ÝÇÝNDEKÝLER 1. ÜNÝTE Bir Kahraman Doðuyor BÖLÜM 1 : ATATÜRK ÜN ÖÐRENÝM VE ASKERLÝK HAYATI... 11 Ölçme ve Deðerlendirme... 13 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 14 BÖLÜM 2 : ATATÜRK LÝDERLÝK YOLUNDA... 15 Ölçme ve Deðerlendirme... 17 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 18 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 19 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 21 Genel Deðerlendirme Testi - 1... 23 2. ÜNÝTE Milli Uyanýþ: Yurdumuzun Ýþgaline Tepkiler BÖLÜM 1 : BÝRÝNCÝ DÜNYA SAVAÞI VE OSMANLI DEVLETÝ... 27 Ölçme ve Deðerlendirme... 29 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 30 BÖLÜM 2 : MONDROS ATEÞKESÝ VE MÝLLÝ MÜCADELE... 31 Ölçme ve Deðerlendirme... 34 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 35 BÖLÜM 3 : MÝSAKIMÝLLÝ NÝN ÝLANI VE TBMM NÝN AÇILIÞI... 37 Ölçme ve Deðerlendirme... 40 Kazaným Deðerlendirme Testi - 3... 41 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 43 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 45 Ünite Deðerlendirme Testi - 3... 47 Ünite Deðerlendirme Testi - 4... 49 Ünite Deðerlendirme Testi - 5... 51 Ünite Deðerlendirme Testi - 6... 53 Ünite Deðerlendirme Testi - 7... 55 Genel Deðerlendirme Testi - 2... 58
3. ÜNÝTE Ya Ýstiklal, Ya Ölüm! BÖLÜM 1 : DOÐU VE GÜNEY CEPHELERÝ... 63 Ölçme ve Deðerlendirme... 65 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 66 BÖLÜM 2 : BATI CEPHESÝ NDEKÝ MÜCADELELER... 69 Ölçme ve Deðerlendirme... 72 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 73 Kazaným Deðerlendirme Testi - 3... 75 BÖLÜM 3 : ANADOLU NUN ÝÞGALDEN KURTARILMASI... 77 Ölçme ve Deðerlendirme... 80 Kazaným Deðerlendirme Testi - 4... 81 Kazaným Deðerlendirme Testi - 5... 83 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 85 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 87 Ünite Deðerlendirme Testi - 3... 89 Genel Deðerlendirme Testi - 3... 92 4. ÜNÝTE Çaðdaþ Türkiye Yolunda Adýmlar BÖLÜM 1 : MÝLLÝ EGEMENLÝK VE MÝLLÝ EKONOMÝ... 97 Ölçme ve Deðerlendirme... 99 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 100 BÖLÜM 2 : ÇAÐDAÞLAÞMA VE DEMOKRASÝ YOLUNDA... 101 Ölçme ve Deðerlendirme... 103 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 104 BÖLÜM 3 : HARF ÝNKILABI VE MÝLLÝ KÜLTÜR... 105 Ölçme ve Deðerlendirme... 107 Kazaným Deðerlendirme Testi - 3... 108 BÖLÜM 4 : ÇAÐDAÞLAÞMA YOLUNDA DEVLET VE TOPLUM EL ELE... 109 Ölçme ve Deðerlendirme... 111 Kazaným Deðerlendirme Testi - 4... 112 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 113 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 115 Ünite Deðerlendirme Testi - 3... 117 Ünite Deðerlendirme Testi - 4... 119 Ünite Deðerlendirme Testi - 5... 121 Ünite Deðerlendirme Testi - 6... 123 Genel Deðerlendirme Testi - 4... 126
