Çocuklarda Uyku ve İlgili Sorunlar

Transkript

1 Çocuklarda Uyku ve İlgili Sorunlar Doç. Dr. Osman Sabuncuoğlu Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

2 Çocukluk ve Uyku elele gider Anne baba ve hekimler arasında uykuyla ilgili konular sık sık dile gelir.

3 Hesiodos a göre Gece Tanrısından (Nyks) olan Uyku Tanrısı (Hypnos) ve Ölüm Tanrısı (Thanatos) kardeştir Orada oturur kara Gece' nin çocukları, Uyku'yla Ölüm, o korkunç tanrılar. Güneş onlara hiç çevirmez ışınlarını ne göklere çıkarken, ne inerken, biri dolaşır sırtında toprağın ve denizin tatlı bir huzur götürerek insanlara, ötekinin demirdendir yüreği, tunçtandır canı

4 Beşikten erişkinliğe pek çok konu. Ani Bebek Ölümü Sendromu Birlikte uyuma Gece uyanmaları Yatak ıslatma Kabuslar Uyurgezerlik ve Uykuda konuşma Geç yatma sabah kalkamama

5 Uyku Fizyolojisi Uyanıklık REM Aradönem NREM

6 Foundations of Psychiatric Sleep Medicine, Ed:John W. Winkelman, David T. Plante, 2010

7 Foundations of Psychiatric Sleep Medicine, Ed:John W. Winkelman, David T. Plante, 2010

8 Gece Boyunca Uyku Aşamaları NREM, uykunun ilk yarısında daha sıktır. REM, uykunun sonraki yarısında daha sıktır.

9 Çocuklarda Uykunun Yapısı Erişkinlere Göre Farklıdır Daha fazla REM Erken başlayan REM Daha sık REM Toplam uyku süresi daha fazla

10 Toplam Saat Yaşa Göre REM & NREM M 3-5 M 6-23 M 2-3 Y 3-5 Y Y Y Y Y

11 Normal Sütçocuğu Uyku Özellikleri Yenidoğanlar günde 18 saat uyur, bu uykunun %50 si REM uykusudur. Yenidoğanlar doğrudan REM e geçer. 3 aylık olduğunda gece uykusu şekillenir. Gündüz uykusu: 12 aya kadar günde 2 kez. 3 yaşa gelindiğinde 2. gündüz uykusu bırakılır.

12 ABÖS 12 aylıktan küçük bir bebeğin uykuda ölümü Nedeni bilinmiyor ama pek çok teori var CO2 artışına yetersiz solunum yanıtı Yetersiz kan basıncı kontrolü Solunum yolu tıkanıklığının giderilememesi Bilinen bağıntılar %90 kadarı 6 aylıktan küçük Genellikle kış aylarında Yüzüstü uyuma Evde sigara içilmesi Anne sütü almama Yalnız yatma riski artırır Çocuk İstismarı sanılabilir: Roy Meadow vakası!

13 Okul Çağı Sorunları Yatış zamanı savaşları! TV izleme, İnternet Ritüeller Anne baba ile daha fazla zaman geçirmek isteme Parasomniler

14 Parasomniler Aile yüklülüğü önemli Genellikle Derin NREM Uykusunda (Evre 3/4) Çocukluk çağında sık, yaşla birlikte azalır Erişkinlikte devam etmesi psikopatoloji göstergesi değildir Ateş, uykusuzluk,, stres, bazı ilaçlar tetikleyici olabilir

15 Parasomniler Sıklıkla Birbirine Eşlik Eder Uyurgezerlik Uykuda konuşma Uyku Terörü Diş Gıcırdatma

16 Kabus Oldukça sık K/E oranı aynı 3 6 yaş arası sık (%5 10) REM Çocuk gerçek olduğunu sanır. Kaygı ile ilişkili. TDV: Destekleyici, REM i baskılayan ilaçlar.

17 Uyku Terörü Okul öncesi dönemde % yaş arası başlar. Kendiliğinden düzelir. Artmış enüresis oranı. Yakın akrabalada uyurgezerlik sık. NREM Evre 3 4; Gecenin ilk 1/3 ünde. Anne babayı korkutan tablo! Ortalama 10 dk sürer ve sonra çocuk sakinleşir, uykuya döner. Ertesi gün anımsama olmaz.

18 Uyku Terörü Çocukta gelişimsel veya aşırı kaygılarla ilişkili olabilir. Benzodiazepinler? TCA >>> İmipramin Epilepsi belirtisi olabilir, ayırıcı tanıda önemlidir.

