GGS- Gelir Güvence Sistemleri Teknik Olmayan Kayıplar (Non-Technical Loss) Kaçak Elektrik Kullanımını Önleme Akıllı Şebeke - Akıllı Sayaç Yatırımlarının Önceliklendirilmesi ve Optimizasyonu Tahsilat İyileştirme 1
İçindekiler o Elektrik Dağıtım Şirketlerinde Gelir Güvence Sorunları (Revenue Assurance) Kaçak Elektrik Kullanımı - Teknik olmayan Kayıplar (NTL - Non-Technical Losses) Akıllı Şebeke (Smart Grid) ve Akıllı Sayaç (Smart Meter) Yatırımları Ödeme ve Tahsilat Sorunları (Non-payment) o Dünya ve Türkiye de Kaçak Elektrik Kullanımı - Teknik olmayan Kayıpların Durumu o Kaçak Elektrik Kullanımının önlenmesinin faydaları CHOİCE TECHNOLOGIES SA o Firmamız Hakkında o Müşterilerimiz, Çözüm Ortaklarımız ve Referanslar o Choice Revenue Intelligence Platformu ve Sistem Modülleri o Örnek Çalışmalar, Başarı Hikayeleri o Intelligence Center Kurulumu (Gelir İstihbarat ve Kontrol Departmanı/Birimi Kurulumu) o İşbirliği Modelleri ve Fiyatlama 2
Elektrik Dağitim Şirketlerinde Gelir Güvence Sorunları (Revenue Assurance) Teknik-olmayan Kayıplar (Kaçak Kullanım) (NTL - Non-Technical Losses): o o o Gelişmekte Olan ve Az Gelişmiş Olan ülkelerde,teknik-olmayan kayıplar (kaçak kullanım) %5 ile %50 lerin üzerinde gelir ve enerji kaybına neden olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde bu oran %1 ile %3 arasındadır. Teknik-olmayan kayıplar (kaçak kullanım) elektrik dağıtım şirketlerinin gelirlerini değişik boyutlarda etkiler. Daha fazla CAPEX -Sermaye Harcamalarına ve OPEX-Operasyonel Giderlerin de artışa neden olur. Teknik-olmayan kayıplar (kaçak kullanım) enerji sektörünü düzenleyen/regule eden kurumları da etkiler. o Milli enerji arzı ve talebi, ulusal veya bölgesel fiyat tarifelerine yönelik planlamaları zorlaştırır. o Ekipman zararı, güvenlik, enerji kalitesine ile ilgili sorunlara neden olur. o Çevresel etkilere neden olur ; enerji tasarrufu ve verimli enerji üretim ve tüketim dengesi. Akıllı Şebeke (Smart Grid) ve Akıllı Sayaç (Smart Meter) Yatırımları o Akıllı Şebeke (Smart Grid) ve Akıllı Sayaç (Smart Meter) Yatırımları Elektrik Dağıtım Şirketlerine CAPEX açısından büyük yük getirmektedir. Bu nedenle yatırımların en yüksek verim (gelir artışı ve karlılık) sağlanacak müşteri kümelerine göre planlanmalıdır. Ödeme ve Tahsilat Sorunları: (Non-payment): o o Elektrik Dağıtım Şirketlerinin 90 günü aşan alacaklarının tahsilatı süre uzadıkça daha da zorlaşmakta ve bu alacakların %95 i tahsilatı mümkün olmayan alacaklar haline dönüşmektedir. Örnek olarak ; Brezilya pazarında ödeme sorunu olarak tahsilatı mümkün olmayan alacaklar 1 Milyar ABD Dolarından fazladır. İşletmelerin nakit akışı ve gelirleri çok ciddi şekilde etkilenir. Bazı gelişmekte olan ülkelerde elektrik kesilmesini zorlaştıran ve/veya engelleyen yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Sektörü düzenleyici kurumlar işletmelerin tahsilat faaliyetlerinin ve finansal performanslarının iyileştirilmesine yönelik yasal düzenlemeler ve yönetmelikler geliştirmektedir. 3
