Uyku Terörü Nedir? Kenan ŞENLİK Psikolojik Danışman Çoğu kez basit kâbuslarla karıştırılan, derin uyku (NREM)esnasında ortaya çıkan ve çoğu kez iki yaşın üstündeki çocuklarda görülen bir bozukluktur. Derin bir şekilde uyuyan bebeğin uykusu bozularak birden korkmuş ve şaşırmış şekilde bağırmaya başlar. Bu bağırma tıpkı bir atak şeklindedir. Uyurgezerliğe benzer şekilde o sırada çocuğu uyandırmak imkânsızdır. Uykuya dalıştan 1-2 saat sonra başlayıp 10 ile 30 dakika kadar sürebilir. Bu bozukluğu yaşayan aileler bebeklerinin çığlıklarıyla uyandığında, ne yaparsa yapsın ağlamayı ve çocuktaki korkuyu durduramadıklarını ve panik yaşadıklarını ifade ederler. Uyku korkusu derin REM dışı uyku döneminde oluşur. Uyku korkusu, kâbustan farklı olarak rüya ile ilişkili değildir, daha çok bir uyku dönemin birinden diğerine geçerken ani korkuyla uyanma ile ortaya çıkmaktadır. Çoğunlukla uyku korkusu çocuk uykuya daldıktan 2-3 saat sonra, NREM uyku döneminden rüyaların görüldüğü REM uyku dönemine geçerken ortaya çıkar. Normalde bu geçiş sessizce gerçekleşirken bu bozukluğu yaşayan çocuklarda korku reaksiyonuna neden olabilir.
Uyku Terörü Sırasında Çocukta Neler Görülür? Uyku sırasında çocuk birden yatakta oturur duruma geçer ve korku işareti olarak çığlık atar, ardından ağlamaya başlar. Çocuk hızlı hızlı soluk alıp verir, kalbi hızı artar, terleyebilir ve korkuyla çığlık atarak kıvranır. Bu durum birkaç dakika veya daha uzun sürer, çocuk daha sonra sakinleşir ve yeniden uykuya dalar. Kâbustan farklı olarak çocuk ertesi gün bu olayı hatırlamaz. Oysa kâbusta çocuk sabah kalktığında, o gece gördüğü rüyayı ve korkusunu hatırlayabilir. (Yani çocuk REM uykusunda görülen kâbusları hatırlar. NREM uykusu zaten hatırlanmaz.) Bozukluk esnasında huzursuz ve taşkın davranışlar gösterir. Beceriksizce oturur veya koşar; çığlık atar veya hırsla bağırır; Size baktığı halde görmez ve orada bulunduğunuzu algılayamaz; Sabah olanları hatırlamaz.
Uyku Terörünün Nedeni ve Tetikleyen Olaylar Nedeni:En önemli nedeni uyku eksikliği ve ona bağlı nedenlerdir. Yeterince uykularını alamayan çocuklar bu ataklara yatkınlık geliştirir. Ortalama olarak 3 yaşın altındaki çocuklar için gün boyunca 13-14 saat uyku gereklidir. Yemek ve ara uykularının günlük programında yaşanan herhangi bir kesinti de bu atakları tetikleyebilir. Uyku eksikliğinin sebep olduğu yorgunluk ve stres bebeklerdeki bu ataklardan sorumludur. Görülme Sıklığı:Uyku terörünün kız bebeklere göre erkek bebeklerde daha çok gözlendiği tespit edilmiştir. Belirtiler genellikle 3 yaşlarında tavan yapar ve 7 yaşından sonra azalmaya başlar. Neler tetikler? Aşırı yorgunluk, stres, ateş, antibiyotik gibi ilaç kullanımı, yatağından farklı bir yerde uyuma(yerini yadırgama) gibi faktörler uyku terörü yaşanma olasılığını artırır. Uyku terörü çocuklar arasında %3-5 arasında görülürken, kâbus hemen hemen her çocukta sık olmayarak görülebilen bir durumdur.
Anne Babalar Ne Yapmalıdır? Uyku terörü aile içinde paniğe neden olan, korkunç bir durumdur. Çocuk çığlık atmakta, elini kolunu sağa sola savurmakta ve her türlü telkine kapalı bir durumda, cevap vermemektedir. Aileye düşen bunun birkaç dakika süren bir olay olduğu ve biteceğini bilerek sabırla beklemek, o sırada çocuğun hareketler nedeni ile kendine zarar vermesini engellemektir. Bu süreç geçtikten sonra çocuk zaten uykuya yeniden dalacaktır, bu nedenle çocuğu uyandırma gayreti içinde olunmamalıdır. Zaten uyandırılmak istense bile çocuk uyanmayacaktır, uyandırılabilse bile sersem ve kendinde olmayacaktır. Uyku terörü eğer çok çok sık değilse tedavisi gereken bir durum değildir. Ancak uyku korkusunu artıran faktörlerin giderilmesi yararlı olur. Bunlar, çocuğun okul stresi, doğacak olan kardeşe ait tedirginliklerinin giderilmesi, aşırı okul veya sportif yorgunluktan kaçınılması gibi basit önlemlerdir.
