HEDEFLER İÇİNDEKİLER ACİL SERVİS DONATIMLARI VE CİHAZLARI Acil Servislerde Kullanılan Sarf Malzemeleri ve Aletler Genel Kurallar ve Özellikler Acil Servis Kısımlarına Göre Gerekli Donatım ve Cihazlar Genel Muayene Alanları Resusitasyon Odası Ortepedi, Göz, Kulak Burun Boğaz, Kadın Doğum, Diğer Özel Muayene ve Girişim Odaları İçin Gerekli Malzemeler Acil Servis Bekleme Odaları İçin Gerekli Malzemeler Acil Servisin Bütünü İçin Gerekli Malzemeler ACİL SERVİS ARAÇLARI EĞİTİMİ Prof. Dr. Zeynep ÇAKIR Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Acil servis donatı ve cihazları için genel kuralları ve koşulları öğrenebilecek, İdeal bir acil servis ortamında gerekli olan optimal donatım ve cihaz ihtiyacını belirleyebilecek, Bir acil serviste olması gereken minimal donatım ve cihaz ihtiyacıyla ilgili çıkartım yapabileceksiniz. ÜNİTE 2
GİRİŞ Acil Servis, gerek fiziksel koşullar gerekse araç, gereç ve ekipman yönünden hastanelerin diğer bölümlerine göre özellik arz ederler. Acil servisler, hastanelerin kolay ulaşılabilen, ambulansların yanaşması ve hasta indirmesi için uygun bir alanı bulunan, acil tıbbi yardıma ihtiyaç duyan tüm hastalara bu hizmeti veren birimlerdir. Acil servislerde çoğunlukla kalp krizi, beyin kanaması, yanık ve yaralanmalar gibi hemen tıbbi bakım gerektiren rahatsızlıklara başlangıç müdahaleleri yapılırken; yine ani gelişen bilinç değişikliği, ağrı, bulantı, kusma, baş dönmesi vb. belirtilerle ilgilenilerek bu hastalara tanı ve tedavi hizmeti sağlanır. Aynı zamanda acil klinikleri, hastanenin tamamının sağladığı hizmetlerin önemli bir kısmını akşam ve gece saatlerinde, hafta sonlarında, bayram tatili ve diğer tatil günlerinde 24 saat boyunca tek başına sunmaktadır. Acil servisler hastanelerin aynalarıdır. Hastanelerde gerçekleşen tüm hasta karşılama, tanılama, yatış, operasyon, yoğun bakım, taburculuk kısacası tüm tanı ve tedavi süreçleri acil servislerde bulunmaktadır. Ayrıca acil servisler 24 saat boyunca çalışmaları nedeniyle kesintisiz olarak hastaneye başvuran tüm hastalara gereken tüm tıbbi ve sosyal hizmetleri verebilecek düzeyde yapılanmış olmalıdır. Acil servisler hem tepeden tırnağa tüm insan organizmasını ilgilendiren sorunlarla ilgilenmeleri hem de bu sorunlara acil çözümler bulmak zorunda olmaları nedenleriyle de hastanelerin en özel ve önemli kısımlarındandır. Gerek fiziksel koşullar gerekse araç, gereç ve ekipman yönünden de hastanelerin diğer bölümlerine göre daha özel ve önemlidir. ACİL SERVİSLERDE KULLANILAN SARF MALZEMELERİ VE ALETLER Tıbbi uygulamalarda kullanılacak malzemelerin kaliteli ve hijyenik olması önem arz eder. Tıbbın birçok sahasında kullanılan malzemenin bozuk çıkması durumunda yenisi ile değiştirecek şans ve zaman bulunur. Ancak acil sağlık hizmetlerindeki uygulamalarda sağlık çalışanının kullandığı malzemenin bozuk olması durumunda değiştirmek için zaman kaybetmesi sorunlara yol açabilir. Bu sebeple acil sağlık hizmetlerinde kullanılacak malzemelerin kaliteli olması, sürekli hazır bulundurulması önemlidir. Genel Kurallar ve Özellikler: Acil servislerde karşılaşılabilecek her türden hastanın ihtiyaçlarına yönelik, acil ve ivedi durumlarda hemen kullanıma uygun, kullanımı zorlaştıracak ya da ertelenmesine sebep olabilecek handikapları olmayan yüksek kaliteli malzeme seçilmelidir. Günden güne değişen ihtiyaçlar, ilerleyen ve gelişen teknoloji çerçevesinde acil servis sarf malzemesi ve araç gereç ihtiyacı kontrol edilmeli ve güncellenmelidir. Söz konusu donatı ve cihazlar acil servis içerisinde veya ihtiyaç halinde hemen temin edilebilecek başka bir alanda mevcut durumda olmalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
