Yaflamdan Kesitler Sema Erdo an BD MART 2016 ne Deli inden S zan Ifl kla Zaman Durdurmak (Pinhole) Foto raf çekmek için milyon pikselli makinelere, gövdesinden daha pahal objektiflere ihtiyac n z yok. I fl k geçirmeyen her kutu; kibrit kutusu, makyaj kutusu, bant kutusu, buzdolab, düdüklü tencere, karavan hatta bir cezve ile foto raf çekebilirsiniz. 2006 y l nda Ada Soka Lisesi nde görevli Edebiyat Ö retmeni Nuri Gürdil in öncülü ünde bafllayan i ne deli inden s zan fl k yöntemi ile foto raf 103
çekme önce projeye sonra büyük sergiye dönüfltü. H er fley Edebiyat Ö retmeni Nuri Gürdil in foto raf makinesinin k r lmas ile bafllad. 2006 y l nda Adana n n güneyindeki en son okul olan Ada Soka Lisesi nde görevliydim. Ö rencilerle bir foto raf çal flmas yapmak istiyordum ama çocuklar n makineleri yok. Cep telefonlar da s rf foto raf çekme amaçl kullan l yordu ve pahal yd. Ö rencilerin durumlar da malum. Benim de makinem düflüp k r lmaz m? flte nas l bir çözüm bulabilirim diye düflünürken akl na ne Deli- inden S zan Ifl k-pinhole tekni i gelir. Ö rencilerime fl k geçirmeyen her kutu ile foto raf çekilece ini anlatt m ama inand ramad m. Bir süre sonra ö rencilerden biri bir kutu yapt ve bir sabah tören s ras nda 3 foto raf çektik. Foto raflar banyo yap l p ortaya bir eser ç k nca heyecan 104 yaratt. Çal flmalara bafllad ktan k sa bir süre sonra Nuri ö retmenin tayini bir baflka okula ç kar. Yeni okulumda da ilgi duyan ö renciler olunca bunu bir AB projesine dönüfltürdüm ve 35 ö renci ile çal flmalara bafllad k. Projenin mimar Projenin ikinci y l nda ö retmen Nuri Gürdil sunumlar yapmaya bafllarlar ve K br s a -bafllar na konacak talih kuflundan habersiz- Yak ndo u Üniversitesi ne de sunum yapmaya giderler. Burada stanbul Modern in Küratörü Engin Özen ile tan flt k ve bize sergi açma teklifinde bulundu. 2008 y l nda stanbul Modern Müzesi nde 33 ö rencimizin 67 pinhole tekni i ile çektikleri foto raflar sergilendi. Ifl k geçirmeyen bir cezveyle bile foto raf çekebilirsiniz.
(Soldan) sa Büyükübayram, sa Uluçay, ö retmen Nuri Gürdil ve Ece Mezarc, sergide Baflar n z foto raf makinesi ile paylaflmak zorunda de ilsiniz Ifl k geçirmeyen her kutu; kibrit kutusu, makyaj kutusu, bant kutusu, buzdolab, düdüklü tencere, karavan hatta bir cezve ile foto raf çekebilirsiniz. Seçti iniz kutuya karanl k odada bir film karesi yerlefltiriyorsunuz, deli in üzerini bantl yorsunuz. Çekime karar verdi iniz zaman bant kald - r p istedi iniz kadar fl k geçmesini sa lay p kapat yorsunuz. Her bir i ne deli i bir poz anlam na geliyor. Bir kutuyu ebad na göre birden fazla makineye dönüfltürebilirsiniz. Uzun ve zorlu çekimlerden sonra iflin kolay n da bulurlar. Teknikle ilgili çok bir bilgi sahibi olmad m z için biz de ö rendik asl nda. flin içine küçük çocuklar girince usta foto rafç Mehmet Baltac n n uyar s ile foto raf ka d kullanmaya bafllad k. Me erse biz zordan bafllam fl z. Film ve foto raf ka d aras ndaki fark? Film, karanl k odada banyo yap l rken tüm fl klara duyarl. Ama foto raf ka d ile k rm z fl kta çal flabiliyorsunuz ve görüntünün ka t üzerinde yavafl yavafl ortaya ç kmas n görebiliyorsunuz. Ayr ca banyo süresi de k sa. Bir de tamamiyle tercih meselesi. Filmin yerlefltirme biçimi ile ç kacak foto raf n niteli i birbiriyle ba lant l. Filmi iç 105
