EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI
İçindekiler Ulusal Temiz Üretim/Eko Verimlilik Programı ------------------------------------------------------------------ 1 Program ile Ne Amaçlanmaktadır? ------------------------------------------------------------------------------------- 3 Programın Dayanağı nedir? -------------------------------------------------------------------------------------------- 5 Programın Öncelik Eksenleri Nelerdir? ------------------------------------------------------------------------------ 7 Programın Odak Alanları Nelerdir? ------------------------------------------------------------------------------------- 9 Kaynak Verimliliğinin Artırılması Ürünlerin Yaşam Döngüleri Boyunca Ortaya Çıkan Çevresel Etkilerinin Azaltılması Atıkların Yeniden Kullanımı/ Geri Dönüşümü/Geri Kazanımı Endüstriyel Simbiyoz Temiz Üretim Teknolojilerinin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması Programın Hedef Grupları Kimlerdir? -------------------------------------------------------------------------------- 11 Programın Öncelikli Sektörleri Nelerdir? ---------------------------------------------------------------------------- 13 Programın Ortakları Kimlerdir? --------------------------------------------------------------------------------------- 15 Dünyada Benzer Politika, Strateji, Program ve Organizasyon Örnekleri Var Mıdır? ----------------------- 17
ULUSAL TEMİZ ÜRETİM/EKO VERİMLİLİK PROGRAMI Ülkemiz sanayisinin, çevreye duyarlı üretim prensipleri çerçevesinde kaynakları ve enerjiyi verimli kullanması, temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmesi ve temiz teknolojilere geçiş yapması, iklim değişikliğine neden olan emisyonların azaltılması yanında giderek zorlaşan rekabet koşullarına uyum sağlaması açısından önem taşımaktadır. Son yıllardaki küresel ekonomik ve çevresel krizler daha sürdürülebilir endüstriyel sistemlere geçme konusunda uluslararası çabaların artmasını sağlamıştır. Bu süreçte atık ve emisyonlar ortaya çıktıktan sonra kontrolünü amaçlayan geleneksel boru sonu atık arıtma yöntemlerinin aksine su, enerji ve malzeme gibi kaynakların etkin kullanımını ve atık oluşumunu en aza indirmeyi amaçlayan temiz üretim/eko-verimlilik uygulamaları giderek artmaktadır. Temiz üretim/eko-verimlilik; bir ürünün üretiminde kullanılan hammaddelerin elde edilmesinden başlayarak üretim, dağıtım, kullanım ve kullanım sonrası ortaya çıkan atıkların bertarafını kapsayan ürün yaşam döngüsünün tüm aşamalarında ortaya çıkan çevresel etkileri ve insan sağlığına yönelik riskleri azaltmak amacıyla uygulanan bir üretim stratejisidir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü (VGM), temiz üretim/ eko-verimlilik alanında kamu ve özel sektördeki çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülen projelerin koordinasyonunu ve yaygınlaştırılmasını sağlamayı ve ülkede bu alanda bir odak noktası olarak faaliyet göstermeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda VGM tarafından İmalat sanayinin sürdürülebilir büyümesine ve uluslararası rekabet gücünün artırılmasına katkı sağlayacak temiz üretim/eko-verimlilik uygulamalarının yaygınlaştırılması amacıyla Ulusal Temiz Üretim/Eko-Verimlilik Programı (2014-2017) hazırlanmıştır. Ulusal Temiz Üretim/Eko-Verimlilik Programı ülkemizde temiz üretim alanındaki politika ve stratejilerin uygulanmasında etkili bir araç olacaktır. 1
