRAHİM GÜRER KASIM YENİGÜN LEVENT KAVVAS LEVENT ŞAYLAN MEHMET E. BİRPINAR MERT SAVRUN MİKDAT KADIOĞLU MURAT TÜRKEŞ MUSTAFA ÖZTÜRK NECATİ AĞIRALİOĞLU NEJAT VEZİROĞLU ORHAN ŞEN ÖMER LÜTFİ ŞEN SELAHATTİN İNCECİK SEVİNÇ SIRDAŞ ÜMİT DOĞAY ARINÇ ÜNAL ŞORMAN VEYSEL EROĞLU YURDANUR S. ÜNAL ZEKAİ ŞEN 3

İklim Değişikliği ve Bitki Örtüsüne Etkileri; Iccap Projesi ve Seyhan Havzası Meryem ATİK 1, Türker ALTAN 2, Mustafa ATMACA 3, Ekrem AKTOKLU 4, Kayhan KAPLAN 3, Mustafa ARTAR 5, Aysel GÜZELMANSUR 2, Aylin ÇİNÇİNOĞLU 2, Yelda BÜYÜKAŞIK 4 1 Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, 07070 Antalya meryematik@akdeniz.edu.tr 2 Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Antalya 01330 Adana taltan@cu.edu.tr 3 Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Antalya, Hatay matmaca@mku.edu.tr 4 Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Hatayaktoklu@mku.edu.tr 5 Zonguldak-Karaelmas Üni.Bartın Orman Fak. Peyzaj Mimarlığı Böl., 74200 Bartın martar@karaelmas.edu.tr ÖZET Bu çalışma TÜBİTAK ile Japonya dan RIHN ortaklığında yürütülen Küresel İklim Değişikliklerinin Tarımsal Sistemler Üzerine Etkilerinin Araştırılması konulu uluslararası projesi kapsamında Vejetasyon alt grubu tarafından yürütülen Seyhan Havzası Bitki Örtüsünün Floristik ve Vejetasyon Açısından Araştırılması proje ile gerçekleştirilen vejetasyon araştırmalarını içermektedir. Sıcaklık ve yağış olmak üzere iki temel iklim faktörüne bağlı olarak bitki örtüsünde yaşanması beklenen değişim ancak uzun vadeli izleme çalışmaları ile mümkündür. Bu nedenle gelecek 70 yıl içerisinde yaşanması beklenen İklim değişikliğinin Seyhan Nehri Havzası bitki örtüsü üzerindeki etkisinin belirlenmesi amacıyla vejetasyonun mevcut durumu analiz edilmiştir. Her ne kadar iklimdeki olası değişimlerin temel vejetasyon tipleri üzerinde önemli bir değişim yaratmayacağı, fakat bazı bitki kuşakları üst kesimlere doğru kayarken tür kompozisyonlarında ve karakteristik türlerde önemli değişiklik yaşanması beklenmese de Seyhan Nehri Havzasında kurulan toplam 23 adet 20x20 m ve 18 adet 100x100 m Sürekli İzleme Parseli Sistemi gerçek değişimi verecektir. Anahtar Kelimeler: İklim değişikliği; vejetasyon; Seyhan Nehri Havzası; ICCAP Projesi. ABSTRACT This study covers the vegetation research on Research of the Vegetation Cover of Seyhan River Basin in Floristic and Vegetation Viewpoint that carried out by Vegetation sub-group within the frame of ICCAP Joint-Research Project on the Impact of Climate Change on Agricultural Production System in Arid Areas in cooperation with TÜBİTAK (The Scientific and Technological Research Council of Turkey) and RIHN (Research Institute for Humanity and Nature) from Japan. Indicating impact of predicted climate change mainly based on precipitation and temperature on vegetation is only possible by long-term monitoring. Therefore to determine the impact of cliamte change on the vegetaion in Seyhan River Basin in coming 70 years vegetation analyses were carried out to indicate actual cover. Although main vegetation types along altitude is not expected to be changed by the likely climate change but some zonal shifting of the vegetation belts would be possible and no significant change in species composition and characteristic species is expected Constant Monitoring Parcels System set up in Seyhan River covering number of 23 20x20m and number of 18 100x100m will provide data on real vegetation change. Key Words: Climate change; vegetation; Seyhan River Basin; ICCAP Project. 203

