MAYIS 2016 T. C. KALKINMA KURULU TRC2 2014-2023 BÖLGE PLANI KOORDİNASYON VE İZLEME KOMİSYONLARI DİYARBAKIR BEŞERİ SERMAYE EĞİTİM VE İSTİHDAM KOMİSYONU İLERLEME RAPORU 2016/1 stajyer [Şirket adını yazın] 1
TRC2 (Diyarbakır-Şanlıurfa) 2014-2023 BÖLGE PLANI KOORDİNASYON VE İZLEME KOMİSYONLARI KURULUŞ YAPISI AMAÇ: Bölge Planı Koordinasyon ve İzleme Komisyonları, 2014-2023 Bölge Planında yer alan gelişme eksenleri altındaki stratejiler ve yatırım kararlarının gerçekleşmesi konusunda koordinasyona destek vermek ve ilerlemelere ilişkin izleme görevi görmek amacıyla kurulmuştur. KOMİSYON YAPISI: Komisyonlar Kalkınma Kurulunda yer alan üyelerden komisyonla ilgili konularda faaliyetlerine göre isteğe bağlı olarak oluşturulur, gerek görülmesi halinde kurul dışındaki ilgili kurum-kuruluşlardan üye davet edilebilir. ÇALIŞMA YÖNTEMİ: Koordinasyon ve İzleme Komisyonlarının sekretaryası Karacadağ Kalkınma Ajansı Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimince gerçekleştirilir. Ajans her komisyon için sorumlu bir uzman atar. Uzmanlar komisyonlarda kolaylaştırıcılık ve sekretarya görevini üstlenir. Komisyon ilk toplantısında oy çokluğuyla bir başkan seçer. Komisyonlar kurulun olağan toplantısından sonraki 3. ve 5. aylarda olmak üzere her 6 aylık dönemde 2 defa toplanır. İlk toplantıda Bölge Planının ilgili konu başlıkları altındaki gelişmeler değerlendirilir ve Ajansın sorumlu uzman personeli desteğiyle ikinci toplantıda (5. aydaki toplantı) değerlendirilmek üzere bir ilerleme raporu hazırlıkları yapılır. İkinci toplantıda ilerleme raporu komisyon tarafından değerlendirilerek Kalkınma Kuruluna sunulmak üzere son hali verilir. Hazırlanan ilerleme raporu Komisyon Başkanı tarafından gündemin uygun olması halinde Kalkınma Kuruluna sunulur. Aşağıdaki çizelgede toplantı yapılacak aylara ilişkin bilgi verilmiştir. Mart Mayıs HAZİRAN Eylül Kasım ARALIK Komisyon Toplantısı (I) Komisyon Toplantısı (II) KALKINMA KURULU I. OLAĞAN TOPLANTISI Komisyon Toplantısı (III) Komisyon Toplantısı (IV) KALKINMA KURULU II. OLAĞAN TOPLANTISI Değerlendirme İlerleme Raporu Hazırlığı İlerleme Raporu Sunumu Değerlendirme İlerleme Raporu Hazırlığı İlerleme Raporu Sunumu 1
KOMİSYON İLERLEME RAPORU Komisyon Adı: KOMİSYON TOPLANTI BİLGİLERİ Kalkınma Kurulu Diyarbakır Beşeri Sermaye Eğitim ve İstihdam Komisyonu Toplantı Tarihi: 12 Mayıs 2016 Perşembe Toplantının Yeri: Karacadağ Kalkınma Ajansı Yönetim Kurulu Salonu Komisyon Başkanı Adalet KESKİN Diyarbakır İş Kadınları Derneği Yönt. Kur. Üyesi Katılımcılar: Adalet KESKİN DİKAD Yönetim Kurulu Üyesi Dnt. Kur. Başk. Erhan YÜKSEKOL Çalışma ve İş Kurumu Şube Müdürü Ahmet AKAYDIN Dicle Teknokent Genel Müdür Yrd. Gülşah KAHRAMAN GAP İdaresi Gençlik Evi Gençlik Evi İl Asistanı Mekiye GÖKTAŞ GAP İdaresi ÇATOM Sorumlusu ÇATOM Sorumlusu Semih Erdal TEKAY Sağlık Müdürlüğü İlçe Sağlık Müdürü Cemgil POLAT TÜİK D.Bakır Bölge Müd. Mühendis Sertaç IŞIK MEKSA Şube Başkanı M. Sait AVAR Sağlık Müdürlüğü İl Sağlık Müdürlüğü Hasan SOLMAZ KOSGEB Uzman Doç. Dr. Bahar BURTAN DOĞAN D.