Acil bir durumda fazladan malzeme temin edilebilecek stok sayısı acil servis ya da hastane deposunda mevcut olmalıdır. Gerek günlük rutin durumda gerekli olacak sarf malzemesi (flaster, sargı bezi, enjektör vb.) gerekse bazı özel şartlarda gerekli olabilecek sarf malzemeleri (rutin kullanılmayan ebatlarda intravenöz katater, çift lümenli katater, üç lümenli katater, glikometre kitleri vb.) tedavi arabalarında yeterli miktarda olmalı ve/veya acil depolarında stokta bulundurulmalıdır. Acil ve ivedi durumlar için gerekli olan tüm malzemelerin her ihtiyaç duyulduğunda tam çalışır durumda olması gerekir. Bu nedenle söz konusu gereçlerin düzenli olarak kontrolleri ve bakımları yapılmalı, eksiklikler giderilmeli ve kayıtlar tutulmalıdır. ACİL SERVİS KISIMLARINA GÖRE GEREKLİ DONATIM VE CİHAZLAR Genel Muayene Alanları; Acil ve ivedi durumlar için gerekli olan tüm malzemelerin her ihtiyaç duyulduğunda tam çalışır durumda olmaları gerekir. Alanın kullanım amacı, özellikleri ve fiziki koşullarına uygun muayene masaları ve sedyeler bulunmalıdır. Örneğin genel durumu bozuk veya ağır hastaların takip edildiği bölümdeki sedyeler yüksek manevra kabiliyetine sahip, Trendelenburg, Fowler gibi muhtelif pozisyonların verilebildiği, serum askılığı, taşınabilir oksijen tüpü için uygun bölmesi olan sedyelerden seçilmelidir. Ayaktan ve daha hafif hastaların bakıldığı bölümde standart muayene masaları ya da fonksiyonel olmayan sedyeler de kullanılabilir. Ortam uygun şekilde aydınlatılmış olup, hasta başı girişimler için yeter sayıda ayaklı veya taşınabilir lamba olmasına özen gösterilmelidir. Mümkünse hasta takibi yapılan tüm sedye ve yatakların başında mümkün değilse kritik ve ağır hastaların takip edildiği yatak başlarında monitörler bulunmalı, bu monitörler hastaların vital fonksiyonlarını, oksijen satürasyonlarını, kalp ritimlerini, solunum periyotlarını takip edebilme yetisinde olmalıdır. Monitörlerle kan basıncı ölçülebilse ve yeter sayıda monitör olsa bile ayrıca manuel kan basıncı ölçümü için tansiyon aletleri ve stetoskoplar bulundurulmalıdır. Oksijen tedavisi için gerekli yatak başı merkezi sistem oksijen donanımları, taşınabilir oksijen tüpleri, nazal kanül, basit yüz maskesi, geri dönüşümsüz oksijen maskesi, kısmi geri dönüşümlü oksijen maskesi, venturi maske gibi oksijen tedavisi aparatları bulundurulması gereken malzemeler arasındadır. Merkezi sisteme bağlı aspirasyon mekanizması, taşınabilir aspiratörler, çeşitli boylarda ve esneklikte (rijit, semirijit) aspirasyon kanülleri aspirasyon ihtiyacı olan hastalarda kullanmak üzere bulundurulmalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
Resim 2.1: Acil serviste genel muayene alanları ve resüsitasyon odası için gerekli hasta başı apirayon cihazı ve aspirasyon kanülü Her ebatda oral ve nazal airway (ağız ve burun uygulamalı hava yolu kanülleri, Guedel tüpü) mutlaka olması gereken malzemeler arasındadır. Otoskop ve oftalmoskoplar, duvara monte veya taşınabilir modelleriyle mevcut olmalıdır. İlgili kısımda çalışan personel sayısına göre yeter sayıda sandalye ve tabure bulunmalıdır. Tetkik isteme, ilaç çekme, hasta grafilerini izleme, konsültasyon istemi ve cevaplanması gibi amaçlarla kullanmak üzere bilgisayarlar ve yazılımları hemşire ve doktor desklerinde mevcut olmalıdır. Negatoskop ve sarı ışık kaynakları, merkezi sistem ile hasta grafilerinin incelenemediği durumlar için (böyle bir sistem mevcut olmayabilir veya sistemde olmayan hasta grafilerini incelemek gerekli olabilir) gerekli olan malzemelerdendir. Hasta başı kan glukozu tayin(glukometre) cihazı tüm muayene alanlarında bulunmalıdır. Resim 2.2: Acil serviste genel muayene alanları ve resüsitasyon odası için gerekli hasta başı glukometre cihazı Soğuk zincir uygulaması gerektiren aşılar, oda ısısında özelliğini kaybeden ilaçlar ve malzemeler için buzdolabı bulunmalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
