istanbul TİCARET ODASI 1992 YILI RAPORU FAALİYET (Kasım Ayı Sonu İtibariyle) İSTANBUL
i Ç İ N D E K İ L E R SAYFA NO: I. DüNYA VE TüRKİYE EKONOMİSİ ile ilgili ÇALIŞMALAR... 1 A. GENEL ÇALIŞMALAR................. 1 1. Çeşitli Ekonomik Konulara ilişkin Görüşlerimizin ilgili Merciiere iletilmesi I 2. Odamız Girişimleri Konusunda Kamuoyu Oluşturulması Faaliyetleri..... 6 3. Ekonomik Raporlar............. 8 4. Aylık Ekonomik Veriler............ 8 5. Türkiye nin Ekonomi ve Sosyal Atiası....... 9 6. ücretliler Geçinme indeksi ve Toptan Eşya Fiyatları indeksi..... 9 7. EFTA-Türkiye ilişkileri....... lo B. DiGER ARAŞTIRMA KONULARI........ lo 1. Avrupa Ekonomik Bölgesi ile ilgili Araştırma 10 2. Sovyet Cumhuriyetleri ve Diğer Doğu Bloku ülkeleri ile Ekonomik ilişkiler 3. Türk Reklamcılık Sektörü ve Ekonomik Faaliyetlere Katkıları............. 12 4. Türkiye de Soğuk Zincir Uygulamaları ve Geliştirilmesi......... 13 5. Gıda Kalite Kontrolü ve Yasal Düzenlemeler. 14 6. Bölgesel Finans Merkezlerinin önemi, Gerekliliği ve Ekonomiye Katkıları: istanbul Kıyı Bankacılığına ilişkin Bir incelerne......... 14 7. istanbui da Büyük Mağazacılığın Gelişmesi, Sosyal ve Ekonomik Etkileri.. 15 8. istanbul Halkının Dayanıklı Tüketim Maarı Sahipliği ve Edinme Biçimleri......... 16
- II - 9. istanbul Halkının Çevre Sorunlarına ilişkin Tutum,Davranış ve Değerlendirmeleri...... 16 10. Toplu Sözleşme Sonuçlarının özeikle Küçük işyerlerinde Sebep Olduğu Haksız Rekabet ve Oluşturduğu Sorunlar...... 17 11. Ekonomide Dışa Açılma ve Dünyanın Değişen Koşuarı Karşısında Türkiye için Kalkınma Stratejileri.......... 17 12. Enflasyonun Kontrolünde Alternatif Para Programı............. 18 13. Karşılıklı Ticaret Sistemleri ve Türkiye 18 II. SEMİNER 5 PANEL VE TOPLANTilAR... 19 A. EFTA-TüRKİYE İLİŞKİLERi PANELi 19 B. HlZLI NüFUS ARTIŞININ SOSYO EKONOMiK VE ÇEVRESEL SORUNLARI SEMiNERi..... 19 C. TURiZM SEMiNERi.. 20 D. TÜRKİYE'DE VE DONYADA özel ÖGRETİM KURUMLARININ EGiTiMDEKi YERİ SEMiNERi..... 21 E. DIŞTİCARET EGiTiM SEMiNERi..... 21 F. VERGİ SEMiNERi......... 22 G. KÜÇÜK SANAYİNİN SORUNLARI SEMiNERi.... 22 H. DERi KONFEKSiYON SANAYii EGiTiM SEMiNERi. 22 I. KİT 1 LERİN özelleştirilmesi SEMiNERi 23 J. OTOPARK YÖNETMELİGİ VE UYGULAMALARI PANEli. 24 K. ÜLKEMiZDEKi SAGLIK SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNDE ÖZEL SAGLIK KURULUŞLARININ YERi VE önemi SEMiNERi 24 L. DiGER TOPLANTilAR.......... 25 M. YIL içinde KATILDIGIMIZ SEMiNER VE TOPLANTlLAR.. 27
- III - III. DIŞ İLİŞKİLER...... 31 A. DIŞ TANITIM......... 31 1. Dış Fuarlara iştirak......... 31 2. ikili Ekonomik ilişkilerin Geliştirilmesi... 35 3. istanbul Broşürü............. 35 B. MEVZUAT VE UYGULAMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALAR.. 36 C. ARAŞTIRMA,iNCELEME,YAYIN FAALiYETLERi... 44 1. Pazar Araştırmaları............. 44 2. Tetkik Gezileri............... 45 3. Rehber Yayınları...... 45 4. ihracatçı üyelerimizin ödüendirilmesi.. 46 5. Odamızı Ziyaret Eden Heyetler..... 47 IV. MALi KONULAR...... 60 A. GENEL ÇALIŞMALAR........ 60 8. ORTALAMA KAR HADLERİ 64 C. BAŞARILI VERGİ MüKELLEFi üyelerimizin ÖDÜLLENDiRiLMESi.... - 64 V. iç TiCARET KONULARI. 66 A. GENEL SORUNLAR...... 66 1. Çek ve Senet Tahsili............ 66 2. Taşınmaz Mal Kiraları Hakkında Kanun Tasarısı 67 3. Konut ve Altyapı Hizmetleri. 67 4. Kredi Faizlerinin Azaltılması ve Bankaların Provizyon Masrafları 68 5. Diğer Sorunlar.. 69
