T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Eczane İşyerlerinde Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi Ümit FIÇICI İş Müfettişi
İş Mevzuatı Hükümlerine Yoğunlukla Muhalefet Edildiği Görülen Uygulamalar 2
1- Kayıt Dışılık 2- Çalışma Sürelerine İlişkin Düzenlemelere Uyulmaması 3- Ücretlerin Çalışılan Sürelere Uygun Olarak Ödenmemesi 3
1- Fiili kaydi ücret farklılığı (Kayıt Dışılık) 2- Normal Haftalık Çalışma Sürelerinin 45 saatin üzerinde belirlenmesi (Eczanenin açık olduğu zaman diliminin normal haftalık çalışma süresi olarak uygulanması, bu suretle çalışma sürelerinin muhalefet edilmesi) 3- Fazla Çalışma Ücretlerinin Ödenmemesi 4
4- Nöbetçi olunan günlerde günlük 11 saat ve gece döneminde 7,5 saat olan süre kısıtlamalarına uyulmaması 5- Bu günlerde gerçekleşen fazla çalışma sürelerine ilişkin ücretlerinin ödenmemesi 6- Bu günlere ilişkin ödendiği ifade edilen fazla çalışma ücretlerinin tahakkuk ettirilmemesi sebebiyle sigorta primi ve vergi kaybının ortaya çıkması 5
7- Çalışma Süreleri ile Fazla Çalışma Sürelerinin Belgelendirilmemesi (Puantaj) 8- Fazla Çalışma Onaylarının Alınmaması 9- Ulusal Bayram / Genel Tatil günleri çalışmalarına ilişkin ilave ücretlerinin ödenmemesi veya kayıtlara aktarılmaması 6
10- İş sözleşmelerinin düzenlenmemesi 11- Ücret hesap pusulasının verilmemesi 12- Ara dinlenme süresi ile çalışma süresinin iç içe geçmesi / ara dinlenme sürelerinde çalışanlara serbestlik sağlanmaması 7
İŞ MEVZUATINDA YER ALAN VE BİLİNMESİ GEREKLİ BAZI DÜZENLEMELER 20.06.2016 8
İş Sözleşmesi: Bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir. 9
İş Sözleşmesi Türleri: (Taraflar İhtiyaçlarına Uygun Türde Düzenler) (Tam Süreli / Kısmi Süreli) 1- Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi 2- Belirli Süreli İş Sözleşmesi 3- Kısmi Süreli İş Sözleşmesi 4- Çağrı Üzerine Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi 5- Uzaktan Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi 10
Yazılı Belge: (En Geç 2 Ay İçinde) 1- Genel ve özel çalışma koşulları 2- Günlük ya da haftalık çalışma süresi 3- Temel ücreti ve varsa ücret ekleri 4- Ücret ödeme dönemi 5- Süresi belirli ise sözleşmenin süresi 6- Fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri 11
Deneme Süresi: 1- En çok 2 ay olabilir (TİS ile 4 ay) 2- Süre içinde fesih bildirimsiz / tazminatsız 3- Ücret ve sosyal sigorta şartı 12
ÜCRET Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir. Bir işyerindeki çalışan sayısı veya bir işveren adına toplam çalışan sayısı 5 ve daha fazla olduğu takdirde ücretin banka kanalıyla ödenmesi zorunludur. (1 Haziran 2016 tarihi itibariyle)
ÜCRET Ücretin banka kanalıyla veya elden yapılmasına bakılmaksızın işveren tarafından işçiye ücret hesap pusulası verilmesi gerekmektedir. İş Kanunu hükümleri çerçevesinde, işçilere Asgari Ücret Tespit Komisyonunca belirlenen ücretten daha az bir ücret ödenemez. Asgari ücretten az olmamak üzere ücret, işçi ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesi ile serbestçe kararlaştırılır.