5. ÜNÝTE Atatürkçülük BÖLÜM 1 : ATATÜRKÇÜ DÜÞÜNCE SÝSTEMÝ... 131 Ölçme ve Deðerlendirme... 133 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 134 BÖLÜM 2 : CUMHURÝYETÇÝLÝK, MÝLLÝYETÇÝLÝK, HALKÇILIK VE DEVLETÇÝLÝK ÝLKELERÝ... 135 Ölçme ve Deðerlendirme... 137 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 138 BÖLÜM 3 : LAÝKLÝK VE ÝNKILAPÇILIK ÝLKELERÝ... 141 Ölçme ve Deðerlendirme... 143 Kazaným Deðerlendirme Testi - 3... 144 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 145 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 147 Genel Deðerlendirme Testi - 5... 150 6. ÜNÝTE Atatürk Dönemi Türk Dýþ Politikasý ve Atatürk ün Ölümü ATATÜRK DÖNEMÝ TÜRK DIÞ POLÝTÝKASI... 155 Ölçme ve Deðerlendirme... 158 Kazaným Deðerlendirme Testi... 159 Ünite Deðerlendirme Testi... 161 Genel Deðerlendirme Testi - 6... 164 7. ÜNÝTE Atatürk ten Sonra Türkiye: Ýkinci Dünya Savaþý ve Sonrasý BÖLÜM 1 : ÝKÝNCÝ DÜNYA SAVAÞI VE TÜRKÝYE... 169 Ölçme ve Deðerlendirme... 171 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 172 BÖLÜM 2 : TÜRKÝYE VE DÜNYA... 173 Ölçme ve Deðerlendirme... 176 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 177 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 178 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 180 Genel Deðerlendirme Testi - 7... 182 Genel Deðerlendirme Testi - 8... 184 Genel Deðerlendirme Testi - 9... 186 Genel Deðerlendirme Testi - 10... 189 Cevap Anahtarý... 193
BÖLÜM 1 ATATÜRK ÜN ÖÐRENÝM VE ASKERLÝK HAYATI Kazanýmlar Bu bölümü bitirdiðimde; Atatürk ün çocukluk dönemini ve bu dönemde içinde bulunduðu toplumun sosyal ve kültürel yapýsýný, Atatürk ün öðrenim ve askerlik hayatý ile ilgili olay ve olgularý, Atatürk ün çeþitli cephelerdeki baþarýlarýný ve askeri yeteneklerini öðreneceðim. BATI YA ERKEN AÇILAN KENT SELANÝK Osmanlý Devleti nin Rumeli deki önemli þehirlerinden biri olan Selanik te Türklerle birlikte Rum, Sýrp, Bulgar, Yahudi ve Ermeniler gibi milletler yaþamaktaydý. Selanik þehrinin bu çok uluslu yapýsý, zengin bir kültürel yapýnýn oluþmasýný saðlamýþtýr. Osmanlý Devleti nin hoþgörülü politikasý sayesinde birbirleriyle uyum içinde yaþayan farklý uluslara mensup milletler, Fransýz Ýhtilali ile ortaya çýkan milliyetçilik düþüncesinden etkilenmiþler, Avrupa devletlerinin kýþkýrtmalarýyla isyanlar çýkararak baðýmsýzlýklarýný kazanma çabasý içine girmiþlerdir. Balkan uluslarýnýn Osmanlý Devleti nden ayrýlma istekleri karþýsýnda Osmanlý aydýnlarý, devleti içinde bulunduðu durumdan kurtarmak için Osmanlýcýlýk, Ýslamcýlýk, Türkçülük ve Batýcýlýk gibi bazý fikir akýmlarý geliþtirmiþlerdir. Selanik þehrinde örgütlenen ve Osmanlýcýlýk fikri etrafýnda birleþen bazý Osmanlý aydýnlarý, meþruti yönetime (Bir ülkede meclis ile baþta bir hükümdarýn bulunduðu idare þekli) geçilmesini savunmuþlar, zamanla güçlenerek Sultan II. Abdülhamit e meþrutiyeti yeniden ilan ettirmiþlerdir. Ancak Atatürk, doðum gününü soranlara Neden 19 Mayýs olmasýn? cevabýný vermiþtir. Mustafa Kemal in ailesi Rumeli nin fethi sonrasýnda Selanik e yerleþtirilen Türk boylarýna mensuptur. Mustafa Kemal in babasý Ali Rýza Efendi nin ailesi Söke (Aydýn); annesi Zübeyde Haným ýn ailesi ise Konya dan Rumeli ye yerleþmiþtir. Zübeyde Haným ile Ali Rýza Bey in altý çocuðu dünyaya gelmiþtir. Bunlardan