- IV - B. SEKTÖREl SORUNLAR............... 74 1. inşaat Kesimi................... 74 2. Emlak Komisyonculuğu........ ~...... 75 3. özel Sağlık Kuruluşları..... 75 4. özel Öğretim Kurumları...... 77 5. Tüketicinin Korunması............ 77 C. istanbul İLE İlGİlİ ÇALIŞMALAR..... 80 1. Genel Çalışmalar.............. 80 2. Çevre Sorunları.............. 80 3. işportacılık ve Seyyar Satıcılık Sorunu.... 81 4. Trafik Sorunu.. 82 5. işyerleri ve Sanayinin Şehir Dışına Nakli Sorunu................... 83 VI. KÜÇÜK SANAYİ ile ilgili ÇALIŞMALAR.... 84 A. KÜÇÜK SANAYiDE KAPASiTE KULLANIMI... 84 B. MESLEKi.GEZilER...... 84 C. YAN SANAYiDE VERiMliliK. 84 D. KÜÇÜK SANAYiNiN FiNANSMAN SORUNLARI. 85 E. YAN SANAYi BORSASI........... 85 VII. EGiTiM VE KüLTüR FAALİYETLERİ...... 86 A. MUHASEBE YARDIMCiGI SERTiFiKASI SINAVI~ SATlCiliK SERTifiKASI SINAVI, PRATiK AKŞAM TİCARET KURSU, SATIŞ ElEMANI KURSU.. 86 B. DIŞ TiCARET EGiTiM ÇALIŞMALARI.. 87 C. istanbul TiCARET ODASI BURSU... 87 D. STAJYER ÖGRENCilER...... 87
- V - VIII. ODA İÇİ ÇALIŞMALAR... 89 A. istanbul DüNYA TiCARET MERKEZi...... 89 B. SOSYAL TESiS ÇALIŞMALARI...... 90 C. ODA SEÇiMLERiNE YöNELiK ÇALIŞMALAR... 91 D. MEÇHUL FiRMALARlN ARAŞTIRILMASI... 91 E. RESEN KAYIT VE ADRES TESPİTİ ---- 91 F. DANIŞMA MASALARI FAALİYETLERi... 92 G. YAYIN FAALiYETLERi.... 92 H. TİCARİ DOKüMANTASYON FAALİYETLERi.... 94 I. ODA'NIN GÜVENLİGİ İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR.... 95 J. istanbul TiCARET ODASI ANKARA irtibat BüROSUNUN ÇALIŞMALARI...... 95 EKLER......... 96
I. DüNYA VE TÜRKİYE EKONOMiSİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR A. GENEL ÇALIŞMALAR ı. Çeşitli Ekonomik Konulara ilişkin Görüşlerimizin ilgili Merciiere iletilmesi Odamız 1992 yılı içinde de, geçmiş yıarda olduğu gibi, Türkiye Ekonomisinin temel problemlerine ilişkin görüşlerinden, üyelerimizin mesleki faaliyetlerini sürdürürken karşılaştıkları özel sorunlarına kadar çok çeşitli ekonomik konulardaki görüşlerini ve taleplerini ilgili merciiere iletmiştir. özel konulara ilişkin olanları ileriki sayfalarda belirtilmek üzere, genel konulardaki girişimlerimiz aşağıda kısaca arzedilmiştir. - Bilindiği gibi ülkemizde eksikliği hissedilen, rekabet sınırlamaları ve tekelci uygulamaların önlenmesi ile ilgili bir mevzuata olan ihtiyacın karşılanması amacıyla, 1980'li yıarın başında Odamızın öncülüğünde bir kanun tasarısı hazırlama çalışmaları başlatılmış; görüşlerimiz ilgili merciiere iletilmişti. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca hazırlanan 11 Rekabeti Sınırlayan Anlaşmalar ve Uygulamalar Hakkında Kanun Tasarısııı ile ilgili görüşlerimiz anılan Bakanlığa bildirilmiştir. Tasarının biran önce yasalaşmasını teminen gerekli girişimlerde bulunulması talebimiz Odalar Birliği'ne iletilmiştir.
- 2 - Ayrıca Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı'nın 3.maddesinde yeralan 11 Teşebbüs Birliği 11 tanımının "Teşebbüslerin belirli amaçlara ulaşmak için oluşturduğu tüzel kişiliği haiz ya da herhangibir tüzel kişiliği olmayan, özel kanunla kurulmuş olsun olmasın, kamu kurumu nitelikli veya özel statüdeki her türlü birlikler.. şeklinde değiştirilmesi yolundaki görüşümüz Odalar Birliği ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı iç Ticaret Genel Müdürlüğü'ne iletilmiştir. - Limanlarımızın etkin bir işletmeye kavuşması, alt ve üst yapı eksiklerinin tamamlanması için özel bir otonam idare altında toplanması ve bu idareye Ticaret ve Sanayi Odaları ile Deniz Ticaret Odası'nın da iştirakinin uygun olacağı yolundaki talebimiz, Ulaştırma Bakanlığı'na bildirilmiştir. -Türk Ceza Kanunu'nda yeralan gıda ile ilgili hükümlerin kaldırılarak, ekonomik suça ekonomik ceza prensibi çerçevesinde Gıda Kanunu Tasarısı'na dahil edilmesinin uygun olacağı yolundaki görüşümüz Odalar Birliği'ne iletilmiştir. - Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ithalat Genel Müdürlüğü'ne, ithalat Rejimi Kararı ve eklerinde gerekli düzeltmelerin yapılmasıyla ilgili Odamız görüşleri bildirilmiştir. - Yatırım Teşvik Mevzuatı ile ilgili görüş ve önerilerimiz Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ile Odalar Birliği 1 ne gönderilmiştir.
