Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) Sokak Lambası Projesi 2009-10 Dönemi Teklifi Proje Adı: Sokak Lambası Uygulama Yeri: Ankara, Düzce, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Samsun Proje Süresi: 15 ay (Haziran 2009 - Ağustos 2010) İletişim: Meri İzrail Projeler Departmanı Yöneticisi meri.izrail@tog.org.tr Burcu Haylaz Kaynak Geliştirme ve İletişim Departmanı Yöneticisi burcu.haylaz@tog.org.tr 1. Proje Özeti Ülkemizde özellikle son 30 yıldır yaşanan içgöçler ve gelir dağılımındaki eşitsizlikler bir dizi toplumsal problemi de beraberinde getiriyor. Bilhassa büyük kentlerin merkezlerinde gözlemlenen, ancak artık göç alan hemen her ili etkileyen, sokakta çalışan çocukların sayısındaki artış problemi, bu gibi karmaşık sorunlardan biri. Kamuoyu, sokakta çalışan çocuklar konusunu ancak söz konusu çocuklar çevreleri için risk arz ettikleri durumda hatırlıyor. Oysa bu konu ile ilgili olarak kamuoyu tarafından sıklıkla gözden kaçırılan nokta, sokakta çalışan ve/veya sokakta yaşayan çocukların çevreleri için risk oluşturmaktan önce, kendilerinin risk altında olduğudur. Sokakta çalışan çocukların sorunlarını ve ihtiyaçlarını gözlemleyen Bilkent Üniversiteli Toplum Gönüllüsü gençler 2004 yılında, kendi şanslarını başkalarının umudu olabilmek için kullanma düşüncesiyle, Sokak Lambası projesini başlattılar. Mevcut haliyle, Sokak Lambası Projesi, Toplum Gönüllüsü gençler tarafından farklı illerde 5 sene boyunca yürütülen çalışmaların birikiminin ürünüdür. Proje kapsamında, okuluna devam ederken bir yandan da sokakta çalışan veya sokakta çalışma riski altında bulunan çocuklar, aileleri ve genel kamuoyuna yönelik faaliyetler uygulanır. Toplum Gönüllüsü gençler, okulların yönlendirmesiyle tespit edilen risk altındaki çocuklarla Sosyal Etkinlikler gerçekleştirir; çeşitli Eğitimlerle sorunların şiddete başvurulmadan çözümünü teşvik eder; destek alabilecekleri sağlık kuruluşları ve kamu kurumları ile ilgili olarak çocukları Bilgilendirir ve Kardeş Mektup programı ile, çocukların Türkiye nin farklı bir kentinden akranları ile dostluk kurmasını sağlayarak farklılıklara saygı kültürünü pekiştirir. Bu çalışmalara paralel olarak, çocukların ailelerinin de proje çıktılarını benimsemesi için ebeveynlere yönelik Bilgi Günleri düzenlenir. Yapılan çalışmaların ve genel olarak sokakta çalışan çocuklar konusunun yerelde de sahiplenilmesi amacıyla, tüm etkinlikler yerel halka ve medyaya Savunuculuk faaliyetleri ile duyurulur. Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 1
2. Proje Arka Planı Ülkemizde özellikle son 30 yıldır yaşanan içgöçler ve gelir dağılımındaki eşitsizlikler bir dizi toplumsal problemi de beraberinde getiriyor. Çarpık kentleşme, kırsal alanın boşalması, farklı bölgelerden gelenlerin şehirlerde bir arada yaşamasında zorluklar, artan işsizlik gibi sorunlar, sadece göç etmek durumunda kalan kesimleri değil, toplumun genelini etkileyen ve ancak kapsamlı müdahalelerle iyileştirilebilecek bir problemler yumağını oluşturuyor. İstanbul, Ankara, İzmir, Diyarbakır gibi büyük kentlerde ise, sorunların karmaşıklığı kadar, etkilerinin büyüklüğü de uygulanabilir çözüm önerileri geliştirilmesini zorlaştırıyor. Bilhassa büyük kentlerin merkezlerinde gözlemlenen, ancak artık göç alan hemen her ili etkileyen, sokakta çalışan çocukların sayısındaki artış problemi, bu gibi karmaşık sorunlardan biri. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu nun verilerine göre, bu sorunun en yoğun yaşandığı 10 ilde 50binden fazla çocuğun sokakta çalışmak durumunda olduğu biliniyor. 1 Başbakanlığa bağlı Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından 2004 yılında yayımlanan bir rapora göre ise yalnızca İstanbul da 650bin çocuk sokak çocuğu olma riskiyle karşı karşıya. 2 Bu durumun; yoksulluk, ebeveynlerin iş bulamaması, sosyal destek sitemlerinin yetersizliği ve çocukların çalıştırılması üzerinden kazanç sağlayan çetelerden, istismar ve bağımlılığa uzanan çeşitli sebepleri mevcut. Valilikler, yerel yönetimler, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı gibi kamu kurumlarının konuyla ilgili müdahalelerinde SHÇEK in koordinasyonu içinde birlikte çalışması öngörülerek planlanan hizmet modeli, sorunun büyüklüğü karşısında kaynak ve uzman yetersizliğinden dolayı ancak kısıtlı bir etki yaratabiliyor. Kamuoyu, sokakta çalışan çocuklar konusunu ancak söz konusu çocuklar çevreleri için risk arz ettikleri durumda hatırlıyor. Trafik ışıklarında araba camlarını silerek para kazanmaya çalışan ya da gece geç saatlere kadar sokaklarda kağıt mendil satmak için uğraşan çocuklar, ancak agresif davranışlar sergilemeye başladıklarında gündeme geliyorlar. Böyle bir durumda da genel yaklaşım, araba kapısının kilitlenmesi veya sokakta yol değiştirilmesi benzeri önlemlerle bireylerin kendilerini bu risk e karşı güvence almasından ibaret. Samimi ortamlarda ifade edilen çözüm önerileri, bu çocukların kamu huzurunu tehdit etmemeleri için sokaklardan toplanıp götürülmesine odaklanıyor. Bu konu ile ilgili olarak kamuoyu tarafından sıklıkla gözden kaçırılan nokta, sokakta çalışan ve/veya sokakta yaşayan çocukların çevreleri için risk oluşturmaktan önce, kendilerinin risk altında olduğudur. 3 Sokakta çalışan çocuklar; çoğunlukla, sağlıksız ve istismara açık, kendilerini hayata hazırlayacak güvenli öğrenme olanaklarından uzakta ve çeşitli riskleri barındıran bir ortamda para kazanmaya çalışmaktadır. Bu durumdaki bir çocuk, eğitim olanaklarından ya tamamen yoksundur; ya da bunlardan yeterince faydalanamamaktadır. Dolayısıyla, kendi yaşam standardını yükselterek geleceğini garanti altına alabilecek fırsatlardan büyük ölçüde mahrumdur. Bu gerçeği tespit eden Türkiye hükümeti, 1992 yılından beri Uluslararası Çalışma Örgütü ile işbirliği içinde 1 http://www.shcek.gov.tr/hizmetler/sokakta_yasayan_calisan_cocuklar/proje_hedef_11_il.doc 2 http://www.aile.gov.tr/dosya/?id=83 3 http://www.shcek.gov.tr/hizmetler/sokakta_yasayan_calisan_cocuklar/esgudum_sonuc_bildirgesi.asp Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 2
Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi için Uluslararası Program çerçevesinde çalışmalar yürütmektedir. 4 Ancak ülkemizdeki mevcut durum, sokakta çalışmak durumunda kalan çocukların, uluslararası programların öngördüğü ve Türkiye nin de önemini kabul ettiği güvencelerden yoksun olduğunu ortaya koyuyor. Sokakta çalışan çocukların sorunlarını ve ihtiyaçlarını gözlemleyen Bilkent Üniversiteli Toplum Gönüllüsü gençler 2004 yılında, kendi şanslarını başkalarının umudu olabilmek için kullanma düşüncesiyle, Sokak Lambası projesini başlattılar. Projenin temelinde çocuk ve gencin, doğuştan getirdiği ve sonradan edindiği yetenek, beceri, enerji gibi kaynaklarının farkında olduğu oranda, yaşamı üzerinde kontrol sahibi olabileceği düşüncesi vardır. Aynı zamanda, proje kapsamında gerçekleştirilecek etkinlikler, sokakta çalışan çocukların üniversiteli ağabey ve ablalarını birer rol model olarak almasını ve ileride benzer sosyal projelere gönüllü katkı sağlayarak toplumsal yaşama pozitif olarak katılabileceğini görmesini mümkün kılacaktır. Böylece, toplumun geneli tarafından bir risk olarak algılanan sokakta çalışan çocuklar, toplumsal risklerin azaltılmasına katkı sağlayabilecek bir duyarlılığa kavuşacaktır. Bu düşünceden hareketle Sokak Lambası Projesi, çocuk ve gence kendini tanımaya, ifade etmeye yönelik olanaklar sağlamak ve dolayısıyla risk altındaki çocuklara bugünden yatırım yaparak toplumumuzun geleceğini güçlendirmek amacıyla tasarlandı. Mevcut haliyle, Sokak Lambası Projesi, Toplum Gönüllüsü gençler tarafından farklı illerde 5 sene boyunca yürütülen çalışmaların birikiminin ürünüdür. 2006-2007 döneminde, Ankara, Diyarbakır, İstanbul, Samsun ve Urfa da benzer projeler yürüten Toplum Gönüllüsü ekipler çeşitli toplantılarla bir araya gelerek yereldeki uygulama süreçlerine dair deneyimlerini paylaştılar. Şubat 2009 da Ankara, Düzce, Eskişehir, İstanbul, İzmir ve Samsun dan gelen Toplum Gönüllüsü gençlerin katılımıyla gerçekleşen toplantıda ise Sokak Lambası Projesini uygulandığı tüm illerde koordinasyon içinde sürdürmek üzere önerilerini sundular. Mevcut proje teklifi, bu iradenin ürünüdür. 3. Amaçlar/Hedefler Sokak Lambası Projesinin amacı: Sokakta çalışan çocukların, sosyal aktiviteler aracılığıyla kendi potansiyellerini keşfetmelerini ve özgüven kazanmalarını mümkün kılmaktır. 4 http://www.ilo.org/public/english/region/eurpro/ankara/programme/ipec/education.htm Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 3
Proje etkinliklerinin sonucunda, projeden faydalanan çocuk ve gençlerin kendilerini ifade eden ve tanıyan; ilgi ve becerileri hakkında bilgisi olan; ilgi duyduğu alanda kendisini geliştirmeye yönelen ve yaşamı hakkında gerçekçi kararlar veren bireyler olarak toplumsal yaşama katılmalarına destek olunması amaçlanmaktadır. Projenin hedefleri: Sokak Lambası Projesi: 6 ilde 300 sokakta çalışan çocuğun çeşitli yaşam deneyimleri kazanmaları ve çeşitli insanlarla tanışmalarını; 6 ay boyunca düzenli olarak uygulanacak sosyal etkinlikler ve eğitimler sayesinde çocukların kendi potansiyellerini keşfetmelerini; Öğretim yılı sonunda gerçekleştirilecek yerel şenlikler/etkinlikler/sergiler sayesinde çocukların çalışmalarının ürünlerini sergileyerek özgüven kazanmalarını; Sağlık kontrolleri ile, sokakta çalışan çocukların uzman gözetimi veya müdahalesi gerektiren sağlık sorunlarının tespit edilmesini ve ilgili kurumlara yönlendirilmelerini; Sokakta çalışan çocukların, yerel yönetim veya SHÇEK tarafından sunulan ve faydalanabilecekleri hizmetleri tanımalarını; Farklı illerdeki sokak çocukları arasında Kardeş Mektup programının başlatılarak, sokak çocuklarının farklı kültürel altyapılardan gelen başka çocuklarla arkadaşlık