Dünyada Çocuk Sağlığı Politikaları / hedefleri Dr. Günay SAKA DÜTF HSAD 10 Mayıs 2011 1
DÜNYA DAKİ ÇOCUKLARIN SAĞLIĞININ KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR 1946 BM ye bağlı UNICEF kuruldu. Başlangıçta savaştan zarar gören çocuklara yardım amacıyla kuruldu. 1953 yılında BM nin kalıcı organı olma özelliğini kazandı. 1959 Çocuk Hakları Bildirgesi 1974 yılında çocuklar için olağanüstü durum ilan edildi. 2
1978 Alma-Ata : Temel sağlık hizmetleri 1979 Uluslararası çocuk yılı ilan edildi 3
Alma-Ata Temel Sağlık Hizmetleri Bildirgesi- 1978 En Az Bakım kavramı içinde yer alan sekiz faaliyet: Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Sağlık Eğitimi Çevre Sağlığı ve Temizlik Gerekli İlaçların Sağlanması Bağışıklama Beslenme Endemik hastalıkların kontrolü Sık görülen hastalık ve yaralanmaların tedavisi 4
1980 li yıllarda UNICEF çocuklarda yaygın olarak görülen enfeksiyon hastalıklarının basit girişimlerle ortadan kaldırılmasını hedefleyen GOBI programını başlattı. ( Growth monitoring, Oral rehydration therapy, Breastfeeding, Immunization). 1989 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 1990 Çocuklar İçin Dünya Zirvesi. 5
GOBI G: Growth monitoring O: Oral rehydratation therapy B: Breastfeeding and better weaning practices I: Immunization 6
GOBI-FFF F: Food Supplementation F: Family Planning F: Female Education 7
DSÖ; UNICEF... Çocuk Yaşatma Seferberliği Eğitim, katılım... ile Çocuk Yaşatma ve Geliştirme Seferberliği 8
Dünya Çocuk Zirvesi 30 Eylül 1990 tarihinde ülkelerin cumhurbaşkanı, başbakan ya da karar verici statüsünde bulunan kişilerin toplandığı üst düzey bir toplantıdır. Bu zirvede 2000 Yılı Hedefleri benimsenmiştir. 9
Dünya Çocuk Zirvesi Genel hedefler Beş yaş altı ölümlerde 1/3 azalma Beslenme yetersizliklerini %50 azaltma Bütün aileler için sağlıklı su ve sanitasyon Bütün çocukların temel eğitim olanaklarına ulaşması Çocuk hakları sözleşmesinin benimsenmesi 10
Dünya Çocuk Zirvesi Çocuk sağlığı hedefleri: Polio eradikasyonu NT eliminasyonu Bağışıklama >%85 Kızamık bağışıklanması ASYE ölümlerinin 1/3 azaltılması İshal vakalarının %25 azaltılması 11
Dünya Çocuk Zirvesi Beslenme hedefleri DDA %10 un altına indirilmeli 4-6 ay anne sütü Büyüme ve gelişmenin izlenmesi Evdeki besin maddelerinin güvenli halde tutulması Kadınlarda demir eksikliği anemisinin üçtebire indirilmesi A vitamini ve iyod eksikliğinin ortadan kaldırılması 12
2000 Yılına Kadar Herkes İçin Sağlık Hedefleri, DSÖ/1977 DSÖ Avrupa bölgesi 2000 yılı hedefleri 2000 yılına kadar kızamık, polio, difteri, sıtma, tetanos.. kalmamalıdır Bebek ölümleri binde 20 nin altında olmalıdır.. 13
2002 BM de çocuklar için özel oturum zirvesi : çocuklara uygun bir dünya Tüm çocuklar eşit haklara sahiptir Önceliği çocuklara vermek Her çocuğa bakım HIV/AIDS e karşı savaş Çocuk istismarının önlenmesi Çocukları dinlemek Her çocuğun eğitim alması Çocukları savaştan korumak Çocuklar için dünyayı korumak Yoksullukla savaş 14
2002 BM de çocuklar için özel oturum zirvesi : 2010 hedefleri Sağlığı geliştirmek ÇÖH nın 1/3 azaltılması Anne ölümlerini en az 1/3 azaltmak temiz su ve sanitasyona ulaşan aileleri 1/3 arttırmak Malnütrisyonu 1/3 azaltmak.. Eğitim kalitesinin artırılması Çocukları istismar ve şiddetten korumak HIV/AIDS ile savaşmak 15
BM Yeni Bin Yıl Kalkınma Hedefleri Eylül 2000 de kabul edildi 8 ana hedef: Yoksulluk ve açlığın eradike edilmesi Temel eğitime ulaşma Cinsiyet eşitliği ve kadının güçlendirilmesi Çocuk ölümlerini azaltmak Anne sağlığını geliştirmek HIV/AIDS, sıtma v.b. İle savaşmak Çevresel sürdürülebilirliği sağlamak Küresel beraberliği sağlamak 16