- 3 - - Sendikalar Kanunu ile Grev ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nda yapılması düşünülen değişiklikler sırasında, özel okul öğretmenlerinin sendika üyesi olmaları ve sağlık kuruluşlarının grev kapsamına alınmasının sakıncalarının dikkate alınmasının yararlı olacağı yolundaki ~örüşümüz Odalar Birliği'ne iletilmiştir. - KİT 1 lerin piyasa ekonomisi şartları içinde kendi inisiyatifleriyle satış politikalarını kendilerinin belirlemelerinin gerektiği, ancak piyasa şeffaflığının temini açısından, şeker fabrikalarının satış usul ve şartlarının kamuoyuna duyurulmasının uygun olacağı yolundaki görüşümuz Odalar Birliği'ne bildirilmiştir. - Hastane gelirlerini olumsuz yönde etkilernesi dolayısıyla, SSK ve Bağ-Kur'un eczanelere ve sağlık kurumlarına olan borçlarının biran önce ödenmesi için gereğinin yapılması ayrıca, resmi hastanelerin taahhüt ve bakım hizmetleri karşılığı olarak özel kesime olan borçların ödenmesi hususu, Sağlık Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bildirilmiştir. - 2 Haziran 1988 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayoarı Genel Müdürlüğü dışındaki kuruluşların otoyol yapımı, bakımı ve işletmesiyle ilgili görevlendirilmesi hakkındaki Kanun'a ilişkin Yönetmeliğin, hazırlık çalışmalarının tamamlanarak yürürlüğe konulmasının sağlanması yolundaki Odamız talebi Bayındırlık ve iskarı Bakanı'na iletilmiştir.
- 4 - - ı Nisan 1992 tarihinde faaliyete geçirilen Elektronik Fon Transfer sistemi ile getirilmiş olan hizmet imkanının bankalarca yaygın bir şekilde sunulması, bilhassa şubelerarası fon transferlerinin bu yöntemle yapılması imkanının sağlanması yolundaki talebimiz Türkiye Bankalar Birliği'ne iletilmiştir. - Devlet Kuruluşları ve Sosyal Sigortalar Kurumu bünyesinde kurulan Vakıflarla ilgili uygulamaların, medeni kanun ve ilgili tüzük hükümlerinin aksi yönünde yürütüldüğü, ayrıca bir kısım devlet kuruluşları ile bu kuruluşlara yardımcı olmak üzere kurulan vakıflar arasında organik bir bağ kurulduğu, vakfın kurucusu ve yöneticisi olan bir kısım devlet memurunun vakıfların imkanlarından yararlanması ve gelirlerinden pay alması sonucu ortaya çıkan çarpık uygulama hususunda gerekenin yapılması için Sağlık Bakanlığı, Mii Eğitim Bakanlığı, Yüksek öğretim Kurulu Başkanlığı, Odalar Birliği ve Vakıflar Genel Müdürlüğü nezdinde girişimde bulunulmuştur. - Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Yaş Meyve ve Sebze Toptancı Haeri Kanunu Tasarısı'na ilişkin Odamız görüşleri ile Odamızca hazırlanmış Toptancı Haeri Kanun Teklifi Odalar Birliği ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı iç Ticaret Genel Müdürlüğüne iletilmiştir. -Birleşmiş Mietler Güvenlik Konseyi'nin 757 sayılı kararı ile Yugoslavya'ya (Sırbistan ve Karadağ Cumhuriyetleri) uygulanan ambargo sonucunda Türkiye nin zararını tespit amacıyla, Odamızca duyuru yapılan üyelerimizden bildirimde bulunanlara ait bilgiler, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne iletilmiştir.
- 5 - - Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü 1 nün, ülkemizdeki serbest bölgeler için, kuruluşları sırasında ayrı ayrı hazırlanmış bulunan yönetmelikleri birleştirerek ''Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği 11 adı altında, tek bir yönetmelik haline getirilen taslağa ilişkin Odamız görüş ve önerileri Odalar Birliği'ne iletilmiştir. - İthalat Rejimi Kararı ile ilgili Odamız görüş ve önerileri Odalar Birliği 1 ne gönderilmiştir. - İhracatı Teşvik Kararı ile tebliğlerine ait görüş ve önerilerimiz Odalar Birliği 1 ne bildirilmiştir. - Türk Eximbank 1 ın açtığı ihracat kredilerinin kuanımına ilişkin şartlar arasında yeralan 11 bağlı bulunulan Sanayi Odaları'ndan alınacak ekspertiz raporları'' ibaresi içinde, Ticaret Odalarının da kapsama alınmasının sağlanması amacıyla Türk Eximbank nezdinde girişimde bulunulmuştur. - Etkin bir vergi sisteminin ortaya çıkmasında hükümete yardımcı olmak amacıyla ve toplanacak Vergi Konferansı'nda değerlendirilmek üzere Odamızca hazırlanan görüş ve öneriler, somut Kanun Tasarısı şeklinde kaleme alınarak Maliye ve Gümrül Bakanlığı ile Odalar Birliği 1 ne iletilmiştir. Ayrıca vergi kanunları ve uygulamalarına ilişkin sorun lar, Maliye Bakanı'na rapor halinde arzedilmiştir.