ÇALIŞMA SÜRESİ VE İŞİN DÜZENLENMESİ
Çalışma Süresi: İşçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süredir. Genel olarak işçinin fiilen çalıştığı süreyi ifade eder. 16
Bununla birlikte; 1- İşçilerin çalıştırılmaksızın boşta geçirdikleri bir kısım süreler 2- İşçilerin işleri ile ilgili olarak yollarda geçirdikleri bir kısım süreler 3- Kadın işçilerin süt izni süreleri 4- İSG eğitimlerinde geçen süreler Çalışma süresinden sayılır. 17
Çalışma Süresinden Sayılan Haller - I 1- Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler. 2- İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler. 18
Çalışma Süresinden Sayılan Haller - II 3- İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler. 4- İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler. 19
Çalışma Süresinden Sayılan Haller - III 5- Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler. Günde toplam 1,5 saat Çocuk bir yaşına gelinceye kadar 20
Çalışma Süresinden Sayılan Haller 6- Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler. (x) İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda (servislerde) geçen süre çalışma süresinden sayılmaz. 21
Ara Dinlenme Süreleri 1-4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika 2-4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar süreli işlerde Yarım Saat (30 dakika) 3-7,5 saatten fazla süreli işlerde 1 saat
Çocuk ve Genç İşçilerin Ara Dinlenmeleri 2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde 30 dakika 4 saatten 7,5 saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat
ARA DİNLENME SÜRELERİ ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILMAZ Genel Kural Getirilen Sınırlamalar İşyerleri ya da Yürütülen İşlere Değil İşçilerin Sahsına İlişkindir.
HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ İş mevzuatı temel olarak çalışma dönemini hafta olarak ele almaktadır. Bir haftalık çalışma dönemi en fazla 6 işgününden oluşabilir. Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. (Kısmi Süreli 30 saat)
HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ Yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için çalışma süresi; haftalık 37,5 saatten fazla olamaz. (04/04/2015 6645 / 36 m.)
Çocuk ve Genç İşçilerin Haftalık Çalışma Süreleri Çocuk işçilerin en çok 35 saat Genç işçilerin en çok 40 saat Okula devam edenlerin eğitim dönemlerinde en çok 10 saat
GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ İş mevzuatı ile genel olarak kesin bir günlük çalışma süresi belirlenmemiştir. Bir işgünündeki çalışma süresi işçilere kesintisiz en az 12 saat dinlenme süresi verilecek şekilde en çok 11 saat olarak belirlenebilir.
GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ SINIRLARI 1- Sağlık kuralları bakımından günde 7,5 saat ve daha az çalışılması gereken işler ve işçiler 2- Gebe ve emziren işçiler 3- Gece dönemi (20.00-06.00 saatleri arası) (Turizm, özel güvenlik, sağlık hizmetleri işleri görülen işyerleri / işçi onayı)
4- Çocuk ve Genç İşçiler (7 / 8 / 2 ) 5- Yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için çalışma süresi; günlük yedi buçuk saatten fazla olamaz. (04/04/2015 6645 / 36 m.) 20.06.2016 30
HAFTA TATİLİ DİNLENMESİ: İşçilere tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile 7 günlük bir zaman dilimi içinde Kesintisiz en az 24 saat hafta tatili dinlenmesi verilmesi gerekmektedir. Hafta tatili günü için işçilere bir iş karşılığı olmaksızın ücret ödenir. 31
Çocuk ve Genç İşçilerin Hafta Tatili İzinleri Kesintisiz 40 saatten az olamaz. Ücreti bir iş karşılığı olmaksızın ödenir. 32
Çalışma Sürelerinin Genel Olarak Düzenlenmesi İş mevzuatına göre işveren tarafından belirlenen haftalık çalışma süresinin işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanması genel kuraldır. 33
PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 7,5 7,5 7,5 HT 7,5 7,5 7,5 45 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 9 9 9 9 9 - HT 45