1. GİRİŞ Doğal çevre jeoloji, jeomorfoloji, topografya, iklim, toprak, bitki örtüsü, yaban hayatı faktörlerinin bir bütününü temsil etmektedir. Söz konusu faktörlerden iklim koşulları çok geniş coğrafyalarda etkili olmakta ve özellikle de bitki örtüsünün oluşumu ve gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Bilim dünyasında da önemli bir konu haline gelen iklim değişikliğinin etkileri farklı ölçeklerde çalışılmıştır; Vilalte iklim değişikliğine bağlı olarak Akdeniz bölgesinde su kaynaklarının değişimini [1], Reid ve arkadaşları bitki örtüsü üzerinde iklim değişimi ve insan kullanımlarının etkilerini [2], DeLuis ve arkadaşları Akdeniz çalılıkları örneğinde iklim değişimlerindeki eğilimleri ve bitki örtüsündeki dinamikleri [3] incelemişlerdir. İnsan ve alan kullanımlarına bağlı olarak bitki örtüsündeki değişimlerin belirlenmesi farklı yaklaşımlara dayanmaktadır. Burada çok temel olarak mevcut durumun analizi, kullanılan ve kullanılmayan alanların karşılaştırılması, doğal süreçlerin öncesi ve sonrası ve son yıllarda özellikle doğal-yabanıl bölgelerde önem kazanan deneysel süreçlerin öncesi ve sonrasının incelenmesi [4] şeklinde gerçekleştirilmektedir. Fakat sıcaklık, yağış gibi çok geniş coğrafyaları etkisi altına alan iklim koşullarının ve bu koşullardaki değişimlerin bitki örtüsü gibi birden fazla bileşeni olan çevre faktörü üzerindeki etkisinin belirlenmesi oldukça karmaşıktır. Yağış, nemlilik, sıcaklık ve rüzgar yönü en tanımlayıcı iklim faktörleri iken Tamai ve arkadaşları bitki örtüsü ve bitki gelişimi üzerinde antropojen ve çevre baskıları olmak üzere iki önemli faktörle ilişkili olduğunu belirtmişlerdir [5]. Burada aynı alandaki insan ve hayvan kaynaklı etkinin ayrıt edilmesi son derece güçtür. Alan kullanım değişimleri doğanın yüzyıllardır karşı karşıya kaldığı bir gerçektir. Bu nedenle tek başına iklime bağlı değişimin belirlenmesi ileriye yönelik uzun-vadeli ekolojik izleme çalışmaları ile en iyi ortaya koyulabilir. İklim değişimlerinin özünde doğrudan ve dolaylı olarak yine insan kaynaklı çevre sorunlarına dayandığı gerçeğine rağmen iklimdeki değişim temelde sıcaklık ve yağış faktörleri ile ele alınmaktadır. Tamai ve Ark. nın belirttiği gibi son yıllarda iklim değişikliği özellikle de kurak ve yarı-kurak bölgelerdeki yağış ve sıcaklık değişimleri vejetasyonun niteliğini ve miktarını etkileyecek düzeydedir [5]. 204

Bu çalışmada gelecekteki 70 yıl içerisinde beklenen iklim değişikliğinin Seyhan Nehri Havzasındaki bitki örtüsü üzerindeki etkilerinin belirlenmesi için gerçekleştirilen yöntem yaklaşımı sunulacaktır. Türkiye den TÜBİTAK ve Japonya dan RIHN (Research Institute for Humanity and Nature) ortaklığında yürütülen Küresel İklim Değişikliklerinin Tarımsal Sistemler Üzerine Etkilerinin Araştırılması Impact of Climate Change on Agricultural Production System in Arid Areas-ICCAP konulu uluslararası projesi kapsamında Vejetasyon alt grubu tarafından yürütülen Seyhan Havzası Bitki Örtüsünün Floristik ve Vejetasyon Açısından Araştırılması projesi ile sıcaklık ve yağış olmak üzere iki temel iklim faktörüne bağlı olarak bitki örtüsündeki gerçek değişim için uzun vadeli bir izleme sistemi oluşturulmuştur. Bu amaçla Seyhan Nehri Havzasında Toroslar ın 2200m yükseltilerine değin toplam 23 adet 20x20m ve 18 adet 100x100m Sürekli İzleme Parselleri ile bitki örtüsünün detaylı araştırmalara yapılarak, uzun vadede vejetasyondaki gerçek değişimi verecek bir veri altyapısı oluşturulmuştur. 