T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BELEDİYE MECLİSİ Karar NO: 504 16.02.2007 - KARAR- Yenimahalle İlçesi Batıkent 15049 ada 1 sayılı parsel ve 61007 ada 1 sayılı parselde 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar plan değişikliğinin onayına ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonunun 16.02.2007 gün ve 74 sayılı raporu Büyükşehir Belediye Meclisinin 16.02.2007 tarihli toplantısında okundu. Konu üzerinde yapılan görüşmelerden sonra; Yenimahalle imarın 15049 ada 1 sayılı parselin "Ticaret + Konut" Yenimahalle imarın 61007 ada 1 sayılı parselin ise "Aski Batıkent Bölge.Müdürlüğü" olarak planlara işlenmesi hususu talep edildiği, -Yenimahalle Batıkent yüzölçümü 51392 m2 olan 15049 ada 1 sayılı parselin Belediyemiz mülkiyetinde olduğu, -15049 ada 1 sayılı parselin 6000 m2 lik kısmının, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 30.12.1993 gün ve 492 sayılı kararı ile E:0.50 Hmax:12.50 m. yapılaşma koşullarında "Aski Batıkent Bölge Müdürlüğü" olarak onaylandığı, imar planı doğrultusunda hazırlanan 72700/8-1 nolu parselasyon planının ve dağıtım cetvelinin Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin 31.05.1994 gün ve 1385 sayılı kararıyla onaylandığı, 26.07.1994 gün ve R.4358/94 sayılı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının yazısıyla, tescilinin sağlanabilmesi için Yenimahalle Kadastro Müdürlüğüne gönderildiği, -Yenimahalle Kadastro Müdürlüğünün 21,09.1995 gün ve 4068920290/1423 sayılı yazıları ile; Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüğünün yazıları ve eki Genel Müdürlük Talimatı ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğünün yazılarım gerekçe göstererek gönderilen parselasyon planının iade edildiği, dolayısıyla 72700/8-1 nolu parselasyon planının tescil edilmediği, -15049 ada 1 sayılı parselin yaklaşık. 7000 m2 lik bölümünün ise Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 23.02.1995 gün ve 172 sayılı kararı ile E: 0.30 Hmax: 8.50 m. (2kat) yapılaşma koşullarında Akaryakıt İstasyonu Alanına dönüştürüldüğü, -Ancak söz konusu Ankara Büyükşehir Belediye Meclis kararma karşı açılan davada, Ankara 10. İdare Mahkemesinin 19.01.1996 gün ve E.1995/741 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar verildiği, -Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 30.12.1993 gün ve 492 sayılı kararı ile onaylanan Aski Batıkent Bölge Müdürlüğüne ait imar planıyla ilgili olarak ise; Yaşar Çelebi ve arkadaşları tarafından söz konusu planın iptali istemiyle açılan davada, Danıştay 6. Dairesinin 18.09.1997 gün ve Esas No:1996/4562, Karar No: 1997/3759 sayılı kararı ile Ankara 10. İdare Mahkemesinin 07.06.1996 gün ve E.1995/742 K.1996/560 sayılı, işlemin iptaline ilişkin kararının onandığı, dolayısıyla alanın plansız konuma düştüğü, Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığının 10253 sayılı yazısında belirtildiği üzere; 15049 ada 1 sayılı parselin Belediyemize kaynak temini için, 15049 ada 1 sayılı parselde E: 1.50 olacak şekilde "Ticaret+Konut" kararı getirilmesi, mülkiyeti yine Belediyemize ait 61007 ada 1 sayılı Belediye Hizmet Alanı Parselinin de "Aski Batıkent Bölge Müdürlüğü" olarak planlara işlenmesi talebi doğrultusunda, Başkanlığımızca 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği hazırlandığı,
T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar NO: 504 16.02.2007 Yapılan plan değişikliği ile; -Mülkiyeti Belediyemize ait 15049 ada 1 sayılı parsel "Konut+Ticaret" olarak değiştirilmiş, yapılaşma koşulları E: 1.50 Hmax: Serbest, yapı yaklaşma mesafeleri; 35 m. ve 25 m. lik yola bakan cephelerde 15 m., diğer cephelerde 10 m. olarak belirlenmiş, -Yine mülkiyeti Belediyemize ait 61007 ada 1 sayılı parsel "Aski Batıkent Bölge Müdürlüğü" olarak planlanmış, yapılaşma koşulları E: 1.00 Hmax: Serbest, yapı yaklaşma mesafeleri; 35 m. lik yola bakan cephede 15 m., diğer cephelerde 10 m. olarak belirlenmiş,. 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinde; 1.15049 sayılı adadaki Belediye Hizmet Alamnda (B.H.A.); Konut, Sosyal Kültürel Tesisler, Eğlence dinlence, Sportif, Ticari Tesisler yer alabilir. 2.15049 adada İnşaat Emsali E:1.50 Hmax:Serbest 3. 61007 sayılı adadaki Belediye Hizmet Alanında (B.H.A.); Aski Batıkent Bölge Müdürlüğü yer alacaktır. 4.61007 adada İnşaat Emsali E:0.50 Hmax:Serbest 5.Deprem Yönetmeliğine uyulacaktır. ö.elanda belirtilmeyen konularda Ankara Büyükşehir Belediye İmar Yönetmeliği hükümleri geçerlidir. Şeklinde 6 adet plan notu eklenmiş, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinde ise; 1.15049 sayılı adadaki Belediye Hizmet Alamnda (B.H.A.); Konut, Sosyal Kültürel Tesisler, Eğlence dinlence, Sportif, Ticari Tesisler yer alabilir. 2.15049 adada İnşaat Emsali E:1.50 Hmax:Serbest 3.±0.00 kotu bina köşe kotları ortalamasıdır. 4.15049 adada yapılacak tesisler 25 m. genişliğindeki yoldan servis alacaktır. 5.15049 adada, artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal teknik altyapı tesisleri ve otopark ihtiyacı parsel içinde karşılanacaktır. 6.61007 sayılı adadaki Belediye Hizmet Alamnda (B.H.A.); Aski Batıkent Bölge Müdürlüğü yer alacaktır. 7.61007 adada İnşaat Emsali E: 1.00 Hmax:Serbest 8.Deprem Yönetmeliğine uyulacaktır.
