Mükremin DURMUŞ 1 Hasan AYDEMİR 2 SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ Özet Yalçın KARALI 3 Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının cinsiyet, sınıf düzeyi, baba eğitim durumu, anne eğitim durumu ve aile gelir düzeyi değişkenleri ile ilişkisinin incelenmesidir. Araştırma 2012-2013 eğitim öğretim yılında Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü nde öğrenim gören 323 üniversite öğrencisi ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak Çetin (2006) tarafından geliştirilen Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Elde edilen veriler SPSS 15.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan "sınıf öğretmenliği programı öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanları" ile araştırmanın bağımsız değişkeni olan cinsiyet arasındaki ilişkinin belirlenmesi için T Testi (One-Sample T Test), öğrenim görülen sınıf düzeyi, baba eğitim durumu, anne eğitim durumu ve gelir düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi için de F Testi (One Way Anova) kullanılmıştır. Verilerin incelenmesi sonucunda sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı tutumları yüksek düzeyde olumlu bulunmuştur. Öğretmen adaylarının mesleki tutum puanları cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenine göre farklılaşırken, baba eğitim durumu, anne eğitim durumu ve gelir düzeyi değişkenlerine göre herhangi bir farklılaşma göstermemektedir. Cinsiyet değişkeninde, kadın öğretmen adayları erkek öğretmen adaylarına göre öğretmenlik mesleğine karşı daha olumlu tutuma sahiptirler. Sınıf düzeyi 1 Arş. Gör,. Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği A.B.D. mukremindurmus@hotmail.com 2 Yrd. Doç. Dr., İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği A.B.D. 3 Malatya Hasan Varol İlkokulu Sınıf Öğretmeni
Mükremin Durmuş-Hasan Aydemir-Yalçın Karalı değişkenine göre 3. Sınıf öğrencileri öğretmenlik mesleğine karşı 4. Sınıf öğrencilerinden daha olumlu tutuma sahiptirler. Anahtar Kelimeler: Mesleki tutum, öğretmen adayı, sınıf öğretmeni A STUDY ON ELEMENTARY SCHOOL TEACHERS' ATTITUDES TOWARDS THE TEACHING PROFESSİON Abstract Purpose of this research is to examine the relationship between candidate teacher's attitude against profession and gender, grade level, paternal education level, maternal education level and family income level. Research is conducted on 323 primary school teacher college student of Kafkas University in 2012-2013 academic year. Attitude scale of profession of teaching developed by Çetin (2006) is used in data collection. Conducted research is in relational screening model. SPPS 15.0 software is used in analyzing the collected data. One-Sample T Test is used to identify relation between bound variable of research, teaching profession attitude scores of classroom teaching program students" and independent variable of research gender. One Way Anova is used to identify the relation between grade level of student, paternal education level, maternal education level and income level of family. As a result of data analysis, it is concluded that candidate teachers' attitude are found positive against teaching profession. Candidate teachers' professional attitude scores differed according to gender and class-level variable, there is no difference found on paternal education level, maternal education level and income level variables. Regarding to gender parameter, female candidates show more positive attitude than male candidates. Regarding to grade level, 3. year students possess more positive attitude than 4. year students. 366 Key Words: Professional attitude, teacher candidates, elementary school teacher 1. GİRİŞ Günümüzde büyük önem taşıyan iyi yetişmiş, nitelikli insan kaynağını sağlamak ülkelerin eğitim sistemlerinin öncelikli görevidir. Bundan dolayı eğitim sistemlerinin temel amacı nitelikli insan gücünü yetiştirmek ve yurttaşlarına vatandaşlık eğitimi vermektir(temizkan, 2008). Bu görevin başrolünde olan öğretmenler açık bir sistem olan eğitimin en önemli girdilerinden biridir. Bununla birlikte öğretmenlerin, öğrenci ve eğitim programlarını etkileme gücünün diğer öğelere oranla daha yüksek olduğu da bilinmektedir (Çetin, 2006).