- 6-2. Odamız Girişimleri Konusunda Kamuoyu Oluşturulması Faaliyetleri Geçtiğimiz yıarda olduğu gibi bu yıl da Odamızın yaptığı çalışmaları ve girişimleri kamuoyuna duyurmak, görüşlerimiz doğrultusunda kamuoyu oluşturmak için çalışmalarımız sürdürülmüştür. Bu amaçla, bir Halkla ilişkiler Firması ile sözleşme imzalanmış ve Firmanın hizmetlerinden yararlanılmaya başlanmıştır. - Odamızın rutin olarak yürüttüğü, indeks hazırlama,tüketiciyi koruma, seminer ve konferans düzenleme, dış fuarlara iştirak gibi çalışmalarımız ile güncel ekonomik olaylarla ilgili Odamız üst düzey yöneticilerinin görüşlerini kapsayan demeçler, gerek basın bültenleri gerekse basın mensupları ile sağlanan özel görüşmelerle kamuoyuna iletilmiş ve bu demeçler yazılı ve sözlü basında sürekli ve geniş olarak yeralmıştır. Odamızca hazırlanan birçok araştırma, yazılı ve sözlü basının ilgiyle izledikleri basın toplantıları ile kamuoyuna duyurulmuştur. Bu araştırmalar ile ilgili yayınlarımız kamuoyunun üniversite ve iş çevrelerinin büyük ilgisini çekmiştir. Başarılı vergi mükeefi üyelerimizin ödüendirildiği, Atatürk Kültür Merkezi nde düzenlenen tören, Başbakanın, birçok Bakanın ve üst düzeyde bir çok yetkilinin katılımıyla gerçekleştirilmiş, basının yoğun ilgisi ile karşılanmıştır.
- 7 - Odamız üst düzey yöneticileri çevre koruma, sağlık, tüketicinin korunması vb. konularda radyo ve televizyon programıarına katılarak Odamız görüşlerini dile getirmişlerdir. Odamızın geleneksel olarak her yıl Ramazan ayında düzenlendiği iftar yemeği, hükümet yetkililerinin, istanbul Belediyesi yetkililerinin, Odamız Meclis üyelerinin, işadamlarının ve basının katılımıyla gerçekleştirilmiştir. 5 Mayıs 1992 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 3796 sayılı istanbul Kentinde Yapılacak Olimpiyat Oyunları Kanunu, 2000 Yılı Olimpiyat Oyunlarının istanbul'da gerçekleştirilmesini sağlamak için gerekli tanıtım çalışmalarının yapılmasını öngörmüştür. Sözkonusu yasa hükümleri çerçevesinde yapılacak olan düzenleme, hazırlık, organizasyon çalışmalarına Odamız'ca da katkı yapılması düşünülmüş ve bu çalışmaları koordine etmek üzere Oda'mız bünyesinde bir Komite oluşturulmuştur. Kurulan bu Komite'ce öngörülecek teknik esaslar çerçevesinde, 2000 Yılı Olimpiyat Oyunları'nın, istanbul'da yapılmasını sağlamak için yapılacak dış temasıara katkıda bulunulacak, Olimpiyat Oyunlarının ülkemize ve sektörümüze sağlayacağı faydalar üyelerimize anlatılacak ve bu oyunlara sporcu yetiştirmek için gerekli çalışmalar yapılacaktır.