T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar NO: 504 16.02.2007-3- 9.Laboratuar deneylerine dayalı sondajlı zemin etüdü yaptırılıp ilgili kuruma onaylatmadan inşaat ruhsatları verilemez. 10.Planda belirtilmeyen konularda Ankara Büyükşehir Belediye İmar Yönetmeliği hükümleri geçerlidir. Şeklinde 10 adet plan notu eklendiği, Hususları tespit edilmiş olup, bu doğrultuda hazırlanan 1/5000 ile 1/1000 ölçekli imar planı değişikliğinin kamu yararı da dikkate alınarak onayına ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonu raporu oylanarak oyçokluğu ile kabul edildi.
T.C. ANKARA 14. İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI'NA BİLİRKİŞİ RAPORU ESAS NO: 2007/1638 DAVACI: Çağdaş Başkent Ankara Derneği DAVALI: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı KONU: Ankara Batıkent 15049 ada 1 parsel sayılı taşınmazda 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı değişikliği yapılmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16.02.2007 gün ve 504 sayılı kararının iptali istemi. Bilirkişi Kurulu'ndan, dava konusu plan değişikliğine ilişkin Meclis Kararı'nın planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun olup olmadığının tarafların iddia ve savunmaları da gözönünde bulundurularak teknik yönden incelenmesi istenmiştir. KEŞİF VE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ Mahkemenizce verilen karara dayanarak 03.12.2008 günü naip üye Sn. Nizam Taşdemir başkanlığında dava konusu yerde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmıştır. DOSYA İNCELEMESİ Raporun bu bölümünde dava konusu olaya ilişkin dosyada yer alan bilgi ve belgelerin bir dökümü yapılacaktır. 19.06.2007 Davacı Çağdaş Başkent Ankara Derneği tarafından iptal davası açılmıştır. Dava dilekçesinde: 1) Dava konusu 15049 ada 1 sayılı parselin 6000 m lik kısmının E:0.50 Hmax: 12.50 m yapılaşma koşullarında ve "ASKİ Batıkent Bölge Müdürlüğü" kullanımına; 7000 m 2 lik bölümünün ise "Akaryakıt İstasyonu" kullanımına dönüştürüldüğü; anılan kararların dava konusu işlemde de belirtildiği üzere Yargı Kararlarıyla iptal edilmiş olduğu; 2) Davalı idarenin bu durumu alanın plansız kaldığı şeklinde değerlendirdiği ve kullanım alam değişikliği ve emsal artışı getiren dava konusu işlemi tesis ettiği; a. 15049 ada 1 sayılı parselin "Konut+Ticaret Alanı" kullanımına dönüştürüldüğü; b. E: 1.50 ve Hmax: Serbest olarak yapılaşma koşullarının belirlendiği ve emsal artışı sağlandığı; c. Yapı yaklaşma mesafelerinin değiştirildiği 3) 15049 adanın kullanımına Belediye Hizmet Alanı kullanımı da eklenerek birbirinden bağımsız birçok tesisin b alanda yer alabileceğinin belirtildiği; 4) 1/1000 ölçekli plan değişikliğinde de yine emsal artışına ve inşaat alanı kazanımma yönelik plan notları getirildiği; 15049 adada artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal teknik altyapı tesisleri ve otopark ihtiyacının parsel içinde karşılanacağı plan notunun bulunduğu ancak teknik açıklama yapılmadığı; nüfusun gereksinimi sosyal donatı alan büyüklüğünün belirtilmediği;
5) Sosyal ve fiziki altyapı oluşturulmadan alınan kararın ilerleyen zamanlarda altyapı eksikliği, ulaşım sıkıntısı, sosyal donatı alanlarının eksikliği gibi problemlere yol açacağı; 6) Plan değişikliğinin anılan parselin mülkiyeti davalı idarede olduğu için yapıldığı; plan değişikliğini gerekli kılan koşulların oluşmadığı; 7) İmar planlarının kamu düzenine ilişkin olduğu; keyfi düzenlemelere gidilmemesi gerektiği Belirtilmektedir. 