PROGRAM İLE NE AMAÇLANMAKTADIR? Programın amacı, Türk sanayisinin sürdürülebilir büyümesine ve uluslararası rekabet gücünün artırılmasına katkı sağlayacak temiz üretim/eko-verimlilik uygulamalarının yaygınlaştırılması dır. Bilinç Artırma Kapasite Geliştirme Programın, çevresel etkilerin oluşmadan kaynağında önlenmesini ve kaynak kullanımında verimliliğin artırılmasını ifade eden temiz üretim/eko-verimlilik uygulamalarının ülke çapında yaygınlaştırılarak Türk sanayisinin sürdürülebilir büyümesine ve uluslararası rekabet gücünün artırılmasına katkı sağlayacak önemli bir uygulama aracı olması öngörülmektedir. Verimlilik Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek olan bu program kapsamında ilk olarak işletmelerin bilinç düzeyini artırmak ve temiz üretim/eko-verimlilik konusunda ülkemizdeki insan kaynağını ve kapasitesini geliştirmek amacıyla faaliyetler tasarlanmıştır. İlerleyen yıllarda program faaliyetleri Teknik ve Finansal Destek ve oluşturulacak bilgi birikimiyle işletmelerin bu alandaki projelerine teknik ve finansal destek sağlama ve uzun vadede bu alandaki ulusal politikalara yön verme gibi boyutların programa eklenmesi ve programın bu yönde geliştirilmesi planlanmaktadır. 2 3
PROGRAMIN DAYANAĞI NEDİR? Onuncu Kalkınma Planı'nda (2014-2018) istikrarlı ve kapsayıcı ekonomik büyümenin yanı sıra uluslararası rekabet gücü, çevrenin korunması ve kaynakların sürdürülebilir kullanımı gibi unsurlar öne çıkmakta; enerji verimliliğini artırmaya yönelik kapsamlı programların yürütülmesi de gündeme gelmektedir. Bu bağlamda, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için; üretim sektörlerinde temiz üretim/eko-verimlilik ile hem çevrenin korunması hem de rekabetçiliğin artırılması mümkün görülmekte, tarım ve turizm gibi sektörlerde ekolojik potansiyel değerlendirilmekte, yeni düzenleme ve yatırımlarla şehirlerin daha çevre dostu ve ekonomik olarak etkin olabileceği öngörülmektedir. Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi nde yer alan 44 nolu eylemde ise; Türkiye genelinde bir ulusal eko-verimlilik programı projesi uygulanması ve ülkemiz sanayisinin ve organize sanayi bölgelerinin yoğun olduğu bir bölgede bir Eko-Verimlilik Merkezi kurulması öngörülmektedir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda 2013 yılında gerçekleştirilen 3. Sanayi Şurası Sürdürülebilir Üretim komisyonunda sanayide sürdürülebilir üretim uygulamalarının desteklenmesine yönelik öneriler değerlendirilmiş ve tavsiye kararları alınmıştır. Bu öneriler ve kararlar da Programın faaliyetlerine yol göstermektedir. 2013 yılı programı 140 nolu tedbirde belirtilen; Ulusal Temiz Üretim/Eko- Verimlilik Programı hazırlanacaktır. Ulusal Temiz Üretim/Eko-Verimlilik Programlarının geliştirilmesi yönünde gerekli yasal düzenlemeler için öneri ve taslaklar oluşturulacaktır. Temiz üretim/eko-verimlilik alanında kullanılan finansman modelleri incelenecek ve ulusal ölçekte uygun alternatifler geliştirilecektir ifadeleriyle; yine 2014 yılı programında Türkiye de sanayinin sürdürülebilir büyümesi ve uluslararası rekabet gücünün artırılması amacıyla ülke genelinde verimlilik ve temiz üretim faaliyetlerinin desteklenmesi ve sanayide başta enerji olmak üzere, kaynak verimliliğinin artırılmasına yönelik programlar geliştirilecek ve 4 5