Haftanın iş günlerinden birinde kısmen çalışılıyor ise (örnek Cumartesi) genel kural çerçevesinde bu süre haftalık çalışma süresinden düşülür, geri kalan süre diğer gün sayısına bölünerek günlük çalışma süreleri eşit olarak dağıtılır. PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 8 8 8 8 8 5 HT 45
FARKLI SÜRELERLE DAĞILIM (ESNEK ÇALIŞMA) Tarafların anlaşması halinde haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak koşulu ile farklı şekillerde de dağıtılabilir. PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 11 10 9 HT 5 5 5 45
PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 10 10 8 9 8 - HT 45 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 10 10 10 10 5 - HT 45
Haftalık çalışma süresinin belirlenmesi yönetim hakkı çerçevesinde işverene aittir. Esnek Çalışma Süreleri için tarafların anlaşması gereklidir. Belirlenecek haftalık çalışma süresi 45 saati aşamaz. 20.06.2016 38
Haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında belirlenmesi de mümkündür. Daimi olarak haftalık çalışma süresinin 45 saatin üzerinde uygulanması iş mevzuatı hükümlerine aykırılık oluşturur. 20.06.2016 39
Çalışma Sürelerinin Duyurulması Günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işyerlerinde işçilere duyurulur. İşin niteliğine göre işin başlama ve bitiş saatleri işçiler için farklı şekilde düzenlenebilir. 20.06.2016 40
Çalışma Sürelerinin Belgelendirilmesi İşveren, işçilerin çalışma sürelerini uygun araçlarla belgelemek zorundadır. 20.06.2016 41
FAZLA ÇALIŞMA 20.06.2016 42
FAZLA ÇALIŞMA Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Ancak, ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. 20.06.2016 43
FAZLA ÇALIŞMA SAYILMAYAN DURUMLAR Denkleştirme uygulaması nedeniyle Telafi çalışması nedeniyle Haftalık çalışma süresinin 45 saati aşması fazla çalışma sayılmaz. 20.06.2016 44
FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. 20.06.2016 45
FAZLA SAATLERDE ÇALIŞMA KARŞILIĞI Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma karşılığı olarak işçilere ücret ödenmesi esastır. Fazla Çalışma Ücreti % 50 zamlı Fazla sürelerle çalışma ücreti % 25 zamlı 20.06.2016 46
SERBEST ZAMAN Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, serbest zaman kullanabilir. 1 saatlik fazla çalışma için 1, 5 saat ve 1 saatlik fazla sürelerle çalışma için 1 saat 15 dakika serbest zaman kullanılır. 20.06.2016 47
SERBEST ZAMAN UYGULAMASI İşçi hak ettiği serbest zamanı 6 ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır. İşçinin isteğini işverene önceden yazılı olarak bildirmesi ve söz konusu isteğin işverence uygun görülmesi gerekmektedir. Kanundan ve sözleşmelerden kaynaklanan tatil ve izin günlerinde işçilere serbest zaman 20.06.2016 48 kullandırılamaz.
FAZLA ÇALIŞMA İÇİN ONAY Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay her yıl başında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. 20.06.2016 49
FAZLA ÇALIŞMANIN BELGELENDİRİLMESİ İşyerlerinde yapılan fazla çalışmaların belgelenmesi gerekmektedir. İşveren, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. 20.06.2016 50
FAZLA ÇALIŞMA SÜRESİNİN SINIRI Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir. 20.06.2016 51
FAZLA ÇALIŞMA SÜRESİNİN SINIRI Fazla çalışma süresinin bir işçi için yıllık 270 saatten fazla olamayacağına ilişkin kural hem sağlık hem de ekonomik gerekçeler göz önüne alınmak suretiyle belirlenmiştir. 20.06.2016 52
FAZLA ÇALIŞMA SÜRESİNİN SINIRI Öncelikle bir işçinin bir yıl içinde söz konusu sürenin üzerinde fazla çalışma yapması kişinin sağlığı açısından sakıncalı bulunmaktadır. Yıllık 270 saatin üzerinde işçilere fazla çalışma yaptırılması iş kazası riskini artırmaktadır. 20.06.2016 53
FAZLA ÇALIŞMA SÜRESİNİN SINIRI Ayrıca belirtilen kural ile söz konusu sınırın üzerinde fazla çalışma ihtiyacı bulunan işverenlerin ilave işçi istihdam etmeleri işsizlik oranının düşürülmesine katkı sağlamaları amaçlanmıştır. 20.06.2016 54
FAZLA ÇALIŞMA HESAPLANMASI Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır ve bu şekilde ücretlendirilir. 20.06.2016 55
