Makro Görünüm Orta Vadeli Program 7 Ekim 216 Can Uz can.uz@yf.com.tr +9 (212) 334 98 37 Önümüzdeki üç yılın makroekonmik hedeflerini içeren Orta Vadeli Program Resmi Gazete de yayınlandı. Her zaman olduğu gibi program dahilinde merkezi yönetim bütçesine yönelik olarak 217 yılı hedefleri de belirtildi. Resmi Gazete de açıklanmadan önce geçtiğimiz Salı günü Başbakan Binali Yıldırım 217 219 Orta Vadeli Program ın ana hatlarına dair bir sunum gerçekleştirmişti. Açıklanan programda göze çarpan iki ana unsur büyümede yavaşlama ve hükümetin bu yavaşlamaya karşı proaktif olacağının ilanıdır. OVP de beş temel amaç göze çarpmaktadır: i) istikrarlı büyüme, ii) enflasyonun düşürülmesi, iii) cari açıktaki düşüş trendinin korunması, iv) ekonominin rekabet gücünün ve verimliliğinin arttırılması ve v) mali disiplinin devamı. Ancak her şeyden önemli olarak programın asıl hedefi yatırımları ve üretimi desteklemek olacak. 2Ç16 ve 3Ç16 dönemlerinde daha çok iç talep kaynaklı yavaşlamalar neticesinde OVP de daha gerçekçi bir büyüme hedefi sunuldu. 216 yıl sonu GSYH büyüme projeksiyonu %3,2 ye çekildi (Ocak ayında açıklanan programda hedef %4,5 ti). Bu oran %3,7 lik yıl sonu tahminimizin (aşağıdaki tablolarda tahminlerimizi bulabilirsiniz) altında yer almaktadır. Öyle anlaşılıyor ki hükümet in üçüncü çeyrek büyümesine dair beklentisi bizim beklentimizin altında kalmaktadır. Ancak 217 yılında bütçede yatırımların payının artırılıyor olmasıyla büyümenin %4,4 e sıçraması beklenmektedir. 217 yılı büyüme hedefini biraz iyimser buluyoruz; kurum olarak bizim hedefimiz 217 yılı için %3,6 seviyesindedir. Yatırımların milli gelire oranının 217 yılında 2,8 puan kadar arttığını anlıyoruz. Öte yandan OVP kapsamında tasarruf oranı hedefi 217 yılı için %14,6 olarak belirlendi. 217 yılında yürülüğe girecek olan zorunlu özel emeklilik sisteminin katkısıyla özel tasarruflarda 1,1 puanlık bir iyileşme beklenmektedir. Büyümede %5 lik hedefe ise 218 ve 219 yıllarında ulaşılması öngörülmektedir. Türkiye de işsizliğin bu sene %1,5 olarak gerçekleşeceği öngörülürken önümüzdeki iki sene boyunca bu oranın %1 seviyesinin üzerinde kalması ve ancak 219 yılında %9,8 e inmesi beklenmektedir. İşgücüne katılım oranının her bir yıl yaklaşık,5 puan artmasının hedeflendiği Türk ekonomisinde yılda 1 milyon istihdam yaratılmasını oldukça önemli bulmaktayız. Ancak programa bakıldığında hükümetin senelik 1 milyon ek istihdam yaratımı konusunda bazı zorluklar yaşayacağını görmekteyiz. Programda enflasyonun 216 yılını %7,5 seviyesinde tamamlaması öngörülmektedir. Olumlu Eylül ayı enflasyon verileri, son dönemde açıklanan %1 luk doğalgaz indirimi ve zayıf iç talep doğrultusunda bu hedefe ulaşılması mümkündür. 