Öğretmenlerin mesleklerine karşı geliştirdikleri tutum, mesleklerini icra ederken elde edecekleri başarıyı doğrudan etkiler. Bu nedenle öğretmenlerin mesleklerine karşı olumlu tutum geliştirmesi eğitim sürecinin kalitesini yükseltecek ve verimliliği artıracaktır. Tutum, bireyin insanlar, olaylar ve cansız varlıklar karşısında takındığı davranış biçimidir (TDK, 2013; İnceoğlu, 2011).Demirel (2005) tutumu bireylerin belli insanlar, nesneler ve durumlar karşısında belli davranışlar göstermeye iten öğrenilmiş eğilim olarak tanımlar. Yine Ülgen (1994) benzer şekilde tutumu, öğrenmeyle kazanılan, bireyin davranışlarına yön veren, karar verme sürecinde yanlılığa neden olan bir olgu olarak tanımlar. Robbins ise (1994) tutumların bireyin bir şey hakkında ne hissettiğini ifade ettiğini söylemiştir. Tanımlara
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi bakıldığında tutumun sonradan öğrenilen ve bir olaya, kişiye veya duruma karşı gösterilecek olan tepkiyi belirleyen psikolojik bir kavram olduğu sonucuna varılabilir. Kavcar'a göre eğitim sisteminin başarısı, sistemi işletip uygulayacak olan öğretmenlerin ve diğer eğitim personelinin niteliklerine bağlıdır. Hiçbir eğitim modeli, o modeli işletecek personelin niteliğinin üzerinde hizmet üretemez (Çetin, 2006). Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere eğitim sisteminin kalitesi öğretmen nitelikleri ile doğru orantılıdır. Öğretmen nitelikleri ne kadar üst düzey olursa eğitim sisteminin ulaşacağı başarıda o kadar yüksek olur. Öğretmenlik mesleğini icra ederken sadece öğretmenlik alan bilgileri yeterli değildir. Bunun yanında tutum ve davranışlar bakımından da kendilerini geliştirmeleri gerekmektedir. Öğretmenlik bilgi, beceri gibi bilişsel yeterliklerin yanı sıra tutum ve davranış gibi duyuşsal yeterlikleri de gerektiren bir meslektir (Çetin, 2006). Öğretmenlik mesleğini icra eden kişilerin bu mesleğe karşı olumlu tutum geliştirmeleri gerekmektedir. Mesleğine karşı olumlu tutum geliştiremeyen öğretmenler bu meslekte istenen başarıya ulaşmakta sıkıntı yaşayacak ve dolayısı ile eğitim sisteminin başarısı da buna bağlı olarak düşecektir. Mesleğine karşı olumlu bir tutum geliştiremeyen öğretmenin mesleğini sevmesi gibi bir durum söz konusu olamayacağı gibi, büyük bir özveri ve çalışma gerektiren mesleğini tam anlamıyla icra edemeyecektir. Mesleki tutum öğretmen adaylarının yükseköğrenim süresince aldıkları eğitimi iş yaşamına başarıyla ne derece aktarabileceklerinin önemli belirleyicilerindendir. Öğretmenlerin mesleğine karşı olumlu tutum ve davranışlar geliştirmesi öğretmenin iş yaşamında istenilen düzeye ulaşılmasını sağlayacaktır. Gelecekte eğitim örgütlerinde çalışacak olan öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin tutumlarının derecesinin bilinmesi meslek öncesi eğitimde onlara ne tür bir eğitim verilmesi gerektiği konusunda yol gösterecektir (Üstüner, 2006). Öğretmenin, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumu onun mesleğindeki davranışlarının en güçlü belirleyicilerinden birisi olan öğretmenlik meslek anlayışını yansıtacaktır (Çetin, 2006). Mesleki tutumun mesleği icra ederken ulaşılacak olan başarıyı bu denli etkilemesi bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. 367 1.1. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarını belirlenmesidir. Bu amaç çerçevesinde aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır. 1- Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin mesleki tutum puanları cinsiyetlerine göre farklılaşmakta mıdır? 2- Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin mesleki tutum puanları sınıf düzeyine göre farklılaşmakta mıdır? 3- Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin mesleki tutum puanları baba eğitim durumuna göre farklılaşmakta mıdır? 4- Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin mesleki tutum puanları anne eğitim durumuna göre farklılaşmakta mıdır? 5- Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin mesleki tutum puanları aile gelir düzeyine göre farklılaşmakta mıdır?
