Field Genius, vektörel ve raster proje verileri ile çalışabilen, zengin bir arazi yazılımıdır. Popüler CAD ve GIS yazılımları ile üretilmiş harita ve proje verilerini alabildiği gibi, oluşturduğu nokta veya çizgi verilerini, CAD ve GIS yazılımlarının kullanabileceği şekilde dışarıya aktarabilir. 1. FIELD GENIUS DOSYA YAPISI Öncelikle FieldGenius un kendi proje-dosya yapısına değinmekte fayda var. FieldGenius, varsayılan olarak kurulum klasörü içindeki FG Project klasörünün içine, kullanıcı tarafından tanımlanan her iş için bir klasör açar. Bu klasör, o iş için gerekli tüm dosyaları içerisinde barındırır. Temel olarak bunlar CDX, DBF, INI, RAW ve CSV uzantılı dosyalardır. Bunlardan RAW, projenin ham datalarını içeren ana dosyadır. INI, proje bazında kullanıcı tarafından tanımlanmış bazı ayarları saklarken, survey.csv genel bir takım parametreleri taşıyan şablon dosya konumundadır. Bu dosya tüm işleri kapsayacak şekilde varsayılan olarak tanımlanmıştır. Ancak kullanıcı tarafından farklı iş modelleri için farklı şablonlar tasarlanarak iş açma esnasında beliren varsayılan dosya ekranında istenilen şablon seçilebilir. CDX ve DBF dosyaları standart yardımcı dosyalardır ve kullanıcının müdahalesine gerek kalmaksızın oluşurlar. Bu dosyalar kesinlikle silinmemelidir. Aşağıda, mobil aygıt üzerindeki FieldGenius kurulum dizini ve MKDENEME adlı iş dosyasının klasörü görünmektedir. 2. VEKTÖREL VERİLER İLE ÇALIŞMA Diğer bölümlerde FieldGenius un obje yapısına değinilmişti. Buna göre FieldGenius, GNSS ve Totalstation cihazları üzerinden nokta verisi oluşturur, bu nokta verileri üzerinden de kullanıcı tanımlı olarak çizgi (HAT) verisi üretebilir. Ürettiği bu nokta ve çizgi verileri ASCII nokta dosyası ve CAD verisi olarak proje dışına gönderilebileceği gibi, masaüstü CAD/GIS yazılımlarınca üretilmiş vektör verileri de projeye dahil edebilir. 2.1 ASCII Nokta Aktarımı Ülkemizde yaygın olarak kullanılan CAD yazılımlarının nokta dosyaları genellikle ASCII formatlıdır. Text bir içeriğe sahiptirler. Bu dosyalar XYZ, NCN, NKT, NOK yada TXT uzantılı olup, yapıları genellikle aynıdır. Sütunlar arası 1/6 Veri aktarımı ve Proje Yükleme
boşluk karakteri ile ayrılmış, sıralama olarak NNo_Y_X_Z olarak tanımlanmışlardır. Bazılarında ilaveten KOD sütunu da yer alarak açıklama bilgileri de taşıtabilmektedir. FieldGenius projelerine NCN gibi dosyaları ilave etmek için ana menü (Şakül İkonu) üzerinden Al/Gönder seçeneği seçilmeli, bu menüden de ilk sıradaki ASCII Coordinate Import seçeneği tıklanmalıdır. Koordinat Dosyası Al başlıklı ekrandan Dosya Araştır butonu tıklanarak, daha önce USB kablo vasıtasıyla masaüstü bilgisayardan iş klasörünün içine kopyalanmış NCN (yada diğerleri) dosyası seçilir. Sınırlayıcı olarak Boşluk seçilmelidir. Diğer ayarlar kullanım amacına göre belirlenerek AL butonu ile proje içine dahil edilmiş olur. Burada unutulmaması gereken, masaüstü CAD yazılımlarından gönderilen noktaların, FieldGenius ile aynı koordinat sistemi ve datumda olması gerektiğidir. Bilindiği gibi TUSAGA-Aktif gibi ağlar ITRF96 datumunda düzeltme yayınlamaktadır. Dolayısıyla sahada aplike edilmek üzere FieldGenius projesine dahil edilen noktalar da bu datumda olmalıdır. Not: Dönüşüm yöntemleri ile ilgili bilgiler, ilgili klavuzda anlatılmıştır. Sahada üretilmişmiş noktaların dışarıya aktarılması işlemi de, yukarıda anlatılan işlem ile aynıdır. Farklı olarak Ascii Coordinate Export seçeneği kullanılır. Proje içerisindeki tüm noktalar dışarıya gönderilebileceği gibi, sadece belli noktaların aktarımı da mümkündür. Nokta listesi bölümünde ALL, yani tüm noktalar seçili gelir. Burada örneğin 1 yazılırsa sedece 1 nolu nokta, 1* yazılırsa 1 ile başlayan noktalar dışarıya aktarılacak demektir. 1..19 ifadesi bu aralıktaki noktaları ifade eder. 1+8 yazılırsa, sadece 1 ve 8 nolu noktalar seçime dahil edilir. Preziyon hanesi ile virgülden sonraki basamak sayısı tanımlanır. Alan sınırlayıcı, sütünlar arasındaki karakteri 2/6 Veri aktarımı ve Proje Yükleme