PROGRAMIN ÖNCELİK EKSENLERİ NELERDİR? uygulanacaktır şeklinde ifade edilen 248 nolu tedbir, yürütülecek Temiz Üretim/Eko-Verimlilik Programına dayanak oluşturmaktadır. Bu eylem ve tedbirler uyarınca, Bakanlığımız 2013-2017 Stratejik Planı Hedefleri arasında yer alan; Kaynakların verimli kullanılması ve çevreyle uyumlu üretim prensipleri doğrultusunda, sanayide temiz üretim/eko-verimlilik programlarının uygulanması sağlanacaktır hedefi kapsamında Ulusal Temiz Üretim/Eko-Verimlilik Programı (2014-2017) oluşturulmasına yönelik çalışmalar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde 2013 yılında başlatılmıştır. Ulusal Temiz Üretim/Eko-Verimlilik Programı, 10. Kalkınma Planı- Üretimde Verimliliğin Artırılması Programı kapsamındaki eylemlerden biri olan Verimlilik Stratejisi ve Eylem Planı Belgesi (2014-2017) temel alınarak uygulanacaktır. Temiz üretim/eko-verimlilik yaklaşımı, atıkları ve kirleticileri sistemdeki etkinsizliğin bir sonucu olarak görerek üretim ve hizmet süreçlerindeki etkinsizlikleri gidermek için kaynak azaltımı kavramının altını çizer. Tasarım ve üretim sırasında yapılabilecek iyileştirmeler ile bu etkinsizliklerin giderilmesini ve ortaya çıkan atıkların önlenmesi/en aza indirilmesini amaçlar. Bu yaklaşım ile hammadde ve enerjinin daha etkin kullanımı sayesinde işletme verimliliğinin artması ve ayrıca arıtma ve bertaraf maliyetlerinin azalması sayesinde işletme maliyetlerinde tasarruf elde edilmesi sağlanır. Kirlilik önleme yaklaşımı hem işletmenin çevresel etkilerini azaltmayı hem de ekonomik kazanç elde ederek rekabet gücünün artmasını sağlar. Dolayısıyla, temiz üretim/ eko-verimlilik yaklaşımı, üretimden kaynaklanan çevresel etkileri en aza indirmeyi amaçlar. 6 7
PROGRAMIN ODAK ALANLARI NELERDİR? Eko-Verimlilik Programı kapsamında, Türk sanayisinin çevre performansını artırıp üretim maliyetlerini düşüren ve dolayısıyla rekabet gücünü artıran uygulamaların desteklenmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda, program eylemlerinin dayandırılacağı öncelik eksenleri şu şekilde belirlenmiştir: Temiz üretim/eko-verimlilik alanında ülke genelinde; Bilinç oluşturmak Kurumlar arası koordinasyon sağlamak ve işbirliği düzeyini artırmak İnsan kaynağını ve kurumsal kapasiteyi geliştirmek Politika altyapısını güçlendirmek İşletmelere teknik destek sağlamak İşletmelere finansal destek ve teşvikler sağlamak VGM koordinasyonunda ilgili paydaşların işbirliği ile yürütülecek olan bu program kapsamında kısa vadede; temiz üretim/eko-verimlilik konusunda ülkemizdeki bilinç düzeyini, paydaşlar arası uyumu ve işbirliğini, insan kaynağını ve kapasitesini geliştirmek amacıyla faaliyetler yürütülmesi planlanmaktadır. Programın; kısaorta vadede paydaşların bu alandaki projelerine teknik ve finansal destek sağlama ve daha uzun vadede ise bu alandaki ulusal politikalara yön verme gibi boyutların da göz önünde bulundurularak geliştirilmesi öngörülmektedir. Eko-Verimlilik Programı, Türk sanayisine temiz üretim/ eko-verimlilik bilincinin yerleştirilmesi, çevre performansının artırılması, üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve dolayısıyla rekabet gücünü artıran uygulamaların desteklenmesini hedefleyen eylemler içermektedir. Program kapsamında, ülke çapında daha önce yürütülen program ve projeler ile VGM tarafından gerçekleştirilen anket ve analiz çalışmaları sonucu tespit edilen odak alanlara ilişkin faaliyetlere teknik ve mali destek sağlanması öngörülmektedir. 8 9