216 sonunda bizim beklentimiz ise yıllık enflasyonun %7,75 olarak gerçeklemesi ve 217 yılında da hanehalkı harcamalarında sınırlı artış neticesinde enflasyonun %7,2 ye gerilemesidir. OVP de 217 yılında enflasyonun %6,5 e düşmesi beklenmektedir (açıklanan bir önceki programa göre yukarı yönlü bir revizyon yapılmıştır). %5 lik enflasyon hedefi 218 ve 219 yılları için geçerlidir. Hükümetin dış denge açısından iyimser olduğunu görmekteyiz. Önümüzdeki yıl ihracat hedefi 153 milyar dolar, ithalat hedefi ise 214 milyar dolar olarak belirlenmiş. Dış talebin hemen hemen sadece Euro Bölgesi ndeki iktisadi aktiviteye bağlı olduğu düşünüldüğünde toplam ihracatta hedeflenen %7 lik artışı iyimser bulmaktayız. Bizim beklentimiz 217 yılında ihracatın yıllık bazda %3,5 lik bir artış kaydedeceği yönündedir. Enerji ithalatına bakıldığında ise hükümet petrol fiyatlarında yaşanan fiyat döngüsünün sona erdiğini düşünmektedir. OVP de 217 yılı petrol fiyatı beklentisi varil başına 5,7 dolara 218 yılı için beklenti ise 53,5 e çıkarılırken 217 yılında Türkiye nin enerji faturasının 4,5 milyar dolarlık bir artış ile 32 milyar dolara yükseleceği belirtildi. Netice olarak 217 yılında cari açığın 32, milyar dolara (GSYH ya oranı %4,2), 218 de ise 31,7 milyar dolara (GSYH ya oranı %3,9) gerilemesi hedeflenmektedir. Turizm gelirlerinin 217 de 18,6 milyar dolardan 23,5 milyar dolara ve 218 yılında da 27, milyar dolara çıkacağına yönelik beklentilere rağmen cari açık/gsyh hedeflerini iyimser bulmaktayız. Turizm gelirlerinin 214 yılında 29,6 milyar dolar olduğunu ve orta vadeli hükümet programında bu seviyenin henüz hedeflenmediğini hatırlatalım. AB tanımlı borç stokunun GSYH ya oranının 216 yılında %32,8 seviyesinde kalıcağı ve 217 yılında da %31,9 a gerileyeceği düşünülmektedir. Artan yatırımlar neticesinde de bütçe açığında 217 yılında artış gerçekleşecektir. 216 yılı için bütçe açığının (34,6 milyar TL) GSYH ya oranının %1,6 olması beklenmektedir. 217 yılında faiz dışı fazla daralırken, bütçe açığının 46,9 milyar TL ye çıkması ve GSYH ya oranının %1,9 a yükselmesi öngörülmektedir. Maliye Bakanı Naci Ağbal yaptığı açıklamada özelleştirmeden sağlanan gelirin bu yıl sonuna kadar 15 milyar ulaşmasının hedeflendiğini, gelecek sene için ise 13 milyar lira düzeyinde öngörüldüğünü belirtti. Tüm bu projeksiyonlar göz önünde bulundurulduğunda, iç denge açısından programın geçen seneye göre daha gerçekçi durduğuna inanıyoruz. Bütçede mevcut imkanların kullanıldığı bir durumda Türkiye nin mali disipline bağlı kalmasını (Maastricht kriterinin hala 1 puan altında kalınmasını) olumlu karşılıyoruz.
157.6 143.8 143.1 155.5 153.3 175.8 17. 27.2 198. 21.7 193.1 214. 21.4 242.2 243.1 236.9 273.2 261.8 9,364 9,243 9,529 1,3 1,164 1,659 1,926 Makro Görünüm Orta Vadeli Program Macro Focus, 9 th October 212 GSYH Büyümesi Kişi başına düşen milli gelir (USD) 6% 11, 5% 4% 3% 4.% 4.5% 3.2% 5.% 5.% 4.4% 5.% 5.% 1,5 1, 9,5 2% 1% 9, 8,5 9,257 % 8, İşsizlik Oranı TÜFE (yıl sonu) 11.% 1% 1.5% 1.% 9.5% 9.% 1.3% 1.2% 1.5% 9.9% 1.2% 9.6% 1.1% 9.8% 8% 6% 4% 8.8% 7.5% 7.5% 6.% 6.5% 5.% 5.% 5.% 8.5% 2% 8.% % 25 2 İHRACAT (USD milyar) Dış Ticaret (milyar USD) 3 25 İTHALAT (USD milyar) Dış Ticaret (milyar USD) 15 2 15 1 1 5 5 214 214 217-219 Programı 216-218 Programı (revize) 217-219 Programı 216-218 Programı (revize) Cari Açık (milyar USD) Cari Açık / Milli Gelir.% -5-1 -1.% -15-2.% -2-25 -3-32.2-28.6-31.3-29.3-29.9-32. -31.7-31.2-3.% -4.% -4.5% -3.9% -4.3% -3.7% -4.2% -3.5% -3.9% -3.5% -35-5.% 2