Bulaşıcı hastalıklara karşı bariyer önlemler (önlük, eldiven, maske, gözlük v.s) mutlaka bulunması gereken malzemelerdendir. El temizliği için el dezenfektanı, lavabo, sabun, havlu gibi gereçler olmalıdır. Evsel ve tıbbi atıklar için ayrı ayrı çöp kovaları ve kesici aletleri atmak için ayrı, delinmeyen kutular gereklidir. RESUSİTASYON ODASI Resüsitasyon odasında bulunan malzemelerin kaliteli olması önemlidir. Ayrıca periyodik olarak cihazların tam ve çalışır durumda olduğu test edilmelidir. Resüsitasyon odasında, End-Tidal CO 2 ölçüm cihazı bulunmalıdır. Resusitasyon odası, kalbi duran ya da solunumu devam etmeyen hastalara müdahalenin yapıldığı alanlardır. Bu odada bulunan malzemelerin kaliteli olması önemlidir. Ayrıca periyodik olarak, mesela nöbet devir teslimlerinde cihazların tam ve çalışır durumda olduğu test edilmelidir. Eğer düzgün çalışmayan bir cihaz tespit edilirse hemen o anda sorunun çözülmesi gerekir. Ayrıca eğer mümkünse hayati öneme haiz malzemelerin yedeği de odada el altında bulundurulabilir. Genel muayene odaları için gerekli araç, gereç ve malzemeler resüsitasyon odası için de geçerlidir. Taşınabilir veya duvara monte radyografi cihazları bulundurulmalıdır. Negataskop ve sarı ışık kaynağı olmalıdır. İleri hava yolu sağlamak için gerekli malzemeler resüsitasyon odasının olmazsa olmazıdır ve her zaman tam set olarak kolay ulaşılabilir bir alanda bulundurulmalıdır. Bu sette bulunması gereken malzemeler; Her ebatta oral ve nazal airway (ağız ve burun uygulamalı hava yolu kanülleri, Guedel tüpü), Merkezi sisteme bağlı, duvar montajlı aspirasyon sistemi ve aspirasyon için gerekli kataterler, Taşınabilir aspiratörler, Laringoskop seti/setleri: Laringoskop sapları ile düz ve eğri laringoskop kaşıklarından her yaş için uygun boyutlar (çalışır durumda olduğu düzenli kontrol edilmelidir.), Fiberoptik laringoskop (eğer mümkünse), Her ölçüde endotrakeal tüp, Yenidoğan, çocuk ve yetişkin ölçülerinde balon-valf-maskeler, Krikotirotomi ve trakeostomi (cerrahi havayolu) malzemeleri, End-Tidal CO 2 ölçüm cihazı ya da monitörlerde bu fonksiyonun bulunması. Solunum sistemi ile ilgili resüsitasyon odasında bulunması gereken malzemeler; Kanın oksijenlenmesini ölçen cihazlar (pulse oksimetre) monitörlere dâhil ve ya ayrıca olabilir, Solunum hızını ölçme cihazları (peak flow metre), Su altı (kapalı) göğüs drenajı için malzemeler, Göğüs tüpü takılması için gerekli araçlar, Acil torakotomi (göğüs kafesinin acil şartlarda cerrahi olarak açılması için gerekli malzemeler, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
Yapay solunum cihazları (ventilatörler). Dolaşımın resüsitasyonu için gerekli malzemeler; Yeterli sayıda monitör, EKG cihazı (12 derivasyonlu), Resüsitasyon odasında, travmatik acil durumlar için travma tahtaları ve servikal boyunluklar bulundurulmalıdır. Resim 2.3: Acil servisde genel muayene alanları ve resüsitasyon odası için gerekli 12 derivasyonlu EKG cihazı Çocukluk çağı için uygun kaşıkları ve harici pedleride olan defibrilatörler, Geçici harici kalp pilleri (eksternal pace maker), Toplardamar içi kalp pilleri (transvenöz pacemaker), Kalp masajı için ihtiyaç duyulabilecek sırt tahtası, Kemik içi (inter osseoz) sıvı nakli için gerekli cihaz, iğneler ve setler, Merkezi toplardamar (CV) kataterleri ve katater yerleştirmek için