2. MATERYAL VE METOD Bu araştırmaya temel olan, TÜBİTAK-Japonya RIHN (Research Institute for Humanity and Nature) arasında imzalanan işbirliği anlaşması ile belirlenen Seyhan Nehri su toplama havzası araştırma alanı olarak seçilmiştir (Şekil 1). Seyhan Nehri Akdenize dökülen en uzun ve en büyük nehir olup, kıyı kesiminde önemli bir kıyı ekosistemi olan Çukurova Deltası ile başlayan havza Toros dağlarına kadar farklı vejetasyon tipleri ile uzanmaktadır. 2.1. SÜREKLİ İZLEME PARSELLERİNİN BELİRLENMESİ Projede, ayrıntılı bitki örtüsü çalışmalarının yapılabilmesi ve gelecekte oluşacak iklim değişikliğinin bitki örtüsü üzerinde nasıl ve hangi etkilerinin olacağını izlemek üzere tüm havzayı karakterize edecek biçimde Örnek İnceleme Parselleri nin oluşturulmasına karar verilmiştir. Bu amaçla önce havzada var olan bitki formasyonları, bitki kuşakları ve bunların değişim bölgeleri, alan çalışmaları ve literatür kaynaklarından araştırılmıştır. Bitki formasyonlarında Kürschner in yaptığı çalışma temel alınmıştır [6]. Arazi çalışmalarına başlamadan önce uydu görüntülerinin sınıflandırılması, bitki formasyonları ve ön arazi çalışmaları ile Seyhan Nehri Havzası doğal özelliklerini temsil eden 3 transekt belirlenmiştir. Bu amaçla 2002 yılı Landsat 7 ETM verilerinden yararlanılarak havzanın doğal bitki örtüsü formasyonlarının basit bir sınıflandırılması yapılmıştır. Bu üç transektlerden seçim yapmak amacı ile 2003 Haziran-Ağustos aylarında arazide transektler 205

doğal bitki örtüsü, yetişme ortamı koşulları ve insan etkileri bakımından incelenmiş özellikle de mevcut doğal bitki örtüsünün hangi transektin proje amaçlarına daha uygun ve insan etkilerinin az olduğu konusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıntılı alan çalışmalarından sonra ise havzada tüm vejetasyon tiplerini temsil den tek bir transekt seçilmiştir (Şekil 1). Bu seçilen transekt üzerinde yapılan bitki örtüsü, topoğrafik yapı, toprak, bakı ve anthropojen etkiler ayrıntılı incelenerek toplam 23 adet 20x20 m ve 18 adet 100x100 m Sürekli İzleme Parselleri oluşturulmuştur. Belirlenen sürekli izleme parsellerine demir kazıklar çakılarak arazideki aplikasyonları yapılmış, parsellerin GPS koordinatları, yapılan arazi çalışmaları esnasında kaydedilmiş ve daha sonra 1:25 000 ölçekli topoğrafik haritalara aktarılmıştır. Şekil 1. Seyhan Nehri Havzası Genel Konumu ve Seçilen Transektler Bitki Örtüsüne İlişkin Araştırmalar Seçilen parseller üzerinde vejetasyon analizleri yılda 3 kez olmak üzere Braun-Blanquet yöntemine göre yürütülmüş [7] Burada bitki örtüsü tabakalaşma durumu göre beş kademede incelenmiştir; Yosun katı < 10 cm Ot katı 10 50 cm Çalı katı 51 150 cm Ağaççık katı 151 400 cm Ağaç katı > 400 cm 206