Ü.İ.İ.B Doç.Dr. Ali SEYİDALİOĞLU Sağlık Müdürlüğü Şube Müdürü Ali OK İl Milli Eğitim Müd. Yrd. Mehmet ORAK TMMOB İKK Elektrik Mühendisi Ajans Selman DELİL (PPKB Birim Başkanı) Katılımcıları: Karacadağ Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Diyarbakır Beşeri Sermaye Eğitim ve İstihdam Komisyonu nun 12 Mayıs 2016 Perşembe tarihinde yapılan ikinci toplantısı Karacadağ Kalkınma Ajansı ev sahipliğinde Ajans toplantı salonunda gerçekleştirilmiştir. Kamu Kurum ve Kuruluşlarından 15 kurum temsilcisinin katılımı ile gerçekleşen toplantı, Kalkınma Ajansı Planlama Programlama ve Koordinasyon Birim Başkanı Selman DELİL tarafından yapılan toplantı açılış bilgilendirmesi ve sunumu ile başlamıştır. Yapılan bilgilendirmede Bölgemizin kalkınma yol haritası olan onaylı TRC2 Bölgesi Bölge Planının (2014-2023) hazırlanma ve onay süreci ile temel hedeflerine değinilmiş, komisyonun amacı ve görevlerine ilişkin bilgiler verilmiştir. Şimdiye kadar yapılan çalışmalar, toplantılar ve Kalkınma Kurulunda sunulan önceki ilerleme raporuna ilişkin bilgiler Komisyon Başkanı Adalet KESKİN tarafından komisyon üyelerine sunuldu. Bölge Planının I. gelişme ekseninin (Kentsel Ekonomiler ve Ekonomik Büyüme) Stratejik Hizmet Sektörlerinde Uzmanlaşmanın Sağlanması ve Büyümenin Hızlandırılması ve KOBİ'lerin Rekabet Güçlerinin Artırılması ve Girişimciliğin Desteklenmesi amaçları altındaki istihdam ve beşeri sermayenin gelişimine ilişkin stratejiler ve II. gelişme ekseninin (Beşeri Gelişme ve Sosyal Sermaye) Eğitim Aracılığıyla Ekonomik- 2
Sosyal Kalkınmanın Desteklenmesi amacı altındaki hedef, strateji ve yatırım kararlarına ilişkin ilerlemeler komisyonun görüşlerine sunuldu. İlgili stratejiler yetkili ve ilgili kurumların yürüttüğü faaliyetler ve projeler bağlamında değerlendirildi. Önceki toplantıdan sonra hazırlanan ilerleme raporundaki gelişmeler değerlendirilerek aşağıda belirtilen hususların Kalkınma Kuruluna sunulması yönünde karar verildi. 1. Diyarbakır da son yıllarda meslek liselerinin sayısının artması olumlu bulunmuş ancak Meslek Liselerinde donanım/altyapı sorunları bulunduğu ifade edilmiştir. Bunun yanında TEOG sınavından düşük puan alan öğrencilerin doğrudan meslek liselerine yerleştirilmesi meslek liselerindeki öğrenci kalitesini düşürmektedir. İLERLEMELER: Diyarbakır da ortaöğretim %48 i meslek liselerinden oluştuğu, işgücü piyasasında en çok ara eleman ihtiyacı olduğu için meslek liselerinin sayısının artırıldığı, sınavla diğer liselere yerleşemeyenlerin meslek liselerine kaydının yapıldığı, bu okullarda İl İstihdam Kurulunda alınan kararlar ve işgücü piyasası analizlerine göre yeni meslek alanları açıldığı ifade edilmiştir. TEOG sınavını kazanamayan öğrencilerin zorunlu olarak meslek lisesine gitmesinin çocuklar için baskı/kısıtlama oluşturabileceği, meslek liselerindeki öğrenci kalitesini de düşürdüğü, genel lise okuma şansının verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. İl İstihdam Kurulunun yaptırdığı işgücü piyasası analizlerinin anket uygulamalarında yaşanan çeşitli sorunlardan dolayı istenen nitelikte olmadığı, kurula gereken önemin verilmeyebildiği belirtilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Meslek liselerinde eğitim kalitesinin ve donanım altyapısının geliştirilmesi gerektiği, bu konuda ulusal özel sektör temsilcilerinden destek istenebileceği, Diyarbakır veya Güneydoğuya özel kampanyalar başlatılabileceği önerilmiştir. 