31.08.2007 Davalı Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'nın yanıt dilekçesinde, 1) Belediyenin mülkiyetinde olan 15049 ada 1 sayılı parselin Belediye Hizmet Alanı kullanımından "Konut+Ticaret" kullanımına dönüştürülmesine ilişkin 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planı değişikliklerinin Büyükşehir Belediyesince onanması işleminin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin c bendine istinaden yapıldığı; 2) 51 392 m 2 yüzölçümündeki 15049 ada 1 sayılı parselin 6000 m 2 lik kısmının Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 30.12.1993 gün ve 492 sayılı kararı ile E:0.50 Hmax: 12.50 m yapılaşma koşullarıyla ASKİ Batıkent Bölge Müdürlüğü olarak onaylandığı; parselasyon planının tescili için Yenimahalle Kadastro Müdürlüğüne gönderilen parselasyon planının ise Tapu Kadastro Bölge Müdürlüğünün yazıları Genel Müdürlük Talimatı gerekçe gösterilerek iade edildiği ve tescil edilmediği; 3) 15049 ada 1 sayılı parselin yaklaşık 7000 m 2 lik bölümünün ise Ar_kara Büyükşehir Belediye Meclisinin 23.02.1995 gün ve 172 sayılı kararıyla E:0.30 Hmax: 8.50 m koşullarıyla Akaryakıt İstasyonu alanına dönüştürüldüğü; ancak bu karar karşı açılan davada Ankara 10. İdare Mahkemesinin 19.01.1996 gün ve E.1995/741 saym kzrznyla yürütmenin durdurulmasına karar verildiği; 4) ASKİ Batıkent Bölge Müdürlüğüne ait 1993 onanlı imar planına ise Yaşar Çelebi ve arkadaşları tarafından iptal davası açıldığı ve işlemin iptaline karar verildiği; 5) Bu kararlar sonucunda alanın plansız konuma düştüğü; 6) Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığının 10253 sayılı yazısında belirtildiği üzere 15049 ada 1 sayılı parselin Belediyeye kaynak temini için E: 1.50 olacak şekilde Ticaret+Konut kararı getirilmesi talebi doğrultusunda 1/5000 ve 1/1000 ölçekli plan değişikliklerinin yapıldığı ve dav konusu meclis kararıyla onandığı; 7) 15049 ada 1 sayılı parseldeki kullanım değişikliği ile belediyeye gelir sağlandığı; bu gelirin yine Ankara kentinin ve kent halkının hizmetine sunulmakta olduğu, kamu yatırımlarına kaynak sağlandığı; 8) Ayrıca yapı yaklaşma mesafelerinin önceki plana göre arttırıldığı; 9) Söz konusu parselin kullanımına Belediye Hizmet Alanı kullanımının eklenmediği, sehven böyle yazıldığı ve düzeltildiği Belirtilmektedir. 02.10.2007 Davacı Çağdaş Başkent Ankara Derneği tarafından yürütmenin durdurulması isteminin reddi kararının kaldırılarak dava konusu işlem hakkında yürütmeyi durdurma kararı verilmesi talepli dilekçede: 1) Büyükşehir belediyesinin 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapma yetkisinin bulunmadığı;
2) İşlemin 3194 sayılı yasaya ve plan yapım yönetmeliğine aykırı olduğu; çünkü rant sağlamak amacıyla plan değişikliği yapıldığı; 3) 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlar arasında çelişki bulunduğu; İleri sürülmektedir. 05.10.2007 Davacı Çağdaş Başkent Ankara Derneği tarafından davalı idarenin yanıtlarına verilen yanıt dilekçesinde yukarıda sayılan önceki dilekçedeki itirazlar yinelenmektedir. Müdahale talebi Gürtaş İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Köroğlu İnşaat Taahhüt Proje Tic. Ltd. Şti, ve Emir İnşaat Taş. Mad. Tur. Tic. Ltd. Şti. Tarafından davaya davalı yanında kayılma talebinde bulunulmuştur. Talep ve beyanları içeren dilekçelerde davaya konu 16.02.2007 tarih ve 504 sayılı Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptal edildiği, davanın konusuz kaldığı belirtilmektedir. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.02.2008 tarih ve 501 sayılı kararı ile 15049 ada 1 sayılı parselde 1/1000 ve 1/15000 ölçekli imar planı değişikliklerinin tadilen onaylandığı; emsalin 1.49 olarak değiştirildiği, bunun yanında yeni plan notları getirildiği belirtilmektedir. GÖRÜŞ GELİŞTİRME 1. Dava konusu parselde planlama sürecinin gelişimi Dava konusu parsel Ankara Batıkent'te 15049 ada 1 sayılı parsel olmakla beraber. 15049 adanın tümünü ilgilendirdiği anlaşılmaktadır. 