FAZLA ÇALIŞMA YAPILAMAYACAK İŞLER Sağlık kuralları bakımından günde ancak 7,5 saat ve daha az çalışılması gereken işler Gece sayılan gün döneminde yürütülen işler Maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi işlerin yer ve su altında yapılanları 20.06.2016 56
FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRILMAYACAK İŞÇİLER 18 yaşını doldurmamış işçiler Fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği doktor raporu ile belgelenen işçiler Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler 20.06.2016 57
GECE DÖNEMİNDE ÇALIŞMA 20.06.2016 58
GECE DÖNEMİNDE ÇALIŞMA Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla 11 saat süren dönemdir İşçilerin gece çalışmaları 7,5 saati geçemez. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. 20.06.2016 59
KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ
KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir. Önemli ölçüde daha az olması esası, tam sürenin üçte ikisinden daha az süreli çalışma olarak belirlenmiştir. 20.06.2016 61
KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ Kısmi süreli iş sözleşmesi yazılı olarak düzenlenir. Çeşitli biçimlerde kısmi süreli sözleşme yapılabilir. (Haftanın belirli günlerinde tam gün / haftanın her iş günü belirli süre / haftanın belirli iş günlerinde belirli süre) Düzenlenecek sözleşmelerde haftalık çalışma süresinin, çalışma biçiminin ve ücretinin belirtilmesi gereklidir. 20.06.2016 62
PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 7,5 7,5 7,5 7,5 30 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 5 5 5 5 5 5 30 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 10 10 10 30 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 3 3 3 3 12
KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ Ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutma yasağı (Ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı olarak ödenmesi, örneğin yıllık ücretli izninin verilmesi) Kısmi süreliden tam süreliye, tam süreliden kısmi süreliye geçiş isteklerinin işverence dikkate alınarak boş yerlerin duyurulması 20.06.2016 64
ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMAYA DAYALI İŞ SÖZLEŞMESİ
ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA Kısmi süreli iş sözleşmesinin özel bir halidir. Sözleşme yazılı olarak düzenlenmelidir. İşçi iş görme edimini kendisine ihtiyaç duyulması halinde yerine getirir. Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman diliminde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirleyebilir. Kararlaştırılmaması halinde haftalık 20 saat. İşçi bu sürede çalışsın veya çalışmasın ücrete hak kazanır. 20.06.2016 66
ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA İşveren işçiden iş görme borcunu yerine getirmesini çağrı yoluyla talep hakkına sahiptir. Çağrı aksi kararlaştırılmamışsa işçinin çalışacağı zamandan en az dört gün önce yapılmak zorundadır. Süreye uygun çağrı üzerine işçi iş görme edimini yerine getirmekle yükümlüdür. Sözleşmede günlük çalışma süresi kararlaştırılmamış ise, işveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır. 20.06.2016 67
PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 11 9 20 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 10 10 10 30 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 7,5 7,5 7,5 7,5 30 PZT SALI ÇRŞ PRŞ CUM CTS PZR 11 11 8 30
DİNLENME SÜRELERİ 20.06.2016 69
DİNLENME HAKKI Dinlenmek çalışanların hakkıdır. (ANAYASA) Çalışanları yorgunluk ve onun beraberinde getireceği dikkatsizlik sonucu uğrayabilecekleri iş kazalarından korumak İşçinin bedensel ve ruhsal olarak iyiliğinin devamını sağlamak İşçinin sosyal yaşama da katılımını sağlamak İş veriminin azalmasını / işin kalitesinin düşmesini önlemek (performans) 20.06.2016 70
DİNLENME SÜRELERİ Günlük Dinlenme Süreleri ( 12 saat / ARA DİNLENME) Haftalık Dinlenme Süreleri (HAFTA TATİLİ) Yıllık Dinlenmesi Süreleri (YILLIK İZİN) Mazeret İzinleri (Evlilik, evlat edinme, yakınların ölümü ABEKÇ, eşin doğum yapması, % 70 engelli veya süreğen hastalık / çocuk) Özel Düzenlemeler (Kadın işçi süt izni, doğum / periyodik kontrol) 20.06.2016 71