31.7% 3.5% 29.5% 32.8% 31.9% 31.% 29.9% 17.% 19.5% 18.6% 112.% 111.6% 115.% 117.7% Makro Görünüm Orta Vadeli Program Macro Focus, 9 th October 212 Turizm Gelirleri (milyar USD) Enerji İthalatı (milyar USD) 35 6 3 25 2 15 1 26.6 27. 18.6 29.4 23.5 31.8 27. 27.7 5 4 3 2 37.8 33. 27.5 43.7 32. 51.6 37. 41.3 5 1 Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (milyar TL) Bütçe Açığı / Milli Gelir.% -1 -.5% -2-3 -22.6-34.6-29.7-25. -23.1-1.% -1.2% -1.3% -1.% -.8% -1.3% -4-5 -4.1-44.3-46.9 217-219 Programı 216-218 Programı (revize) -1.5% -2.% -1.6% -1.6% -1.9% 217-219 Programı 216-218 Programı (revize) Faiz Dışı Harcamalar / Vergi Gelirleri Faiz Dışı Harcamalar / Vergi Gelirleri 12% 12% 116% 116% 117.7% 112% 115.% 18% 111.2% 112% 113.1% 111.2% 111.6% 14% 18% 18.6% 1% 217-219 Programı 216-218 Programı (revize) 14% 214 AB tanımlı Genel Devlet Borcu / GSYH 35% 32.9% 28% 21% 14% 7% % 3
Makro Görünüm Orta Vadeli Program Macro Focus, 9 th October 212 OVP (217 219) Makroekonomik Tahminler 214 215 216H 217H 218H 219H BÜYÜME VE İSTİHDAM GSYİH (Milyar TL, Cari Fiyatlarla) 1,748 1,953 2,148 2,44 2,686 2,987 GSYİH (Milyar Dolar, Cari Fiyatlarla) 799 72 726 756 815 884 Kişi Başına Milli Gelir (GSYİH, Dolar) 1,395 9,257 9,243 9,529 1,164 1,926 GSYİH Büyümesi (1) 3. 4. 3.2 4.4 5. 5. Toplam Tüketim (1) 1.9 5.1 5.8 3.8 4.5 4.4 Kamu 3.8 5.6 11.8.4 2.1 2. Özel 1.7 5. 5. 4.3 4.8 4.6 Toplam Sabit Sermaye Yatırımı (1) -1.3 3.9.1 5.1 5.2 5.5 Kamu -6.5 9.4 3.5 8.9 3.5-2.7 Özel.1 2.4 -.8 4. 5.7 8. Toplam Yurtiçi Tasarruf/GSYİH 15. 14.3 13.5 14.6 15.5 16. Kamu 3.1 4.4 2.7 2.7 3. 3.3 Özel 11.9 1. 1.8 11.9 12.4 12.7 Toplam Nihai Yurtiçi Talep (1) 1.1 4.8 4.4 4.1 4.6 4.6 Toplam Yurtiçi Talep (1) 1.1 4.2 4.2 4.1 4.5 4.4 1.8 -.3-1.1.2.4.5 İSTİHDAM Nüfus (Yıl Ortası, BinKişi) 76,93 77,738 78,559 79,366 8,159 8,936 İşgücüne Katılma Oranı (%) 5.5 51.3 51.8 52.3 52.9 53.5 İstihdam Düzeyi (BinKişi) 25,933 26,621 27,216 27,948 28,741 29,534 İstihdam Oranı (%) 45.5 46. 46.3 46.9 47.6 48.3 İşsizlik Oranı (%) 1. 1.3 1.5 1.2 1.1 9.8 DIŞ TİCARET İhracat (FOB) (Milyar Dolar) 157.6 143.8 143.1 153.3 17. 193.1 İthalat (CIF) (Milyar Dolar) 242.2 27.2 198. 214. 236.9 261.8 Enerji İthalatı (Milyar Dolar) 54.9 37.8 27.5 32. 37. 41.3 Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar) -84.6-63.4-54.9-6.7-66.9-68.7 Turizm Gelirleri (Milyar Dolar) 29.6 26.6 18.6 23.5 27. 27.7 Cari İşlemler Dengesi (Milyar Dolar) -46.5-32.2-31.3-32. -31.7-31.2 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) -5.4-4.5-4.3-4.2-3.9-3.5 Dış Ticaret Hacmi / GSYH (%) 5. 48.8 47. 48.6 49.9 51.5 İhracat / İthalat (%) 65.1 69.4 72.3 71.6 71.8 73.8 Ham Petrol Fiyatı - Brent tipi (Dolar / Varil) 97.5 52.5 43.3 5.7 53.5 55.6 ENFLASYON GSYH Deflatörü 8.3 7.5 6.6 7.2 6.4 5.9 TÜFE Yıl Sonu % Değişme (Tahmin) (3) 8.2 8.8 7.5 6.5 5. 5. (1) sabit fiyatlarla % değişim Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Yatırım Finansman 4