- 8 - Türkiye Mii Olimpiyat Komitesi nce hazırlattırılan multivizyon gösterisi Meclis üyelerimiz ve basına da izlettirilmiştir. özeikle basından gelen yoğun ilgi nedeniyle daha sonra Odamızca aynı gösteri basının üst kademe yöneticilerine de izlettirilmiştir. Ayrıca olimpiyat nedeniyle dizayn edilen İstanbul amblemi katıldığımız ilk fuarda kuanılmıştır. Bosna-Hersek 1 de büyük ölçüde can ve mal güvenliğini kaybeden müslüman insanların içinde bulundukları bu durumdan kurtulmalarına yardımcı olmak gayesiyle, Meslek Komiteleri üyeleri nezdinde bir yardım kampanyası başlatılmıştır. Bu kampanya neticesi Odamıza intikal eden tüm yardım malzemesi Türk Hükümetinin aldığı karar sonucu Kızılay a teslim edilmiştir. 3. Ekonomik Raporlar Türkiye'nin ekonomik durumunun değerlendirildiği ve elde edilen en son verilere dayanılarak, geleceğe yönelik tahminierin yer aldığı Ekonomik Raporumuzun hazırlanması ile ilgili çalışmalar tamamlanmış olup, Türkçe ve ingilizce olarak basımi önümüzdeki günlerde tamamlanacaktır. 4. Aylık Ekonomik Yeriler 1984 yılından beri düzenli olarak her ay yayınladığımız, çeşitli kaynaklarda yer alan verilerin biraraya getiril-
- 9 - diği, istatistiki bilgilerin tablolar ve grafikler halinde sunulduğu; ayrıca en son yayınlanan istatistikierin genel değerlendirilmesine yer verilen, 11 Aylık Ekonomik Veriler 11 isimli kitabımızın yayınına devam edilmiştir. 5. Türkiye'nin Ekonomi ve Sosyal Atiası Türkiye' nin temel ekonomi ve sosyal öze ikieri t;öf' -, da bilgi vermek amacına yönelik olarak hazırlanan istatisti bilgilerin grafiklerle sunulduğu kitabımız matbaa aşamasınct~ bulunmaktadır. Sözkonusu yayının gerek yurtdışına yönelik tanıtım faaliyetlerimizde kuanılmak, gerekse Odamızı ziyaret,-:cıfo:n yabancı heyetiere verilmek üzere ingilizeesi de hazırlanmaktadır. 6. ücretliler Geçinme indeksi ve Toptan Eşya Fiyatları indeksi Revizyonu ve kontroarı 1989 yılında tamamlanan ve 1990 yılı Ocak ayından başlıyarak 1963 bazlı indeksimizle birlikte yayınlanan, 1985 bazlı İstanbul ücretliler Geçinme indeksimiz, 1992 yılında da her ay muntazaman hesaplanarak yayınlanmıştır. Toptan Eşya Fiyatları İndeksimizin, 1963 bazlı olarak yayınıanmasına devam edilmiştir. Bu indeksimizin de günün şartlarına uygun 1987 bazlı olarak yayınlanması için sürdürülen kontrol ve izleme çalışmaları devam etmektedir.
- 10-7. EFTA-Türkiye ilişkileri ülkemizin EFTA ülkeleriyle imzaladığı, Serbest Ticaret ve işbirliği Anlaşması ile ülkemize sağlanan imkanlar, EFTA ülkelerinin ekonomik yapısı ve Türkiye ile olan ticari ilişkileri hakkında, üyelerimizi bilgilendirmek üzere bir kitapçık hazırlanmıştır. 11 Bu kitabın kısa sürede tükenmesi üzerine Türkiye İçin Yeni Bir imkan-efta, isimli kitabımız daha sonra, aynı konuda Odamızca düzenlenen Panel konuşmalarının ve tarım antlaşmaları listelerinin ilavesiyle genişletilerek yeniden yayınlanmıştır. B. DiGER ARAŞTIRMA KONULARI I. Avrupa Ekonomik Bölgesi ile ilgili Araştırma Bilindiği gibi 1991 yılında Avrupa'da yaşanan siyasi gelişmeler sonucunda AT-EFTA yakınıaşması gerçekleşmiş ve Avrupa Ekonomik Bölgesi doğmuştur. Avrupa Ekonomik Bölgesinin mevcut anlaşmalara göre incelenerek, Türkiye'nin ilişkilerinin değerlendirileceği bir araştırma yapılması 1992 Yılı iş Programımızda öngörülmüştü. Anılan araştırmayla ilgili çalışmalarımızin sonuçları değerlendirilmektedir.
- - 2. Sovyet Cumhuriyetleri ve Diğer Doğu Bloku ülkeleri ile Ekonomik ilişkiler Başta Türk Cumhuriyetleri olmak üzere Sovyetler Birliği1ni oluşturan cumhuriyetlerde ve diğer doğu bloku ülkelerinde, - Ticareti ve yatırımları teşvik eden yasal düzenlemeler, -Orta seviyede teknoloji kuanan sanayilerle rekabet edebilecek nitelikte teknoloji ve yönetim bilgisi sağlama imkanı, - Batılı çokuluslu şirketlerle, Türk şirketlerinin bu cumhuriyetlerde müşterek yatırım yapabilecekleri alanların tespiti, - Sözkonusu cumhuriyetler ile Türkiye Cumhuriyeti arasında her türlü ticari işbirliğinin gerçekleştirilebileceği sahaların tespiti, - Bu ülkelerden alınabilecek ve bu ülkelere satılabilecek ürünlerin tespiti ve değerlendirilmesi, - Karşılıklı nakliye şirketlerinin kurulması, - Karşılıklı gümrük indirimlerinin uygulanması, - Bankalar arasında bilgi akışının sağlanması, - Müteahhitlik hizmetlerinin geliştirilmesi konularının ele alınacağı bir araştırma yapılması 1992 Yılı iş Programımızda öngörülmüştü. Sözkonusu araştırma kapsamında, Çekoslovakya, Beyaz Rusya, Gürcistan, Tacikistan ile ilgili çalışmalar tamamlanmıştır.