15049 adanın tümü Batıkent bölgesinin imar planında Belediye Hizmet Alanı olarak ayrılmıştır. Adanın yüzölçümünün 51 392 m 2 olduğu davalı idare dilekçesinden anlaşılmaktadır. Adanın 6000 m 2 lik kısmı, yani toplam alanının %12 sinden küçük bir kısmı, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 30.12.1993 gün ve 492 sayılı kararı ile E:0.50 Hmax: 12.50 m yapılaşma koşullarıyla ASKİ Batıkent Bölge Müdürlüğü olarak onaylanmış; ancak bu kullanıma yönelik parselasyon planı Yenimahalle Kadastro Müdürlüğünce tescil edilmemiş ve uygulanmamıştır. (Şekil 1) Adanın 7000 m 2 lik bölümü, yani toplam alanının %14 ünden küçük bir kısmı ise Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 23.02.1995 gün ve 172 sayılı kararıyla E:0.30 Hmax: 8.50 m koşullarıyla Akaryakıt İstasyonu alanına dönüştürülmüş; ancak bu karara karşı açılan davada Ankara 10. İdare Mahkemesinin 19.01.1996 gün ve E. 1995/741 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar verilerek plan iptal edilmiştir. (Şekil 2) Bundan sonra 2007 yılında dava konusu işleme yönelik olarak Ankara Büyükşehir Belediyesi Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığının yazısında 15049 ada 1 sayılı parselin Belediyeye kaynak temini için E: 1.50 olacak şekilde Ticaret+Konut kararı getirilmesi talebi doğrultusunda 1/5000 ve 1/1000 ölçekli plan değişiklikleri 16.02.2007 tarih ve 504 sayılı Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile onanmıştır. 15049 adanın tümüyle Belediye Hizmet Alanı kullanımından çıkarılarak Konut ve Ticaret kullanımı getirildiği görülmektedir. (Şekil 3)
Şekil 1: Belediye Hizmet Alanı olarak ayrılan 15049 ada ve içinden ASKİ Batıkent Bölge Müdürlüğü için 1993 yılındaki plan değişikliğiyle ayrılan alan. - t Şekil 2: Belediye Hizmet Alanı içinden 1995 yılındaki plan değişikliği ile ayrılan ve daha sonra yargı kararıyla iptal edilen Akaryakıt Alanı. Şekii 3: Dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım imar Planı değişikliğinde 15049 ada: Önceki plandaki Belediye Hizmet Alanı kullanımı bütünüyle Konut ve Ticaret kullanımına dönüştürülmüştür. 4
Dava konusu 16.02.2007 tarih ve 504 sayılı Büyükşehir Belediye Meclisi kararında işlemin gerekçesi olarak söz konusu parselin plansız konuma düştüğü belirtilmekte; ve belediyeye kaynak temini için konut ve ticaret kullanımı önerilmekte; bu kullanımın içinde Konut, Sosyal Kültürel Tesisler, Eğlence, Dinlence, Sportif ve Ticari tesislerin yer alabileceği belirtilmektedir. Keşif esnasında da görüldüğü üzere taşınmaz konut ve alışveriş merkezi olarak geliştirilmektedir. Yukarıda verilen plan süreci içinde vurgulanması gereken başlıca konu, alanın plansız konuma düşmesi yönündeki iddiayla ilgilidir. Dava konusu parsel ve bulunduğu ada Batıkent yerleşmesi içinde Belediye Hizmet Alanı olarak, yani bir konut bölgesinin servis/hizmet alanı olarak planlanmıştır. Oldukça büyük yüzölçümlü bu adanın büyüklüğü 51 392 m 2 dir; ve bunun içinden 6000 ve 7000 metrekarelik bölümlerinde değişiklik yapılmış; bu değişiklikler uygulamada iptal edilmiştir. Dolayısıyla aslında belediye hizmet alanına ayrılmış olan 51 392 m 2 lik alanın plan süreci içinde sadece 13 000 m 2 lik kısmında kullanım değişikliği öngörüleri olmuştur; bu büyüklük alanın %25 ine tekabül etmektedir. Bir başka deyişle, parselin %75 inde Belediye Hizmet Alanı yönündeki kullanım kararı bu süreç içinde hiç değiştirilmemiş aynı kalmıştır; parselin sadece %25 i için farklı kullanım önerileri olmuş ve iptal edilmiştir. Bu durumda, herşeyden önce parselin plansız konuma düştüğü savı gerçekçi değildir. Dava konusu parsel Belediye Hizmet Alanı olarak konut bölgesinin gereksinimine ayrılmış bir servis alanıdır ve bu kullanım dışında yapılan her türlü yeni kullanım kararı, plan değişikliği olarak