Dünya da Teknik Olmayan Kayıplar - Kaçak Elektrik Kullanım Durumu IEA 2009 verilerine göre: Türkiye $2.27 Milyar ABD Doları/Yıl Dünya geneline göre kayıpların %2.42si 4
Türkiye de Teknik Olmayan Kayıplar - Kaçak Elektrik Kullanım Durumu ve EPDK Hedefleri Bölge No: TEDAŞ BÖLGE ELEKTRİK DAĞITIM ŞİRKETLERİ ----- KAYIP / KAÇAK ORANLARI, EPDK KAÇAK KULLANIM HEDEFLERİ, DİĞER ÖZELLEŞTİRME BİLGİLERİ Dağıtım Şirketi Sahibi / ihaleyi Kazanan Şirket Devir Durum Müşteri Sayısı Toplam Satın Aınan Elek. (MWh) Toplam Kayıp/Kaçak (MWh) Toplam Kayıp/Kaçak (ABD Doları) Türkiye Kayıp Kaçak Durumu (Yıl) : $2.55 Milyar ABD Doları, %14.90 Toplam Kayıp/Kaçak (%) 2011 2012 2013 2014 2015 1 DİCLE EDAŞ H 1.100.754 11.175.099 8.157.822 $897.360.420 73,00% 60,96% 50,63% 42,06% 34,93% 29,01% 2 VANGÖLÜ EDAŞ AKSA H 408.620 2.292.537 1.288.406 $141.724.660 56,20% 46,15% 38,33% 31,34% 26,45% 21,97% 3 ARAS EDAŞ H 747.198 2.112.639 621.116 $68.322.760 29,40% 22,92% 19,04% 17,62% 16,30% 15,08% 4 ÇORUH EDAŞ AKSA E 1.017.555 2.383.375 286.005 $31.460.550 12,00% 10,90% 10,39% 10,15% 10,15% 10,15% 5 FIRAT EDAŞ AKSA E 680.237 2.055.118 261.000 $28.710.000 12,70% 12,59% 11,65% 11,11% 10,59% 10,09% 6 ÇAMLIBEL EDAŞ LIMAK-KOLIN E 746.002 2.151.284 189.313 $20.824.430 8,80% 7,72% 7,36% 7,02% 6,92% 6,92% 7 TOROSLAR EDAŞ 2.742.119 14.450.449 1.416.144 $155.775.840 9,80% 9,38% 8,94% 8,52% 8,12% 7,74% 8 MERAM EDAŞ ALARKO-CENGIZ E 1.582.141 5.377.640 462.477 $50.872.470 8,60% 8,59% 8,28% 8,28% 8,28% 8,28% 9 BAŞKENT EDAŞ ENERJISA E 3.185.405 10.886.402 947.117 $104.182.870 8,70% 8,46% 8,07% 7,88% 7,88% 7,88% 10 AKDENİZ EDAŞ 1.550.026 6.191.860 575.843 $63.342.730 9,30% 8,86% 8,45% 8,05% 8,02% 8,02% 11 GEDİZ EDAŞ H 2.389.838 14.277.756 1.227.887 $135.067.570 8,60% 8,48% 8,08% 7,70% 7,34% 7,00% 12 ULUDAĞ EDAŞ LIMAK E 2.388.421 10.223.836 746.340 $82.097.400 7,30% 6,96% 6,90% 6,90% 6,90% 6,90% 13 TRAKYA EDAŞ H 792.766 5.438.709 429.658 $47.262.380 7,90% 7,70% 7,70% 7,70% 7,70% 7,70% 14 AYEDAŞ 2.242.140 8.966.202 842.823 $92.710.530 9,40% 7,12% 6,79% 6,61% 6,61% 6,61% 15 SAKARYA EDAŞ AKENERJI-CEZ E 1.346.637 6.091.519 521.434 $57.357.740 8,56% 7,66% 7,31% 6,96% 6,64% 6,33% 16 OSMANGAZİ EDAŞ ETI GUMUS E 1.311.267 4.353.986 320.018 $35.201.980 7,35% 7,21% 7,21% 7,21% 7,21% 7,21% 17 BOĞAZİÇİ EDAŞ 3.954.871 24.502.971 2.572.812 $283.009.320 10,50% 9,12% 8,69% 8,28% 7,90% 7,57% 18 KAYSERİ EDAŞ KACETAŞ E 543.670 12.178.218 1.230.000 $135.300.000 10,10% 10,01% 10,01% 10,01% 10,01% 10,01% 19 AYDEM EDAŞ AYDEM AS E 1.534.550 4.269.556 422.686 $46.495.460 9,90% 9,80% 9,34% 8,90% 8,49% 8,09% 20 GÖKSU EDAŞ AKEDAS E 497.303 2.519.804 269.619 $29.658.090 10,70% 10,03% 10,03% 10,03% 10,03% 10,03% 21 YEŞİLIRMAK EDAŞ CALIK E 1.521.182 3.588.942 383.299 $42.162.890 10,68% 10,35% 9,87% 9,41% 8,97% 8,78% TOPLAM 32.282.702 155.487.902 23.171.819 $2.548.900.090 14,90% Kaynak: TEDAŞ 2010 EPDK HEDEFLERİ 5