Mükremin Durmuş-Hasan Aydemir-Yalçın Karalı 2. YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, kullanılan veri toplama aracı ve verilerin analizine yer verilmiştir. 2.1. Araştırmanın Modeli Tarama modelleri geçmişte ya da halen var olan bir durumu olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır(karasar, 2012). Bunun yanında ilişkilerin belirlenmesi, araştırmacının tahminde bulunmasını sağlar. Araştırmacılar bu tür olası ilişkileri araştırarak olguyu daha iyi anlayabilmektedir. İlişkileri ve bağlantıları inceleyen araştırma, çoğunlukla ilişkisel araştırma olarak adlandırılır.(büyüköztürk, KılıçÇakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2010).Bu araştırmanın yapılmasında kullanılan yöntem ilişkisel tarama modelidir. 2.2. Evren-Örneklem Bu çalışmanın evrenini 2012-2013 eğitim- öğretim yılında Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği programında 1., 2., 3. ve 4. sınıflarda öğrenim gören 417 öğrenci oluşturmaktadır. Evreni tamamına ulaşılması amaçlandığından örneklem seçimine gidilmemiştir. Çalışmada 323 öğrenciye ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi, baba eğitim durumu, anne eğitim durumu ve aile gelir düzeylerine dağılımlarına ilişkin bulgular Tablo 1 de verilmiştir. 368
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi Tablo 1.Öğretmen Adaylarının Cinsiyet, Sınıf Düzeyi, Baba - Anne Eğitim Durumu Ve Gelir Düzeyi Dağılımı Cinsiyet Sınıf Düzeyi Baba Eğitim Durumu Anne Eğitim Durumu Aylık Gelir N (%) Erkek 158 48,9 Kadın 165 51,1 Toplam 323 100 1,00 77 23,8 2,00 122 37,8 3,00 68 21,1 4,00 56 17,3 Toplam 323 100 Okumaz Yazmaz 28 8,7 İlkokul 121 37,5 Ortaokul 63 19,5 Lise 63 19,5 Yüksekokul 14 4,3 Üniversite 34 10,5 Toplam 323 100 Okumaz Yazmaz 125 38,7 İlkokul 148 45,8 Ortaokul 24 7,4 Lise 18 5,6 Yüksekokul 2,6 Üniversite 6 1,9 Toplam 323 100 0-500 TL 69 21,4 501-1000 TL 127 39,3 1001-1500 TL 57 17,6 1501-2000 TL 43 13,3 2000 TL Üstü 27 8,4 Toplam 323 100 369
Mükremin Durmuş-Hasan Aydemir-Yalçın Karalı 2.3.Veri Toplama Aracı Bu araştırmada veri toplama aracı olarak Çetin (2006) tarafından geliştirilen likert tipi Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Çetin tarafından yapılan çalışmada ölçeğin güvenirliği α=0.95 olarak bulunmuştur. Bu araştırmadan elde edilen verilerin güvenirlik analizi sonucu da α=0.936 olarak bulunmuştur. Bu bulgular ışığında ölçeğin güvenirliği yüksek olarak nitelendirilebilir(büyüköztürk ve diğerleri, 2010). Veri toplama aracından elde edilen puanlar 3 düzeyde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede kullanılacak olan ölçütlere ilişkin puan aralıkları Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2. Öğretmen Adaylarının Mesleki Tutum Puanlarının Derecelendirilmesinde Kullanılan Puan Aralıkları Mesleki Tutum En Düşük Puan Uç Değerler 35 175 Düzey En Yüksek Puan Düşük Orta Yüksek 35-81,66 81,67-128,33 128,34-175 Tablo 2 incelendiğinde bu ölçekten alınabilecek en düşük puan 35 iken alınabilecek en yüksek puan ise 175 tir. Alınabilecek en yüksek puanla en düşük puan arasındaki sayısal değerler hesaplanmış ve 3 eşit aralığa bölünmüştür. Belirlenen aralıklara göre 35-81.66 puan arası alt düzey, 81.67-128.33puan arası orta düzey ve 128.34-175 puan arası ise yüksek düzey tutum olarak değerlendirilmiştir. 