. DSÖ Avrupa Bölgesi 21. Yüzyıl İçin 21 Hedef Avrupa bölgesinde üye ülkeler arasında sağlık düzeyi farkı 1/3 azaltılacaktır Tüm yenidoğanlar, bebekler ve çocukların daha sağlıklı olması Sağlıklı güvenli çevre Gençler daha sağlıklı olmalı.. 17
Dünyada çocuk sağlığı ile ilgili yürütülen programlar/stratejiler: GOBI FFF SAFE MOTHERHOOD (MAKING PREGNANCY SAFER) CARI : CONTROL OF ACUTE RESPIRATORY INFECTONS IMCI : INTEGRATED MANAGEMENT OF CHİLDHOOD ILNESS ECD : EARLY CHILHOOD DEVELOPMENT NR : NEONATAL RESUSCITATION 18
IMCI case management in the outpatient health facility, first-level referral facility and at home for the sick child from age two months up to five years 19
20
21. YÜZYILDA HERKES İÇİN SAĞLIK 21 HEDEF 21
22
23
24
25
26
27
28
29
GBP Türkiye nin çocuk sağlığı Programları: Kızamık eliminasyon programı İshalli hastalıkların kontrolü ASYE kontrol Programı Anne sütü teşviki ve bebek dostu hastaneler programı Büyümenin izlenmesi programı Demir gibi Türkiye projesi Vitamin D 30
Türkiye nin çocuk sağlığı Programları: İyod yetersizlikleri hastalıklarının önlenmesi ve tuzun iyodlanması programı Yenidoğan tarama programları Fenil ketonürü tarama programı Biyotidinaz tarama programı Kong hipotiroidi Ağız diş sağlığını iyileştirmede flor kullanım programı Güvenli annelik ve yenidoğan bakımı programı Perinatal ve neonatal ölümlerin azaltılması programı Genetik hastalıklardan korunma programı 31
Türkiye nin çocuk sağlığı Programları: Çocuğun psikososyal gelişiminin desteklenmesi programı Çocukluk çağı hastalıklarına entegre yaklaşım programı Erken çocukluk gelişiminin izlenmesi ve desteklenmesi programı Anne ve çocuk beslenmesi programı Adölesan sağlığı ve gelişimi programı Adolesan cinsel sağlık ve üreme sağlığı programı 32
Türkiye nin çocuk sağlığı Programları: Bebek ve çocuk izlemleri programı Bebek ölümlerini izleme programı Yenidoğan yoğun bakım programı Temel yenidoğan bakımı programı Hemoglobinopati kontrol programı Yenidoğan canlandırma programı Aile planlaması programı Gebelere demir destek programı Gelişimsel kalça displazisi erken tanı ve tedavi programı 33
SB-AÇSAP Gen Müd Yürütülen Çalışmalar Üreme Sağlığı Hizmet İçi Eğitim Programı Gebelere D Vitamini Destek Programı Çocuk ve Ergen Sağlığı D. Bşk. Program Sorumluları Anne Ölümleri İzleme Programı Yaşlı Üreme Sağlığı Programı Kurtarılan Anneler Programı Gelişimsel Kalça Displazisi Erken Tanı ve Tedavi Programı 34
SB-AÇSAP Gen Müd Gebelere Demir Destek Programı Aile Planlaması Programı Yenidoğan Canlandırma Programı (NRP) Hemoglobinopati Kontrol Programı Uluslararası Eğitim Merkezi Tanıtımı Temel Yenidoğan Bakımı Programı Yenidoğan Yoğun Bakım Programı Yenidoğan Taramaları Programı Çocuk Enfeksiyonlarını Önleme Programı Bebek ve Çocuk İzlemleri Programı Bebek Ölümlerini İzleme Programı Ana ve Çocuk Beslenmesi Programı 35
Türkiye nin 21. Yüzyıl hedefleri 2020 yılına kadar BÖH nı binde 20 nin altına indirmek, 5 yaş altı ölüm hızını binde 30 un altına indirmek; neonatal ölüm hızını %30 azaltmak 2010 yılına kadar bütün doğumların sağlık kuruluşlarında yapılmasını, 2020 yılına kadar bütün gebelerin düzenli DÖB almalarını sağlamak 2020 yılına kadar DDA lı bebek oranını %20 azaltmak 2015 e kadar ilk 6 ay tek başına anne sütü alan çocuk oranını %80 e çıkarmak 2020 ye kadar beş yaş altı çocuklarda beslenme bozukluklarını %35, iyod yetersizliği hastalıklarını %90 azaltmak 36