görülmeli ve önceki kullanımı olan Belediye Hizmet Alanı kullanımı kaldırılarak Konut ve Ticaret kullanımına dönüştürülmesi, plan değişikliği kapsamında ilgili mevzuat ile planlama ve şehircilik ilkeleri kapsamında irdelenmelidir. 2. Dava konusu plan değişikliği işleminin gerekçelerinin değerlendirilmesi Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in 3. maddesinde Plan Değişikliği "Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan, kamu yararının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemeleridir" ifadesiyle tanımlanmaktadır. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere, plan değişikliği yapılması için zorunlu koşulların oluşması gerekmektedir. Eğer bu koşullar bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelerle ortaya konabilirse plan değişikliği yapılması söz konusu olabilir. Plan değişikliği işleminin bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanması gerekir, çünkü imar planları son derece ayrıntılı analiz süreçleri sonrasında geliştirilen, planlanan alanın jeolojik yapısı, depremsellik durumu, toprak kabiliyeti, ekonomik ve sosyal yapısı, ulaşım olanakları veya kısıtları gibi çok sayıda faktörün kapsamlı ve derinlemesine incelemesinden soma verilen arazi kullanım ve ulaşım kararlarını biraraya getiren belgelerdir. Hazırlanan planın herhangi bir yeri için önerilen bir alan kullanımı tesadüfi değil, planın kapsadığı diğer alanlardaki kullanımlar göz önüne alınarak, hesaplanarak ve tasarlanarak yerini bulur. Planın ussallığı, nesnelliği, bilimselliği bu tür incelemelere ve kullanımlar arası uyuma dayanarak oluşturulur; ve bu yaklaşım rasgelelik içeren durumları dışlar. Planların değiştirilmesi konusu ise bu kapsamda önemlidir; ve bu konuya ilişkin olarak ilgili Yönetmelik, keyfî, rasgele, nesnel temeli olmayan değişikliklerin önüne geçmeyi amaçlar. Bu nedenlerle, plan bütünlüğünü ve planın iç tutarlılığını etkileyebilecek müdahaleler olan plan değişiklikleri ancak zorunluluk varsa, ve bilimsel gerekçeler bunu gerektiriyorsa yapılmalıdır. Zorunluluk koşulunu ve bu tür bilimsel gerekçelerin neler olabileceğini şöyle tanımlayabiliriz: Örneğin, planlanan alan için yapılan nüfus kestirimi, göç v.b. olgular nedeniyle geçersiz kalmış olabilir, ve yeniden nüfus analizi ve kestirimi yapılarak planda değişiklik yapılması gerekebilir. Deprem nedeniyle, planda değişiklik söz konusu olabilir. Alanın depremsellik durumuna ilişkin olarak plan yapımı sırasında bilinmeyen veya söz konusu olmayan (veya gözardı edilmiş olan) ancak dikkate alınması gereken yeni bir bilginin ortaya çıkması nedeniyle plan değişikliği yapılması söz konusu olabilir. Veya ülkesel hatta uluslararası bir ulaşım bağlantısının, planlama esnasında söz konusu değilken, plan hazırlandıktan sonra gündeme gelmesi gibi bir dış etken ve altyapı değişikliği sonucunda planda değişiklik yapılması gerekliliği doğabilir. Görüldüğü gibi bunlar nesnel gerekçelerdir; bilimsel çalışmalarla ortaya konur; ve dış etkenler veya yeni gelişmeler sonucunda imar planında bir konuda yetersizlik olabileceği için planda değişiklik yapılmasının zorunlu olduğu durumlara işaret eder. Dava konusu işlemde bu anlamda bir zorunluluk veya bilimsel, teknik, nesnel gerekçe bulunmamaktadır. Davalı idare Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin dava konusu kararında alanın plansız kalmış olması ve idareye gelir sağlamak şeklinde iki gerekçe öne sürülmüştür. Daha önce belirtildiği üzere alanın plansız kaldığı savı geçerli değildir. Söz konusu ada Belediye Hizmet Alanıdır; ve adanın dörtte birinden küçük bir alanda yapılan bir takım kullanım değişiklikleri iptal edilmiştir; alanın belediye hizmet alanı yönündeki kullanım kararı iptal edilmemiştir. Bu durumda, nazım imar plamnda konut alanlarına servis verecek bir kullanım olan belediye hizmet alanı yönündeki kullanım kararının değiştirilmesi, dava konusu işlemde tek bir gerekçeye indirgenmektedir: İdareye gelir sağlamak. Böyle bir gerekçenin 6 Yönetmelikteki zorunluluk koşulunu yerine getirmediği; bilimsel teknik ve nesnel gerekçelerden yoksun olduğu; ve son derece keyfi bir uygulama olduğu görülmektedir.