- 12 - Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, Kazakistan, özbekistan, Türkmenistan ve Kırgızistan ile ilgili çalışmalar tamamlanarak kitap halinde basılmış; üyelerimizin ve ilgililerin istifadesine sunulmuştur. Eski SSCB'nin dış ticaret yapısı ve Türkiye ile dış ticaret ilişkileri, ekonomik işbirliği ve yatırımlar hakkında bilgi veren "Eski SSCB ve Türkiye Ekonomileri Dış Ticaret ve işbirliği Potansiyelin isimli kitabımız da yayınlanmıştır. Bulgaristan, Macaristan ve Ermenistan ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. 3. Türk Reklamcılık Sektörü ve Ekonomik Faaliyetlere Katkıları Globaeşme sürecinin yaşandığı günümüz dünyasında, bu süreci destekleyen ve ana dinamiği sağlayan sektör reklamcılıktır. ülkemiz reklamcılık sektörü de bu alandaki gelişmelere ayak uydurarak, h1zlı bir gelişme süreci yaşamıştır. Uluslararası işbirliği ve ortaklık başarılarının yaşandığı bir sektör olarak da reklamcılık sektörü kendisini göstermiştir. Ekonomik kalkınma ve gelişmenin sağlanmasında~ sektörlerin tümünü canlandırıcı etkileriyle hızlandırıcı rol oynayan reklamcılık,hem makro, hem de mikro planda tesir gücüne sahiptir. Bu gerçekler gözönüne alınarak,sektörün ülkemizde dünü, bugünü, yarınının incelenerek ekonomik işlerliğe olan katkıla-
- 13 - rının değerlendirileceği bir araştırma yapılması öngörülmüştür. Araştırınayla ilgili çalışmalar tamamlanmış olup, araştırma sonuçları irdelenmektedir. 4. Türkiye 1 de Soğuk Zincir Uygulamaları ve Geliştirilmesi Tarım, hayvancılık ve su ürünleri açısından zengin kaynaklara sahip olan ülkemizde, bir yandan da yaş meyva, sebze, et, balık ve süt ürünleri tüketimi artmaktadır. Buna karşılık soğuk zincir yeterince kurulamamıştır ve soğuk zincirin eksikliği, en küçük yerleşim merkezlerinden büyük kentlere doğru her yerde görülebilmektedir. Gerek üretim bölgelerinden tüketim merkezlerine yönelik dağıtım kanaarında, gerekse ihracatta ülkemizde soğuk zincire büyük bir gereksinim olduğu açıktır. Bu ilkeden hareketle uygulamadaki sorunlar yanında soğuk zincirin geliştirilmesi için alınması gerekli önlemler konusunda araştırma yapılması öngörülmüştür. bulunmaktadır. Sözkonusu araştırma tamamlanmış olup, basım aşamasında
- 14-5. Gıda Kalite Kontrolü ve Yasal Düzenlemeler Bilindiği gibi ülkemiz gıda sanayii alanında önemli bir üretim potansiyeline sahiptir. Bu potansiyelin en iyi şekilde değerlendirilmesi, gerek sağlıklı beslenme, gerekse gıda ihracatı açısından önem taşımaktadır. Hem tüketiciye sağlıklı ürünler sunmak, hem de ürünlerimize devamlı pazarlar sağlamak bakımından, kontrolü büyük önem taşımaktadır. ihraç kalite Bu düşüncelerden hareketle, kalite ve kalite kontrolünün değişik açılardan incelendiği, ülkemizdeki mevzuat ve uygulamaların yanısıra, diğer ülkelerdeki kalite kontrol sistemlerinin de incelendiği bir araştırma yapılarak, kitap halinde bastırılmış, üyelerimizin ve ilgililerin istifadelerine arzedilmiştir. 6. Bölgesel Finans Merkezlerinin önemi~ Gerekliliği ve Ekonomiye Katkıları: istanbul Kıyı Bankacılığına ilişkin Bir inceleme Finans merkezlerinin doğuşu ve gelişimi, kurulurken hedeflenen fonksiyonlara ve yapısına bağlı bulunmaktadır. Bu iki faktör büyük ölçüde yerleşim yerinin seçimi ile ilgili ekonomik değişkenler ve yasal düzenlemeler kümesi ile yakından ilgili bulunmaktadır.
- 15 - Finansal merkezler yerel ve/veya ulusal ekonomiye bir dizi katkıda bulunmakta, ulusal sermaye ve para piyasalarının dış piyasalara entegrasyonuna yardımcı olmaktır. Böylece~ finans sektöründe etkinlik büyük ölçüde artabilmektedir. Ayrıca yeni iş imkanları yaratılabilmektedir. iyi bir şekilde organize edildiğinde ve planlandığında istanbul Kıyı Bankacılığı,Türk ekonomisine yukarıda belirtilen hususlarda önemli katkılarda bulunabilir. Bu nedenle, muhtemel katkıların artırılması,herşeyden önce yabancı ülke uygulamaları, elde edilen gelişmeler ışığında analiz edilmesi, Türk ekonomisinin ve dolayısıyla istanbul 1 un bu açıdan avantajlarının değerlendirilmesi amacıyla 1992 Yılı iş Programında yapılması öngörülen araştırma ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. 7. istanbul 1 da Büyük Mağazacılığın Gelişmesi~ Sosyal ve Ekonomik Etkileri istanbul da Büyük Mağazacılığın son yıarda hızla geliştiği olgusu gözönüne alınarak, bu durumun sosyal ve ekonomik etkilerinin ele alınacağı bir araştırmanın yapılması öngörülmüştür. Anılan konudaki çalışma tamamlanmış olup, değerlendirilmektedir.