tanımlar ve genellikle boşluk seçilmelidir. Encoding dosya veri yapısını tanımlar ve ANSI olarak kalmalıdır. Açı formatı totalstation cihazları için geçerli bir tanımdır. Çıkış formatı, verilerin yazılacağı dosyanın yapısını belirler. Standart seçili olduğunda, TXT uzantılı bir dosyaya NO,Y,X,Z değerleri yazılır. Başlığı dahil et seçeneği aktif ise sütunların başlıkları, oluşan dosyanın ilk satırını kapsar. NCN gibi dosya yapılarında başlık olması istenmez. Bu sebeple bu gibi dosyalar için başlık seçeneği seçilmemelidir. Oluşan dosya TXT uzantılı olacağından CAD yazılımında bu dosyayı görüntüleyebilmek için uzantıyı NCN ye çevirmek gerekebilir. Tamam butonu ile FieldGenius, dosyanın kaydedileceği dizin ve dosya adını soracaktır. Kayıt yapıldıktan sonra USB marifetiyle kaydedilen dosya bilgisayara alınarak istenile programda kullanılabilir. 2.1.1 KULLANICI TANIMLI DOSYA OLUŞTURMA Bazı kurumlar GNSS verilerinin ham halinin bir tablo ile raporlanmasını isteyebilirler. Bu gibi durumlarda FieldGenius, istenen ham data bilgilerini kullanıcının düzenlediği bir şablon ile gönderilebilir. Aşağıda TKGM kurumunun istediği ham data formatı anlatılmaktadır. ASCII Koordinat Gönder ekranındaki çıkış formatı standart seçildiğinde TXT uzantılı bir koordinat dosyası oluştuğunu söylemiştik. Eğer çıkış formatı için Yeni Format butonunu kulanırsak, istediğimiz ismi verdiğimiz yeni dosya formatı oluşturabiliriz. TKGM isimli yeni bir format tanımlamak gerekirse, kurumun istediği 12 adet ham data sütunu yandaki sıralamaya göre belirlenmelidir. Seçenekler bölümünden GNSS Saat biçimi UTC Time, sıralama ölçütü de Point ID yada Measurement Type seçilmelidir. Kaydet butonu ile artık bu şablon sürekli kullanabilmek üzere kaydedilmiş olur. Ortalamalı ölçümleri dahil et seçeneği ile yönetmelikte belirlenmiş 1 saat süreyle ikinci kez ölçülmüş poligon (c4) noktaları da alt alta gelecek şekilde sıralamaya dahil edilmiş olur. Oluşan dosya yine bir TXT dosyası olup, bilgisayarda bir hesap tablosu yazılımı (MS Excell vs.) ile birlikte açılarak düzenlenebilir, Metni sütunlara dönüştür gibi komutlarla sütun yapısı kazandırılabilir. Böylelikle kurumun istediği formatta ham data düzenlenmesine imkan sağlayacak düzeyde veri transferi gerçekleşmiş olacaktır. Aşağıda, oluşan TXT dosyası ile ilgili örnek görseller görülmektedir. 3/6 Veri aktarımı ve Proje Yükleme
4/6 Veri aktarımı ve Proje Yükleme
5/6 Veri aktarımı ve Proje Yükleme
2.2 CAD VERİLERİ İLE ÇALIŞMA FieldGenius projeleri, DXF/DWG/DGN gibi vektörel CAD verilerini alabilir, sahada toplanmış noktalar kullanılarak çizilmiş çizgileri bu formatlarda dışarıya gönderebilir. Bu işlemlerin yapılabilmesi için ana menüde yer alan Al/Gönder menüsü altından Dxf/Dwg/Dgn İmport/Export seçenekleri kullanılabilir. Bu seçeneklerden uygun olanı seçildiğinde iş dosyasının içindeki uygun olan projenin seçilmesi sağlanır. Dışarıya veri gönderme (Export) seçeneğinde, çizime nokta adları da yazı olarak ve istenen katmanlarda gönderilmek istenebilir. İşlem adımına göre ekrana gelecek olan seçeneklerle oluşturulacak olan DXF yada DWG nin parametreleri belirlenebilir. DXF ve DWG formatları nokta adlarına izin vermeyen bir yapıdadır. Bu sebeple gönderilen verideki noktalar COGO (haritacılık noktası) olmayacak, sadece point objesi olacaktır. Bu sebeple FieldGenius noktanın yanında yazı olarak nokta adını da yazar. İçeriye alınan DXF ve DWG dosyalarında ise noktalar isimsiz gelecektir. Ancak bu noktalar ekranda seçilebilecek belirginlikte bir sembol ile görünürler. Çizim ekranında seçildiklerinde nokta menüsünde DXF Nokta Sakla gibi bir seçenekle belirtilirler. Bu buton kullanılarak COGO noktalarına dönüştürülebilirler. 2.3 GIS VERİLERİ İLE ÇALIŞMA FieldGenius, Esri GIS yazılımlarının bir masaüstü formatı olan SHP yi destekler. 6/6 Veri aktarımı ve Proje Yükleme