Teknik-olmayan kayıpların önlenmesinin faydaları: 3 boyutlu kazanım Enerji Dağıtım Şirketi Müşteri Ülke Gelir/Kar Artışı Fiyat Tarife İndirimi Enerji Arz/Talep Dengesi Enerji Tasarrufu Çevresel Etkiler Enerji Tüketimi Enerji Tüketiminde Azalma 68%* Teknik Olmayan Kayıplar (Non-Technical Loss) Kaçak Elektrik Kullanımı Gelir Artışı 32%* Faturalanan Enerji Kayıpların Tespit Edilmesi/Önlenmesi Süre * Brezilya pazarı veerilerine göre düzenlenmiştir. 6
İçindekiler o Elektrik Dağıtım Şirketlerinde Gelir Güvence Sorunları (Revenue Assurance) Kaçak Elektrik Kullanımı - Teknik olmayan Kayıplar (NTL - Non-Technical Losses) Akıllı Şebeke (Smart Grid) ve Akıllı Sayaç (Smart Meter) Yatırımları Ödeme ve Tahsilat Sorunları (Non-payment) o Dünya ve Türkiye de Kaçak Elektrik Kullanımı - Teknik olmayan Kayıpların Durumu o Kaçak Elektrik Kullanımının önlenmesinin faydaları CHOİCE TECHNOLOGIES SA o Firmamız Hakkında o Müşterilerimiz, Çözüm Ortaklarımız ve Referanslar o Choice Revenue Intelligence Platformu ve Sistem Modülleri o Örnek Çalışmalar, Başarı Hikayeleri o Intelligence Center Kurulumu (Gelir İstihbarat ve Kontrol Departmanı/Birimi Kurulumu) o İşbirliği Modelleri ve Fiyatlama 7
Firmamız Hakkında: Choice Technologies S.A. o Kuruluş: 1993 o o o Ürünler/Çözümler: Gelir Güvence --- Revenue Intelligence Sistemler Platformu (RI) Portfolio Modulü: Teknik Olmayan Kayıplar Kaçak Kullanım Önleme Sistemi Topos / Optimus Modulü: Akıllı Şebeke ve Akıllı Sayaç Yatırım Önceliklendirme ve Optimizasyonu Sistemi Archos Modulü: Tahsilat İyileştirme Sistemi Hizmetler: Revenue Intelligence Platformu Uygulaması Gelir Güvence Kontrol Merkezi ilgili departman/birimin oluşturulması Danışmanlık Uyarlama, Düzenleme ve AR-GE Deneyim ve Ekpertiz: +7 yıl sektörel deneyim, yenilikçi, sürekli Ar-Ge yaklaşımı +40 kişilik deneyimli ve uzman kadro Yapay Zeka, Karmaşık Sonuç Çıkarım algoritma ve programlama, optimizasyon alanlarında Ph.D. & M.Sc. Dünya genelinde tek ve alternatifsiz çözüm 8
Müşterilerimiz: Brezilya pazarındaki Elektrik Dağıtım Şirketleri BREZİLYA 8,5 Milyon km2 180 Milyon Nüfus 62 EDAŞ Bölgesi 53 Milyon Müşteri Sonuçlar ile kanıtlanmış gelir artışı ve enerji tasarrufu: Brezilya da 15 EDAŞ ine Gelir Güvence Sistemleri 23 milyon müşterilik portfoy toplamı %40 Brezilya pazar payı + $500 Milyon ABD Doları kazanımı (2007 ve sonrası) 9
Müşteri Referansı ve Çözüm Ortaklarımız... Choice Revenue Intelligence Platformu, IBM tarafından Teknik-Olmayan-Kayıplar alanında Latin Amerika pazarında IBM in onaylandığı ve önerdiği tek çözümdür. Diğer çözüm ortakları... 10