lazım olan malzemeler, Merkezi toplardamar basıncını (santral venöz basınç=svb) ölçmek için gerekli monitör aparatıdır. Travmatik acil durumlarda ve diğer bazı acil durumlarda gerçekleştirilecek resüsitasyon için gerekli malzemeler; Travma tahtaları, Hem çocukluk yaş gurubu hem de erişkin yaş gurubu için farklı ölçülerde boyunluklar (servikal kollar), Tanı için periton içi yıkama (periton lavajı) seti, Mide yıkama (gastrik lavaj) malzemeleri, İdrar sondası ve torbaları (tüm boylarda), Hem çocukluk çağı hem de yetişkinler için uygun lomber ponksiyon setleri, Acil jinekolojik durumlar ve acil doğum için gerekli malzemeler, (değişik boylarda spekulumlar, vakum cihazı vs.), Yenidoğan resüsitasyonu ve hipotermik (vücut ısısının düşmesi) durumlar için radyan ısıtıcılar, Hipotermi termometreleri, Hasta ısıtma ve soğutma için gerekli malzemeler (battaniye, harici ped vs.), Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
Damarsal renkli ultrason (vasküler dopler ultrasonografi), Ototransfüzyon (kan nakil) cihazı, Sütur (dikiş) için gerekli malzemeler (Her cins ve ölçüde sütur iğne ve ipleri, düz makas, eğri makas, penset, bistüri ve sapı vs.), Küçük cerrahi girişimler için gerekli malzemelerdir. (makas, cerrahi makas, portegü, bistüri ve sapı, dişli ve düz penset vs.) ORTEPEDİ, GÖZ, KULAK BURUN BOĞAZ, KADIN DOĞUM, DİĞER ÖZEL MUAYENE VE GİRİŞİM ODALARI Acil servisler tüm insan organizmasını ilgilendiren sağlık sorunlarıyla uğraşan hastane bölümleridir. Bu yüzden, acil servis hekimleri göz hastalıklarından kulak burun boğaza, kadın doğumdan ortopediye birçok alanla ilgili hastayı muayene etmek durumunda kalır. Ya da ilgili bölümdeki doktorlar için acilde hasta muayenesi ve konsültasyon yapmak ihtiyacı oluşabilir. Eğer mümkünse bu muayene kısımları ayrı odalar şeklinde olmalıdır. İlgili alana ait, muayene ve acil girişim için gerekli olabilecek bütün cihazlar bu alanlarda bulunmalıdır. Bu muayene odaları için gerekli malzemeler ise; Genel muayene odaları için gerekli malzemelerin tamamı, Atelleme ve alçı için gerekli malzemeler (alçı, sargı bezi vs.), El parmak atelleri, Çekme, germe (traksiyon) ve sabitleme (fiksasyon) aletleri, Alçı kesmek için uygun keski, Göz içi tansiyon ölçme (tanometri) cihazı, Biyomikroskop, Kobalt mavisi ışık kaynağı (göz muayenesi yapılabilmesi için), Gözden yabancı cismin çıkarılması için gerekli aletler, Kulak, burun, boğaz muayenesi için gerekli tepe lambası, Fraizer (ağız içi) aspiratör kanülleri, Burun kanamasını durdurmak için gerekli malzemeler, Buşon temizliği için gerekli malzemeler, Doğum ve jinekolojik muayeneye uygun masa, Doğum ve jinekolojik muayene için ışık kaynağı, Her boyda vajinal spekulum, Cinsel saldırı durumlarında örnek toplamak için gerekli kitler, Fetal renkli ultrasonografi cihazıdır. Genel muayene alanları için gerekli bütün malzemeler, özel muayene odalarında da bulundurulmalıdır. Kayıt Birimi Hasta kayıtlarının yapıldığı alandır. Ayaktan başvuran hastalar, öncelikle bu birime başvururlar. Sedye ile giriş sağlayan hastaların ise kayıtları ilk muayeneden sonraya kalabilmektedir. Bu alanda gerekli malzemeler; Triyaj birimine yakın (birleşik) olmalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