3. ARAŞTIRMA BULGULARI Seyhan su toplama havzası bitki coğrafyası bakımından yukarı kesimleri İran-Turan ve bunun alt kesimlerinde Akdeniz kıyısına değin uzanan alanlar ise Akdeniz (Mediterranean) Bölgesine girmektedir. Havza Doğal Bitki Örtüsü bakımından; - Güney Anadolu Akdeniz Bitki Topluluğu - Güney Anadolu Sedir-Göknar Dağ Ormanları - Aşağı Alp ve Alp Bölgesi Bitki Toplulukları ndan oluşmaktadır [12]. Vejetasyon analizleri Braun-Blanquet [7] metoduna göre yapılırken temel yaşam formları Davis [8] ; Davis ve Ark. [9]; Güner ve Ark. [10] a göre gerçekleştirilmiştir. İklim değişikliğine dayalı vejetasyon analizleri temelde orman türlerini kapsamakla birlikte odunsu ve otsu olmak üzere tüm hayat formları da çalışmaya dahil edilmiştir. Baskın ağaç türleri Pinus brutia, subsp. pallasiana, Abies cilicica subsp. cilicica, Cedrus libani, Juniperus excelsa, Juniperus oxycedrus subsp. oxycedrus, Juniperus foetidissima, Quercus cerris, Quercus pubescens olarak belirlenmiştir. Üç yıl boyunca seçilen transekt ve sürekli izleme parselleri üzerinde yürütülen detaylı vejetasyon çalışmaları ve saptanan bitki örneklerinin tanımı sonucunda 52 familyaya ait 149 cins ve 241 tür ve türaltı bitki taksonu ve bunlar arasında 33 endemik tür tespit edilmiştir (Tablo 1). Burada tespit edilen % 81 oranındaki Akdeniz elementinin beklenen sıcaklık artışından, % 35 oranındaki Iran-Turan ve % 6 oranındaki Avrupa-Sibirya türlerinin hem artan sıcaklıklık özellikle de azalan yağış miktarından daha fazla etkilenmesi beklenmektedir. Seçilen sürekli inceleme parselleri üst kesimi floristik açıdan tür çeşitliliğini sergilemekte olup orman vejetasyonu temel konu olmuştur. Tablo 1. Araştırma alanından saptanan türlerin flora bölgelerine göre dağılımı Flora Bölgesi Takson sayısı % Akdeniz 81 33.6 İran-Turan 35 14.5 Avrupa-Sibirya 6 2.5 Kozmopolit ve Bilinmeyenler 119 49.4 TOPLAM 241 100 207

3.1. SEÇİLEN TRANSEKT ÜZERİNDEKİ BİTKİ ÖRTÜSÜ ANALİZLERİ Havzada sürekli izleme parsellerinin seçildiği lokaliteler; Kaledağ, Eğni Gözü, Katran Çukuru and Köküt Havzasıdır. Kaledağ Kaledağ kesimindeki sürekli izleme parselleri 950 metrelerde Pinus brutia formasyonu ile başlar. Diğer baskın türler Cedrus libani ve Styrax officinalis dir. 1100-1250 metrelerde Quercus pubescens, Quercus cerris ve Ostrya carpinifolia görülürken 1200 metrelerden itibaren ise saf Abies cilicica görülmektedir (Şekil 2). Pinus brutia Junierus oxycedrus Styrax officinalis Pinus brutia Junierus oxycedrus Styrax officinalis Quercus pubescens Quercus cerris Ostrya carpinifolia Abies cilicica Junierus oxycedrus Styrax officinalis Quercus pubescens Ostrya carpinifolia Abies cilicica Şekil 2. Kaledağ lokalitesinde doğal bitki örtüsü düşey kesiti Eğni Gözü Eğni Gözü lokasyonundaki süreli izleme parselleri 1200 metrelerde, Juniperus exelsa ve yaprakdöken meşelerle başlamaktadır. Baskın türler Juniperus oxycedrus, Juniperus excelsa, Quercus pubescens, Quercus cerris, Fraxinus angustifolia ve Styrax officinalis dir. 1500 metrelerde daha üst kesimlerde ise Cedrus libani- Astragalus formasyonu ile 1500 metrelerde son bulmaktadır (Şekil 3). Katran Çukuru Katran Çukuru sürekli izleme parselleri 1150 metrelerde Pinus brutia ormanları ile başlayarak Pinus brutia, karışık ormanları ile devam etmektedir. Baskın türler Juniperus oxycedrus, Juniperus excelsa ve Daphne oleoides tir. 1400 rakımlarda, Juniperus excelsa ve Quercus cerris, 1500 metrelerden sonra ise saf formasyonu görülür (Şekil 4). 208