Belediye mülkiyetinde gelir artışı yaratmak bir plan değişikliğinin gerekçesi olamaz, plan değişikliği yapılmasını zorunlu kılan bir koşul olarak da değerlendirilemez; dolayısıyla Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğe aykırıdır. Ankara kentinin son derece önemli bir konut gelişme alanında plan bütünlüğünün keyfi bir gerekçeyle bozulmasına neden olan bu işlem planlama esaslarına da açıkça aykırıdır. 3. Dava konusu plan değişikliği işlemi ile getirilen yeni kullanım kararının bölgeye etkilerinin irdelenmesi Dava konusu işlem kapsamında daha önce Belediye Hizmet Alanına ayrılmış bir alanda kullanım değişikliği getirilerek konut ve ticaret kullanımı önerilmekte; bu kullanımın içinde Konut, Sosyal Kültürel Tesisler, Eğlence, Dinlence, Sportif ve Ticari tesislerin yer alabileceği belirtilmektedir. Tanımı itibariyle alışveriş merkezi yapımına olanak sağlayan kullanımın keşif esnasında bu şekilde konutun yanı sıra alışveriş merkezi olarak geliştirildiği görülmüştür. Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in 27. maddesinde "İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya verinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz" ifadesi yer almaktadır. Yukarıda belirtildiği gibi dava konusu plan değişikliği ile sosyal ve teknik altyapı olarak değerlendirilmesi gereken bir hizmet alanı kaldırılmıştır; bu işlemin ise geçerli bir gerekçesi bulunmamaktadır; bu yönde bir zorunluluk söz konusu değildir. Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in 27. maddesinde ayrıca zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için "İmar planındaki bir sosyal ve teknik alt yapı alanının kaldırılabilmesi ancak bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir" ifadesi yer almaktadır. Bu alanın davaya konu meclis kararında 61007 sayılı adada alınarak bölgede benzer bir alan yaratılmasının ve yönetmelik koşulunun yerine getirilmesinin hedeflendiği anlaşılmaktadır. Öte yandan 61007 sayılı adada bu amaçla eşdeğer alan ayrılması işlemine yönelik iki sorun bulunmaktadır. İlk olarak, iki alan eşdeğer büyüklükte değildir: Şekil 4'te görüldüğü üzere yeni Belediye Hizmet Alanı öncekinden oldukça küçük yüzölçümlü bir parseldedir. Bu yeni alan sadece 1993 yılındaki plan kararıyla ASKİ Batıkent Bölge Müdürlüğüne ayrılmış olan kısmı karşılayacak büyüklüktedir. Belediye Hizmet Alanı olarak ayrılan adanın tamamına eşdeğer büyüklükte yeni bir alan ayrılmamıştır. İkinci konu ise, 61007 sayılı adanın zaten önceki planlarda da Belediye Hizmet Alanı kullanımında olmasıdır. Dolayısıyla, dava konusu 15049 sayılı adada belediye hizmet alanı kaldırılırken, bölgede eşdeğer yeni bir alan yaratılmamıştır. Bu durumda plan değişikliği ile konut alanında hizmet/servis alanı olarak ayrılmış bir alanın aslında tamamen kaldırıldığı anlaşılmaktadır; bu durum anılan Yönetmelik maddesine aykırıdır. Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in 28. maddesinde ise imar planında verilmiş olan nüfus yoğunluğunun arttırılmasına dair imar planı değişikliklerinde "Artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal ve teknik altyapı alanları EK-1 de belirtilen standartlara uygun olarak plan değişikliğine konu alana hizmet vermek üzere ayrılır ve/veya artırılır" hükmü yer almaktadır. Dava konusu meclis kararında belediye hizmet alanı kullanımı yerine getirilen konut ve ticaret kullanımı nedeniyle "artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal teknik altyapı tesisleri ve otopark ihtiyacı parsel içinde karşılanacaktır" ifadesine ve plan notuna yer verilmiştir. Bu plan notuyla söz konusu yönetmelik maddesindeki koşulun sağlanması amaçlanmaktaysa da, bir plan değişikliğinin sadece nüfus-donatı ilişkisine indirgenmesi sorunlu bir planlama yaklaşımıdır. Batıkent yerleşim alanının bu bölgesi söz konusu parselde belediye hizmet alanı kullanımı olacağı varsayılarak, buna uygun yol altyapısı ve teknik altyapı ile geliştirilmiştir. Bu plan değişikliğiyle, alanda ilave konut alanları ve bir alışveriş merkezi öngörülmektedir. Ülkemizde bu tür plan değişiklikleriyle, bölgede bu kullanıma göre oluşturulmamış olan su, kanalizasyon gibi kentsel altyapı sistemlerine getirilen baskı (ve bu nedenle bu sistemlerin tüm bölgede yetersiz kalarak çevredeki yaşam alanlarını da olumsuz etkilemesi) gibi konuların irdelenmemesi büyük bir eksikliktir. Dava konusu işlemde de aynı eksiklik söz konusudur.