Hastanın kayıt işlemleri sırasında hastanın mahremiyetinin (bilgilerin gizliliği) sağlanabileceği bir ortam olmalıdır. Bekleme salonuna geçişi olmamalıdır. Geniş haberleşme (telefon vs.) olanaklarına sahip olmalıdır. Kayıt için gerekli bilgisayar, kırtasiye malzemesi bulunmalıdır. Ambulansla gelen hastalar için ikinci bir kayıt alanı bulunmalıdır. Acil Servis Triyaj Ünitesi Acil servis triyaj ünitesinde sağlık memuru, hemşire, paramedik ve/veya doktorlar tarafından hasta triyajı yapılması gerekir. Triyaj, hasta muayene ve müdahale önceliklerinin belirlenmesi işlemi olup tüm acil servis personeli bu işlem için periyodik olarak eğitim almalıdır. Acil servis triyaj ünitesi sayesinde hastalar acil serviste hastalıkları ve genel durumlarına en uygun bölüme alınmaktadır. Acil servis triyaj ünitesinde, hasta taşınması için gerekli malzemeler bulundurulmalıdır. Triyaj ünitesinde gerekli olan tıbbi veya tıbbi olmayan malzemeler; Bilgisayar(lar), Kırtasiye malzemeleri, Panik butonu (ya da güvenlik biriminin yanında konuşlanmış olması), Hasta taşınması için gereken sedyeler ve tekerlekli sandalyeler, Resüsitasyon odasına kadar hastayı resüsite etmeye yarayan ilk aletler (ambu, entübasyon takımı vb.), Tansiyon aleti, Ateş ölçer, Hızlı etkili oral antihipertansifdir. ACİL SERVİS BEKLEME ODALARI Acil servise ayaktan başvuran hastalar, acil servisteki hasta yoğunluğuna göre değişebilen zaman diliminde beklemek durumunda kalabilir. Yine acil servise başvuran hastaların yakınları da hastalarının işlemleri bitene kadar beklemek durumundadır. Bu bekleme işlemi için acil servisin dışında bir bölüm oluşturulmuş olmalıdır. Bu bekleme kısımları acil servis dışında yer almakla beraber acil servise bitişik bir alanda yer almalıdır. Öyle ki hasta ya da yakını gerektiğinde acil servise davet edilebilsin. Yine bu kısım kayıt ve triyaj üniteleriyle de komşu olmalıdır. Gerekli malzemeler; Bekleme koltukları: Mümkünse birkaç bölüme ayrılmış alan içinde birbirine bakan gruplar oluşturan dörtlü ya da altılı bekleme koltukları bulundurulmalıdır. Televizyon, Tuvalet, Kartlı ve kredikartlı telefonlar, Yiyecek, içecek otomatları, Şartlar uygunsa bir çocuk oyun alanı, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
Çeşitli tıbbi acil tıbbi durumlar, hastane ve acil servis kuralları, güncel sağlık konuları gibi bekleyenlerin ilgisini çekebilecek broşürler, süreli yayınlar vs., Hekim-hasta yakını görüşmesi için özel bölme ya da odalardır. Dekontaminasyon ve Arındırma Odası Dekontaminasyon odasında sıcak su seçeneği de bulunan su tesisatı ve sabun, fırça gibi malzemeler olmalıdır. Belli başlı bazı kimyasal ya da biyolojik etkenlere bulaşmış hastalar acil servise alınmadan önce bu maruziyetlerden haricen dekontamine edilerek acil servis içine alınmalıdır. Aksi halde bu hastalar vücut yüzeyinde taşıdıkları etkenle hem kendileri etkileşimde kalmayı sürdürecek hem de acil servis çalışanlarını ve diğer hastaları etkileme riski doğuracaklardır. Söz gelimi organik fosforlu tarım ilaçları ve böcek zehirleriyle zehirlenmiş hastalar bu zehri deri yoluyla yayma riskine sahiptirler. Bu şekilde toplu zehirlenme olaylarını bildiren tıbbi yayınlar mevcuttur. Yine nükleer, biyolojik ya da kimyasal bazı maruziyetlerde acil servise alınmadan tamamen arındırılmış olmalıdır. Bu kısımda acil servisin dışına ya da hemen girişine konuşlandırılmış olmalıdır. Gerekli malzemeler ise; Sıcak su seçeneği de bulunan su tesisatı, Su gideri, Sabun, fırça vs., Arındırma işlemini yapacak kişi için eldiven, maske, gözlük gibi bariyerler bulunmalıdır. İzolasyon (Tecrit) Odası Özellikle hızla bulaşma riskine sahip, kuduz, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, menenjit, kuş gribi, domuz gribi hastalıklar acil servisteki muayene, tetkik, gözlem ve tedavi sürecinde ayrı odalarda tutulmalıdır. Şart olmamakla birlikte, izolasyon oda veya odaları da acil servis girişine yakın olmalıdır. Çünkü bulaşlı hastaların klinik içinden geçirilmesi bulaş riski oluşturabilir. Odalar minimum 15 metrekare büyüklükte ve