kurmasının ve farklılıklara saygı duymasının teşvik edilmesini; Ailelere yönelik programlar ile ebeveynlerin istihdama kazandırılmasının teşvik edilmesini ve çocuk ve ergen psikolojisine dair bilgilendirilmesini; 6 ilde aynı anda uygulanacak Beyaz Şemsiye etkinlikleri ile sokakta çalışan çocuklara nasıl yaklaşılması gerektiği ve bu alanda yapılan çalışmalarla ilgili kamuoyunun bilgilendirilmesini; Gerçekleştirilen çalışmaların kamuoyuna ve yerel medyaya duyurularak, aynı alanda yeni projelerin oluşturulmasının desteklenmesini hedefler. 4. Hedef Kitle Sokak Lambası Projesinin hedef kitlesi: Ankara, Düzce, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Samsun da belirlenecek mahallelerdeki okullarda okuyan ve aynı zamanda sokakta çalışan 7-14 yaş arasındaki çocuklardır. İkincil hedef kitle ise bu çocukların aileleridir. 5. Uygulama Yeri Proje; Ankara, Düzce, Eskişehir, İstanbul, İzmir ve Samsun da uygulanır. Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 4
6. Proje Etkinlikleri Sokak Lambası Projesi, Toplum Gönüllüleri Vakfı tarafından ilköğretim okulları, milli eğitim müdürlükleri, SHÇEK ve yerel yönetimlerle işbirliği içinde uygulanır. Projenin uygulanacağı illerde, öncelikle, SHÇEK ve yerel yönetimlerin yönlendirmesiyle sokakta çalışan çocukların yaygın olarak yaşadığı bölgeler belirlenir. Bu bölgelerdeki okullarla ve ilgili milli eğitim müdürlüğü ile görüşülerek projenin okulda uygulanabilmesi için izinler alınır. Ardından, hangi çocukların sokakta çalıştığının veya bu anlamda risk altında olduğunun belirlenmesi için okul yönetimleri ile görüşülür; gerekirse öğrenciler arasında anket yapılır ve projeden faydalanabilecek çocuklar saptanır. Bu sürece paralel olarak, projede gönüllü olmak isteyen gençler proje faaliyetleri ile ilgili bir oryantasyon programına katılırlar. Bu program çerçevesinde, gençler, projenin ilkelerine, çocuklarla nasıl iletişim kurulması gerektiğine, ergenlik psikolojisine ve alanda çalışan kamu kurumlarının sunduğu hizmetlere dair eğitimler alırlar. Daha sonra, proje ekipleri, belirledikleri çocuklarla bir tanışma etkinliği gerçekleştirerek onların projeden beklentilerini saptarlar. Buradan gelecek ipuçları doğrultusunda, yürütülecek etkinliklere ve bunların içeriğine dair çalışma programı oluşturulur. Proje sürecinde, proje ekipleri düzenli olarak, yereldeki danışmanlarının da katılımıyla izleme toplantıları gerçekleştirir ve etkinliklerin plana uygunluğunu ve çıktılarını takip eder. Proje sonunda da, Yaz Kampı programı kapsamında bir değerlendirme toplantısı ile, yapılan tüm çalışmalar değerlendirilir ve bir sonraki dönem için hazırlıklar gerçekleştirilir. Hedef kitleye yönelik olarak uygulanacak sosyal etkinlikler aşağıdaki gibidir: Müzik & Ritim Çocukların güven oluşturmalarını sağlamak amacı ile yapılandırılmış bir etkinliktir. Etkinlik kapsamında kullanılacak müzik aletlerini tanıma, vuruş teknikleri, belli ritimler oluşturmak ve farklı ritimleri birlikte çalmak gibi programlar oluşturulmuştur. Sene sonunda ritim çalışmanın sonuçlarının sunulması hedeflenir. Drama Çocukların katılımı ve isteğine göre şekillendirilecek olan etkinlik, etkinlik sorumlusu tarafından belirlenen konularda yapılacak olan söyleşilerin ardından, çocukların anlattıkları olayı canlandırmaları ile uygulanır. Çocukların katılımı sağlanırsa kısa senaryoların yazılıp sene sonunda oynanması hedeflenir. Resim & Ebru Resim ve ebru çalışmaları kapsamında yaratıcılığın ve konsantrasyonun gelişimi desteklenerek, çocukların yaptıkları çalışmalarla kendilerini ifade etme yeteneklerini geliştirmek, kendilerini tanımalarına Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 5