Şekil 4: Dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliğinde 15049 ada ve belediye Hizmet Alanı olarak ayrılan yer. Bunun yanı sıra, 51 392 m yüzölçümlü parselde nazım imar planında belediye hizmet alanı gibi oldukça düşük yolculuk (trafik) yaratacak bir kullanım yerine, konut ve daha da önemlisi alışveriş merkezi geliştirilmesinin bu alandaki ulaşım sistemi üzerinde yaratacağı yük ve trafik yoğunluğu da dikkate alınmamaktadır. Böyle bir plan değişikliğinde teknik altyapı konusu sadece otopark alanı sağlamaktan ibaret değildir. Bir konut alanı içine plan değişikliği ile getirilen bir alışveriş merkezi konut alanındaki tüm yollarda otopark ve erişim/trafik baskısı yaratarak, trafik sıkışıklığı sorunu, hava ve gürültü kirliliğini beraberinde getirmektedir. Bu tür gelişmelerin olumsuz etkilerine örnek olması açısından, Ankara kentinin ORAN yerleşim alanında plan değişiklikleri sonucu oluşturulan PANORA Alışveriş Merkezinin yarattığı olumsuzluklar dikkatle incelenmelidir: ORAN yerleşimini kente bağlayan ana bulvar bu yeni kullanım nedeniyle trafik düzeylerinde büyük artış yaşamıştır ve bu bölgede yaşayanların her türlü yolculuğu bundan olumsuz etkilenmektedir; otopark alanları sadece alışveriş merkezi içinde değil tüm ara sokaklara dağılmıştır; tüm bölgede plan değişikliği öncesinde olmayan bir trafik yoğunluğu ve beraberinde trafik gürültüsü ve hava kirliliği oluşmuştur. Bu tür örnekler göz önündeyken, Batıkent konut alanında dava konusu plan değişikliğiyle önerilen
alışveriş merkezinin konut alanındaki yaşamı, hem teknik altyapıyı yetersiz hale getirerek hem de trafik yoğunluğu yaratarak, olumsuz etkileyeceği açıktır. Bu yönüyle plan değişikliği ile getirilen konut dışındaki kullanımların bir konut alanı içinde uygun olup olmadığı konusu da önem kazanmaktadır. Alışveriş merkezi yapımına olanak sağlayacak bir kullanımın bir parselde öngörülmesinin tek ölçütü, dava konusu işlemde, bu parselin belediye mülkünde olması ve gelir sağlamasıdır. Böyle önemli ve yolculuk çekici bir kullanımın yerseçimi ölçütlerinin çok daha kapsamlı olması gerektiği; ulaşım/erişim ilişkilerinin yanı sıra çevre konutlara etkilerinin değerlendirilmesi, mevcut merkezlere etkilerinin gözönüne alınması gerektiği açıktır. Bu kapsamda değerlendirildiğinde dava konusu plan değişikliği planlama esasları, şehircilik ilkeleri açısından son derece sakıncalı bir plan yaklaşımına işaret etmektedir ve olumsuz etkileri de düşünüldüğünde kamu yararı barındırmadığı görülmektedir. 4. 15.02.2008 tarih ve 501 sayılı Büyükşehir Belediye Meclis kararıyla dava konusu parselde getirilen değişikliğe ilişkin inceleme Dava konusu alana ilişkin olarak Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.02.2008 tarih ve 501 sayılı kararıyla planda değişiklik yapılmıştır. Buna göre, > Kullanım aynı kalmıştır; her iki plan değişikliği işleminde de kullanımlar Konut, Sosyal Kültürel Tesisler, Eğlence, Dinlence, Sportif ve Ticari tesisler olarak tanımlanmaktadır. > Dava konusu işlemde emsal 1.50 iken, 501 sayılı kararda emsal 1.49 olarak değiştirilmiştir. > Dava konusu işlemde 1/1000 ölçekli plan notu olarak 15049 adaya yapılacak tesislerin 25 m genişliğindeki yoldan servis alacağı belirtilirken; 501 sayılı kararda 25 ve 35 m genişliğindeki yollardan servis alacaktır denmektedir. > Dava konusu işlemde yapı yaklaşma mesafeleri 35 m ve 25 m lik yola bakan cephelerde 15 m, diğer cephelerde 10 metre şeklinde belirlenmiştir; 501 sayılı kararda yapı yaklaşma mesafeleri parselin kuzeydoğusundaki 25 m lik yoldan ve güneyindeki 35 m lik yoldan 14.5'er metre, batısından 9.5 metre olarak değiştirilmiştir. > Ayrıca 501 sayılı kararda o tabii zemin ve tesviye kotları altında kalmak ve otopark yapılmak kaydıyla yapıların yollara 4.90 metreye kadar yaklaşabileceği; ve o binaların özellikleri nedeniyle H/2 mesafesinin aranmayacağı yönünde plan notu getirilmiştir. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.02.2008 tarih ve 501 sayılı kararı davaya konu karar değildir ve burada ayrıntılı incelemesinin yapılması söz konusu değildir. Burada vurgulanması önemli konular şunlardır: 15.02.2008/501 sayılı belediye meclisi kararı yeni bir plan getirmemektedir; önceki planda öngörülen kullanımlar aynıdır; bunların yapı koşullarında değişiklikler getirmektedir. Bu değişikliklerin hiçbiri yukarıdaki bölümlerde verilen sakıncaların giderilmesini sağlamamaktadır; hatta emsal 0.01 oranında düşürülse de yapı yaklaşma mesafeleri ve tabii zemin altındaki yapıya ilişkin notlar yapı büyüklüğünün (dolayısıyla etkinlik hacminin ve yaratılacak trafiğin) daha fazla olacağına işaret etmektedir. Yukarıdaki bölümlerde dava konusu plan değişikliği açısından saptanan sakıncaların hepsinin bu plan değişikliğinde de aynı şekilde devam ettiği görülmektedir.