PROGRAMIN HEDEF GRUPLARI KİMLERDİR? Kaynak Verimliliğinin Artırılması İşletmelerde ürünün tasarımından, kullanımına ve bertaraf sürecine kadar olan tüm yaşam döngüsü boyunca; kullanılan kaynakların (hammadde, malzeme, su, enerji vb.) kullanımının azaltılması, verimliliğinin artırılması ve atıkların (katı atık, atık su, emisyon, tehlikeli atık) kaynağında önlenmesi/ azaltılması veya geri kazanılmasına yönelik süreç değişiklikleri, girdi değişimi (tehlikeli ve toksik girdilerin daha az tehlikeli olanlarla değiştirilmesi), teknoloji ve ekipman değişimi, gelişmiş proses değişimi, yeni üretim teknolojisi vb. faaliyetler. Ürünlerin Yaşam Döngüleri Boyunca Ortaya Çıkan Çevresel Etkilerinin Azaltılması Ürün geliştirme sürecinde, ürünün yaşam döngüsü boyunca ortaya çıkan çevresel etkilerin dikkate alınması ve en az çevresel etkiye neden olacak şekilde tasarlanması ve geliştirilmesine yönelik eko-tasarım çalışmaları. Atıkların Yeniden Kullanımı/ Geri Dönüşümü/Geri Kazanımı Ekonomik değeri düşük olan veya bertaraf edilmesi gereken atıkların ekonomik değeri yüksek olan ürünlere, yakıta ve enerjiye dönüştürülmesine; atıkların, atık suyun ve atık ısının yeniden kullanımı/geri kazanımına yönelik faaliyetler. Endüstriyel Simbiyozun Yaygınlaştırılması Birbirinden bağımsız işletmelerin bir araya gelerek çevresel etkilerini azaltmaya ve ekonomik kazanç sağlayarak rekabet gücünü artırmaya yönelik gerçekleştirdiği faaliyetler (Bir işletmenin diğerinin atığını/atık ısısını girdi olarak kullanması, ortak lojistik ve kaynak kullanımı vb). Temiz Üretim Teknolojilerinin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması Üretim süreçlerinde kaynakların (hammadde, su, enerji) verimli kullanılmasını ve atık oluşumunun önlenmesini/azaltılmasını sağlayan teknolojilerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik faaliyetler. Bu programın eylemleri, grafikte yer alan hedef grupların ihtiyaçlarına yönelik olarak tasarlanmıştır. 10 11
PROGRAMIN ÖNCELİKLİ SEKTÖRLERİ NELERDİR? Program kapsamında yürütülmesi planlanan bilinçlendirme, koordinasyon sağlama ve işbirliği düzeyini artırma, insan kaynağı ve kurumsal kapasiteyi geliştirme ile politika alt yapısını güçlendirme faaliyetleri için ölçek farkı gözetilmemesi ve sektörel önceliklendirme yapılmaması öngörülmektedir. Ancak Programın işletmelere teknik destek sağlamak ve işletmelere finansal destek ve teşvikler sağlamak öncelik eksenleri kapsamında yürütülecek faaliyetler için sektörel önceliklendirme yapılması planlanmaktadır. Sektörler Türkiye de temiz üretim/eko-verimlilik konusunda daha önce gerçekleştirilmiş çalışmalar ve konuya ilişkin strateji belgeleri ile paralel olarak belirlenmiştir. Öncelikli sektörlerin isimleri şu şekilde sıralanmaktadır: Gıda Ürünlerinin İmalatı Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı Tekstil Ürünlerinin İmalatı Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı Ana Metal Sanayi Motorlu Kara Taşıtı, Treyler ve Yarı Treyler İmalatı 12 13
