KATLI ORANLAR YASASI Bünyamin Saydam 9-C Sınıfı www.kimyaokulu.com
KATLI ORANLAR YASASI Katlı oranlar yasası, aralarında birden fazla bileşik oluşturan elementler arasında, birinin sabit miktarıyla, birleşen diğer elementin miktarları arasında tam sayılarla ifade edilen katlı orana denir. John Dalton tarafından bulunmuştur. 1804 yılında bu yasayı bulan John Dalton, bileşiklerde elementler arasındaki kütle oranının korunmasına karşın bazen aynı elementlerin birbirleriyle birleştiklerinde farklı özellikler gösteren bileşikleri oluşturduğu gözlenmiştir.
KATLI ORANLAR YASASI Örneğin karbon ve oksijenin birleşmesiyle özellikleri tamamen birbirinden farklı karbon dioksit ve karbon monoksit diye adlandırlan iki farklı ürün meydana gelir. Karbonmonoksit oldukça zehirli bir gazken karbondioksit soluk alıp verirken dışarı attığımız zehirli olmayan bir gazdır ve yeşil bitkilerin yaşamını sürdürmesi için gereken en temel elemanlardan biridir.
KATLI ORANLAR YASASI Aslında oksijen ile hidrojenin birlikte oluşturdukları birbirinden farklı iki form vardır. Biri su, diğeri hidrojen peroksittir. Hidrojen peroksidin yaklaşık %3'lük su ile seyreltilerek hazırlanmış çözeltisi eczanelerde oksijenli su olarak satın aldınabilen ticari bir üründür. Ayrıca özellikleri kesinlikle sudan çok farklıdır. Yalnızca karbon ve hidrojenden oluşmuş bileşiklerin sayısını ise tam olarak söylemek zordur. Bütün bu karmaşaya karşın Dalton şunu fark etti.
KATLI ORANLAR YASASI Eğer bir element bir başka element ile birden fazla bileşik oluşturabiliyorsa elementlerden birinin sabit miktarı ile diğer elementtin değişen miktarları arasında basit ve tam sayılarla ifade edilebilen bir oran vardır.
KATLI ORANLAR YASASI Örneğin karbon dioksit-karbon monoksit örneğine geri dönersek, 44 karbondioksitte 12 gram karbon ve 32 gram oksijen vardır. Karbonmonoksidin 28 gramında ise 12 gram karbon ve 16 gram oksijen vardır. Her iki bileşikteki karbon miktarı 12 gramı için birinde 32 diğerinde 16 gram oksijen vardır. Birinci bileşikteki oksijen kütlesinin ikinci bileşiktekine oranı 32/16=2 dir. Bu Dalton'a kendi adıyla anılan Dalton Atom Teorisi fikrini verdi.
John Dalton John Dalton (Eaglesfield, Cumbria, 6 Eylül 1766 Manchester, 27 Temmuz 1844) İngiliz kimyager ve fizikçi, Cumberland Cockermouth yakınlarındaki Eaglesfield'de doğdu. En çok atom teorisi'ni savunması, kendi adı verilen atom modeli ve onuruna bazen Daltonizm de denen renk körlüğü hakkında yaptığı araştırmalarla tanınır. 19. yüzyılın başlarında atom konusunda ilk bilimsel yaklaşımı yapan atomcudur.ona göre atomlar içleri dolu ve parçalanamayan berk kürelere benzemektedir. 1790 civarında hukuk veya tıp okumayı planlıyordu fakat ailesi tarafından destek göremeyince 1793'e kadar Kendal'da kalmak zorunda kaldı. Daha sonra Manchester'a taşındı ve bilimsel bilgisinin çoğunu borçlu olduğu kör filozof John Gough sayesinde Manchester Akademisine matematik ve doğa felsefesi konularında öğretmen olarak atandı. Kolejin York'a taşındığı 1803 senesine kadar da bu pozisyonda kaldı. Daha sonra matematik ve kimya konularında özel ders vererek geçimini sağladı. 1800'lü yıllarda Dalton, her elementin kendine özgü bir atomun varlığını gösterdi. Ancak Dalton,atomların içi dolu ve bölünemez olduğu fikrindeydi.
Katlı oranlar yasası nedir, açıklayınız. İki element kendi aralarında birden fazla bileşik oluşturduklarında, elementlerden birinin sabit kütlesiyle birleşen diğer elementin kütleleri arasında, basit ve tam sayılarla ifade edilen bir oran vardır. Buna katlı oranlar kanunu(yasası) denir. Katlı oranlar yasasını hangi bilim adamı ne zaman bulmuştur? 1804 yılında John Dalton bulmuştur.
1) X ve Y nin oluşturduğu I.bileşik XY II.bileşik X2Yn dir.aynı miktar X ile birleşen I.bileşikteki Y miktarının II.bileşikteki Y miktarına oranı ½ dir.ii.bileşiğin formülü nedir? A) X2Y2 B) X4Y4 C) X2Y4 D) XY2 E) X4Y2 Cevap: C
2) X ve Y elementlerinin oluşturduğu iki bileşikte I.bileşik XY4 II.bileşik X3Y4 tür.ii.bileşiğin kütlece %10 u Y olduğuna göre I.bileşiğin kütlece % kaçı X tir? A) % 75 X B) % 25 X C) % 90 X D) % 60 X E) % 50 X Cevap: A
3) Azot ve oksijen oluşturduğu iki bileşikten; I.7 gr N 16 gr O II. 14 gr N 24 gr O ile birleşmiştir. II.bileşik N2O3 ise I.bileşiğin formülü nedir? A) NO3 B) NO C) N3O D) N2O E) NO2 Cevap: E
4) I-NO2 II-N2O III-N2O3 IV-N2O4 Yukarıdaki bileşiklerden oksijenin sabit kütlesi ile birleşen azot kütlesi en büyük olan hangisidir? A) N2O3 B) NO2 C) N2O D) N2O4 E) NO Cevap: C
5) 25 gr X2Y3 bileşiğinde 7 gr X vardır.buna göre 37 gr X2Y5 bileşiğinin kaç gramı Y dir? A) 7 B) 15 C) 25 D) 30 E) 35 Cevap: D
6) A ile B den oluşan I.bileşiğin 7,6 gramında 2,8 gr A.II.bileşiğin 4,6 gramında 1,4 gr A elementi bulunmaktadır.bu bileşikler ile ilgili aşağıdaki çiftlerden hangisi doğrudur? I.Bileşik II.Bileşik A) A2B A2B3 B) A2B3 AB C) A2B AB D) A3B4 A2B E) A2B3 AB2 Cevap: E
7) Kükürt dioksit ve kükürt trioksit bileşiklerinde aynı miktar kükürt ile birleşen oksijenin kütleleri arasındaki katlı oran nedir? (O: 16, S : 32) A)1/2 B)2/3 C)3/5 D)1/3 E)1/5 Cevap: B
8) Karbon ve oksijen elementlerinden iki farklı bileşik oluşmaktadır. Bu bileşiklerde; I.Bileşikte 12 g karbon 16 g oksijen ile, II.Bileşikte 12 g karbon 32 g oksijen ile birleşmektedir. Bu bileşiklerde aynı miktar karbon ile birleşen oksijen kütleleri arasındaki katlı oran nedir? A)1 B)1/2 C)1/3 D)2/3 E)2/5 Cevap: B
Slaytım Burada Bitti izlediginiz için tesekkür ederim Bünyamin Saydam 9-C Sınıfı Nu: 333 www.kimyaokulu.com