370 2.4.Verilerin Analizi Araştırma sonucu elde verilerin çözümlenmesinde SPSS 15 paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan "sınıf öğretmenliği programıöğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanları" ile araştırmanın bağımsız değişkeni olan cinsiyet arasındaki ilişkinin belirlenmesi için T Testi (One-Sample T Test), öğrenim görülen sınıf düzeyi, baba eğitim durumu, anne eğitim durumu ve gelir düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi için de F Testi (OneWayAnova) kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde anlamlılık düzeyi.05 olarak ölçüt alınmıştır. 3. BULGULAR VE YORUM Bu bölümde araştırmadan elde edilen bulgulara ve bulguların yorumlanmasına yer verilmiştir. 3.1. Öğretmenlerin Mesleki Tutum Puanlarına İlişkin Bulgular Öğrencilerin öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarına ilişkin puan ortalamalarıtablo 3 te yer almaktadır.
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi Tablo 3. Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutum Puanı Ortalaması Mesleki Tutum N En Düşük Puan En Yüksek Puan X Ss Düzey 323 62 171 133,19 22,1 Yüksek Tablo 3 incelendiğinde sınıf öğretmenliği programı öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanları 133,19 ile yüksek düzeydedir. Bu bağlamda öğrencilerin gelecekteki mesleklerine karşı tutumlarının olumlu yönde olduğu söylenebilir. Bu konu ile ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde sınıf öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin genel olarak öğretmenlik mesleğine karşı olumlu tutuma sahip oldukları görülmektedir(pehlivan, 2008; Çiğdem ve Memiş, 2010; İlter ve Köksalan, 2011; Uğurlu ve Polat, 2011). Bunun yanında eğitim fakültesindeki diğer programlardaki öğrencileri de kapsayan araştırmalarda da benzer sonuçlara ulaşılmıştır (Semerci ve Semerci, 2004; Bulut, 2009; Doğan ve Çoban, 2009; Tekerek ve Polat, 2011).Gelecek nesillerin eğitiminden sorumlu olacak öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı olumlu bir tutum içerisinde olması gelecek adına olumlu bir durum olarak ele alınabilir. Bu bulgular, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini isteyerek seçtiğive bu durumun mesleki yaşantılılarını olumlu yönde etkileyeceği, dolayısıyla eğitim sisteminin de bu durumdan olumlu etkileneceği şeklinde yorumlanabilir. 3.2. Cinsiyet Değişkenine Göre Mesleki Tutum Puanlarının Karşılaştırılması Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanlarının cinsiyetlerine göre yapılan T testi sonucu elde edilen bulgular Tablo 4 te sunulmuştur. 371 Tablo 4.Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutum Puanlarının Cinsiyete Göre T-Testi Sonuçları Cinsiyet N X Ss sd t p Kadın 165 137,23 21,77 321 3,422,001 Erkek 158 128,95 21,70 p<,05 Tablo 4 te yer alan verilere göre sınıf öğretmenliği programı öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermektedir [t (321) =3.422, p<.05). Kız öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (X=137,23), erkek öğrencilere (X=128,95) göre daha olumludur. Bu bulgu, mesleğe yönelik tutumlar ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu şeklinde de yorumlanabilir. Bu konuda yapılan diğer araştırmalar incelendiğince benzer bulgulara rastlanılmıştır(pehlivan, 2008; Çiğdem ve Memiş, 2010; Uğurlu ve Polat, 2011; İlter ve Köksalan, 2011). Bu çalışmalara ek olarak eğitim fakültelerinde yapılan mesleki tutum çalışmalarında kadın öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı erkeklere göre daha olumlu tutuma sahip oldukları görülmektedir (Bozdoğan, Aydın, ve Yıldırım, 2007; Gürbüz ve Kışoğlu, 2007; Terzi ve Tezci, 2007; Camadan ve Duysak, 2010; Tekerek ve Polat, 2011). Bu bulgular kadınların öğretmenlik mesleğine erkeklere göre daha