ARA DİNLENME SÜRELERİ 1-4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika 2-4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar süreli işlerde Yarım Saat (30 dakika) 3-7,5 saatten fazla süreli işlerde 1 saat
HAFTA TATİLİ DİNLENMESİ: İşçilere tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile 7 günlük bir zaman dilimi içinde Kesintisiz en az 24 saat hafta tatili dinlenmesi verilmesi gerekmektedir. Hafta tatili günü için işçilere bir iş karşılığı olmaksızın ücret ödenir. 73
Hafta Tatili ücretine hak kazanmak için çalışılmış sayılan günler 1- Çalışılmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri, (Yıllık izin, UB/GT günleri) 2- Ek 2. maddede sayılan mazeret izin süreleri 3- Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri 4- Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi 74
ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL GÜNLERİ
ULUSAL BAYRAM 1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Türkiye'nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız bugün tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00'ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder. 76
A) Resmi bayram günleri: GENEL TATİL GÜNLERİ 1. 23 Nisan UEvÇB (1 gün) 2. 19 Mayıs AAGvSB (1 gün) 3. 30 Ağustos Zafer Bayramıdır. (1 gün) B) Dini bayramlar: 1. Ramazan Bayramı Arefe 13.00'ten itibaren 3,5 gün 2. Kurban Bayramı; Arefe 13.00'ten itibaren 4,5 gün C) 1 Ocak yılbaşı tatili (1 gün) 1 Mayıs EvDG tatili (1 gün) 77
UB / GT GÜNLERİNDE ÇALIŞMA VE ÜCRETİ Bu günlerde çalışılmaması esastır. Çalışılıp çalışılmayacağı TİS veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmede hüküm bulunmaması halinde işçinin onayı gereklidir. Çalışılmaz ise o günün ücreti tam olarak ödenir Tatil yapmayarak çalışılır ise ayrıca bir günlük ilave ücret ödenir. Çocuk ve genç işçiler çalıştırılamaz. 20.06.2016 78
UB / GT GÜNLERİNDE ÇALIŞMA VE ÜCRETİ Uygulamada belirtilen günlerde çalışan işçilere ücret ödenmesi yerine ilerleyen gün veya haftalarda izin verildiği görülmektedir. Söz konusu uygulamanın yasal olarak düzenlenmemiş olması nedeniyle kabul edilmesi mümkün görülmemekte, ilgili işçilere ayrıca ilave ücret ödenmesi istenmektedir. 20.06.2016 79
YILLIK ÜCRETLİ İZİN
YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI Anayasal bir haktır. Kişiye bağlı, devredilemez bir haktır. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Bu konuda tarafların rızası olmasının hiçbir önemi yoktur. İşçi tarafından işverene para ile satılamaz. 20.06.2016 81
Yıllık Ücretli İzin İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Hizmet süresi: 1 5 (beş yıl dahil) olanlara 14 günden, 5 15 olanlara 20 günden, 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden az olamaz. Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.
İZİN HESABI VE UYGULAMASI Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. İşçi her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır. (İşe giriş: 14.03.2014) (İzne hak kazanma: 14.03.2015) (Kullanma dönemi: 14.03.2015 13.03.2016)
YILLIK ÜCRETLİ İZİN UYGULAMASI Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Bu iznin işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullandırılabilir. (26.04.2016/6704) Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz
YILLIK ÜCRETLİ İZİN UYGULAMASI Yıllık ücretli izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller 4857 sayılı İş Kanununun 55 inci maddesinde sayılmak suretiyle belirtilmiştir. Örnekler: Hastalık nedeniyle istirahatli olunan günler Mazeret izin süreleri Çalışma süresinden sayılan haller Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları süreler Hafta tatili, UB / GT günleri, yıllık ücretli izin süresi Röntgen teknisyenlerine verilen yarım günlük izinler, Kısa çalışma süreleri, manevra veya kanuni ödev nedeniyle işe gidilemeyen günler
YILLIK ÜCRETLİ İZİN UYGULAMASI İşveren izin kayıt belgesi tutmak zorundadır. İşveren yıllık izin sürenize ait ücretini izne çıkmadan önce peşin olarak vermek yada avans olarak ödemek zorundadır. İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.