Mustafa ve Makbule dýþýnda Fatma, Ahmet, Ömer ve Naciye küçük yaþlarda vefat etmiþlerdir. MUSTAFA KEMAL OKULDA Mustafa eðitim hayatýna, annesinin isteði üzerine mahalle mektebinde baþlamýþ, ancak kýsa bir süre sonra babasý tarafýndan yeni öðretim metotlarýnýn uygulandýðý Þemsi Efendi Mektebi ne kaydedilmiþtir. Selanik sokaklarýnda gördüðü üniformalý subaylara özenen Mustafa nýn, Selanik Askerî Rüþtiyesi ni (ortaokul) kazanmasýyla birlikte askerlik hayatý baþlamýþtýr. Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rüþtiyesi nden mezun olduktan sonra 1896 da Manastýr Askeri Ýdadisi ne (lise) baþladý. Mustafa da Çocuktu Mustafa Kemal 1881 de Selanik te doðmuþtur. Osmanlý Devleti döneminde nüfus kayýtlarý düzenli tutulmadýðýndan dolayý doðum günü kesin olarak bilinmemektedir. Manastýr Askeri Ýdadisi ni baþarý ile tamamlayan Mustafa Kemal, 1899 yýlýnda girdiði Ýstanbul Harp Okulu ndan 1902 yýlýnda teðmen rütbesiyle, Harp Akademisi nden de 1905 yýlýnda kurmay yüzbaþý rütbesi ile mezun olmuþtur. Kurmay Yüzbaþý Mustafa Kemal in ilk görev yeri Þam daki 5. Ordu dur. 11
Bir Kahraman Doðuyor CEPHEDEN CEPHEYE MUSTAFA KEMAL Askeri Deha Mustafa Kemal Mustafa Kemal in askerlik hayatýnda göstermiþ olduðu baþarýlar, hem kendisi hem de Türk milleti üzerinde etkili olmuþtur. Mustafa Kemal in önemli rol oynadýðý bazý askeri olaylar þunlardýr: 31 Mart Olayý Kurtuluþ Savaþý Osmanlý Devleti, I. Dünya Savaþý ndan Mondros Ateþkes Anlaþmasý ný imzalayarak ayrýlmýþtý. Ýtilaf güçleri ateþkesin hemen ardýndan Osmanlý topraklarýný iþgale baþladýlar. Ýþgal hareketlerini kabullenemeyen Mustafa Kemal, Samsun a çýkarak Kurtuluþ Savaþý ný baþlatmýþ, genelgeler yayýnlayýp kongreler düzenleyerek Türk halkýný düþmana karþý birleþtirmiþtir. TBMM tarafýndan baþkumandanlýða getirilerek Sakarya Meydan Savaþý ve Baþkumandanlýk Meydan Muharebesi ni kazanmýþtýr. II. Meþrutiyet in ilanýndan hoþnut olmayan meþrutiyet karþýtý gruplar Ýstanbul da 31 Mart Ýsyaný ný çýkardýlar. Bu isyan, kurmay baþkanlýðý görevini Mustafa Kemal in üstlendiði Hareket Ordusu tarafýndan bastýrýlmýþtýr. Trablusgarp Savaþý Sömürge arayýþýndaki Ýtalya, Trablusgarp a 1911 yýlýnda asker çýkarmýþtýr. Bu durum karþýsýnda Mustafa Kemal ve bir grup genç subay, gizlice Trablusgarp a giderek buradaki yerli halký örgütlemiþlerdir. Bingazi, Derne ve Tobruk ta yapýlan direniþ karþýsýnda baþarýlý olamayan Ýtalya, Osmanlý Devleti ni barýþa zorlamak için Oniki Ada ya saldýrmýþ, Çanakkale Boðazý ný abluka altýna almýþtýr. Bu sýrada I. Balkan Savaþý nýn baþlamasý üzerine Osmanlý Devleti, barýþ istemek zorunda kalmýþtýr. Çanakkale Savaþlarý Ýtilaf Devletleri, Osmanlý Devleti ni I. Dünya Savaþý dýþýnda býrakmak ve Rusya ya yardým götürebilmek için Çanakkale ye bir donanma gönderdiler. 