Mükremin Durmuş-Hasan Aydemir-Yalçın Karalı yatkın olduğunu göstermektedir. Kadınların sınıf öğretmenliğine yönelik olarak erkeklere göre daha olumlu tutuma sahip olması; -İlkokul öğretmenliğinin toplumda kadına özgü bir meslek olarak algılanması -Çocukların yetiştirilmesinde kadınların başrolde olması -Gelişim çağının en önemli dönemlerinin anneyle geçirilmesi gibi güçlü gerekçelere dayandırılabilir. Bunun yanında sınıf öğretmenliği bölümünün kadınlar tarafından daha fazla tercih edilmesi de bu gerekçeleri desteklemektedir. Bu durumun mesleğe yönelik tutum düzeyini kadınlar lehine etkileyebileceği düşünülebilir. 3.3. Sınıf Düzeyi Değişkenine Göre Mesleki Tutum Puanlarının Karşılaştırılması Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanlarının sınıf düzeyine göre karşılaştırılması için yapılan F testi sonucunda elde edilen bulgular Tablo 5 te sunulmuştur. Tablo 5.Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutum Puanlarının Sınıf Düzeyine Göre F Testi Sonuçları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı Sd Kareler Ortalaması F p Anlamlı Fark Gruplar Arası 5200,346 3 1733,449 3,638,013 3-4 Gruplar İçi 152004,508 319 476,503 Toplam 157204,854 322 p<,05 372 Tablo 5 incelendiğinde sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları arasında sınıf düzeyi bakımından anlamlı bir fark olduğu görülmektedir [F (3-319)=3,638, p<.05]. Öğrencilerin mesleki tutum puanları sınıf düzeyine bağlı olarak anlamlı bir şekilde değişmektedir. Sınıf düzeyleri arasındaki farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacı ile yapılana Scheffe testinin sonuçlarına göre, 3. Sınıf (X=139,83) öğrencilerinin mesleki tutumlarının 4. Sınıf (X=127,12) öğrencilerinden daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Diğer sınıf düzeyleri arasında istatistiksel bir fark bulunmamıştır. Bu konu ile alakalı olarak yapılan çalışmalarda gerek sınıf öğretmenliği gerekse diğer bölümlerle ilgili yapılan araştırmalarda sınıf düzeyi ile öğretmenlik mesleğine karşı tutum arasında istatistiksel bir ilişki olmadığı görülmektedir(aslan ve Akyol, 2006; Terzi ve Tezci, 2007; Çiğdem ve Memiş, 2010; Özder, Konedralıve Zeki, 2010; Açışlıve Kolomuç, 2012). Yapılan çalışmada 3. ve 4.sınıf düzeyinde ortaya çıkan farkın kaynağı 4. sınıfta daha çok hissedilen Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) kaygısı durumundan kaynaklanabilir. Kaygı düzeyi ile mesleki tutum arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu bilinmektedir (Doğan ve Çoban, 2009). Sınıf öğretmenliği bölümü mezun sayısının artması, 2012 yılında yeni eğitim kanunu ile beraber ilkokul süresinin 4 yıla indirilmesiyle sınıf öğretmeni kadrolarındaki yığılmaya bağlı olarak atama kontenjanlarının azalması 4. sınıf öğrencilerinin sınav kaygısının artmasına neden
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi olabilir. Sınav kaygısının artması mesleki tutumlarını olumsuz yönde etkiliyor olabilir. Yine bu durum son sınıfta yapılan staj uygulamalarında öğretmen adaylarının bu mesleğin kendilerine uygun olmadığı gerçeğini fark etmelerinden kaynaklanmış olabilir. 3.4. Baba Eğitim Durumu Değişkenine Göre Mesleki Tutum Puanlarının Karşılaştırılması Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanlarının baba eğitim durumuna göre karşılaştırılması amacıyla yapılan F testi sonucu elde edilen bulgular Tablo 6 dayer almaktadır. Tablo 6. Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutum Puanlarının Baba Eğitim Durumuna Göre F Testi Sonuçları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı Sd Kareler Ortalaması F p Gruplar Arası 4360,471 5 872,094 1,809,111 Gruplar İçi 152844,384 317 482,159 Toplam 157204,854 322 p<,05 Tablo 6 incelendiğinde sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları arasında baba eğitim durumu bakımından anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir[f (5-317)=1,809, p>.05].yapılan benzer bir çalışmada baba eğitim durumunun öğretmenlik mesleğine yönelik tutumu etkilemediği bulunmuştur(ilter ve Köksalan, 2011).Yine bu alanda yapılan diğer bir çalışmada ise baba eğitim durumunun öğretmenlik mesleğine karşın tutumu etkilediği görülmüştür (Pehlivan, 2008). 373 3.5. Anne Eğitim Durumu Değişkenine Göre Mesleki Tutum Puanlarının Karşılaştırılması Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanlarının anne eğitim durumuna göre karşılaştırılması amacıyla yapılan F testi sonucu elde edilen bulgular Tablo 7 de sunulmuştur. Tablo 7.Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutum Puanlarının Anne Eğitim Durumuna Göre F Testi Sonuçları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı Sd Kareler Ortalaması F p Gruplar Arası 4524,327 5 904,865 1,897,111 Gruplar İçi 152680,528 317 481,642 Toplam 157204,854 322 p<,05 Tablo 7 incelendiğinde sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları arasında anne eğitim durumu bakımından anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir[f (5-317)=1,897, p>.05].
Mükremin Durmuş-Hasan Aydemir-Yalçın Karalı 3.6. Aile Gelir Düzeyi Değişkenine Göre Mesleki Tutum Puanlarının Karşılaştırılması Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanlarının aile gelir düzeyine göre karşılaştırılması amacıyla yapılan F testi sonucu elde edilen bulgular tablo 8 de sunulmuştur. Tablo 7.Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutum Puanlarının Aile Gelir Düzeyine Göre F Testi Sonuçları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı Sd Kareler Ortalaması F p Gruplar Arası 1193,628 4 298,407,608,657 Gruplar İçi 156011,226 318 490,601 Toplam 157204,854 322 p<,05 Tablo 8 incelendiğinde sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları arasında aile gelir düzeyi bakımından anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir[f (4-318)=0,608, p>,05]. Yapılan benzer çalışmalarda ailenin gelir düzeyinin öğretmenlik mesleğine karşın tutum puanlarını etkilemediği görülmüştür (Pehlivan, 2008; Uğurlu ve Polat, 2011). Yine yapılan benzer bir çalışmada aile gelir düzeyinin öğretmenlik mesleğine karşı tutum puanlarını etkilediği görülmüştür (İlter ve Köksalan, 2011). 374 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölümde araştırmadan elde edilen sonuçlara ve bu sonuçlara bağlı olarak geliştirilen önerilere yer verilmiştir. 4.1. Sonuç Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelendiği bu çalışmada aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları yüksektir. Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Kadın öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları erkek öğretmen adaylarına göre daha olumludur. Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları sınıf düzeyine göre farklılık göstermektedir. 3. sınıf öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları4. sınıf öğrencilerine göre daha olumludur. Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları anne-baba eğitim düzeylerine göre farklılık göstermemektedir. Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları aile gelir düzeylerine göre farklılık göstermemektedir.