yardımcı olmak amaçlanır. Sene sonunda, resimlerin ve ebru çalışmalarının sergilenmesi ve çocukların kendilerinin oylaması ile bir yarışma ve küçük ödüller verilmesi planlanır. Spor Bu çalışmalarla konsantrasyon geliştirme, el ve ayak koordinasyonu, güven kazanma, enerji boşalımı, sınırları tanıma, başarı ve kaybetme ile başa çıkmanın öğrenilmesi amaçlanır. Film Gösterimleri Bu çalışmalar kapsamında tartışma ortamı yaratmak, merak uyandırmak, araştırmaya yöneltmek, fikir üretmeye katkıda bulunmak; çocukların farklı bakış açılarını tanıması ve kendilerini ifade etmesini öğrenmeleri amaçlanır. Çalışma için gerekli olan filmler etkinlik sorumlusu, proje koordinatörü ve danışman tarafından seçilir. Film seçimleri çocukların ilgi ve isteklerine göre yapılır; ancak şiddet, saldırganlık ve cinsellik içeren filmlerin gösterilmesi söz konusu olmaz. Film gösterimleri sonrasında çocuklarla değerlendirme yapılarak farklı bakış açılarına yönelik bir tartışma ortamı yaratılmaya çalışılır. Edebiyat Çalışması Bu çalışmalar çocukların yaratıcılıklarının geliştirilmesi, kendilerini daha iyi ifade edebilmeleri, iletişim becerilerinin geliştirilmesi, duygu ve düşüncelerini farklı yollarla ifade edebilme becerilerinin geliştirilmesi amacıyla yapılır. Bu amaçla çocukların yaş grubuna ve algılama düzeylerine uygun kısa hikâyeler ve şiirler hep birlikte okunarak, birlikte kısa hikâyeler ve şiirler oluşturulur. Sene sonunda, çocukların kendilerinin oylaması ile bir şiir yarışması ve küçük ödüller planlanır. Sene Sonu Şenliği Öğretim yılı sonunda, çocukların sosyal etkinliklerle ürettikleri çalışmaları diğer arkadaşları ve aileleri ile paylaşmaları ve başarabildikleri şeyleri görerek özgüven kazanmaları için projenin uygulandığı okulda bir şenlik gerçekleştirirler. Sene boyunca yapılan resimler, ebru çalışmaları, yazılan şiirler ve öyküler burada sergilenerek bir yarışma ile ödüllendirilir. Ayrıca, drama ve ritim çalışmalarının sonuçları da burada sunulur. Bu sosyal etkinliklerle birlikte, çocukların doğrudan faydalanabileceği, yaşam becerileri artırmaya yönelik eğitimler de uygulanır: Öfke Kontrolü Eğitimi Çocukların, bir ihtilaf ile karşılaştıklarında çözümü güç kullanımında aramak yerine alternatif yolların da olduğunun farkına varmasını ve bu yolları tercih etmeye dair bir tutum değişikliği sağlanmasını amaçlayan bir eğitim programıdır. Çocukların iç denetimlerini geliştirebilmeleri, yapıcı çatışma çözme becerileri edinmeleri, öfkelerini anlatabilmek için uygun yolları bulmaları ve şiddet kullanmadan iletişim kurabilme yeteneği kazanmaları programın hedefleri arasındadır. Eğitimi takiben çocuklar arasında uygulanabilecek bir münazara çalışması ile, çocukların edindikleri becerileri kullanabilmeleri sağlanır. Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 6