18 Mart 1915 tarihine kadar devam eden deniz savaþlarýnda bir varlýk gösteremeyen Ýtilaf güçleri, 25 Nisan 1915 te Gelibolu ya asker çýkardýlar. Gelibolu da yapýlan kara savaþlarýnda Mustafa Kemal in gösterdiði askeri baþarýlar, savaþýn gidiþatý üzerinde belirleyici olmuþtur. Arýburnu, Conk Bayýrý ve Anafartalar da büyük baþarýlar kazanan Mustafa Kemal, albay rütbesine yükseltilmiþ ve kendisine çeþitli madalyalar verilmiþtir. Anafartalar da düþmanýn attýðý bir bombadan sýçrayan þarapnel parçasýnýn Mustafa Kemal in göðsündeki saate isabet etmesine raðmen büyük bir cesaret örneði göstererek etrafýndakileri telaþlandýrmadan savaþa devam etmesi, Türk askerlerinin ölümü hiçe sayarak düþman üzerine atýlmasý gibi örnekler, Çanakkale Savaþlarýnýn kazanýlmasýnda etkili olmuþtur. Disiplin, Çaba ve Zafer Kafkas Cephesi ndeki Sarýkamýþ Harekatý nda çetin kýþ þartlarýndan dolayý on binlerce askerimizin donarak þehit olmasý üzerine Ruslar; Erzurum, Muþ, Bitlis, Erzincan, Van ve Trabzon u ele geçirdiler. Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesi ndeki baþarýlarýnýn ardýndan Kafkas Cephesi ne 16. Kolordu Komutaný olarak atandý. Ruslar karþýsýnda daðýnýk durumda olan birlikleri bir araya getirip çeþitli ihtiyaçlarýný giderdikten sonra Ruslarýn elinde bulunan Muþ ve Bitlis i geri almayý baþarmýþtýr (1916). Bu durum Ruslarýn güneye inme hedeflerini engellemiþtir. Milli Sýnýrlar Önünde Osmanlý Devleti 1915 yýlýnda, Süveyþ Kanalý ve Mýsýr ý Ýngilizlerden geri almak için Süveyþ Kanalý na bir saldýrý düzenledi. Ancak baþarýlý olamayarak Suriye sýnýrýna kadar geri çekilmek zorunda kaldý. Mustafa Kemal Paþa, 5 Temmuz 1917 de merkezi Suriye de bulunan 7. Ordu Komutanlýðý na atandý. Suriye Cephesi nde görevli Alman komutanýn, asker ve silah bakýmýndan yetersiz olmasýna raðmen, Türk ordusunun Ýngilizlere taarruz isteðine þiddetle karþý çýkmýþtýr. Bu konuda gerekli makamlarý da uyarmasýna raðmen, görüþleri dikkate alýnmayýnca istifa ederek Ýstanbul a dönmüþtür. 26 Aðustos 1918 de Halep e 7. Ordu Komutaný olarak geri dönen Mustafa Kemal, Suriye Cephesi Komutaný Alman generalin savunma muharebeleri yapýlmasý emrine karþýlýk, Türk birliklerinin Anadolu yu savunmak için geri çekilmesi önerisinde bulunmuþtur. Mustafa Kemal, Ýngilizlerle ve Arap çeteleriyle mücadele ederek Halep in kuzeyinde savunma hattý oluþturmuþ, böylece Ýngilizlerin Anadolu ya girmesini önlemiþtir. 12
Bir Kahraman Doðuyor 6. Osmanlý Devleti... Antlaþmasý ile Trab- Kazaným Pekiþtirme - 1 lusgarp ve Bingazi yi Ýtalyanlara býrakmýþtýr. 7. Mustafa Kemal, I. Dünya Savaþý sýrasýnda Ýngi- Aþaðýdaki cümlelerde býrakýlan boþluklara uygun olan sözcükleri yazýnýz. lizleri... in kuzeyinde durdurarak Anadolu ya girmelerini önlemiþtir. 1. Mustafa Kemal in babasý... Efendi, 8. Mustafa Kemal, Çanakkale deki baþarýlarýnýn ar- 2. Selanik þehrinde örgütlenen Osmanlý aydýnlarý devletin kurtuluþunu... yönetiminde aramýþlardýr. 3. Modern usullerle eðitim yapan...... Mustafa Kemal in fikri geliþimini olumlu yönde etkilemiþtir. annesi ise... Haným dýr. dýndan... Cephesi ne 16. Kolordu Komutaný olarak atanmýþtýr. 9. Mustafa Kemal,... a çýkarak Türk Kurtuluþ Savaþý ný baþlatmýþtýr. 