2. YENİ MADDE: Bölgede Sağlık hizmetleri personel ihtiyacının yüksek düzeyde olduğu, Dicle Üniversitesi nde içerisinde acil tıp teknisyenliğini de barındıran 2 yıllık paramedik sağlık meslek yüksek okulunun açılması gerektiği önerilmiştir. 3. Meslek liselerinde ve yükseköğretimde eğitimin teorik düzeyde kalmaması gerektiği değerlendirilmiştir. Meslek liselerinin işbaşı ve beceri eğitimlerini, üniversitelerin ise staj eğitimlerini zorunlu tutması olumludur ancak staj ve işbaşı eğitimleri için kurumlardan/özel sektörden yeterli kontenjan alınamadığı görülmektedir. Mesleki alanlara uygun staj yerlerinin sınırlı olduğu, staj imkânı bulan öğrencilerin de gerektiği gibi takibinin yapılamadığı değerlendirilmektedir. Beceri eğitimi konusunda getirilen yenilikler ve staj zorunluluğunun uygulanabilmesi için daha iyi bir altyapı geliştirilmesi gerektiği değerlendirilmiştir. İLERLEMELER: Mesleki eğitimde staj sayıları ve yerlerinin belirlenmesi amacıyla İl Milli Eğitim bünyesinde meslek liseleri müdürlerinden oluşan staj komisyonu kurulduğu, komisyonun ildeki hangi alanlardan kaç öğrencinin staj ihtiyacının olduğunu belirleyip bu alanlardaki özel sektör ve kamu kurum kuruluşlarına resmi yazıyla staj kontenjanı istediği ancak kurumların-firmaların çoğunun istekli olmadığı belirtilmiştir. 3
Ancak sağlık meslek liselerinde İl Sağlık Müdürlüğü ve hastanelerin katkısıyla öğrencilerin çoğunun yerleştirildiği belirtilmiştir. Bu konuda yaşanan sorunlardan dolayı mevzuat düzenlemesiyle önümüzdeki yıl sadece 12. sınıflara staj zorunluluğu olacağı, sayı düşeceğinden dolayı staj sayısının karşılanabileceği ifade edilmiştir. Üniversite öğrencilerinin stajı konusunda Dicle Üniversitesinin Intern-Öğrencilik çalışmasının olduğu, bu çalışmanın Ajans aracılığıyla AB IPA 2 fonlarına proje olarak sunulacağı, ayrıca Kariyer Merkezinde öğrencilere istihdama yönelik destek verildiği belirtilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Staj kontenjanları konusunda iyi bir koordinasyon için özel sektör ve kamu kurum kuruluşlarının temsilcilerinin bulunduğu bir kurul/komisyon oluşturulması, ilin staj kapasite raporunun çıkartılması, personel sayısı ve faaliyet alanlarına göre öğrencilerin kurumlara dağıtılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir. 4. Diyarbakır da derslik sayısı yapılan yatırımlarla önemli oranda attığı ve Bölgede ortaöğretim kademesinde okullaşma oranının yükseldiği, buna karşın ciddi manada altyapı, donanım ve derslik sıkıntısının devam ettiği, ayrıca devam sorunundan dolayı 12. sınıfa kadar önemli öğrenci kayıplarının