Proje kapsamında, çocukların faydalanabilecekleri kamu hizmetlerine dair bilgilendirilmeleri önemlidir. Dolayısıyla: Sağlık Kontrolü Projeden faydalanan her çocuğun en az bir kez sağlık kontrolünden geçmesi temin edilir. Bu şekilde, kronikleşmiş veya henüz başlangıç aşamasında olan ve uzman hekim tarafından takip edilmesi gereken sağlık sorunlarının tespit edilmesi hedeflenir. Sağlık kontrolünü takiben, ihtiyacı belirlenen çocuklar, bir sağlık kuruluşuna yönlendirilecek ve bu sağlık kuruluşundan yararlanmanın koşulları hakkında bilgilendirilirler. Bilgilendirme Projeden faydalanan çocuklar, çalışan çocuklara yönelik olarak yerel yönetimler, SHÇEK ve diğer kamu kurumları tarafından sunular hizmetlere dair bilgilendirilirler. Geziler Sağlık hizmetleri ve sosyal destek programlarının sunulduğu kurumlara yapılacak gezilerle, projeye katılan çocuklar bu kurumlardan faydalanmak üzere cesaretlendirilir. Farklı illerde projeden faydalanan çocuklar, Kardeş Mektup programı sayesinde arkadaşlık kurarak birbirlerine destek olurlar: Kardeş Mektup Çocukların farklı bir kültürel altyapıdan gelen başka çocuklarla arkadaşlık ilişkisi geliştirmesi sayesinde, farklılıklara saygı bilincinin geliştirilmesini hedefler. Projeden faydalanan ve farklı bir ilden bir mektup arkadaşı edinmek isteyen tüm çocukların katılımına açıktır. Yaz Kampı Kardeş Mektup programından faydalanarak Türkiye nin başka şehirlerindeki çalışan çocuklarla mektup arkadaşlığı kuran çocuklar ve projede gönüllülük yapan gençler yaz aylarında gerçekleştirilecek iki kamp ile bir araya gelerek birlikte kendi belirleyecekleri bir konudaki bir sosyal sorumluluk projesini hayata geçirirler. Aynı zamanda, yaz kampında projenin uygulama süreçlerinin de bir değerlendirmesi yapılır. Projeden faydalanan çocukların yaşamında kalıcı bir fark yaratmak ve gelişimlerinin aileleri tarafından da desteklenmesini sağlamak için ebeveyn bilgi günleri düzenlenir: Çalışma Yaşamı ve Sosyal Haklar Projeden faydalanan çocukların aileleri, iş bulma imkânları, çalışma yaşamında sosyal haklar ve sosyal yardımlarla ilgili bilgi edinmek üzere, İşkur, SSK, valilik ve yerel yönetimlerden gelen uzmanlarla buluşturulur. Burada amaç, aile ekonomisine çocuğun yaptığı katkıyı ikame edebilecek kanallar hakkında ebeveynleri bilgilendirmektir. Ayrıca, bu etkinlik sayesinde, daha sonra aile içi Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 7
iletişim vb. konularında yapılacak eğitimlere katılımın sağlanması için, ebeveynler ve proje ekibi arasında bir güven ilişkisi oluşturulması hedeflenir. Ergen Psikolojisi ve Aile içi İletişim Projenin çocukların yaşamına etkisinin sürdürülebilir olması için, aile içinde de proje çıktılarını destekleyecek davranış biçimlerinin yerleşmesi önemlidir. Bu sebeple, ebeveynler, ergen psikolojisi ve aile içi iletişim konularında uzmanlardan bilgi edinebilecekleri ebeveyn bilgi günlerine davet edilirler. Yapılan faaliyetlerin sokakta çalışan çocukların yaşamında bir fark yaratabilmesi için, sadece ailelerin değil, çocukların çalıştıkları bölgelerin sakinlerinin de konuyu sahiplenmesi önemlidir. Bu amaçla, projenin yürütüldüğü illerde Savunuculuk çalışmaları yapılır: Sokak Lambası Bülteni Proje gönüllüleri ve projeden faydalanan çocuklar tarafından ortak bir çalışma ile ayda