Önemli Kanatlı Hastalıklarının Kontrolü: Temel İlkeler Prof. Dr. Mehmet Akan Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi 18 Şubat 2015, Ankara
Genel Üretim Tüketim Dış ticaret Halk sağlığı Hayvan refahı Yem hammadde/katkı Hastalıklar
Önemli Hastalıklar Bildirimi zorunlu hastalıklar Avian Influenza Newcastle Hastalığı Kanatlı Tifosu ve Pullorum Ekonomik öneme sahip hastalıklar ILT IB Mikoplazma Diğer Halk sağlığını etkileyen problemler Salmonella infeksiyonları Antibiyotik direnci
Hastalık kontrolünde ne kadar başarılıyız?
Avian Influenza
AI Vakaları (2006) Kaynak: TURKVET
Newcastle Hastalığı
ND vakaları (2009-2014) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 mihrak 75 42 48 147 120 26 Kaynak: TURKVET
ND vakalarının coğrafik dağılımı (2010-2014) APMV-1 genotip VII
Materyallerin Coğrafik Dağılımı
Moleküler patternlerin bölgesel dağılımı Moleküler Pattern MP1 MP2 MP3 MP4 MP5 MP6 MP7 Bölgesel Dağılım Adana, Ankara, Çankırı, Eskişehir, Bursa, Bolu Bursa Çorum Bolu Ege Ege Bolu
Hastalık kontrolünde ne kadar başarılıyız?
KORUMA VE KONTROL
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Riskler Avian Influenza HPAI LPAI Newcastle Hastalığı
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Riskler Avian Influenza HPAI LPAI Newcastle Hastalığı
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Bölgesel yoğunluk/işletmedeki kanatlı yoğunluğu Çok yaşlı üretim Köy kanatlı hayvanları Yetersiz biyogüvenlik/sanitasyon Dönem arası süresinin yeterli olmaması İşletmede kanatlı dışındaki hayvan bulunması Hastalıkların teşhisinde yaşanan problemler
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler İllere göre kümes sayıları (2014) Kaynak: GKGM
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler İllere göre kanatlı hayvan yoğunluğu (2014) Kaynak: GKGM
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Sıra İl Yoğunluk (kanatlı/km 2 ) 1 Düzce 8508 2 Sakarya 5045 3 Bolu 3648 4 Manisa 2657 5 Balıkesir 2122 6 Kocaeli 2109 7 İzmir 1714 8 Uşak 1390 9 Kastamonu 1289 10 Afyon 1232
Üretim kümesleri Büyütme kümesleri Kuluçka
Üretim kümesleri Büyütme kümesleri Kuluçka
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Köy Kanatlılarında Newcastle Hastalığına Karşı Aşılama Projesi (6 İlçe, aşılanan kanatlı toplam 105.079) 13680/41113 hane (%33.2) >30 adet kanatlı besleyen hane 6221 (%45.4) Hindi (%2.1), ördek-kaz (%5.4), hobi (%1.6) Karışık kanatlı (%3.1) Yumurta amaçlı %43.2, yumurta-et %56 Ticari yem kullanımı %28.2, yem verilmeyen %3.2 Kanatlı orijini %54.4 ü dışarıdan Hastalık durumu %23 görüldü Hasta/ölen hayvanlar %54.3 kontrolsüz
Seroloji
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalık etkenlerinin işletmeye girişini engellemek İnfeksiyon çıktığı durumda, hastalığın sağlıklı hayvanlara bulaşmasını engellemek Hastalık etkenleri ile bulaşık materyallerin çevreye saçılmaması için önlem almak Hastalık etkenlerinin giderilmesini sağlamak Bu işlemleri başarılı uygulanması için genel yaklaşımları bilen insan kaynağını oluşturmak Biyogüvenlik planı
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Biyogüvenlik planı Kümes/İşletme Çevreden ayırmak Giriş-çıkış kontrolü Sanitasyon-Temizlik ve dezenfeksiyon Üretim modeli Bölge/Ülke
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Altlık/Gübre İnsan araç, ekipman, pet Biyogüvenlik planı
Sağlıklı Sürüler İçin Biyogüvenlik İlk Kural Temizlik!
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Kuru temizlik Sıvı temizleyiciler Kazıma-Fırçalama Yıkama Kurumaya bırakma Dezenfektan Kurumaya bırakma Kuru temizlik + Dezenfeksiyon % 100
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Biyogüvenlik planı Kümes İşletme Üretim modeli Bölge/Ülke
Entegrasyon Modeli Damızlık kümesler Yem Ünitesi Kuluçka Kesimhane Kümesler
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Biyogüvenlik planı Kümes İşletme Üretim modeli Bölge/Ülke
ND vakalarının coğrafik dağılımı (2010-2014)
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalıkların laboratuvar teşhisi Laboratuvar seçimi Teşhis yöntemi Direkt teşhis İndirekt teşhis Örnekleme modeli Yurt dışı materyal gönderimi
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalıktan koruma, kontrol ve eradikasyon programlarının oluşturulması Hastalıkların epidemiyolojilerinin belirlenmesi Erken hastalık tanısı ve acil önlemlerin alınması Acil durum bütçesi oluşturmak Veteriner ürünlerin ve biyolojiklerin etkin kullanımı Teknik personelin, hastalıklardan koruma ve kontrol konusunda bilimsel prensiplere dayanan yeni ve güncel bilgilerle sürekli eğitilmesi
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalık bulaşmasında etkili faktörlerin belirlenmesi/kontrol edilmesi Hayvan hareketlerinin kontrolü Altlık kontrolü Köy kanatlıları Orijini Çeşitliliği Kayıt
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Teknik personelin hastalık kontrolünde teknik kapasitesini ve liderlik özelliklerini geliştirmek Paydaşların konuyla ilgili eğitim ve programlara katılmasını ve kalıcılığını sağlamak Hastalık kontrolü ile ilgili tüm kurallara uyulması sağlamak ve gerekli yeni uygulamaları hayata geçirmek Bölgelendirme/Bölgeselleşme
Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Bölgelendirme/Bölgeselleşme Hastalık kontrolünde daha etkin mücadele (il düzeyinde) Üretimi planlamak Uluslararası ticaret Açıklık Resmi otorite-sanayi işbirliğini sağlamak Gelişmiş ülkelerle eşit duruma gelmek
Sonuç Hastalıkların izlenmesi/epidemiyolojik yaklaşım Etkin biyogüvenlik uygulamaları Teknik ekibin eğitimi Bölgelendirme Resmi otorite-sektör işbirliğinin arttırılması