olduğu belirtilmiştir. Derslik ihtiyacının kısa vadede genel bütçe kaynaklarıyla çözülecek gibi görünmediği, eğitim gönüllülerin, yatırımcıların, hayırseverlerin ve kurumların okul yaptırması konusunda teşvik edilmesi gerektiği değerlendirilmiştir. İLERLEMELER: Derslik yapımı konusunda Milli Piyango gibi ulusal düzeydeki kurumlardan destek alındığı, yapımı tamamlanan okullara ilgili genel müdürlükçe donatım yapıldığı, ayrıca Ajans ve Valilik tarafından yürütmesi yapılan Cazibe Merkezleri programı kapsamında 10 meslek lisesinin altyapısının yenileneceği ifade edilmiştir. Ancak özellikle ilçelerdeki Çok Programlı Liseler olmak üzere bazı yelerde ders araç gereçleri ve atölye imkanları konusunda sorunların devam ettiği belirtilmiştir. Ayrıca yine Cazibe Merkezleri Programından desteklenen Valilik, Milli Eğitim, DESOB ve MEKSA işbirliğiyle yürütülen bir projeyle eski Sümerpark bölgesinde "Hayat Boyu Öğrenme" kapsamında bir kurs ve belgelendirme merkezi açılacağı bildirilmiştir. Projeyle Sümerpark eski depoları gençlerin, kadınların, uzun süreli işsizlerin ve tüm dezavantajlı grupların meslek eğitimi alabileceği bir eğitim yerleşkesine dönüştürüleceği ifade edilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Bölgedeki veya bölge dışından STK lar, odalar, iş adamları ve diğer kurum kuruluşların meslek liselerinin altyapısı için destek vermesi için bir kampanya yapılması önerilmiştir. 5. Ulusal düzeyde Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ve ilgili aktörlerce geliştirilen meslek standartları ve akreditasyon çalışmaların bölgede yeterince bilinmediği değerlendirilmiştir. Bu bağlamda MYK tarafından tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanların mesleki eğitimine ilişkin 40 meslek için uygulanan teşvikler bölgede bilinmemektedir. Belgeleri vermeye yetkili akredite kuruluşların sayısı yeterli düzeyde değildir. Standartlara göre eğitim alan kişilerin istihdam edilmesi konusunda 4
işverenlerin, meslek örgütlerinin (Ticaret Sanayi Odaları, Ticaret Borsası, DESOB vb.) ve yerel yönetimlerin faaliyetlerinde bu belgeleri gözetmesi gerektiği değerlendirilmiştir. İLERLEMELER: Ulusal düzeyde Mesleki Yeterlilik Kurumunun etkinliğinin artmakta olduğu, artık bir mesleki alanda eğitim veren ve sınavla belge veren kurumların farklı olacağı, iş sağlığı güvenliği kanunuyla birlikte belgesiz kimse çalıştırılmayacağı, belgelerin yurtdışında da geçerli olduğu, geçiş sürecinin yılsonuna kadar uzatabileceği ancak sonuçta tüm işletmelerin, kurumların yasaya uymak zorunda olduğu ifade edildi. ÖNERİLER/KARARLAR: Tehlikeli, çok tehlikeli meslek grubunda sayının 48 e çıktığı bu alanda akredite kuruluş sayısının çok az olduğu (Türkiye genelinde 41 kurum), Diyarbakır da mevcut kanunla ilgili farkındalığın artması gerektiği, Kalkınma Kurulu ve diğer komisyon toplantılarında konunun gündeme getirilmesi kararlaştırılmıştır. 