- 16-8. istanbul Halkının Dayanıklı Tüketim Mailari Sahipliği ve Edinme Biçimleri istanbul halkına yönelik olarak birkaç yıldan beri yapmakta olduğumuz araştırmalara, kamuoyunun giderek artan ilgisi nedeniyle, bu konuda yeni bir araştırma daha yapılması planlanmıştır. istanbul halkının dayanıklı tüketim mailarına ne oranda sahip oldukları, bu maarı ne biçimde edindikleri incelenerek; mal sahipliği ile edinme biçimleri envanteri çıkarılması amaçlanan araştırma tamamlanmış olup, kitap olarak basılma aşamasında bulunmaktadır. 9. istanbul Halkının Çevre Sorunlarına ilişkin Tutum, Davranış ve Değerlendirmeleri 1991 yılında çevre konusunda yaptırılan araştırma, çevre haftası sırasında televizyondayayınlanan çevre ile ilgili film ve iştirak edilen televizyon programları kamuoyunda Odamıza yönelik ilginin artmasına neden olmuştur. Odamız, çevre konusunda bundan sonra yapacağı çalışmalar için somut veriler sağlamak amacıyla, istanbul halkının çevre sorunları ve çevre sağlığına ilişkin görüşlerinin tespitine yönelik bir anket çalışması yapmıştır.
- 17-10. Toplu Sözleşme Sonuçlarının özeikle Küçük işyerlerinde Sebep Olduğu Haksız Rekabet ve Oluşturduğu Sorunlar Bir işkolunda çalışanların işveren karşısındaki hak ve çıkarlarının korunması yanında, yükümlülüklerinin de belirlenerek, öngörülen prensipler doğrultusunda ve yasa hükümleri çerçevesinde çalışmalarının sağlanmasında sendikaların ve toplu pazarlık sisteminin önemi inkar edilemez. Ancak, özeikle az sayıda çalışanın bulunduğu küçük işyerlerinde, toplu sözleşmelerin neden olduğu haksız rekabetin beraberinde bazı sorunları getirdiği de bir gerçektir. Mesleki menfaatlerin korunması, sosyal güvenlik konularının takibi gibi hususların değerlendirilerek, ortaya çıkabilecek haksız rekabet şartlarının incelenmesinde yarar görülmektedir. Bu hususların kapsamlı bir araştırmada ele alınarak incelenmesi 1992 Yılı iş Programımızda öngörülmüştü. Sözü edilen araştırma tamamlanmış olup, çalışmalarımızda yararlanılmaktadır.. Ekonomide Dışa Açılma ve Dünyanın Değişen Koşuarı Karşısında Türkiye için Kalkınma Stratejileri Makro-ekonomik istikrarın sağlanması, yüksek düzeyde iç tasarruf ve yatırım yapma gerekliliği, ekonomik kalkınma modelinin ithal ikamesi yerine ihracatın teşvik edilmesi, dışa açık stratejilerin ve sektörel öncelik verilecek endüstrilerin belirlenmesi ve bu stratejilerin uygulanması sırasında devle-
- 18 - tin olası rolünün neler olması lazım geldiğinin araştırılacağı çalışmanın redaksiyonu ve son rötuşları yapılmaktadır. 12. Enflasyonun Kontrolünde Alternatif Para Programı Bilindiği gibi ekonomik istikrar sorunu, ülkemizin ekonomi gündemindeki yerini korumaktadır. Bütçe açıklarının büyük miktarlara yükselmesi, bu açıkların finansman şekli ile ekonomik istikrar arasındaki ilişkilerin incelenmesine önem kazandırmıştır. Bu durum dikkate alınarak, iş Programında olmamakla beraber parasal araç ve politikaların olanak ve etkinliklerinin incelenerek, ülkemiz koşuarı çerçevesinde değerlendirilmesi amacıyla bir araştırma yapılmış ve kitap halinde bastırılmıştır. 13. Karşılıklı Ticaret Sistemleri ve Türkiye Mal, hizmet veya teknoloji satışı ka~şılığında ödemenin nakit esasından başka şekierde yapıldığı ticaret usuerinin ve karşılıklı ticaret sistemlerinin Türkiye 1 nin dış ekonomik ilişkileri üzerindeki potansiyel etkilerinin incelendiği bir araştırma yapılmış olup, kitap halinde basılma aşamasında bulunmaktadır.
- 19 - II. SEMiNER, PANEL VE TOPLANTlLAR A. EFTA-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ PANELi İsviçre, Avusturya, isveç, Norveç, Finlandiya ve İzla da nın oluşturduğu Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ile Türkiye bir anlaşma parafe etmiştir. Her nekadar bu anlaşma kamuoyunda Türkiye nin EFTA'ya üye olması ve dolayısıyla AT EFTA tarafından oluşturulan Avrupa Ekonomik Bölgesi'ne girme şeklinde çeşitli tartışmalara sebep olmuşsa da aslında bu anlaşma Türk ihraç ürünlerinin EFTA bölgesi ülkelere Nisan 1992' den başlıyarak bei gümrük indirimleri ile girmesini sağlamıştır. Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce EFTA Sekreteryası ile ülkemiz resmi kuruluşlarından davet edilecek yetkililerle birlikte, EFTA ilişkilerini daha belirgin bir şekilde kamuoyuna sunabilmek amacıyla bir panel düzenlenmesi 1992 Yılı iş Programımızda yeralmıştı. Sözkonusu panel lo Şubat 1992 tarihinde gerçekleştirilerek, konuşmalar EFTA-Türkiye ilişkileri kitabımız içinde yayınlanmıştır. B. HlZLI NÜFUS ARTIŞININ SOSYO EKONOMİK VE ÇEVRESEL SORUN LARI SEMiNERi ülkemizde,yapılan çalışmalara rağmen% 2'nin altına düşürülemeyen nüfus artış oranı, ekonomik kalkınmanın önündeki önemli engeerden birisidir.