4. Mustafa Kemal, Manastýr Askeri Ýdadisi ni baþarý ile tamamlayarak Ýstanbul da... na girmiþtir. meþrutiyet Harp Okulu Selanik Askeri Rüþtiyesi Halep milliyetçilik 5. Osmanlý topraklarýnda yaþayan azýnlýklar, Fransýz Ýhtilali ile yaygýnlýk kazanan... akýmýndan etkilenmiþlerdir. Ali Rýza Zübeyde Uþi Kafkas Samsun Kazaným Pekiþtirme - 2 Mustafa Kemal ile ilgili aþaðýdaki bilgileri eþleþtiriniz. 1 A Arýburnu, Conk Bayýrý ve Anafartalar da elde ettiði baþarýlar, Ýtilaf Devletleri nin Ýstanbul u ele geçirerek Osmanlý Devleti ni I. Dünya Savaþý nýn dýþýna itme ve Rusya ya yardým götürme planlarýný bozmuþtur. B Bingazi, Derne ve Tobruk ta Ýtalyanlara karþý baþarýlý bir mücadele vermiþtir. C Kurtuluþ Savaþý ný zafere ulaþtýrmýþtýr. Trablusgarp Savaþý 2 Çanakkale Savaþlarý 3 Baþkomutanlýk Meydan Savaþý 13
BÝR KAHRAMAN DOÐUYOR KAZANIM DEÐERLENDÝRME TESTÝ KDT 01 1. 3.? Arýburnu, Conk Bayýrý ve Anafartalar da büyük baþarýlar elde eden Mustafa Kemal, Çanakkale Savaþlarýnýn kazanýlmasýnda önemli rol oynamýþtýr. Ýtilaf Devletlerinin Birinci Dünya Savaþý nýn ardýndan Türk topraklarýný iþgale baþlamalarý üzerine Samsun a çýkan Mustafa Kemal, Kurtuluþ Savaþý ný baþlatmýþ ve zafere ulaþtýrmýþtýr. B Sosyal bilgiler öðretmeninin verdiði bu bilgiye dayanarak Mustafa Kemal Paþa ile ilgili aþaðýdakilerden hangisi söylenebilir? A) Ýlk askerî görevini Hareket Ordusu nda üstlendiði B) Meþrutiyet yanlýsý bir tutum sergilediði C) Görev aldýðý tüm cephelerde baþarýlý olduðu D) II. Meþrutiyet in ilan edilmesi için çalýþmalarda bulunduðu A Bu diyagrama verilebilecek en iyi baþlýk aþaðýdakilerden hangisidir? A) Askerî Deha Mustafa Kemal B) I. Dünya Savaþý nýn Sonuçlarý C) Türkiye nin Dünya Barýþýna Katkýlarý D) Mustafa Kemal ve Türk Çaðdaþlaþmasý 2. Atatürk, öðrencilik yýllarýndan itibaren tarihe büyük ilgi duymuþ, okuduklarýnýn büyük bir kýsmýný tarih kitaplarý oluþturmuþtur. Bu durumun Atatürk e, I. Zengin bir fikri yapýya sahip olma II. Türk milletini yakýndan tanýma III. Türk milletinin yapabilecekleri konusunda fikir sahibi olma konularýnýn hangisi ya da hangilerinde katkýda bulunduðu savunulabilir? D - 8701 A) Yalnýz I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 4. Atatürk ün yetiþtiði dönemde Osmanlý ülkesinde, dini derslerin aðýrlýkta olduðu mektep ve medreseler, Batý daki örneklerine göre eðitim veren askeri okullar ve çeþitli meslek okullarý, gayrimüslimlerin açtýklarý azýnlýk okullarý ile yabancý devletler tarafýndan açýlan okullar bulunmaktaydý. Osmanlý Devleti nde okullarýn farklý eðitim anlayýþlarýyla faaliyet göstermesinin aþaðýdakilerden hangisine yol açtýðý söylenebilir? C - 8701 A) Ortak bir kültürün doðmasýna B) Eðitim faaliyetlerinin kolaylaþmasýna C) Toplumda kültür çatýþmalarýnýn yaþanmasýna D) Azýnlýk ve yabancý okullarýn tamamýnýn kapatýlmasýna 14