PROGRAMIN ORTAKLARI KİMLERDİR? Programın stratejik ortakları, konuyla doğrudan ya da dolaylı faaliyetleri bulunan; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Kalkınma Ajansları, Üniversiteler, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı gibi ilgili kurum ve kuruluşlar olarak belirlenmiştir. 14 15
DÜNYADA BENZER POLİTİKA, STRATEJİ, PROGRAM VE ORGANİZASYON ÖRNEKLERİ VAR MIDIR? ALMANYA Almanya Ekolojik Endüstri Politikası: Gelecekteki nüfus artışını, kaynak kıtlığını ve fiyat değişkenliğini dikkate alan, enerji ve kaynak verimliliği ile yenilenebilir kaynak kullanımını artırarak sınırlı kaynaklara bağımlılığı azaltma yollarını araştıran bir çerçeve politikadır. Almanya Ulusal Hammadde Stratejisi (2010): Mineral hammaddelerin ulaşılabilirliğinin güvence altına alınmasına odaklanmaktadır. Yol gösterici ve bilgi sağlayıcı araçlarla malzeme verimliliğinin artırılması, hammaddeye ulaşımın güvence altına alınmasında önemli yollardan birisi olarak görülmektedir. 16 Almanya Ulusal Kaynak Verimliliği Programı (2011): Programın temel odak alanı, hammadde üretiminin ve tüketiminin çevresel etkilerini, tüm yönetsel ölçeklerde alınacak politika önlemleriyle ulusaldan işletme düzeyine kadar en aza indirmektir. Almanya Malzeme Verimliliği ve Kaynak Koruma Araştırma Programı (2007): Programın amacı; kaynak verimliliği potansiyelini ortaya çıkartmak, kaynak verimliliğiyle ilgili olarak hedef grup özelinde yaklaşımlar ve politikalar geliştirmek ve tüketim ve üretimde kaynak verimliliğini artırıcı bir ajanda oluşturmaktır. (www.resourceen.wupperinst.org/ en) Alman Malzeme Verimliliği Ajansı (German Material Efficency Agency-Demea): Kaynak verimliliğini yaygınlaştırmak için 2006 yılında kurulan ajans; bilgi sağlamayı, halkın malzeme verimliliğinin önemi konusunda bilinç düzeyini artırmayı, işletmeleri malzeme verimliliği potansiyelini açığa çıkartması konusunda desteklemeyi amaçlamaktadır. (www.materialeffizienz.de) BELÇİKA Belçika-Flaman Sürdürülebilir Malzeme Yönetimi Stratejisi: Stratejinin temel odak alanı; sürdürülebilir malzeme döngülerini organize etmek ve yönetmek, üretim proseslerinde ikincil 17
hammadde kullanımını artırmak ve hammaddelerin madencilik ve işleme süreçlerinden kaynaklanan çevresel etkileri en aza indirmektir. Belçika-Flaman Enerji Yenileme Programı 2020: 2020 itibariyle binalarda atık enerjiyi önleyecek kısa, orta ve uzun vadeli hükümleri bulunan geniş kapsamlı bir programdır. Belçika Eko-Verimlilik Tarama Programı: Program, KOBİ leri eko-verimlilik uygulamalarına yatırım yapma konusunda teşvik etmek amacıyla hazırlanmıştır. Belçika Eko-kümeler Girişimi- Flaman Kamu Atık Ajansı (OVAM): Girişimin amacı, enerji geri kazanımında kullanılmadan önce atıkların yeniden kullanımı ve yan ürünlerin ikincil kaynak olarak kullanılmasıyla malzemelerin değerini maksimum düzeye çıkartmaktır. FİNLANDİYA Finlandiya Malzeme Verimliliği Merkezi: Finlandiya sürdürülebilir tüketim ve üretim ulusal programının bir parçası olarak kurulan Merkez kaynak verimliliği konusunda ulusal bağımsız bir koordinatör, bilgi kaynağı