SERT ÇAMLARDAN TÜRKİYE DE DOĞAL OLARAK YETİŞENLER Pinus sylvestris: Sarıçam Pinus nigra: Karaçam Pinus brutia:kızılçam Pinus halepensis: Halep çamı Pinus pinea: Fıstık çamı
Pinus sylvestris: Sarıçam Kuzey Anadolu da yayılış gösterir. 20-40 m ye kadar boylanabilen bir ağaçtır. Genç gövdelerde ve yaşlı ağaçların üst kısımlarında kabuk «tilki sarısı» rengindedir.
Pinus sylvestris: Sarıçam 3-8 cm arasında değişen iğne yaprakları mavi-yeşil renktedir. Batıcı uçlu ve kıvrıktır. Dişi kozalak saplıdır, aşağıya sarkıktır. 2,5-7 cm uzunluğundaki olgun kozalak asimetriktir, ışık gören taraf daha fazla gelişmiştir (apofizler çıkıntılıdır).
Sarıçamın park ve bahçelerde görülen önemli kültivarları Pinus sylvestris cv. Aurea : Yaprakları kışın altın sarısı renklidir. P.s. cv. Fastigiata : Sütun gibi yükselen, gösterişli bir taksondur. P.s. cv. Argentea : Yaprakları gümüşi-mavi yeşil olan bir taksondur.
Pinus nigra: Karaçam Güneybatı, güney, güneydoğu Avrupa ile batı Asya nın submediteran bölgelerinde yetişir. Derin çatlaklı, kalın ve esmer kabukları vardır.
Pinus nigra: Karaçam 4-18 cm uzunluğundaki iğne yapraklar koyu yeşil, batıcı uçlu ve serttir. Sürgün uçlarında bulunan yapraklar ise tomurcuğa yönelmiş olduğundan «çanak» görünümünde bir boşluk meydana getirir. Kozalaklar simetrik ve yok denecek kadar kısa saplıdır. Karpellerinin çoğunun göbeğinde iğne gibi ufak bir dikenimsi çıkıntı vardır. Karaçamın üstünlüğü veya avantajı ise Sarıçamın yetişemediği veya iyi gelişme gösteremediği yerlerde yetişmesidir.
Pinus nigra: Karaçam 5 coğrafi alttüre ayrılmıştır: subsp. nigra: Avusturya Karaçamı: Avusturya dan Orta İtalya ya kadar uzanır, Yunanistan ve Yugoslavya da doğal yetişir. subsp. larico: Korsika Karaçamı: Güney İtalya, Korsika, Sicilya. subsp. dalmatica: Dalmaçya Karaçamı: Yugoslavya nın kuzeybatı sahilleri ve adaları. subsp. salzmannii: Pirene Karaçamı: Orta ve güney İspanya, Pirene Dağları. subsp. pallasiana: Anadolu Karaçamı: Balkanlar, Güney Karpatlar, Kırım, Türkiye, Kıbrıs, Suriye.
Pinus nigra subsp. pallasiana: Anadolu Karaçamı Ülkemizde Anadolu Karaçamının 4 varyetesi bulunmaktadır: var. pallasiana: Anadolu Karaçamı: Ülkemizde çok geniş bir yayılışa sahiptir. Kuzey Anadolu dağlarının içe bakan yamaçlarında; Batı Anadolu, Güney Anadolu nun kuzeye bakan yamaçlarında yetişir. var. pyramidata: Ehrami Karaçamı: Yan dalları ve genç sürgünleri gövdeye sıkıca kapanmış ve dik olarak yükselmiştir, sütun görünümündedir. Tavşanlı (Kütahya) da, Vakıf Ormanı nda 235 ha lık bir alan üzerinde doğal bir meşceresi vardır. var. şeneriana: Ebe Karaçamı: Dipten dallanmış küre biçiminde kompakt bir çalıdır. Bolu ve Tavşanlı (Kütahya) da. var. yaltırıkiana: Büyük Kozalaklı Karaçam: Sinop-Boyabat, Karabük, Yenice Karaçam ormanlarında rastlanan bu yeni varyetenin iğne yaprakları uzun ve kozalakları ise çok büyüktür.
Pinus nigra subsp. pallasiana var. pallasiana: Anadolu Karaçamı
Pinus nigra subsp. pallasiana var. pyramidata: Ehrami Karaçamı
Pinus nigra subsp. pallasiana var. şeneriana: Ebe Karaçamı
Pinus nigra subsp. pallasiana var. yaltırıkiana: Büyük Kozalaklı Karaçam Bu varyetenin iğne yaprakları uzun, Kozalakları ise çok büyüktür.