BÖLÜM 2 ATATÜRK LÝDERLÝK YOLUNDA Kazanýmlar Bu bölümü bitirdiðimde; Atatürk ün fikir hayatýnýn oluþumunda ve geliþiminde Selanik, Manastýr, Sofya ve Ýstanbul þehirlerindeki ortamýn rolünü, Atatürk ün 1919 a kadar bulunduðu görevler ve yaptýðý hizmetleri üstlendiði Milli Mücadele liderliði açýsýndan yorumlayabilmeyi öðreneceðim. DÖRT ÞEHÝR VE MUSTAFA Manastýr KEMAL Mustafa Kemal in çocukluk ve gençlik dönemleri Balkanlar, Ýstanbul ve ülkenin deðiþik yerlerinde geçmiþtir. Bu yönüyle Mustafa Kemal in fikir hayatýnýn oluþumunda Selanik, Manastýr, Sofya ve Ýstanbul þehirlerinin önemli etkileri olmuþtur. Selanik Osmanlý Devleti nin Rumeli deki en geliþmiþ þehri olan Selanik, farklý din ve milletten oluþan nüfusuyla zengin bir kültürel yapýya sahipti. Türkçe, Rumca, Ýbranice ve Bulgarca yayýmlanan resmî vilayet gazetesinin yaný sýra Avrupa da çeþitli dillerde basýlan kitap ve gazeteleri okuma imkaný bulunmaktaydý. Bu durum, Avrupa dan gelen fikir akýmlarýnýn yerleþmesi için uygun bir ortamýn oluþmasýný saðlamýþtýr. Selanik, Mustafa Kemal in hem doðduðu hem de 1907 den itibaren askerî görev yaptýðý þehirdir. Burada gizli bir cemiyet olarak kurulan ve meþrutiyeti ikinci kez ilan ettirmeyi amaçlayan Ýttihat ve Terakki Cemiyeti ne katýlmýþ, Ýstanbul daki siyasi geliþmeleri yakýndan takip etmiþtir. II. Meþrutiyet in ilaný ile yetinmeyen, ülkede daha köklü deðiþikliklerin yapýlmasýný öngören Mustafa Kemal, bazý görüþleri Ýttihat ve Terakki ile uyuþmadýðýndan bu cemiyetten ayrýlarak kendini tamamen askerlik mesleðine adamýþtýr. Makedonya nýn önemli bir þehri olan Manastýr, stratejik bir öneme sahipti. Sýrbistan, Bulgaristan ve Yunanistan kendi kiliseleri aracýlýðýyla bölgeye hakim olmak istiyordu. Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rüþtiyesi ni bitirdikten sonra Manastýr Askeri Ýdadisi ne girdi. 1896 ile 1898 yýllarý arasýnda Manastýr Askeri Ýdadisi nde okudu. Buradaki eðitimi sýrasýnda þiir ve hitabet sanatýyla ilgilenmeye baþladý. Hatta kendisi Eðer hitabet hocamýz Alay Emini Mehmet Asým Efendi imdadýma yetiþmeseydi ben de þair olup çýkacaktým, çünkü hevesim vardý. demektedir. Çünkü Mehmet Asým Efendi, þiir ve hitabetle uðraþmasýnýn askerlikte baþarýlý olmasýný engelleyeceðini söylemiþti. Mustafa Kemal, edebiyat alanýnda Namýk Kemal ve eserlerinden önemli ölçüde yararlandý. Eserlerinde Türkçülüðü öne çýkaran Mehmet Emin Yurdakul u burada tanýdý. Ýdadideki Fransýzca öðretmeni Yüzbaþý Naküyiddin Yücekök Bey, baþarýlý bir öðrenci olan Atatürk ile yakýndan ilgileniyordu. Kurmay subay olarak mutlaka yabancý bir dil öðrenmesi gerektiðine inandýðý için Fransýzca öðrenmesine büyük destek veriyordu. Mustafa Kemal i Manastýr da iken en çok etkileyen olay 1897 yýlýnda baþlayan Türk - Yunan savaþýdýr. Bu savaþta önemli bir zafer kazanan Türk ordusunun anlaþma masasýnda zarara uðramasý Atatürk te engin bir vatan sevgisinin oluþmasýnda etkili oldu. Gönüllü olarak savaþa katýlmak istediyse de bunda baþarýlý olamadý. 15