Şekil 3. Eğni Gözü lokalitesinde doğal bitki örtüsü düşey kesiti Juniperus excelsa Quercus cerris Pinus brutia Juniperus oxycedrus Juniperus excelsa Daphne oleoides Juniperus oxcedrus Daphne cericea Cedrus libani Quercus pubescens Juniperus oxycedrus Quercus pubescens Juniperus oxycedrus Juniperus excelsa Quercus pubescens Quercus cerris Fraxinus angustifolia Styrax officinalis Juniperus oxycedrus Juniperus excelsa Styrax officinalis Şekil 4. Katran Çukuru lokalitesinde doğal bitki örtüsü düşey kesiti Köküt Havzası Seyhan Nehri Havzası üst kesimini temsil eden Köküt lokalitesi 1400 ve 2100 metreler arasında yer almaktadır. 1400 metrelerde formasyonu ile başlamakta, daha alt kesimlerde, Juniperus oxycedrus karışık ormanlar üst kesimlerde ise Cedrus libani bulunmaktadır. Juniperus oxycedrus çalı formunda, 2600 metrelerde sub-alpin Astragalus formasyonları tipiktir (Şekil 5). 4. SONUÇLAR Potansiyel iklim değişikliğinin doğal bitki örtüsünün coğrafik dağılımı üzerindeki etkisi çoğunlukla yükseltiye göre değişen sıcaklık ve yağış faktörlerine dayanmaktadır. Seyhan Nehri Havzasında ise vejetasyonun düşey yöndeki dağılımı alansal topografik ve iklim verilerine göre değerlendirilmiştir. 209

Cedrus libani Astragalus schottianus Crataeagus monogyna Juniperus oxycedrus Cedrus libani Juniperus oxycedrus Platanus orientalis Styrax officinalis Şekil 5. Köküt Havzası lokalitesinde doğal bitki örtüsü düşey kesiti Del Barrio ve Arkadaşları [11] iklim ile ilgili iki genel konu üzerinde durmuştur; iklim değişimi yöreye hakim olan bitki türlerin geçici değişimi ve bozulmasına neden olmakta ve bitki kuşaklarını değiştirmekte ve içinde boşlukların oluşmasına neden olmaktadır. ICCAP İklim Proje Grubu 2070 yılı itibariyle ortaya koymuş olduğu modellerde iklim koşullarında temel olarak sıcaklık artışı ve yağış azalışı beklenmektedir. Söz konusu beklentilere göre Seyhan Nehri Havzası bitki örtüsündeki olası değişimler aşağıdaki biçimde özetlenebilir: 1) Havzanın alt kesiminde Pinus brutia ormanları genel olarak varlığını sürdürebilecek, ancak çok aşırı uygunsuz alanlarda (çok sığ toprak, toprağın düşük su tutma kapasitesi eğimli taşlık-kayalık güney bakılar) varlığını sürdürmesi kısmen tehlike altına girebilecektir. 2) Maki örtüsü genellikle varlığını sürdürecek sıcaklık artışı ve yağış azalışı nedeni ile bugün yaygın olduğu yükseltilerden daha üst kesimlere doğru kayacağı gibi, içerdiği bitki kombinasyonunda da nemi seven türler aleyhine bir değişiklik olabilecektir. 3) Mediteran bölgeden submediteran geçişteki sınır (yaklaşık 700-800 m) daha yukarılara çıkabilecek, özellikle yaprağını döken türlerde Pinus brutia lehine bir azalma görülebilecektir. 4) 1200 m den sonra konifer ağırlıklı bitki örtüsünde çok önemli bir değişimin olamayacağı varsayılmaktadır. Sadece Pinus brutia 1200 m den yukarılara çıkabilecektir. Geçmiş tecrübelerin gelecek için de ip uçları vereceği düşünülebilir. Fakat Tamai ve Ark. nın da belirtiği üzere Doğu Akdeniz kesimindeki doğal vejetasyonlar anthropojen etkiler yüzünden zarar görmüş olup, bu yüzden vejetasyonun geçmişteki değişimini hesap etmek oldukça zordur [5]. Bugün havzada iklime bağlı çevre koşullarındaki değişimden ayrı olarak alanda halen devam eden insan kullanımları ve iklimdeki değişikliklerle birlikte ele alınması gereken anthropojen baskılar söz konusudur. Altan [12] Türkiye deki orman değişiminin, orman alanlarında bozulmaların orman alanlarındaki yangınları, otlatma, tarımsal amaçlı alan 210