Karaçamla Sarıçam Arasındaki Farklılıklar Kabuk Pinus nigra Arnold. Pinus sylvestris L. Kabuk önceleri kül renginde, yaşlı gövdesi derin çatlaklı, kalın esmer renkte. Kabuk gençken tilki sarısı renkte, düzgün, ileri yaşlarda çatlaklı. Yaprak 4-18 cm uzunluğunda, yeşil renkli, uçları sivri, sert ve batıcı. Uç tomurcukları etrafında çanak şeklinde boşluk oluşur. 3-8cm uzunluğunda olan yapraklar mavimsi yeşildir. Kenarları ince dişli, uçları kıvrık ve sivri. Tomurcuk Kozalak Kaidesi geniş, ucu aniden sivrilir, az reçineli. Sapsız, simetrik, göbek kısmında diken var, kahverengi-sarı. Genel olarak reçinesiz, kurak yerlerde reçineli, yumurtamsı, Ucu sivri. Asimetrik, saplı, 2,5-7cm boyunda, mat sarı, aşağıya sarkık. Ekolojik istekleri Karasal iklime daha uygun. İklim istekleri bakımından esnek.
Pinus brutia: Kızılçam Ülkemizde Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde çok geniş ormanlar kurar. Genel görünümü ile Halep Çamına benzer. Sahil kesimlerinde, 15-20 m boyunda kalın dallı bir ağaçtır. 12-18 cm uzunluğunda, sert ve koyu yeşil iğne yapraklara sahiptir.
Pinus brutia: Kızılçam 6-11 cm uzunluğundaki kozalakları topaç biçimindedir; sapsız veya çok kısa saplıdır. Sürgünlerde dikine veya yan durur. Olgun kozalaklar parlak kırmızımtrak-kahverengindedir. Göbek (umbo) büyük ve Halep Çamının aksine basıktır.
Pinus halepensis: Halepçamı Akdeniz ülkelerinin sahil ağacıdır. Esas yayılışı, Kızılçamın aksine Batı Akdeniz sahilleridir. Ülkemizde; Adana (Kadirli nin Kızyusuflu köyü) ve Milas-Bodrum arasında Güvercinlik Körfezi dolaylarında yetişen lokal iki yayılış alanı vardır. 10-15 m boyunda, eğri gövdeli, gençlikte sivri, yaşlanınca dağınık tepeli bir orman ağacıdır.
Pinus halepensis: Halepçamı İğne yaprakları açık yeşil renklidir; 6-15 cm uzunluğundadır. 8-18 cm uzunluğundaki kozalak uzun ve koniktir; çok uzun ve kalın bir sapı vardır ve bu nedenle kozalakların uçları Kızılçamın aksine aşağıya bakar.
Pinus pinea: Fıstık Çamı Batı Anadolu da; Bergama yakınında, Kozak ta, Aydın ve Muğla dolaylarında ormanlar kurar. Marmara bölgesinde Gemlik körfezi kıyılarında ve Batı Karadeniz bölgesinde Bartın- Çakraz da, Kahramanmaraş ta ve Önsan Köyünde, Trabzon da Kalenema deresinde ve Çoruh vadisinde yayılış göstermektedir. Boy: 15-20m, herdem yeşil, 1m gövde çapı yapar. Tepe tacı: Genç ağaçlarda konik, daha sonra bu koniklik yavaşlar ve öteki çamlardan kolayca ayrılan, yaşlanınca şemsiyeyi andırır taca sahip bir çam türüdür. Bu nedenle, birçok yayında Şemsiye çamı da denir.
Pinus pinea: Fıstık Çamı Kabuk: Gövde kabuğu önce düzgün, sonra pulsu yapıda olup, kahverengi kırmızı, sonra derin çatlaklı ve büyük plakalar halinde kalın bir kabuğu vardır. Sürgünler/Dallar: Genç sürgünler incedir; önceleri koyu yeşil, sonraları sarımsı kahverengidir.
Pinus pinea: Fıstık Çamı Yapraklar: 10-15 cm uzunluğundaki iğne yapraklar, parlak, batıcı ve sivri uçlu, kenarları dişli olup açık yeşil renktedir. İğne yaprakların dip kısımlarını örten kın (glaf) oldukça uzun olup 10-12mm dir ve grikahverengi renktedir. Oysa kın ve iğne yaprakları Fıstık çamına benzeyen P. pinaster de kın daha uzun, rengi ise siyahtır. Fıstık çamının iğne yapraklarında reçine kanalları marjinaldir. Koparılıp ezildiğinde soğan ve reçine kokusu salarlar.
Pinus pinea: Fıstık Çamı Kozalak: Kozalak çok kısa saplı, sürgüne hemen hemen oturmuş gibidir. Kozalak rengi parlak, kırmızı kestane renginde olup olgunlaşmasını 3 yılda tamamlamaktadır. Oval ve simetrik bir biçimde olan kozalağın pulları kalın olup, apofizin 5-6 adet radyal pervazı bulunmaktadır. Kozalağın dip taraflarında bulunan pullar 6 köşeli olup, uçlarına doğru olanlar ise eşkenar dörtgen biçimindedir. Gri-beyaz renkteki göbek, büyük, basık ve hemen hemen 4 köşelidir.