Bir Kahraman Doðuyor Selanik ve Manastýr þehirlerinin Avrupa kültüründen çok çabuk etkilenmesi ve Osmanlý yönetiminin bu þehirleri çok sýký kontrol altýnda tutamamasý, yönetime karþý olanlarýn faaliyetlerini artýrmalarýna neden olmuþtur. Ýstanbul Mustafa Kemal Ýstanbul a ilk olarak eðitim amaçlý gelmiþ, 13 Mart 1899 da Ýstanbul daki Harp Okulu nda eðitime baþlamýþtýr. Ýlerleyen yýllarda da görevi gereði Ýstanbul da kalmýþtýr. Mustafa Kemal in Ýstanbul da bulunduðu Beyoðlu ve Galata çevresi; tiyatro, konser, balo gibi sosyal faaliyetlerin düzenlendiði, Batýlý elçiliklerin yoðun olarak yer aldýðý adeta Ýstanbul un Batý ya açýlan bir yüzüydü. Mustafa Kemal, 13 Kasým 1918 de Ýstanbul a gelip Harbiye Nezâreti nde göreve baþladý. Bu tarihte Ýstanbul fiilen Ýtilaf Devletlerinin iþgali altýna girmiþti. Ýstanbul un dýþýnda diðer Anadolu þehirleri de iþgal altýndaydý. Buna karþýlýk Ýstanbul Hükümeti iþgallere tepki göstermemekteydi. Ýstanbul daki zayýf kadro ile vatanýn kurtarýlamayacaðýnýn farkýnda olan Mustafa Kemal, tek çarenin Anadolu ya geçip Türk halkýný örgütlemek olduðunu anladý. 19 Mayýs 1919 da Bandýrma Vapuru ile Samsun a çýkarak Kurtuluþ Savaþý ný baþlattý. Bu tarihlerde Karadeniz bölgesindeki Rumlar, Türkleri katlediyordu. Türklerin de kendilerini korumak için yaptýklarý mücadeleler bölgede karýþýklýðýn yaþanmasýna neden oluyordu. Ýtilaf Devletlerinin bölgedeki karýþýklýklarý gidermek için Osmanlý Devleti ni uyarmasý üzerine Mustafa Kemal Paþa, 9. Ordu Müfettiþi olarak Samsun a gönderildi. Mustafa Kemal in asýl amacý ise Türk milletinin baðýmsýzlýðýný saðlamaktý. Kurtuluþ Savaþý ný baþlattýðýnda yalnýz Türk milletine olan güveni vardý. Bu durumu Benim kuvvet ve kudretim, halkýn bana gösterdiði emniyet ve itimattan ibarettir. sözü ile belirtmiþtir. Sofya Mustafa Kemal in Sofya daki yaþantýsý Batýlý bir toplum içinde ilk yaþayýþý olmasý açýsýndan yararlý bir deneme olmuþtur. Burada ilk kez bir Avrupa baþkentindeki toplum hayatýnýn incelikleriyle karþýlaþmýþtýr. Mustafa Kemal, Fethi Bey in arkasýndan ataþemiliter olarak Sofya ya geldiði zaman þehirde Balkan Savaþlarýnýn acýsý unutulmaya çalýþýlýyordu. Üst düzey yetkililerin katýldýðý danslý, yemekli toplantýlara katýlan Mustafa Kemal, Avrupa devletlerinin temsilcileriyle doðrudan görüþme fýrsatý buldu. Mustafa Kemal buradaki görevine ciddi olarak sarýlmýþtý. Bu görevin askeri olduðu kadar siyasi olduðunu da düþünüyordu. Memleketi yakýndan tanýmak ve nüfuzlu Türk azýnlýðýyla daha yakýn iliþki kurmak çabasýna giriþti. Türklerin oturduðu bölgeleri dolaþtý. Soydaþlarýnýn bu yabancý ülkede çok iyi bir hayat sürdüklerini görerek hayret etti. Bulgaristan Türkleri rahatça ticaret yapýyor, bunda da baþarý gösteriyorlardý. Türkler, Plevne de ve daha baþka yerlerde endüstri kurmuþlardý. Her yerde, daha Türkiye de benzeri görülmeyen güzel okullar açýlmýþtý. Mustafa Kemal, kendi ülkesinde de milletinin nasýl bir yaþam düzeyine eriþebileceði ve eriþmesi gerektiði üzerinde belirli bir düþünce edinmeye baþladý. Mustafa Kemal, Sofya da parlamento rejiminin nasýl iþlediðini de gözüyle görüp öðrenmiþtir. Arkadaþý Þakir Zümre, Bulgar Meclisinde milletvekiliydi. Bir sürü partilerden oluþan bu mecliste, Türk milletvekillerinden kurulu on yedi kiþilik küçük grup, sayýsýyla ölçülmeyecek bir önem taþýrdý. Karýþýk tartýþmalar arasýnda dengeyi korur, arada bir de oylarýyla bir tarafýn aðýr basmasýný saðlardý. Mustafa Kemal, meclisin balkonunda oturur, görüþmeleri