ve bilgi merkezi olmayı amaçlamaktadır. Faaliyetleri şöyle sıralanabilir: İşletmeler için malzeme verimliliği izleme araçları geliştirmek Çevresel teknoloji alımlarında yardımcı olmak Uluslararası işbirliği faaliyetleri Malzeme akışı maliyet muhasebesi standardını (ISO 14051) geliştirmek (www.motiva.fi/en) HOLLANDA Hollanda Ulusal Kaynaklar Ulusal Programı: Programda, doğal kaynakların sürdürülebilir ve kaynak etkin yönetimi ve kullanımına katkı sağlayabilecek çeşitli mevcut politikalar, yaşam boyu değerlendirme temelinde gözden geçirilmektedir. HIRVATİSTAN Hırvatistan Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi (2009): Strateji, Adriyatik Denizi ni, kıyılarını ve adaları, sürdürülebilir kalkınma için stratejik önemdeki kaynaklar olarak değerlendirmekte ve korunmalarına yönelik temel amaçlar tanımlamaktadır. Adriyatik Denizi, kıyıları ve adalara yönelik bir eylem planı, halihazırda ilgili hükümet organlarıyla, işletmelerle ve sivil toplum sektörleriyle hazırlanmaktadır. İRLANDA İrlanda SMILE Kaynak Değişimi Programı: İşletmeler arası karşılıklı faydaya dayalı işbirliklerinin gelişmesini desteklemektedir. SMILE ağı; işletmelerin bir diğerinin artıklarını, yan ürünlerini ve yeniden kullanılabilir malzemelerini kullandığı, hizmetlerini, arazilerini ve lojistiklerini paylaştığı bir ağ kurarak işletmelerin para tasarrufu yapmalarını amaçlamaktadır. (www.smileexchange.ie) 18 19
İrlanda Temiz Yeşil Üretim Programı: 2001 yılında Çevre Koruma Ajansı tarafından işletmeleri temiz yeşil uygulamalara yönlendirmek amacıyla uygulamaya konulan Program "önlemek, çözüm bulmaktan daha kolaydır" felsefesi ile hayata geçirilmiştir. Program, şu anda Ulusal Atık Önleme Programı tarafından desteklenmektedir. Yeşil İşletme Girişimi: KOBİ lere vurgu yapan Girişim, özellikle atık ve atık suyla ilişkili kaynak kullanımlarına bakarak işletmelere finansal tasarruf sağlayacak, çevreye faydalı araç ve yöntemler sağlamaktadır. DANİMARKA Danimarka Su ve Hammaddelere Yönelik Yeşil Vergilendirme Uygulamaları: Ekonomik araçlar ve yeşil vergiler Danimarka da sıkça kullanılmaktadır. Yeşil vergiler, GSYİH nin yaklaşık % 4 ünü oluşturmakta olup AB deki en yüksek orandır. Yeşil vergiler, ekolojik vergi paketinde toplanmamakta çeşitli vergi alanlarından oluşmaktadır. Çevre korumaya yönelik 27 farklı vergi bulunmaktadır. Bunlardan 15 i çevre, 6 sı enerji, 4 ü ulaşım ve 2 si kaynaklara yöneliktir. Toplam çevre gelirlerinin önemli bir kısmı enerji ve ulaşım sektörlerinden geri kalanı ise su, atık, ambalajlama, atık su, çeşitli kimyasallar ve diğer bileşenlerden oluşmaktadır. Enerji ile ilişkili vergiler; fosil yakıt, elektrik ve CO 2 hizmetlerini kapsamaktadır. Ayrıca, yenilenebilir enerji üretimine yönelik sübvansiyonlar uzun yıllardır yürürlüktedir. İSVİÇRE İsviçre Yeşil Ekonomi Programı: Kaynak verimliliği yolunda ekonomide temel oluşturmayı amaçlayan Program, Cleantech inovasyonlarını ve bilişim teknolojileri alanında kaynak verimliliğinin artırılmasını kapsamaktadır. Ayrıca, Program, mali sistemin ekolojik reformunu, kaynak kıtlığı ve verimlilik önlemlerinin ekonomik değerlendirmelere entegrasyonunu ve çevresel gösterge araştırma çalışmalarını içermektedir. Programın uzun vadeli amacı ise, kaynak