tek kişilik olmalıdır. Elle açıp kapama enfeksiyon riski taşıdığı için odalar otomatik kapıya sahip olmalıdır. Odaların direkt yoğun bakım ünitesine açılan kapısı bulunmamalıdır. İzolasyon odası girişinde veya içinde el yıkama sistemi mevcut olmalıdır. Bu alan için gerekli malzemeler; Genel muayene alanları için gerekli malzemelerin tümü Temel resüsitasyon malzemeleri; hava yolu seti, defibrilatör, monitör gibi Bariyer malzemeler; eldiven, gözlük, üst düzey korumalı maskeler, önlük, terlik vs. El dezenfeksiyonu ve el yıkama için gerekli malzemelerdir. Hemşire Çalışma Alanı/Deski Merkezi bir yerde olmalıdır. Mümkün olduğunca çok hasta bakım birimine hakim olabilmelidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
Hasta dosyaları için merkezi bir alan oluşturulmalı Tüm monitörlerin izlenebildiği bir merkezi monitör olmalıdır. Triaj ve resüsitasyon birimlerine telefon bağlantısı olmalıdır. İki seviyeli deskler, personelin her iki tarafta da çalışabilmesi açısından idealdir. Hemşire çalışma alanında, tüm monitörlerin izlenebildiği bir merkezi monitör olmalıdır. Acil Tıp Hekimleri Çalışma Alanı; Daima merkezi bir alanda yer almalıdır. Hastalar tarafından görülmeyecek şekilde olmalıdır. Temel kitaplar ve eğitim materyalleri için mutlaka bir bölüm (kütüphane) olmalıdır. Haberleşme merkezinin yanında olmalıdır ACİL SERVİSİN BÜTÜNÜ İÇİN GEREKLİ MALZEMELER Hasta ve çalışan güvenliği için gerekli malzemeler: El tipi ve ya sabit metal detektörler, saldırgan hastaları bağlamak için gerekli deri ve yumuşak kelepçeler, Acil girişini, genel alanları (koridorlar, bekleme alanları gibi) ve muayene alanlarının hasta mahremiyetini ihlal etmeyecek kısımlarını (doktor deski, hemşire deski vb.) görüntüleyen ve kaydeden kamera sistemleri, Hasta kayıtlarının doğru tutulması için gerekli malzemeler, Bazı acil mikroskobik analizler için mikroskop, Bebekler, çocuk ve erişkinler için uygun terazi, Mezura, Ambulans ağına ve özel durumlarda tüm acil sisteme bağlanmak için uygun iletişim sistemi (telsiz gibi), Hasta mahremiyetini sağlamak için sedye ve/veya hasta yataklarını ayıran, gerektiğinde kapalı alan oluşturan paravan ve/veya perdeler, Uygun vasıflarda yangın söndürücüler acil servislerin tüm alanlarında bulunması gereken bir malzemedir. Acil servis için gerekli donatıların acil serviste bulunması kadar ihtiyaç halinde hemen ulaşılabilir ve kullanılabilir olması da çok önemlidir. Yukarıda sözü edilen alet ve malzemelerin bir kısmı acil servislerin olmazsa olmazı iken bir kısmı da bulunması halinde acil servis hekim ve yardımcı personelinin işini kolaylaştırmaya, hasta bakım kalitesini artırmaya yarayan araç, gereç ve malzemelerdir. Optimal çalışma koşulları sağlar. Genel kural ve özellikler başlığı altında da belirttiğimiz gibi, bu malzemelerin ister asgari koşulları sağlasın, isterse optimal koşullar için gerekli malzemeler olsun acil serviste bulunması kadar ihtiyaç halinde hemen ulaşılabilir ve kullanılabilir olması da çok önemlidir. Mesela acil sıvı ihtiyacı bulunan ve uygun damar yolu sağlanamayan bir hasta için gerekli olduğu anda inter osseoz (kemik içi) sıvı nakline imkân veren malzemelere ulaşılamaz veya çalıştırılamazsa bu aletin acil demirbaşında bulunması önemsiz hale gelecektir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
