NÖRO-REHABİLİTASYONDA HALLIWICK YAKLAŞIMI Orkun Tahir ARAN, Uzm. Fzt. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Bölümü orkunaran@gmail.com Hidroterapi, Terapötik Akuatik Rehabilitasyon, Akuaterapi, Su içi egzersiz tedavisi, Havuz Tedavisi gibi farklı isimler ile tanımlanan Akuatik Rehabilitasyon; suyun sağladığı avantajları kullanarak başta kas iskelet sistemi, sinir sistemi, kardiovasküler sistem ve solunum sistemi hastalıkları olmak üzere pek çok kısıtlılık-özürlülük oluşturan durumun spesifik su içi egzersizlerle rehabilite edilmesi olarak tanımlanabilir. Havuz tedavisinde suyun fizyolojik özellikleri kullanılmaktadır. Bu etkiler suyun kaldırma kuvveti, akışkanlığı, direnç özelliği, suyun sağladığı duyu girdisi, su içindeki cisme eşit basınç vermesi, basınç altındaki suyun masaj etkisi, suyun sıcaklığına bağlı olarak rahatlatıcı ve kas gevşetici özellikleridir. Su içi ortamın terapatik etkileri uzun yıllardır kullanılmaktadır. Su içi terapinin ilk yıllarında uygulama yerleri olarak doğal ortamlar tercih edilmiştir. Bu doğal ortamlar sıcak su kaplıcaları, denizler, su pınarları olarak belirtilmiştir. Günümüz teknolojisi ve imkanlarının sağladığı avantajlar ile geçmişten günümüze gelen su içi uygulama tekniklerinin havuz gibi doğal olmayan ortamlara aktarılması ve adapte edilmesi sağlanmıştır. Gövde stabilizasyonu, dolaşımı artırmak, kas kuvvet güç ve endüransını artırmak, relaksasyonun sağlanması, postüral stabilitasyonu artırması ve çoklu duyusal girdi sağlaması gibi etkilerinden dolayı günümüzde rehabilitasyon uygulamalarının içerisinde su içi rehabilitasyon önemli bir yer teşkil etmektedir.
AQUATERAPİ ÇEŞİTLERİ Halliwick: Normal motor gelişim parametrelerini takip eden ICF temelli bir yaklaşımdır. Bad Ragaz Ring Metodu: PNF paternlerinin su içine adapte edilmesiyle ortaya çıkmıştır. Aqua Fitness: Aerobik egzersizlerinin su içinde yapılmasıdır. Ai chi: Tai chi felsefesinin ve hareketlerinin, su içinde uygulanması ile yapılır.
Halliwick Konsepti Halliwick yöntemi 1940 lı yıllarda ortaya çıkan ve günümüze kadar gelişim gösteren bir aquaterapi yöntemi olup özellikle de fiziksel bozukluğu ve öğrenme güçlüğü olan bireylerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Halliwick metodu ilk olarak engelli çocuklara yüzmeyi öğretmek için planlanmıştır. Normal motor gelişim parametrelerini takip eden bu yöntem zaman içerisinde geliştirilerek tüm engelli bireylerde rehabilitasyon yaklaşımı olarak tercih edilmektedir. Halliwick Konsepti 10 Adım Programı
1 Halliwick 10 Adım Programı (devam) Halliwick yönteminde kullanılan bu adımlar, normal motor gelişim göz önüne alınarak planlanmıştır. İlk adımlarda özellikle bireyin suya, suyun mekaniklerine ve su içindeki postüral değişikliklere uyum göstermesi hedeflenmektedir. On adım yaklaşım, erken basamaklarda terapist bağımlıyken, daha ileri basamaklarda su içerisinde kişinin bağımsız olarak yaptığı egzersizlere doğru ilerler. Halliwick yaklaşımında, egzersizlerin teorik temeli motor öğrenme teorisidir. Egzersizler hedef odaklı, kişinin aktif katılımının sağlandığı, tekrarsız tekrar prensibini içeren, kişi için eğlenceli ve günlük yaşam aktiviteleri ile ilişkilendirilebilir olmalıdır. Egzersizleri kişilerin günlük alışkanlıklarına göre seçip, su içi aktiviteleri de bu alışkanlıklara göre adapte etmek gereklidir. REHABİLİTASYON HEDEFİ, SU İÇİNDE KAZANILAN BECERİNİN KARA ORTAMINDA DA SÜRDÜRÜLEBİLİR OLMASIDIR.
EGZERSİZ ÖRNEKLERİ Kanıta Dayalı Çalışmalar Yapılan çalışmalarda inmeli bireylerde denge kontolünde, simetrik postürün sağlanmasında, gövde kas kuvvetinde ve fonksiyonel uzanma mesafesinde aquaterapinin etkili olduğunu belirtilmiştir. Yürüme parametreleri üzerine yapılan bir çalışmada, 4 haftalık Halliwick eğitiminin yürüme hızını, kadensi, etkilenmiş taraf destek fazı süresini, destek fazı simetrisini artırdığı gösterilmiştir. Poliomyeliti olan bireylerde 6 hafta boyunca, haftada 5 kez 70 dakikalık Halliwick egzersiz yaklaşımının kontrol grubuna göre her iki üst ekstremite kuvvet ve endürasında ciddi oranda daha fazla artış olduğu gösterilmiştir. İleri derece etkilenimi olan serebral palsi ve otizmli çocuklarda motor performansın arttığı ve GMFM skorlarının %4.25 ile %5.20 aralığında arttığı gösterilmiştir.