Makro Görünüm Orta Vadeli Program Macro Focus, 9 th October 212 Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi & Mali Hedefler 214 215 216 GT 217 P 218 P 219 P (milyar TL) Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları 448.8 56.3 581.1 645.1 694.6 75.6 Faiz Hariç Harcamalar 398.8 453.3 529.6 587.6 632.6 678.1 Faiz Giderleri 49.9 53. 51.5 57.5 62. 72.5 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 425.4 482.8 546.5 598.3 65.3 71.5 Genel Bütçe Vergi Gelirleri 352.5 47.8 45. 511.1 567. 624.2 Diğer Gelirler 72.9 75. 96.5 87.2 83.2 86.3 Bütçe Dengesi -23.4-23.5-34.6-46.8-44.3-4.1 Faiz Dışı Denge 26.5 29.5 16.9 1.7 17.7 32.4 Program Tanımlı Harcamalar 398.8 453.3 529.6 587.6 632.5 678.1 Program Tanımlı Gelirler 46.9 46.8 59.3 574. 633.6 697. Program Tanımlı Denge 8.1 7.5-2.3-13.6 1.1 18.9 GSYH'ya oran (%) Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları 25.7 25.9 27.1 26.8 25.9 25.1 Faiz Hariç Harcamalar 22.8 23.2 24.7 24.4 23.6 22.7 Faiz Giderleri 2.9 2.7 2.4 2.4 2.3 2.4 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 24.3 24.7 25.4 24.9 24.2 23.8 Genel Bütçe Vergi Gelirleri 2.2 2.9 2.9 21.3 21.1 2.9 Diğer Gelirler 4.2 3.8 4.5 3.6 3.1 2.9 Bütçe Dengesi -1.3-1.2-1.6-1.9-1.6-1.3 Faiz Dışı Denge 1.5 1.5.8.4.7 1.1 Program Tanımlı Harcamalar 22.8 23.2 24.7 24.4 23.5 22.7 Program Tanımlı Gelirler 23.3 23.6 23.7 23.9 23.6 23.3 Program Tanımlı Denge.5.4 -.9 -.6..6 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Yatırım Finansman Makroekonomik Tahminlerimiz 211 212 213 214 215 216T 217T GSYİH (milyar TL) 1297.7 1416.8 1567.3 1748.2 1952.6 2182. 2433.9 GSYİH (milyar $) 774. 786.3 823. 799.4 719.6 733.4 768.4 GSYİH Reel Büyüme 8.8% 2.1% 4.2% 3.% 4.% 3.7% 3.6% TÜFE (yıllık, dönem sonu) 1.5% 6.3% 7.4% 8.2% 8.8% 7.75% 7.2% TÜFE (yıllık, ortalama) 6.5% 8.9% 7.5% 8.9% 7.7% 7.79% 7.67% Gösterge Tahvil Faizi (dönem sonu) 11.4% 6.16% 1.3% 7.97% 1.78% 8.75% 9.% Gösterge Tahvil Faizi (ortalama) 8.83% 8.35% 7.37% 9.34% 9.71% 9.41% 8.63% Politika Faizi (dönem sonu) 5.75% 5.5% 4.5% 8.25% 7.5% 7.5% 7.5% Politika Faizi (ortalama) 6.14% 5.73% 4.88% 8.65% 7.57% 7.5% 7.5% USD/TL (dönem sonu) 1.8889 1.7776 2.134 2.323 2.9128 3.3 3.2293 USD/TL (ortalama) 1.6725 1.7979 1.936 2.1915 2.7227 2.957 3.1468 EURO/TL (dönem sonu) 2.4438 2.3452 2.9344 2.8258 3.1833 3.3936 3.5755 EURO/TL (ortalama) 2.325 2.34 2.53 2.9116 3.222 3.334 3.4459 Faiz Dışı Fazla (IMF Tanımlı; GSYH'ye oranı) 1.%.3%.9%.3%.8% 1.8% 1.6% Bütçe Dengesi (GSYİH'ye oranı) -1.5% -2.% -1.2% -1.6% -1.3% -1.7% -2.% İhracat (milyar $) 135. 152.5 151.8 157.6 143.8 145.6 15.7 İthalat (milyar $) -24.8-236.5-251.7-242.2-27.2-199.2-27.2 Dış Ticaret Dengesi (milyar $) -15.9-84.1-99.9-84.6-63.4-53.6-56.5 Cari Denge (milyar $) -75. -48.5-64.7-43.6-32.2-33.3-38.5 Cari Denge / GSYH (%) -9.7% -6.2% -7.9% -5.4% -4.5% -4.5% -5.% Yatırım Finansman Menkul Değerler 5