Choice Revenue Intelligence Platformu ve Sistem Modülleri: Ürünler/Çözümlerimiz TEKNİK OLMAYAN KAYIPLARIN (KAÇAK KULLANIMIN) AZALTILMASI Yapay zeka ve bulanık sonuç çıkarım mantık ve algoritması ile kendi kendini geliştiren sistem yapısı Kullanıcı kolaylığı sağlayan, kolay anlaşılır, sorgulama ve kural tanımlama arayüzü Birçok veri tabanı ve teknik sistem üzerinden bilgi toplama ile müşteri profilleri oluşturma Analiz ve kontrol sorgulama kurallarının sonuç çıkarımlarını elektrik dağıtım şirketinin en fazla finansal verim alacağı müşteri ve müşteri kümelerine göre oluşturma Kötü niyetli müşterilerin yeni kaçak kullanım uygulamaları geliştirmesine karşı sistemin kendine yeni kurallar adapte etme özelliği AKILLI ŞEBEKE VE AMI YATIRIMLARININ ÖNCELİKLENDİRİLMESİ Akıllı Şebeke ve Akıllı Sayaç uygulamalarında en yüksek ekonomik verim alınabilecek, müşteri bölgeleri, trafolar, fiderler, trafo merkezi bölgelerinin seçimi yapılır. Elektrik dağıtım şirketinin AMR ve AMI yatırımlarından daha fazla verim alınabilmeesi için yatırım bölgesi önceliklendirme ve bölge optimizasyonu imkanı sağlar. 3 boyutlu Mekansal Bilgi Sistemleri (Geospatial) ile teknik olmayan kayıplar (kaçak kullanım) en fazla gelir ve karlılık elde edilecek bölgelere göre önceliklendirilir. Saha denetim ekiplerinin çalışmalarının nokta atışlı olarak daha etkin ve verimli yapılmasına imkan sağlar. Sunduğumuz Hizmetler: Revenue Intelligence Sistem Platformunun Uygulanması Gelir Güvence Kontrol Merkezi departman/birimin oluşturulması Danışmanlık Özel Uyarlama, Düzenleme ve AR-GE Elektrik Dağıtım Şirketi Kurumsal Sistemler TAHSİLAT İYİLEŞTİRME Tahsilat bilgi kontrol ve analizleri sayesinde sorunlu alacakların daha tahsil edilemeyen alacaklar seviyesine düşmeden önlenerek tahsilat iyileştirmesi sağlanır. Müşteri hareketlerine profil belirleme özelliği gücü sayesinde potansiyel sorunlu müşterileri önceden belirler. 11
Choice Revenue Intelligence Platformu ve Sistem Mimarisi: MUHASEBE FATURA BYS, ENERJİ YÖN. BYS GIS, EMS, DMS, SCADA, O&M BİLGİ BANKASI VERİ HAVUZU Geo-elektrik uydusal tabanlı Gelir Güvence veakıllı Şebeke bilgileri Teknik olmayan kayıpların (kaçak kullanım) azaltılmasına yönelik bilgiler Tahsilat iyileştirme bilgileri EBITDA Artış AMI ve Akıllı Şebeke Yatırımlarının Kar ile geri dönüşü (ROI) 12
Portfolio Modülü : Teknik Olmayan Kayıpların (Kaçak Kullanım) Azaltılması Portfolio Modulü: Kural oluşturma ve tanımlama arayüzü Portfolio Modulü: En yüksek tüketim ve geri kazanıma göre müşteri analiz ve takip sonuçları 13
Portfolio Modülü : Kendi Kendini Geliştiren Sistem Mimarisi - Evrim Konsepti Dinamik Adaptasyon Kümelere göre değerlendirme 10% Rule A 1 60% Rule B 60% 6 Rule A 6 Rule B 40% 4 Küme 1 Küme 2 14
Portfolio Modülü : Otomatik Kural Oluşturma ve yapay zeka özelliği Recombination through Crossover OR AND < AND AND OR AvgCons Neighbours 0.23 < < < > < > Max Drop3M 340 PDrop 0.93 Cons Max 1000 Power Factor 30 Months Insp 12 PDrop 0.30 OR AND OR AND AND < < > < < < > AvgCons Neighbours 0.23 Months Insp 12 PDrop 0.30 Max Drop3M 340 PDrop 0.93 Cons Max 1000 Power Factor 30 15