19 Kabus Uyku Terörü Yaş 3 6 yaş 4 8 yaş Uyku Evresi REM NREM (3/4) Gece zamanlama Erken Geç Uyanındırılınca Üzgün, korkmuş Yönelim bozuk Anne babaya tepki Sakinleştirilebilir Anne babanın farkında değil Tekrar uyuma Zor Kolay, hemen Anımsama Canlı Yok

20 Uykuda Diş Gıcırdatma Çocuklukta sık, yaşla birlikte oran azalır. Uykunun herhangi bir evresinde görülebilir. Dişleri, temporomandibuler eklemi olumsuz etkileyebilir saniyelik periodlar. Malokluzyon (kapanma bozukluğu) bir rol oynamaz.

21

22

23 Uykuda Konuşma (Samrıma) Okul çağında başlar NREM ve REM uykusunda görülür Çocuk kendisini etkileyen günlük olayların izlerini uykuda söze dökebilir Tedavi gerekmez

24 Uyurgezerlik Yalnızca kalkıp yürümenin ötesinde davranışlar Basit Karmaşık 4 8 yaş arasında başlar, ergenlikte kendiliğinden ortadan kaybolabilir Çocuklarda % 10 (Erişkinlerde % 2.5) Aile yüklülüğü var NREM Evre 3 4; Gecenin ilk 1/3 ünde. Hastanın güvenliğini sağlamak en önemli konu.

25 Noktürnal Enüresis NREM Evre 3 4 Derin uykuda artmış mesane basıncı Erkek çocuklar için aile yüklülüğü 5 yaşta %15 >>> her yıl %10 azalma >>> ergenlerde %3 5 Tdv: Davranışçı yöntemler, Imipramin, Desmopresin, Yatak alarmı

26 Ritmik Hareket Bozukluğu Jactatio Capitis Nocturna Uyku başında ve süresince baş boyun bölgesinde istemsiz, yineleyici, büyük hareketler. NREM K/E eşit. Çocuklukta başlar, yaşla sıklık azalır. Psikiyatrik bozukluk ve Mental Retardasyonla ilişkisi sıktır. Yaralanma riski. Hasta farkında olmayabilir. Tdv: BDZ, Imipramin

27 Uykuda Periyodik Hareket Bozukluğu Uykuda istemsiz ekstremite hareketi NREM Evre 1 2 Çocuklarda düşünülenden sık. Huzursuz bacak sendromu olanda komobidite sık, ama UPHB olanda HBS yoktur. Tanıda Polisomnografi yararlı. İkincil nedenler Anemi, Gebelik, Üremi, Nefropati Tdv: Antikonvülzan, BDZ

28 Uykuda Periyodik Hareket Bozukluğu

29 Ergenlerde Uyku Uykuyu yeterince alamayan çocuklar kaza riski taşır. Ek ders, etkinlik vb uyku düzenini etkiler. Geç yatma >>> Sabah kalkamama

30 Uykuda Boşalma Geceleri penil sertleşme bütün yaşam boyunca yaşanır İntrauterin dönemde bile Oigarche >>> yaş arası Cinsel düşler boşalmaya yol açar Sıklığı değişken Kültürel ve dinsel nedenlerle ergende karmaşık duygulara yol açabilir.

31

32 Gecikmiş Uyku Fazı Tipi Uyku Bozukluğu Geç uykuya dalma Geç uyanma Gün içi uykuya eğilim Ergenlerde %7 Kronoterapi Melatonin

33

34 Narkolepsi Ergenlikte başlar Üçlü belirti Uyku Çalışmaları Bulguları Normal total uyku zamanı Uyku başlangıcında hemen REM Azalmış REM latensi Çok yüksek HLA taşıyıcılığı Güniçi Uyku Atakları Katapleksi Hypnagognic (uykuya girişte) Varsanılar

35 Kleine Levin Sendromu Aşırı uyku (hipersomni). Uyandığında aşırı yeme. Cinsellikte artış. Eşlik eden nörobilişsel belirtiler. Erkek ergenlerde görülür. Kesin tedavisi yok. Stimulanlar denenebilir.

36 Narkolepsi Somnogramı

37 Obstrüktif Uyku Apnesi Havayolu tıkanıklığına bağlı periodik apneler Büyük tonsiller Şişmanlık Horlama (Ama horlayanların hepsinde OUA yok) Gün içi uyku hali Dikkat eksikliği vb. Uzun dönemde fiziksel sorunlar (Pulmoner HT vb)

38

39 Bütün uyku bozukluğu olgularında nöbet olasılığını anımsamak gerekir Yinelenen, basmakalıp ve uygun olmayan her durum nöbet belirtisi olabilir. En sık uyku terörü ile karışırlar. Bunlar ilk 2 saatte ve saat 4 6 arasında daha sıktır. Çocuklarda epileptik risk erişkinlere göre daha fazla.

40 İlginiz için teşekkürler