15.02.2008/501 sayılı belediye meclisi kararında bu davanın konusu olan 16.02.2007 gün ve 504 sayılı kararın söz konusu meclis kararıyla iptal edildiği yönünde bir ifade kullanılmaktadır. Oysa söz konusu 504 sayılı kararda getirilen tüm gelişme ve kullanım kararları aynıdır; sadece yapılaşma koşullarında bazı değişiklikler yapılmıştır. Dolayısıyla 15.02.2008/501 sayılı belediye meclisi kararının dayanağı, aslında 16.02.2007 gün ve 504 sayılı dava konusu karar ve bu kararla onanan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlardır. 5. Dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarına yönelik ilave uyuşmazlık konularının değerlendirilmesi Dava konusu 16.02.2007 gün ve 504 sayılı belediye meclisi kararı ile hem 1/5000 ölçekli nazım imar planı hem de 1/1000 ölçekli uygulama imar plam onanmıştır. Yukarıdaki bölümlerde olumsuz etkileri ve ilgili Yönetmeliğe aykırılıkları tartışılan kullanım kararı değişikliği 1/5000 ölçekli nazım imar planının konusudur. Dolayısıyla, nazım imar planı belirlenen tüm aykırılıkları taşımakta, yönetmelik hükümlerine aykırı bulunmakta; planlama esasları ve şehircilik ilkeleri açısından olumsuzluklar barındırmakta ve kamu yararına görülmemektedir. 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ise, zaten dayanağı 1/5000 ölçekli nazım imar planlarındaki olumsuzlukları barındırmaktadır; aynı sakıncalı kullanım karan değişikliğini sürdürmektedir. İddia edildiği gibi, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı arasında dava konusu ada ve parsel açısından çelişki bulunmamaktadır; yapılaşma koşulları her iki planda da aynıdır. SONUÇ Bilirkişi Kurulumuz, Ankara Batıkent 15049 adaya ilişkin olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16.02.2007 gün ve 504 sayılı kararıyla onanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı değişikliğinin : Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'e aykırı olduğu; o plan değişikliğini geçerli kılacak zorunluluk koşulunun söz konusu olmadığı; o bilimsel nesnel teknik gerekçelere dayandırılmadığı; o 15049 adadan kaldırılan Belediye Hizmet Alanının yerine eşdeğer büyüklükte bir alanın ayrılmadığı; Ankara'nın önemli konut gelişme bölgelerinden olan Batıkent'te konut alanlarına hizmet vermek amacıyla kurgulanmış ve önemsiz ölçüde altyapı gereksinimi ve trafik yaratma etkisi olan Belediye Hizmeti Alanı yerine dava konusu plan değişikliğiyle önerilen kullanımların ve bu kapsamda yapılan alışveriş merkezinin konut alanındaki yaşamı, hem teknik altyapıyı yetersiz hale getirerek hem de trafik yoğunluğu yaratarak; olumsuz etkileyeceği; Alışveriş merkezi yapımına olanak sağlayan dava konusu kullanımların dava konusu alandaki gibi bir büyüklükte planlanması söz konusu olduğunda, böyle önemli ve yolculuk yaratıcı kullanımların yerseçimi kararının pek çok ölçüt dikkate alınarak ve kapsamlı irdelemelerle yapılması gerektiği; idareye gelir sağlamak gibi bir ölçüte indirgenmesinin ise planlama esasları ve şehircilik ilkeleri açısından son derece sakıncalı bir plan yaklaşımına işaret ettiği; önerilen kullanımın yukarıda sayılan olumsuz etkileri de düşünüldüğünde kamu yararı barındırmadığı; 10
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.02.2008 tarih ve 501 sayılı kararının dava konusu adaya ilişkin yeni bir plan süreci başlatmadığı; dayanağının dava konusu planlar olduğu; bu karar ile yapılaşma koşullarında bazı değişiklikler getirildiği ancak dava konusu planlar açısından saptanan tüm sakıncaların bu kararla da devam ettirildiği: Saptamalarını yapmıştır. Konuyu saygılarımızla bilgilerinize sunarız. 05.01.2009 ( Y.Doc.Dr. Eîa Babalık Y.Doc.Dr. Müge Akkar Ercan