Portfolio Modülü : AMI AMI Aralıklar ve Elektrik Verisi 15 dak. aralıklama Talep, voltage and current: Tüm Fazlar Sayaç kutusu: Sensors and alarms Sorunlar Çok sayıda positif yanlış alarm Kısıtlı sayaç verisi 16
Portfolio Modülü : Örnek Kaçak Kullanım --- Portfolio Analizleri Kaçak Kullanım Örneği Aylık Tüketim Bu müşteri aylık tüketim üzerinden incelendiğinde herşey normal görünüyor Ancak, Portfolio sistemi alarm veriyor. Müşterinin daha detaylı incelenmesi gerektiğini belirtiyor? 17
Portfolio Modülü : Örnek Kaçak Kullanım --- Portfolio Analizleri Portfolio sistemi alarm veriyor. Müşterinin daha detaylı incelenmesi gerektiğini belirtiyor? Estimated Consumption Portfolio 30 dak. aralıklarla müşteriyi analiz ediyor... Müşterinin 7:00-7:30 saatleri arasında hiç tüketimi olmadığı ortaya çıkıyor. Müşteri kaçak elektrik kullanıyor ve tahmini tüketimi normların daha da üstünde. 18
Portfolio Modülü : Örnek Kaçak Kullanım --- Portfolio Analizleri 19
Portfolio Modülü: Başarı Örneği - LIGHT SA Elektrik Dağ. Şirketi Light SA Mali Rapor -2010 Sayfa 6 Rio De Janeiro Bölgesi: 4 Milyon Abone EBITDA Artışı: 40 Milyon ABD Doları/yıl %100.13 Enerji Geri Kazanımı (24 ay) Faturalanan Enerji: 150 GWh Saha Denetim Başarısı:1050KWh/denetim Enerji Kazanımı (GWh) Saha Denetim / Kazanım (kwh) 20
Topos/Optimus Modülü : Akıllı Şebeke /Akıllı Sayaç Yatırımları Optimizasyonu ve Verim Arttırma Yatırım Optimizasyonu Sonuçları Kıyaslama: Akıllı Sayaç Kurulumu X Saha Denetim Akıllı Sayaç Verim Artışı ve Yatırım Optimizasyonu AMI - Akıllı Sayaç Yatırımlarının önceliklendirilmesi: Yeşil en fazla verim Sarı Orta seviye Red en düşük verim 3B Mekansal Bilgi Sistemleri (Geospatial) analizi : Trafo kümeleme analzlerine göre yatırım önceliklendirme : Kırmızı en yüksek verim potansiyeli Açık Mavi en düşük potansiyel 21
Topos/Optimus Modülü : Sonuçlar SUBESTAÇÃO ALTURA PRODUTIVIDADE RAIO QTDE. DE UC s INSP. ACERTIVIDADE > 30% Entre 15% e 30% < 15% 22
Topos/Optimus Modülü : Fider bazında Kayıplar 23
Topos/Optimus Modülü : Uydu Mekansal Analiz ve İzleme Denetim seçimi, maliyet azaltma 24
Topos/Optimus Modülü : Akıllı Şebeke /Akıllı Sayaç Yatırımları Optimizasyonu ve Verim Arttırma Örnek Başarı: LIGHT Sonuç Değerlendirme: Batı 63,000 Müşteri bölgesi Akıllı Sayaç Projesi: AMI Merkezi Sistem ve Network, Akıllı Sayaçlar ve ( shielded ) şebeke çalışması ile optimizasyon yapıldı. Bölge başına 6,500 abone Proje Kapsamı Müşteri Sayısı: Kurulum (SMC) Optimizasyon sonrası (SMC) 63,392 78,892 Maliyet US$ 33.5 Mi US$ 34 Mi Gelir US$ 57 Mi US$ 74.3 Mi Fark US$ 23.5 Mi US$ 40,3 Gelir Artışı US$ 16.8 Mi % Verim Artışı 71% 25