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi 4.2. Öneriler Yapılan araştırmaların çoğunda kadın öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu görülmektedir. Buna dayanarak eğitim fakülteleri kontenjanlarının belirlenmesinde kadınlar lehine pozitif ayrımcılığa gidilebilir. Sınıf öğretmenliği bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarından sınıf düzeylerinde ölçümler alınarak bölümde gördükleri öğrenimin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını nasıl etkilediği zamana bağlı olarak belirlenebilir. Elde edilecek sonuçlara göre öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik daha olumlu tutum geliştirmelerini sağlayacak düzenlemeler yapılabilir. Öğretmenlik mesleğinin icra edilmesinde olumlu mesleki tutum önem arz etmektedir. Dolayısıyla gerek eğitim fakültelerine girişte gerekse öğretmen seçiminde mesleki tutum faktörü bir ölçüt olarak değerlendirilmelidir. KAYNAKLAR Açışlı, S., ve Kolomuç, A. (2012). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 266-271. Aslan, D., ve Akyol, A. K. (2006). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Öğretmen Mesleğine Yönelik Tutumları ve Mesleki Benlik Saygılarının İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü Dergisi, 51-60. Bozdoğan, A. E., Aydın, D., ve Yıldırım, K. (2007). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Ahi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 83-97. Bulut, İ. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının Değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(14), 13-24. Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: PegemA. Büyüköztürk, Ş., KılıçÇakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (5 b.). Ankara: Pegem Akademi. Camadan, F., ve Duysak, A. (2010). Farklı Programlardaki Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Karşılaştırılması: Rize Üniversitesi Örneği. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, (s. 774-779). Antalya. Çetin, Ş. (2006). Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi (Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması). Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 28-37. Çiğdem, G., ve Memiş, A. (2010). Sınıf Öğretmenliği Adaylarının Öğrenme Stilleri ve Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelemesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültes Dergisi, 3(40), 57-77. 375
Mükremin Durmuş-Hasan Aydemir-Yalçın Karalı Demirel, Ö. (2005). Eğitim Sözlüğü. Ankara: Pegema Yayıncılık. Doğan, T., ve Çoban, A. E. (2009). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 157-168. Gürbüz, H., ve Kışoğlu, M. (2007). Tezsiz Yüksek Lisans Programına Devam Eden Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. Erzincan Eğitim Fakültesi, 71-83. İlter, İ., ve Köksalan, B. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Olan Tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 113-128. İnceoğlu, M. (2011). Tutum Algıİletişim. Ankara: Sİyasal Kitabevi. Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (24 b.). Ankara: Nobel Yayıncılık. Özder, H., Konedralı, G., ve Zeki, C. P. (2010). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 253-275. Pehlivan, K. B. (2008). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sosyo-kültürel Özellikleri ve Öğretmenlik Mesleğine Yönelik TutumlarıÜzerine Bir Çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 151-168. Robbins, S. (1994). Örgütsel Davranışın Temelleri. (S. A. Öztürk, Çev.) Eskişehir: Etam Basım Yayın. 376 Semerci, N., ve Semerci, Ç. (2004). Türkiye'de Öğretmenlik Tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 137-146. TDK. (2013). Terimler Sözlüğü. 9 6, 2013 tarihinde www.tdk.gov.tr: http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanatvearama=kelimeveguid=td K.GTS.52775c79b4ac59.63765809 adresinden alındı Tekerek, M., ve Polat, S. (2011). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. International Computer ve Instructional Symposium. Elazığ: Fırat Üniversitesi. Temizkan, M. (2008). An Evaluation on the Attitudes of Turkish Teacher Candidates Their Professions. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 461-486. Terzi, A. R., ve Tezci, E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 593-614. Uğurlu, C. T., ve Polat, S. (2011). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), 68-74.
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi Ülgen, G. (1994). Eğitim Psikolojisi Kavramlar, İlkeler, Yöntemler, Kuramlar ve Uygulamalar. Ankara: Lazer Ofset Matbaa. Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi(45), 109-127. 377