bir Sokak Lambası Bülteni yayımlanır. Bülten, yine proje gönüllüleri ve projeden faydalanan çocuklar tarafından ücretsiz olarak ilgili mahallelerde dağıtılır; okullara, çocukların ailelerine, yerel basına ve sosyal destek sunan merkezlere ulaştırılır. Yerel Medya Çalışmaları Proje gönüllüleri, projenin başlangıcında yerel medya kuruluşları ile irtibat kurarak projeyi tanıtırlar. Bunun için, projenin yerelde nasıl uygulanacağına dair bir bülten hazırlanır. İlerleyen dönemlerde, Sokak Lambası Bülteni yerel medya ile paylaşılır. Ebeveynlere yönelik eğitimlerin duyurulmasında ve sene sonu şenliğinin tanıtılmasında yerel medya kuruluşlarından destek alınır. Bu şekilde, sokakta çalışan çocuklar konusuna yerel kamuoyunda görünürlük kazandırmak ve benzer projelerin daha geniş bir kitle tarafından sahiplenilmesini sağlamak hedeflenir. Beyaz Şemsiye Etkinliği Beyaz Şemsiye etkinliği, projenin uygulandığı 6 ilde aynı anda gerçekleştirilir ve sokakta çalışan çocuklar konusuna daha geniş bir kitlenin dikkatini çekmeyi hedefler. Bu etkinlikte, şehrin merkezi bir yerinde büyük bir beyaz şemsiye altında kurulacak stant ile, sokakta çalışan çocuklara nasıl yaklaşılması gerektiğine dair kamuoyuna bilgilendirme yapılır; Sokak Lambası Bülteni dağıtılır. Etkinlikte, proje gönüllüleri ve projeden faydalanan çocuklar birlikte yer alırlar. 7. Metodoloji Çocuklarla çalışırken, çalışmaların çocuk merkezli olması büyük önem taşır. Etkinlikler; katılımcı, paylaşımcı, şeffaf, eşitlikçi ve tarafsız temellere oturtulur. Çalışmalar; Çocuk Hakları Sözleşmesi ve diğer ilgili uluslararası sözleşmelere uygun olarak planlanır ve uygulanır. Tüm çalışmalarda, çocuğun temel hak ve özgürlükleri, mahremiyet, saygınlık, kendi seçimini kendi yapma ve kapasitesini sonuna kadar kullanma hakkını kullanabilmesine, içerisinde bulunduğu özel koşullar göz önünde tutularak özel önem verilir. Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 8
Çocuk merkezli bu yaklaşıma paralel olarak, projeden faydalanarak olumlu etkisini gördüğünü kabul eden çocukların, projenin ilerleyen dönemlerinde, gerekli eğitimleri almak kaydıyla, projede gönüllülük yapan üniversite öğrencilerinin yanında uygulayıcı olarak projeye dahil edilmesi için kanallar açık tutulur. Sokak Lambası Projesi, sokakta çalışan çocukların koşullarında iyileştirme sağlanabilmesi için yapılması gereken müdahalelerin çok yönlü olduğunu ve yalnızca çocuğun desteklenmesi ile sınırlı olmadığını kabul eder. Bu sebeple, aileleri de mümkün olduğunca sürece katmaya çalışır. Ailelerin istihdam olanakları hakkında bilgilendirilecekleri toplantılar vasıtası ile kurulacak güven ilişkisi sayesinde ergen psikolojisi gibi temel konularda ailelere yönelik eğitim çalışmaları yapılması planlanır. 8. Projeden Beklenen Çıktılar Sokak Lambası Projesi kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarla: 6 ilde en az 300 sokakta çalışan çocuğun projeden faydalanması 6 ilde, 6 ay boyunca her hafta en az 4 saat süren sosyal etkinlikler gerçekleştirilmesi sayesinde, 576 saatlik Sosyal Etkinlik yapılması; Projeden faydalanan çocukların Öfke Kontrolü Eğitimi alması; Projeden faydalanan çocukların Sağlık Kontrolünden geçmesi ve gerektiği durumlarda ilgili sağlık kuruluşlarına yönlendirilmesi; Projeden