kazanımı ve orman kaynaklarının aşırı kullanımı olarak özetlemiştir. İklime bağlı ve/veya alan kullanımlarına bağlı olarak gelecekteki bitki örtüsü değişimi ne olursa olsun, gerçek değişimin izlenmesi gerekmektedir. İklimsel değişimlerin Seyhan Nehri Havzası doğal ekosistemlerini etkilemesi kaçınılmazdır. Havzadaki vejetasyon tipleri ve tür çeşitliliği dikkate alındığında [12; 13; 14] iklim değişikliğinin tek başına ve aynı zamanda insan- anthropojen faktörler ile birlikteki ele alınarak vejetasyondaki gerçek değişimin uzun vadeli izleme çalışmaları ile ortaya konması gereklidir. Sürekli İzleme Parselleri Sistemi Seyhan Nehri Havzasında gelecek çalışmalar için kullanılabilecek önemli bir veri kaynağıdır. 4. KAYNAKLAR [1] Reid, R.S., Kruska, R.L., Muthui, N., Taye, A., Wotton, S., Wilson, C.J., Mulatu, W., 2000. Land-use and land-cover change dynmamics in response to changes in climatic, biological and socio-political forces:the caseof southwestern Ethiopia.Landscape Ecology,15;339-355. [2] Vilalta, J.M., Pinol J. Beven, K., 2002.A hydraulic model to predict drought-induced mortality in woody plants: an application to climate change in the Mediterranean. Ecological Modelling 155; 127 147. [3] DeLuis, M., Garcisca-Cano, M.F., Cortina, J., Raventos, J., Gonzales-Hidalgo, Sanchez, J.R., 2001. Climatic trends, disturbances and short-term vegetation dynamics an a Mediterranean Schrubland. Forest Ecology and Management No 147, Pages 25-37. [4] Lueng, Y.F., Marion, J.L., 2000. Recreation Impacts and Management in Wilderness: A State-of-Knowledge Review. USDA Forest Service Proceedings RMRS-P-15-VOL-5. [5] Tamai, S., Ando, M., Sano, J., 2005. Stand Structure and Characteristics of Tree Growth in Plant Communities of the Eastern Mediterranean Region of Turkey. The Progress Report of ICCAP, Pages 73-75. [6] Kürschner, H., 1982. Vegetaion und Flora der Hochregionender Aladağlar und Erciyes Dağ, Türkei Beih. Tübinger Atlas Vorder Orient, Reihe A-10. [7] Braun-Blanquet, J., 1964. Plant Sociology, London. [8] Davis, P.H., 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 1-9. Edinburgh Univ. Press. Edinburgh, UK. [9] Davis, P.H., Mill, R. ve Tan, K., 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 10. Edinburgh Univ. Press. Edinburgh, UK. [10] Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K.H.C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 11. Edinburgh Univ. Press. Edinburgh, UK.SFF. [11] Del Barrio, G., Harrison, PA., Berry, P.M., Butt, N., Sanjuan M.E., Pearson, R.G. Dawson, T., 2006. Environmental Science & Policy, No 9, Pages 129-147. [12] Altan, T., 2000. Doğal Bitki Örtüsü. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 235. Ders Kitapları Yayın No: A 28. Adana. [13] Aktoklu, E., M., Atmaca, K., Kaplan, M., Atik, M., Artar, A.Ç., Salıcı, A., Güzelmansur, Y., Büyükaşık, 2004. Natural Vegetation in Seyhan Watershed. Workshop for the Research Project on the Impact of Climatic Change on Agricultural System in Arid Areas (ICCAP) TÜBİTAK- Japon- RHIN (Research Institute for Humanity and Nature) November 21-23 2004 Cappadocia-Turkey. [14] Atmaca, M., Altan, T., Aktoklu, E., Kaplan, K., Atik, M., Artar, M., 2005. Constant Monitoring Parcels System that Set Up in Seyhan River Basin and Vegetation Analyses. The Progress Report of ICCAP, Pages 25-35. 211