Özet Acil Servis Donatımları ve Cihazları Acil servisler hem tepeden tırnağa tüm insan organizmasını ilgilendiren sorunlarla ilgilenmeleri hem de bu sorunlara acil çözümler bulmak zorunda olmaları nedenleriyle de hastanelerin en özel ve önemli kısımlarındandır. Gerek fiziksel koşullar, gerekse araç, gereç ve ekipman yönünden de hastanelerin diğer bölümlerine göre daha özel ve önemlidir. Acil servislerde karşılaşılabilecek her türden hastanın ihtiyaçlarına yönelik, acil ve ivedi durumlarda hemen kullanıma uygun, kullanımı zorlaştıracak ya da ertelenmesine sebep olabilecek handikapları olmayan yüksek kaliteli malzeme seçilmelidir. Bu alet ve malzemelerin bir kısmı acil servislerin olmazsa olmazı iken bir kısmı da bulunması halinde acil servis hekim ve yardımcı personelinin işini kolaylaştırmaya, hasta bakım kalitesini artırmaya yarayan araç, gereç ve malzemelerdir. Optimal çalışma koşulları sağlar. İster asgari koşulları sağlasın, isterse optimal koşullar için gerekli malzemeler olsun acil serviste bulunması kadar ihtiyaç halinde hemen ulaşılabilir ve kullanılabilir olması da çok önemlidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi acil servislerde kullanılacak donatı ve cihazların genel özelliklerinden değildir? a) Acil servislerde karşılaşılabilecek her türden hastanın ihtiyaçlarına yönelik, acil ve ivedi durumlarda hemen kullanıma uygun, kullanımı zorlaştıracak ya da ertelenmesine sebep olabilecek handikapları olmayan malzemelerdir. b) Yüksek kaliteli, markalı ve muadillerinden pahalıdır. c) Donatı ve cihazlar acil servis içerisinde veya ihtiyaç hâlinde hemen temin edilebileceği başka bir alanda mevcut durumda olmalıdır. d) Günden güne değişen ihtiyaçlar, ilerleyen ve gelişen teknoloji çerçevesinde acil servis sarf malzemesi ve araç gereç ihtiyacı kontrol edilmeli ve güncellenmelidir. e) Hem günlük rutin durumda gerekli olabilecek hem de bazı özel şartlarda gerekli olabilecek sarf malzemeleri tedavi arabalarında yeterli miktarda ve/veya acil depolarında stokta bulundurulmalıdır. 2. Aşağıdakilerden hangisi acil serviste kullanılan bir malzeme ya da donatı değildir? a) Laringoskop seti/setleri b) Yeni doğan, çocuk ve yetişkin ölçülerinde balon-valf-maskeler c) Hipotermi termometreleri d) Glukometre e) Burr Hole Plakları 3. Acil servis donatı/malzemeleri ile kullanıldığı alanların yapıldığı aşağıdaki eşleşmelerin hangisi yanlıştır? a) Acil girişini, genel alanları (koridorlar, bekleme alanları gibi) ve muayene alanlarının hasta mahremiyetini ihlal etmeyecek kısımlarını (doktor deski, hemşire deski vb.) görüntüleyen ve kaydeden kamera sistemleri- Acil servisin geneli b) Bariyer malzemeler; eldiven, gözlük, üst düzey korumalı maskeler, önlük, terlik vs.-izolasyon (tecrit) odası c) Çeşitli tıbbi acil tıbbi durumlar, hastane ve acil servis kuralları, güncel sağlık konuları gibi bekleyenlerin ilgisini çekebilecek broşürler, süreli yayınlar..vs.-bekleme odası d) Her ölçüde vajinal spekulum - Resüsitasyon odası e) Alçı kesmek için uygun keski - Ortopedi odası Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
4. Aşağıdakilerden hangisi acil serviste resüsitasyon odasında olması gereken bir malzeme/donatıdır? a) Bazı acil mikroskobik analizler için mikroskop b) Acil doğum ve jinekolojik muayeneye uygun masa ve ışık kaynağı c) Travma tahtası d) Çekme, germe (traksiyon) ve sabitleme (fiksasyon) aletleri e) Sıcak su seçeneği de bulunan su tesisatı 5. Aşağıdakilerden hangisi acil serviste dekontaminasyon ve arındırma odasında bulunmaz? a) Sıcak su seçeneği de bulunan su tesisatı b) Su gideri c) Sabun, fırça vs. d) Arındırma işlemini yapacak kişi için eldiven, maske, gözlük gibi bariyerler e) Buşon temizliği için gerekli malzemeler 6. Acil servisin bütünü göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisine ihtiyaç duyulmaz? a) Hasta ve çalışan güvenliği için gerekli malzemeler: El tipi veya sabit metal detektörler, saldırgan hastaları bağlamak için gerekli deri