faydalanan çocukların sosyal destek alabilecekleri diğer kurumları tanımaları ve düzenlenecek gezilerle bunların yerini ve nasıl ulaşabileceklerini öğrenmeleri; Kardeş Mektup Programı ile en az 80 çocuğun bir mektup arkadaşı olması; Yaz aylarında düzenlenecek 2 Yaz Kampı ile farklı illerden gelen en az 50 çocuğun ve30 proje gönüllüsünün bir araya gelerek birlikte bir sosyal sorumluluk projesi üretmesi; 6 ilde en az 120 ebeveyne Çalışma Hayatı, Sosyal Haklar, Ergen Psikolojisi, Aile içi İletişim vb. konulu seminerlere ulaşılması; Sokak Lambası Bülteni nin her ilde en az 4 sayı çıkarılmasını ve her sayının en az 250 şer adet dağıtılması; Proje boyunca yerel medyada en az 10 haber yayımlanması; Yıl içinde 2 kez 6 ilde aynı anda Beyaz Şemsiye etkinliğinin gerçekleştirilmesi; 6 ilde 90 Toplum Gönüllüsü gencin bir sosyal sorumluluk projesinde gönüllülük yapması planlanmaktadır. Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 9
9. Sürdürülebilirlik Sokak Lambası Projesinin sürdürülebilirliği için çeşitli etkenler öngörülmüş ve projeye dâhil edilmiştir. Projede yer alan Toplum Gönüllüsü ekipler, okullarla ve projeden faydalanan çocuklarla irtibatı takip eden yıllarda da sürdürmeleri ve benzer çalışmalara devam etmeleri için teşvik edilecektir. Projeye katılan çocuklar; proje kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar sayesinde yaşamları boyunca kendilerine katkı sağlayacak bir farkındalık ve özgüveni geliştireceklerdir. Aynı zamanda, üniversite öğrencisi Toplum Gönüllüsü gençler ile zaman geçiren, etkinliklerde gençlerle birlikte sorumluluk alan, yaz kampında diğer çocuklarla birlikte bir sosyal fayda üreten çocuklar, onlar ile birlikte gönüllük ve inisiyatif almak konusunda da tecrübe sahibi olarak gelecekte de gönüllü olarak başkalarına destek vermenin ve kendilerinden küçüklere, model olabilmenin önemini öğreneceklerdir. Uzun vadede projenin yerel olarak uygulanabilmesi için gereken kaynağın bir kısmının yerel kaynaktan sağlanması sayesinde, Toplum Gönüllüsü gençler tarafından hayata geçirilen çalışmaların yerelde bilinirliği artacak ve yerel destekçiler tarafından sahiplenilmesi mümkün olacaktır. Bu gibi yerel destekçiler, özellikle ayni bağış kalemlerinde katkı yaparak projenin finansal sürdürülebilirliğine katkı sağlayacaktır. Proje yerelde genişleyip kurumsallaştığı ölçüde yerel katkı payı artacak, orta vadede projeler ağırlıklı olarak yerel kaynak ile oluşturulan ve uygulanan çalışmalar haline gelecektir. Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 10
10. Zaman Planı Etkinklikler Zaman Yerel Danışmanların belirlenmesi Proje Oryantasyonu Okulların belirlenmesi İzinlerin alınması Çocukların belirlenmesi Tanışma Etkinliği Yerel Çalışma Programlarının hazırlanması Sosyal Etkinlikler Öfke Kontrolü Eğitimi Sağlık Kontrolleri Sosyal Destek Programlarına dair bilgilendirme Geziler Kardeş Mektup programı Yaz Kampları Çalışma Yaşamı ve Sosyal Haklar semineri Ergen Psikolojisi ve Aile içi İletişim semineri Sokak Lambası Bülteni Yerel medyaya yönelik çalışmalar Beyaz Şemsiye Etkinliği İzleme Toplantıları Proje Koordinasyonu Proje Sonuç Raporu 2009 2010 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 Toplum Gönüllüleri Vakfı, Sokak Lambası Projesi 11