verimliliğinin artırılması, tüketim ve üretimde doğal kaynak kullanımının sürdürülebilir seviyeye düşürülmesi ve aynı zamanda rekabetin artırılmasıdır. İsviçre Temiz Teknoloji (Cleantech) Master Planı: Plan, Yeşil Ekonomi Programı nın bir parçası olup, kaynak verimliliği ve yenilenebilir enerji için resmi federal stratejidir. Bir durum analizi olarak hizmet vermekte olan Plan kapsamında, kaynak verimliliği ve yenilenebilir enerji konularında koordinasyonu artırarak; federal hükümet, özel sektör ve akademisyenler işbirliğinde, İsviçre yi 2020 yılına kadar kaynak verimli ürünler, hizmetler ve yenilenebilir enerjiler konularında önde gelen bir ülke haline getirmek öngörülmektedir. www.cleantech.admin.ch POLONYA Polonya Temiz Üretim Stratejisi: Ekonomi Bakanlığı, Polonya Temiz Üretim Hareketi kapsamında sürdürülen Temiz Üretim ve Sorumlu İşletmeler kayıtlarını yönetmektedir. Kayıt sistemi; ülke çapında, önleyici Temiz Üretim Stratejisinin uygulanmasıyla ilgili olarak, performansları ile birlikte organizasyonel birim listelerine sahip olup kamu tarafından erişilebilmektedir. Kayıt sistemi, bütün organizasyonel birimleri, hem üretim ve hizmet işletmelerini hem de hükümet kurumlarını kapsamaktadır. Organizasyonel birimler, aşağıdaki şartları sağladıkları durumlarda kayıt sistemine başvurabilmektedir: Temiz Üretim stratejisini operasyonlarında uygulamaları 20 21
NOTLAR Faaliyetlerinde olumsuz çevre etkilerinin istikrarlı bir şekilde azaldığını göstermeleri ve gelecekteki çevresel faaliyetlerine yönelik plan sunmaları Faaliyetlerini Polonya Çevre Koruma Kanunu a uygun olarak gerçekleştirmeleri Gerekli çevre raporlarını zamanında teslim etmeleri Temiz Üretim UNEP Deklarasyonu nu imzalamış olmaları AVUSTURYA Avusturya Kaynak Verimliliği Eylem Planı (REAP) (2011): REAP, kaynak verimliliği için bir çerçeve çizerek itici bir güç oluşturmayı amaçlamakta ve eko-tasarım, temiz üretim ve yeşil ekonomi konularının teşvikine odaklanmaktadır. Sürdürülebilir Ürünleri Desteklemek Amaçlı Avusturya Sürdürülebilir Haftaları: Kamu-özel ortaklı yıllık Sürdürülebilir Haftalar; Federal Tarım, Ormancılık, Çevre ve Su Yönetimi Bakanlığı, Federal Ekonomi Bakanlığı ve ticari kurumlar ve küçük işletmelerinin katılımıyla organize edilmektedir. Teşvik kampanyaları, her yıl 1 ay sürmekte ve tanımlanmış sürdürülebilir kriterlere ve kılavuzlara uygun olan ürünlere odaklanmaktadır. PORTEKİZ Portekiz Organize Atık Pazarı Girişimi: Bu girişim, ticari atık değişimlerini destekleyen, atığı ekonomik üretim tüketim döngüsüne sokmayı teşvik eden gönüllü bir ekonomik girişimdir. MACARİSTAN Macaristan Yeşil Günler Programı: Enerji tasarrufu, hammadde ve su kullanımı, gıda tüketimi, sağlık, eğitim, iş, ulaşım gibi alanlara yönelik olarak ekolojik ipuçları sunmaktadır. (www.zoldkoznapok. hu ve www.egymozdulat.hu) ÇEK CUMHURİYETİ Çek Cumhuriyeti Yeşil İşletme Girişimi: İşletmelerde Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanların toplanmasını ve işlenmesini (WEEE) amaçlamaktadır. 22 23
24 NOTLAR
T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Gelibolu Sokak No: 5 Kavaklıdere 06690 ANKARA Tel: (312) 467 55 90 Faks: (312) 427 30 22 e-posta: vgm@sanayi.gov.tr internet: http://vgm.sanayi.gov.tr www.temizuretim.gov.tr