ve yumuşak kelepçeler b) Hasta kayıtlarının doğru tutulması için gerekli malzemeler c) Yapay solunum cihazları (ventilatörler) d) Ambulans ağına ve özel durumlarda tüm acil sisteme bağlanmak için uygun iletişim sistemi (telsiz gibi) e) Hasta mahremiyetini sağlamak için sedye ve/veya hasta yataklarını ayıran, gerektiğinde kapalı alan oluşturan paravan ve/veya perdeler 7. Acil servis genel muayene alanlarında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? a) Torakotomi seti b) Hasta başı ve taşınabilir modelleriyle otoskop ve oftalmoskoplar c) Tetkik isteme, ilaç çekme, hasta grafilerini izleme, konsültasyon istemi ve cevaplanması gibi amaçlarla kullanmak üzere bilgisayarlar ve yazılımları hemşire ve doktor desklerinde mevcut olmalıdır. d) El temizliği için el dezenfektanı, lavabo, sabun, havlu gibi gereçler olmalıdır. e) Evsel ve tıbbi atıklar için ayrı ayrı çöp kovaları ve kesici aletleri atmak için ayrıca delinmeyen kutular gereklidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
8. Resüsitasyon odasında dolaşım sisteminin resüsitasyonu için ihtiyaç duyulabilecek malzeme aşağıdakilerden hangisidir? a) Her ebat da oral ve nazal airway (ağız ve burun uygulamalı hava yolu kanülleri, Guedel tüpü) b) Merkezi sisteme bağlı, duvar montajlı aspirasyon sistemi ve aspirasyon için gerekli kataterler c) Taşınabilir aspiratörler d) Toplardamar içi kalp pilleri (transvenöz pacemaker) e) Laringoskop seti/setleri 9. Aşağıda yer alan eşleştirmelerden hangisi doğrudur? a) Bebekler, çocuk ve erişkinler için uygun terazi - Acil Servis triyaj ünitesi b) Hasta kayıtlarının doğru tutulması için gerekli malzemeler - Resüsitasyon odası c) Her ebatda oral ve nazal airway - Kadın doğum muayene odası d) Hasta ısıtma ve soğutma için gerekli malzemeler - Resüsitasyon odası e) Televizyon - Genel muayene alanları 10. Acil servis genel muayene alanlarında bulunması gereken donatı ve malzemeler için hangisi söylenemez? a) Taşınabilir veya duvara monte radyografi cihazları bulundurulmalıdır b) Alanın kullanım amacı, özellikleri ve fiziki koşullarına uygun muayene masaları ve sedyeler bulunmalıdır. c) Ortam uygun şekilde aydınlatılmış olup, hasta başı girişimler için yeter sayıda ayaklı, taşınabilir lamba olmasına özen gösterilmelidir. d) Mümkünse hasta takibi yapılan tüm sedye ve yatakların başında mümkün değilse kritik ve ağır hastaların takip edildiği yatak başlarında monitörler bulunmalı, bu monitörler hastaların vital fonksiyonlarını, oksijen satürasyonlarını, kalp ritimlerini, solunum periyotlarını takip edebilme yetisinde olmalıdır. e) Monitörlerle kan basıncı ölçülebilse ve yeter sayıda monitör olsa bile ayrıca manuel kan basıncı ölçümü için tansiyon aletleri ve stetoskoplar bulundurulmalıdır. Cevap Anahtarı 1.B, 2.E, 3.D, 4.C, 5.E, 6.C, 7.A, 8.D, 9.D, 10.A Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Joe K, Chu M, Banham N, Maclean A, Pink E et. al. (Australasian College for Emergency Medicine) Emergency Department Design Guidlines. 2014 (last revision); 1-77 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği. Resmi gazete: tarih: 11.05.2000. sayısı 24046. Değişik: RG-15.03.2007-26463 Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği. Resmi Gazete: Tarih: 13.01.1983, Sayısı: 17927, değişik: RG-05.05.2005-25806 American College of Emergency Physicians: Emergency Care Guıdelines.Ann Emerg Med 1997;29: 564-571 Heckman JD, Rosenthal RE, Worsing RA. (Jr). McFee A. Emergency care and transportation of the sick and wounded. American Academy of Orthopaedic Surgeons. The Book Department. 1987 Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15