- 20 - Yüksek doğum oranlarından düşük doğum oranlarına geçişin sağlanmasının tek başına gelişmeyi sağlıyacağı söylenemez, ancak bu yapılmadan da sürekli ve dengeli kalkınmanın sağlanması mümkün değildir. Artan işsizlik oranları, okur-yazar olmayanların oranında ve anne-çocuk ölüm oranlarında yükseklik, terkedilmiş çocuklar, göç baskıları, yoksuuk ve çevre kirliliği, çarpık yapılaşma gibi birçok sosyal ve ekonomik problemin kaynağı hızlı nüfus artışıdır. Bu gerçeklerden hareketle, konunun ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği yapılarak, bir seminer çerçevesinde ele alınması 1992 Yılı iş Programımızda yeralmıştır. Sözkonusu seminer Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı'nında organizasyona yardımları ile 3 Kasım 1992 tarihinde gerçekleştirilmiştir. C. TURİZM SEMiNERi 1990 yılında turizmle ilgili olarak yapılan 4 çalışma komitesi toplantısında elde edilen sonuçlar ile 1991 yılında meydana gelen olaylar nedeniyle önce çok olumsuz gelişmeler gösteren, bilahare sezon sonuna doğru nispeten düzelen turizm hareketlerinin değerlendirilmesi amacıyla, yeni sezonun başlamasından önce turizm sektörü ile ilgili tüm kesimlerin katılacağı bir toplantı düzenlenmesi öngörülmüştür.
- 21 - Anılan seminer 21 Ocak 1992 tarihinde gerçekleştirile kitap halinde yayınlanmıştır. rek, konuşmalar D. TÜRKiYE 1 DE VE DüNYADA özel ÖGRETİM KURUMLARININ EGiTiM DEKi YERi SEMiNERi Son yıarda sayıları hızla artan ve devletin sağladığı eğitim hizmetlerinin yanında, önemli bir fonksiyon icra eden özel öğretim kurumlarının, eğitimdeki yerini incelemek ve sorunlarını tartışmak amacıyla düzenlenmesi öngörülen sözkonusu seminer,yabancı konuşmacıların da iştirakleri ile 14 Ekim 1992 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Seminer sırasında, özel öğretim kurumlarını tanıtan bir de sergi düzenlenmiştir. E. DIŞ TiCARET EGiTiM SEMiNERi ihracat ve ithalat konusunda nitelikli personel yetiştirmeyi amaçlayan ve uygulamaya yönelik eğitimin gerekliliğine inanan Odamız her yıl olduğu gibi bu yıl da Dış Ticaret Eğitim Semineri düzenlemeyi programına almıştır. İthalat ve ihracat konularının birarada işlendiği seminer 13-16 Nisan 1992 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.
- 22 - F. VERGİ SEMİNERİ Her yıl yapılması gelenekleşen ve üyelerimize beyanname döneminden önce vergi uygulamaları ve meydana gelen değişiklikler konusunda bilgi sunmayı amaçlayan eğitici nitelikteki seminerimiz, 17 Mart 1992 tarihinde gerçekleştirilmiştir. 6. KÜÇÜK SANAYİNİN SORUNLARI SEMİNERİ ülke ekonomisi ve sosyal kalkınmanın alt yapısını teşkil eden küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerinin güncel sorunlarını kamuoyuna yansıtmak ve çözüm sürecini hızlandırmak amacıyla 21 Ekim 1992 tarihinde bir seminer gerçekleştirilmiştir. Küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarının karakteristik ve yapısal özeiklerinden kaynaklanan bir dizi sorununa ilgililerin ve kamuoyunun dikkatini çekmek amacıyla düzenlenen seminerde, finansman, eğitim, yerleşim ve kalite sorunları ayrıntılı olarak ele alınmış, ayrıca, bu kuruluşların dışa açılma olanakları ve rekabet şansları değerlendirilmeye çalışılmıştır. H. DERi KONFEKSiYON SANAYİİ EGiTiM SEMİNERİ 11 1991 yılında yapılan Ayakkabıcılık Eğitim Semineri 11 nin büyük ilgi görmesi üzerine, bir benzerinin deri konfeksiyon sanayii için gerçekleştirilmesi öngörülmüş ve anılan seminer 9-21 Kasım 1992 tarihleri arasında, İtalya'nın dünyaca ünlü PISIE Enstitüsü profesörlerinden Mrs. E. Guardone'nin yönetiminde gerçekleştirilmiştir. Ders kitapları daha önce getirti-