Makro Görünüm Orta Vadeli Program 7 October 216 Yatırım Finansman Menkul Değerler Nispetiye Caddesi Akmerkez E 3 Blok Kat:4 Etiler / İstanbul Tel: +9 (212) 317 69 Faks: +9 (212) 317 69 32 UYARI NOTU: Bu e-posta mesajı ve ekleri gönderildiği kişi ya da kuruma özeldir ve gizlidir. Hiçbir şekilde üçüncü kişilere açıklanamaz ya da yayınlanamaz. Yetkili alıcılardan biri değilseniz, bu mesajın herhangi bir şekilde ifşa edilmesi, kullanılması, kopyalanması, yayılması veya mesajda yer alan hususlarla ilgili olarak herhangi bir işlem yapılmasının kesinlikle yasak olduğunu bildiririz. Eğer mesajın alıcısı veya alıcısına iletmekten sorumlu kişi değilseniz lütfen mesajı sisteminizden siliniz ve göndereni uyarınız. Gönderen ve Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş., bu mesajın içerdiği bilgilerin doğruluğu, güncelliği ve eksiksiz olduğu konusunda bir garanti vermemektedir, içerik Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş. tarafından her zaman değiştirilebilir. Bu e-posta yer alan bilgiler Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş. tarafından genel bilgilendirme amacı ile her türlü veri, yorum ve değerlendirmeler hazırlandığı tarih itibariyle mevcut piyasa koşulları ve güvenilirliğine inanılan kaynaklara dayanılarak hazırlanmıştır. Bu kaynakların kullanılması nedeni ile ortaya çıkabilecek hatalardan Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş sorumlu değildir. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler ise genel nitelikte olup, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu e-posta içeriğinde yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş. sorumlu tutulamaz. Mesajın içeriğinden, iletilmesinden, alınmasından, saklanmasından, gizliliğinin korunamamasından, virüs içermesinden ve sisteminizde yaratabileceği zararlardan Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş. sorumlu tutulamaz. Yatırım Finansman bu mesajın içeriği ve ekleri ile ilgili olarak hukuki açıdan herhangi bir sorumluluk kabul etmemektedir. Teşekkür ederiz. Levent Durusoy Koordinatör levent.durusoy@yf.com.tr +9 (212) 334 98 33 Hakan Tezcan Koordinatör hakan.tezcan@yf.com.tr +9 (212) 317 68 16 Araştırma Bölümü Mehmet Akif Daşıran Vekil Müdür akif.dasiran@yf.com.tr +9 (212) 334 98 39 Can Uz Başekonomist can.uz@yf.com.tr +9 (212) 334 98 37 Yatırım Danışmanlığı Bölümü Dr. Nuri Sevgen Müdür nuri.sevgen@yf.com.tr +9 (212) 317 68 62 Göksel Tekiner Müdür Yrd. goksel.tekiner@yf.com.tr +9 (212) 334 98 44 Kemal Ozan Sayın Kıdemli Uzman ozan.sayin@yf.com.tr +9 (212) 334 98 7 Kamer Külek Uzman Yrd. kamer.kulek@yf.com.tr +9 (212) 334 98 47 Kurumsal Finansman Bölümü Pervin Bakankuş Müdür pervin.bakankus@yf.com.tr +9 (212) 334 98 61 Hizmet Noktalarımız Genel Müdürlük +9 (212) 317 69 Merkez +9 (212) 263 24 Antalya +9 (242) 243 2 1 Ankara +9 (312) 417 3 46 Bakırköy +9 (212) 543 5 4 Fındıklı +9 (212) 334 98 Bursa +9 (224) 224 47 47 Çiftehavuzlar +9 (216) 32 88 İzmir +9 (232) 441 8 72 Samsun +9 (362) 431 46 71