YOL İZNİ VE İZİNDE ÇALIŞMA YASAĞI Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam 4 güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.
MAZERET İZİNLERİ
MAZERET İZİNLERİ (Ücretli) İşçinin evlenmesi (3 gün) İşçinin evlat edinmesi (3 gün) İşçinin yakınlarının vefat etmesi (3 gün) (Anne, baba, eş, kardeş, çocuk ölümü) Eşinin doğum yapması (5 gün)
İşçilerin; En az % 70 oranında engelli MAZERET İZİNLERİ (Ücretli) Veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, Hastalık raporuna dayalı olarak Ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, 1 yıl içinde Toptan veya bölümler hâlinde 10 güne kadar Ücretli izin verilir.
ÖZEL DÜZENLEMELER
Kadın İşçiler, Gebelik ve Çalıştırma Yasağı Doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir
ERKEN DOĞUM / ANNENİN ÖLÜMÜ Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.
EVLAT EDİNME HALİNDE ANALIK İZNİ 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine Veya evlat edinene Çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta analık hâli izni kullandırılır.
Doğum Sonrası Ücretsiz İzin 1 (Yarım Çalışma) Doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçiye İstekleri hâlinde 1. doğumda 60 gün, 2. doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
Çoğul doğum hâlinde bu sürelere 30 ar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre 360 gün olarak uygulanır.
Bu hükümler 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere de uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.
Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.
DOĞUM SONRASI ÜCRETSİZ İZİN 2 İsteği halinde kadın işçiye, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra 6 aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu izin, 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
SÜT İZNİ Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA TALEBİ İş Kanunun 74 üncü maddesinde öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye göre ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz. Bu fıkra kapsamında kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA TALEBİ Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi işverene bunu en az bir ay önce yazılı olarak bildirir. Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA TALEBİ Bu kapsamda hangi sektör veya işlerde kısmi çalışma yapılabileceği ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
GECE ÇALIŞMA YASAĞI Kadın işçiler, gebe olduklarının hekim raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar. Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. (Sağlık raporu ile uzatılabilir.)
EMZİREN İŞÇİNİN ÇALIŞMAYA BAŞLAMASI Emziren çalışanların, doğum izninin bitiminde ve işe başlamalarından önce, çalışmalarına engel durumları olmadığının raporla belirlenmesi gerekir. Çalışmasının sakıncalı olduğu hekim raporu ile belirlenen çalışan, raporda belirtilen süre ve işlerde çalıştırılamaz.
GEBE VEYA EMZİREN KADIN İŞÇİNİN GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ Gebe veya emziren çalışan günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz.
İŞ MEVZUATI İLE İLGİLİ SORULARINIZ KAPSAMINDA İLETİŞİM KANALLARI
İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI İŞ TEFTİŞ ANKARA GRUP BAŞKANLIĞI İŞ TEFTİŞ İSTANBUL GRUP BAŞKANLIĞI İŞ TEFTİŞ İZMİR GRUP BAŞKANLIĞI İŞ TEFTİŞ BURSA GRUP BAŞKANLIĞI İŞ TEFTİŞ ADANA GRUP BAŞKANLIĞI PROGRAMLI TEFTİŞTE GÖREVLİ MÜFETTİŞLER
www.csgb.gov.tr ALO 170 (Bakanlık İletişim Merkezi) ÇALIŞMA VE İŞ KURUMU İL MÜDÜRLÜKLERİ
TEŞEKKÜRLER