6. Mesleki eğitim ile iş piyasası arasındaki ilişki zayıf durumda olduğu tespit edilmiştir. Ancak Diyarbakır da DTSO nun OSB de meslek lisesi açma girişimi olumlu bulunmuştur. Bu tür girişimlerin artırılması önerilmektedir. İLERLEMELER: OSB meslek lisesinin inşaatının bittiği, okulun 2016-2017 yılında eğitim öğretime başlayacağı ifade edilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Diyarbakır da 4. oto sanayiciler sitesi kurulduğu, aynı şekilde onların da sanayi sitesi içerisinde meslek lisesi kurmak istedikleri belirtilmiş, bu konuda desteklenmeleri tavsiye edilmiştir. 7. Diyarbakır da İl istihdam kurulunun etkinliğinin artırılması gerektiği değerlendirilmiştir. Kurulun işgücü piyasasına ilişkin analizler yaptığı ancak analizlerin daha nitelikli olması gerektiği ifade edilmiştir. Yapılan anketlerin doğrudan işveren ulaşmadığı belirtilmiştir. Ayrıca kurul üyesi kurumların bu yasal platformu daha iyi işletmesi/sahip çıkması için istihdam kurulunda komisyonların huzur hakkı sorununun çözülmesi gerektiği ifade edilmiştir. İLERLEMELER: İşgücü anketlerinin yılda 2 defa İŞKUR iş ve meslek danışmanlarınca yapıldığı, sonuçlarda çoğunlukla vasıfsız işgücünün ön plana çıktığı, anket için zaman ayırmak gerektiği, firma sahibinin doğrudan ilgilenmediği, kayıt dışı istihdamdan dolayı cevaplamaktan imtina ettiği belirtilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: İl İstihdam Kurulunun güçlendirilmesi gerektiği, istihdam kurulunda yer alan üniversite tarafından bilimsel kriterlere uygun anket yapılabileceği ya da işgücü piyasası analizlerinin ulusal düzeyde profesyonel firmalara yaptırılabileceği tavsiye edilmiştir. 8. Üniversitenin beşeri sermaye ve işgücü piyasasının geliştirilmesi konusunda önemli bir aktör olduğu, üniversite-sanayi işbirliğinin geliştirilmesi gerektiği değerlendirilmiştir. Mühendislik fakültesi ve TEKNOKENT gibi birimlerin kentteki sanayi kuruluşları ve diğer kurumlarla daha nitelikli işbirliği geliştirmesi gerekmektedir. Bu bağlamda Dicle Üniversitesi nde kariyer günleri faaliyetlerinin yapılması, Sürekli Eğitim ve Uzaktan 5
Eğitim Merkezlerinin (DUZEM, DUSEM veya DÜPTAM ) diğer kurumlarla işbirliği içinde çalışmalarını yoğunlaştırmaları gerektiği değerlendirilmiştir. İLERLEMELER: Dicle TEKNOKENT olarak akademik girişimciliği destekledikleri, işletmelerin Ar-Ge araştırmalarını destekledikleri, üniversitedeki bilgi altyapısını işletmelere açtıkları ifade edilmiştir. TEKNOKENT bünyesinde faaliyet gösteren firma sayısının iş piyasasına bağlı olarak değişiklik gösterdiği bununla birlikte TEKNOKENT in zamanla bir ofis kiralama şirketine dönüşme riski olduğu belirtilmiştir. Bunun için Teknoloji Transfer ve Geliştirme Merkezi proje önerisi geliştirildiği ancak henüz destek bulmadığı ifade edilmiştir. Dicle Üniversitesi Kariyer Merkezinin Kariyer Planlama Uygulama ve Araştırma Merkezi adıyla faaliyet gösterdiği, kariyer günleri ve kariyer danışmanlığı faaliyetlerine devam ettiği belirtilmiştir. Kariyer merkezinin İŞKUR ve KOSGEB ile işbirliğiyle kariyer çalıştayı yapıldığı, öğrenciler için son sınıfta Girişimcilik Dersi getirildiği, bu dersi bitirenlerin KOSGEB girişimcilik desteğine başvurabildiği ifade edilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Üniversitedeki merkezlerin daha verimli çalışması, üniversitedeki laboratuar, araştırma merkezi vb. imkanların sanayide tanıtımının yapılması, sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliğinin artırılması önerilmiştir. 