Archos Modülü: Tahsilat İyileştirme Modülü Tahsilat iyileştirme parametreleri ve analiz kuralları oluşturma En fazla gelir elde edilecek müşteri profillerine göre Dağıtım Şirketinin alması gereken karar ve aksiyon için sonuç oluşturma Tahsilat olasılığı 26
CHOICE ELEKTRİK DAĞ. ŞTİ. Revenue Intelligence EDAŞ içinde İşleyişi Kurumsal Sistem Yönetimi Saha Hizmetleri Koordinasyon Saha Hizmetleri Uygulama AMI Yatırım Optimizasyonu Elektrik Kesme Hedefleri Saha Denetim Hedefleri Sistem Data Kayıp/Kaçak Enerji Tahsilat Optimizasyon Bilgi VeriTabanı Technoloji Uygulama Bilgi Kontrol Takımı 27
CHOICE ELEKTRİK DAĞ. ŞTİ. Intelligence Center Kurulumu (Gelir İstihbarat/Kontrol Departmanı/Birimi Kurulumu) 1 ay 1 ay 6 ay - 1 yıl (minimum) Kurulum Onaylama Operasyon Sistem Yöneticisi Elektrik Dağıtım Şirketi BYS den veri tabanı Sistem veritabanı ayarlama Dağıtım Şirketi BYS si olarak çalışır İlgili Birim/Dept. Choice SWAT ekibinin eğiteceği birim çalışanları Choice ekibine destek Saha ekiplerinin aksiyon planlarını belirler ve katkı sağlar IT Analist Bilgi Analiz Danışmanı Yazılım ortamı ve sunucuların hazırlanması SWAT (Intelligence) Takımı iş akışlarıın ve parametre belirleme Elektrik Dağıtım Şirketin verilerini kontrol eder ve onaylar İlk analiz kural tanımlamaları yapılır ve saha testlerine tabii tutulur Destek verilmeye devam... Bilgi Kontrol Merkezine yönetimi hizmeti verilir. Data mining / Yeni Kural Geliştirme / Akıllı Analizler / Saha Aksiyon Planlarına Destek / Sonuç Değerlendirme ve Sistem Geliştirme 28
İşbirliği Modelleri ve Fiyatlama: Çalışma Türü İşbirliği Modeli: INTELLIGENCE CENTER BUSINESS MODEL (GELİR İSTİHBARAT/KONTROL DEPT. VEYA BİRİMİ KURULUM) 1. Standard Model: Sabit + Değişken Yatırım Maliyeti (bkz. Fiyatlama) 2. Değişken Model: Sabit + Değişken (İndirimli) + Başarı Paylaşımı (success-fee) RAISE MODEL (OUTSOURCE HİZMET İŞ MODELİ) İhtiyaca göre çözüm Fiyatlama: Gelir/Kar Paylaşımı: Yazılım Lisans Bedeli (müşteri sayısına göre) Destek & Danışmanlık (kişi saat ücreti) Opsiyonel: Değişken Model de var Analist/Ekpertiz: Choice + Elektrik Dağ. Şti. Choice Talep edilen işleme göre Kontrat Süresi: Uzun Süreli Kısa Süreli, Yenilenebilir Yok Sunucu ve Altyapı Lokasyonu: Fiyatlama Detayları: Elektrik Dağıtım Şirketi altyapının sahibi Choice Cloud Sunucuları Yazılım Lisansı (müşteri sayısına göre) + Destek ve Danışmanlık (kişi-saat ücretine göre) Yazılım Lisansı, uygulama, geliştirme (arayüzler dahil), data control ve onaylama, ihtiyaçlara göre özelleştirme, analiz kural parametreleri tanımlama, eğitim Co-operasyon, Gelir Güvence Merkezi yönetimi, data mining, analiz değerlendirme, feedback, analiz ve kontrol kuralları geliştirme ve destek, coaching... Yazılım Destek, Yeni versiyon güncellemeleri 29
Teşekkür ederiz... Bilgi için Türkiye Distribütörü: DenBay Internet Enerji San. Tic. Ltd. Şti. Emre Baylav emre@denbay.com.tr 30