dikkatle izler, ileride yararlanmak üzere parlamento taktiklerini derinlemesine incelerdi. Gözlemlerinin yer aldýðý raporlarýna kendi analizlerini de ekleyerek bunlarý Osmanlý Hükümeti yetkilileriyle paylaþýrdý. MUSTAFA KEMAL LÝDERLÝK YOLUNDA Çocukluðundan itibaren askerlik mesleðine ilgi duyan Mustafa Kemal, kiþilik özelliklerine uygun olarak da askerlik mesleðini seçmiþtir. Mustafa Kemal, ilk görev yeri olan Þam da, yakýn arkadaþlarý ile gizlice Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurdu. Bu cemiyetin bir þubesini de Selanik te açtý. Mustafa Kemal in üstlendiði bu görevler, liderlik yönünün güçlü olduðunu göstermektedir. Mondros Ateþkesi nin ardýndan Ýstanbul da görevlendirilen Mustafa Kemal, Anadolu da baþlayan iþgallere karþý çareler üretmek amacýyla, baþta padiþah olmak üzere önde gelen devlet adamlarýyla görüþmeler yapmýþtýr. Ancak bu görüþmelerden vatanýn kurtarýlmasýna yönelik bir sonuç çýkmamýþtýr. Ýstanbul da kalarak amacýna ulaþamayacaðýný anlayan Mustafa Kemal, vatanýn kurtuluþu yolunda halký örgütlemek için Anadolu ya geçmeye karar vermiþtir. 9. Ordu Müfettiþliði ne tayin edilmesi, Mustafa Kemal e düþündüklerini gerçekleþtirebilme imkaný tanýmýþtýr. 16
Bir Kahraman Doðuyor Kazaným Pekiþtirme - 3 Aþaðýdaki cümlelerde býrakýlan boþluklara uygun olan sözcükleri yazýnýz. 6.... ve... þehirlerinin Avrupa kültüründen çok çabuk etkilenmesi ve Osmanlý yönetiminin bu þehirleri çok sýký kontrol altýnda tutamamasý, bu þehirlerde yönetime karþý olanlarýn faaliyetlerini artýrmalarýna neden olmuþtur. 1. Mustafa Kemal, bazý görüþleri... ile uyuþmadýðýndan bu cemiyetten ayrýlarak kendini tamamen askerlik mesleðine adamýþtýr. 2. Mustafa Kemal, edebiyat alanýnda...... in eserlerinden önemli ölçüde yararlanmýþtýr. 3. Mustafa Kemal askeri idadide okurken... dersleri almýþtýr. 4. Mustafa Kemal Þam da gizlice kurduðu...... Cemiyeti nin bir þubesini de Selanik te açmýþtýr. 5. Mustafa Kemal... Ateþkesi nin ardýndan Ýstanbul da görevlendirilmiþtir. 7. Mustafa Kemal 13 Kasým 1918 de Ýstanbul a gelip Harbiye Nezareti nde göreve baþladýðýnda Ýstanbul,... Devletlerinin iþgali altýndaydý. 8. Mustafa Kemal, vatanýn kurtuluþu için tek çarenin... ya geçip Türk halkýný örgütlemekten geçtiðini düþünmüþtür. Fransýzca Mondros Selanik Ýttihat ve Terakki Namýk Kemal Vatan ve Hürriyet Manastýr Ýtilaf Anadolu Kazaným Pekiþtirme - 4 Atatürk ün fikir hayatýnýn geliþmesinde rolü olan þehirler ile bu þehirlerde yaþadýðý olaylarý tablodaki uygun yerlere yazýnýz. Selanik Manastýr Ýstanbul Sofya A Harp Okulunu ve Harp Akademisini okuduðu þehirdir. E Askeri idadiyi okuduðu þehirdir. B Þehrin Batýya açýlan yüzü olan Beyoðlu ve Galata civarýnda bulunmuþtur. F Askeri ateþe olarak görev yapmýþtýr. C Parlamento rejiminin nasýl iþlediðini görüp öðrenmiþtir. G Mustafa Kemal in doðduðu þehirdir. D 1897 yýlýnda baþlayan Türk - Yunan savaþýna gönüllü olarak katýlmak istemiþtir. H Gizli bir cemiyet olarak kurulan ve meþrutiyeti ikinci kez ilan ettirmeyi amaçlayan Ýttihat ve Terakki ye katýlmýþtýr. 17