Anne Babalar Ne Yapmalıdır? Çocuğunuzun uyuyabileceği stressiz bir ortam sağlayın. Çocuğun konfor düzeyine göre odanın aydınlatılmasını ayarlayın. Düzenli bir uyku programı ayarlayın ve ona sadık kalın. Uyumadan önce sıcak bir banyo yapılması da faydalı olabilir. Yemek ve uyku saatlerinin de düzenli olmasına özen gösterin. Yatmadan önce bir kaç yudum ılık süt veya papatya çayı içirin. Uykuya yatırırken ona sarılın.sakinleştirip normal uykuya dönmesine yardım edin: Huzursuz taşkın uykudan sakin uykuya geçirmek için soğukkanlılığınızı koruyup şunları yapın: Ellini tutup yumuşak bir şekilde sarılarak defalarca onu sakinleştirici sözler söylemelisiniz. Uyandırmaya çalışmayın, terör sırasında bebekler uyanmazlar. O sırada ışık açık olsun ki karanlıkta gördüğü anne babasını tanıması, gölgeler ve kâbustan ayırt edebilmesi mümkün olsun. Aynı uyur gezerlikte olduğu gibi, o sırada ortaya çıkabilecek kaza ve yaralanmalardan korunması için önlem alınmalıdır. Gece terörü sırasında çarpma, yataktan düşme, takılarak düşme, camdan düşme, koşarak duvara çarpma, merdivenden yuvarlanmaya daha fazla rastlanmaktadır.
Anne Babalar Ne Yapmalıdır? Bebeğe bakan diğer kişileri bilgilendirin: Eğer geceleri bebeği anneanne-babaanne gibi yakınlara veya bakıcıya bırakmanız gerekirse önceden neler yaşayacaklarını anlatın ve gerekli ön hazırlıkları yapın. Uykudan önce gerilim ve yorgunluğa izin vermeyin Özellikle çalışan anneler eve geldikten sonra çocuğunuzla aşırı hareketli oyunlar oynamamalıdır. Bu durum hem bebeği yorar hem de gece terörünü tetikler. Gündüz uykusunun uyunması, aşırı egzersiz ve koşturmanın olmaması atakları seyreltir. Terör saatlerini belirleyin ve öncesinde uyandırın. Önce gündüz ve gece uykudan önce çocuğunuza onu gece uyandıracağınızı ve ona seslenir seslenmez hızla kalkmasını tembihleyin. Bir süre gece uyanma saatlerini belirleyip o kabus ile kalkmadan 15 dakika önce onu siz uyandırın. Uykusu tam açıldıktan sonra yatağın dışında 5 dakika geçirin ve tekrar yatırın. Bunu 1 hafta her gece artarda uygulayın. Gece terörü yinelerse siz de uygulamayı yineleyin. Bu yöntem vakaların % 90 ında işe yaramıştır.
Herhangi Bir Tıbbi Müdahale Gerekli Midir? Uzm Dr.Erdem UZUNOĞLU na göre terör esnasında; Salya akması, kas krampları vs varsa, Her uyanma ve kabus nöbeti 30 dakikadan uzun sürüyorsa, Gün içinde de korku ve kabusları oluyorsa çocuk psikiyatrına danışabilirsiniz. Uyku terörü tehlikeli bir hastalık olarak sınıflandırılmıyor olsa da, bir çocuk doktoru ile konuşmak faydalı olacaktır.ayrıca çocuk büyüdükçe bu durum azalmaktadır. Ancak bazı durumlarda doktor ilaç önerebilir. Uyku terörü çocuklar büyüdükçe geçen bir olaydır.bu nedenle aileler için çok endişe gerektiren bir durum olmamalıdır. Bu saldırılar büyük oranda yorgunluk kaynaklı olduğu için, basit ipuçları onlardan kurtulmak için çok faydalıdır. Yeterli uyku, sağlıklı bir yaşam tarzı ve birlikte vakit geçirmek çocuğunuzun için yeterlidir. Kaynak: http://www.burhanettinuludag.com.tr http://www.bebekhastanesi.com http://www.bilgiustam.com