BD MART 2016 bükey mi d fl bükey mi yoksa düz mü yerlefltireceksiniz kutunun içine. ne deli i bal k gözü objektifi ile ald m z görüntüyü veriyor bize. Yani konuya yeterince yaklaflmak gerekiyor. çine 40x60 cm lik foto raf ka - d yerlefltirdikleri bir düdüklü tencere ile yapt klar çekimde baflar l olamazlar. Baflar s zl kla da yüzleflilmesi gerekiyor. Tekni in zorluklar? Ifl çok iyi okumak gerek. Gerçek makinedeki gibi bir pozometre yok. Vizör yok. Seçilen kutuyla özdeflleflirseniz iyi sonuçlar al rs n z. Bu teknik ayr ca çocu un bak p görmesini gelifltiriyor. Bir kare için belki bir gününü harc yor. Dikkatli ve sab rl olunmas gerekiyor Bir foto raf bir daha çekme flans n z olmad için her foto raf özgün. Projenin, foto raf çekmekten öte bir amac da vard. Tüm makinelerin çal flma prensibi ayn. Bunlar anlatt k ama Çukurova n n an tsal yap lar n foto raflayaca m z için kent kültürünü de anlatt k ve tan tt k. Önce Adana n n içindeki, bütçe ç kt ktan sonra bölgedeki tüm an tsal yap lar foto raflad k. Bu gezilerde çok önemli foto rafç lar da bize efllik etti. Farkl projelere dahil olduk. Hayat nda ilk defa tiyatroya, sinemaya, konsere ve bir sergiye giden ö rencilerim vard. P roje 2006 y l nda bafllad, 2008 de 33 ö rencinin 80 foto raf ile stanbul Modern Müzesi nde sergiye dönüfltü. Bu, beklenmeyen bir baflar ya at lan imza idi. Yafllar 11-22 aras nda de iflen ö rencilerin büyük bir ço unlu u kendi yollar n çizdiler. Neydi ne Deli i? Sadece bir foto raf tekni i mi? De ilmifl!.. Eren in Türkiye nin en iyi foto raf bölümünü bitirece ini, Efe nin heykel i seçece ini, Erkan n stanbul da tiyatro ile ilgilenece ini, sa n n müzi- Ece Mezarc Felsefe mezunu Bir teneke kutu ile foto raf çekiyorsunuz ama ne ç kaca n bilmiyorsunuz. Bizim için çok keyifli ve heyecanl bir süreçti. Her fleyi bize ait bir ürünümüzdü. Foto raf kutusundan banyosuna kadar, filmin bas m na kadar hepsinde bizim eme imiz vard, güzel olan taraf buydu. sa Uluçay Müzik Ö retmenligi Ö r. Bu proje bizim yarat - c l n önüne koydu- umuz engelleri yok etti. Kafamdaki birçok fleyi de ifltirmeme yard mc oldu ve bana baflar lar n kap lar n açt. Ben de bunu do udaki çocuklarla yapmak istiyorum. sa Büyükbayram Turizm-Otelcilik mezunu Bu proje hayat mda birçok de iflikli e yol açt. Önce ailem istemedi ama foto raflar ortaya ç k nca destekledi. Arkadafl ve sosyal çevrem de iflti. fiimdi biz de bu teknik üzerinden farkl bir proje düflünüyoruz. Baflka kentlerin an tsal yap lar n bu teknikle foto raflamak ve yeni yaflamlara dokunmak.
stanbul Modern deki sergi foto raflar. e foto raf arac l yla ulaflabilece- ini ya da Ça atay n 2D animasyon ile ilgilenece ini bilmiyorduk o dönemde Hiçbir fleyi bilmiyorduk asl nda; ne Deli i tekni ini de hatta 5 foto raf müzenin katalo una girdi. 15 yafl nda bir çocuk için bu tan ms z bir fleydi... Ç Elem fieflek bant kutusundan oluflturdu u düzenek ile çekim yap yor. eflitli yar flmalarda birincilik de kazand baz foto raflar. Mersin, K br s, Bursa Parça parça küçük çapl sergiler aç lsa da an tsal yap lar n n foto rafland Adana da bu serginin aç lmas için 8 y l beklemek gerekecekti. stanbul Modern de sergiledik ama olanaks zl klardan dolay foto raflar olan ö renciler dahi görmedi bu sergiyi. Özellikle Adanal lar n, ö retmen ve ö rencilerin görmesiniolanaks zl k diye bir fley olmad n görsünler diye çok istedik. flte sekiz y l sonra o sergi Adana da Yaflar Kemal Kültür Merkezi nde aç ld. Foto raf makine de il insan çeker ana düflüncesinden hareket edilen projede yer alan ö renciler uzun bir aradan sonra Nuri ö retmenlerinin izini sürmek ve kendilerine dokunuldu u gibi onlar da kendileri gibi birilerine foto raf arac l ile dokunmak ve fark yaratmak istiyorlar. semaerdogan@butundunya.com.tr 107