9. Diyarbakır da vakıf üniversitelerinin ve ikinci devlet üniversitesinin açılması hususunda Bölge Planında ifade edilen hedefler girişimlerle sınırlı kaldığı görülmektedir. TOBB üniversitesinin Diyarbakır yerleşkesi açılması konusunda YÖK ten izin çıkmaması olumsuz bir gelişmedir. Diyarbakır ın yakın coğrafya için (Güneydoğu Anadolu ve Ortadoğu) cazibe eğitim konusunda cazibe merkezi olması gerektiği değerlendirilmiştir. Diyarbakır'da özel üniversite ihtiyacı olduğu, DTSO nun kendi kurduğu vakıfla üniversite açma girişiminde bulunması teşvik edilmiştir. İLERLEMELER: Vakıf Üniversitesi açılması önerisinin üniversite öğretim üyesi varlığına bağlı olduğu, hali hazırda üniversite öğretim üyesi sayısının yetersiz olduğu öncelikle mevcut Dicle üniversitedeki bu sorunun çözülmesi gerektiği belirtilmiştir. 10. TRC2 Diyarbakır-Şanlıurfa bölgesinde 2014 yılı işsizlik oranı % 17,4 ile Türkiye ortalamasının (% 9,9) çok üzerinde olduğu, özellikle genç işsizliğinin toplumsal yapıda önemli sorunlara yol açacağı değerlendirilmiştir. İLERLEMELER: İşsizlik oranının TRC2 (Şanlıurfa-Diyarbakır) Bölgesi için 2015 yılında %17,5 ile aynı seviyede seyrettiği belirtilmiştir. 2012 yılı teşvik kanununda sonra, 6. bölge olarak en avantajlı oranların verilmesine rağmen özellikle Diyarbakır da yatırımlarda yeterli artış görülemediği, yatırımcının öncelikle güvenlik noktasında sorunu çözülmesi gerektiği ifade edilmiştir. 11. İşsizliğin azaltılması için, Diyarbakır da KOSGEB ve diğer kurumların işbirliğiyle verilen girişimcilik eğitimlerinin çoğaltılması gerektiği, girişimcilik eğitimlerinden sonra girişimde bulunma oranı düşük olmasının piyasa ekonomisinde normal olduğu, DTSO, Kalkınma Ajansı, İş Kadınları ve İş Adamları Derneklerinin KOSGEB işbirliğiyle girişimcilik eğitimlerine devam etmesi gerektiği ifade edilmiştir. 6
İLERLEMELER: KOSGEB tarafından girişimcilik desteklerinin oranlarının artırılması ve başvurunun kolaylaştırılmasından sonra yoğun bir talep yaşandığı, girişimcilik eğitimlerinin sayısının artırılması için kurumlarla işbirliği yapıldığı, Dicle Üniversitesinde İİBF son sınıf öğrencilerine girişimcilik dersi açıldığı alınan sertifikalarla KOSGEB e başvuru yapılabildiği belirtilmiştir. Ayrıca Karacadağ Kalkınma Ajansı ile İş-Kur Diyarbakır İl Müdürlüğü arasında Uygulamalı Eğitim İşbirliği protokolü imzalandığı, protokol ile 300 kişiye KOGEB desteklerinden yararlanması için girişimcilik eğitimi verileceği bildirildi. ÖNERİLER/KARARLAR: KOSGEB uygulamalı girişimcilik eğitimi sayısının artırılması için kurumların daha fazla eğitim açmaları talep edildi. 12. Diyarbakır da TEKMER, İŞGEM gibi ön inkübasyon merkezleri açılması ve sayısının çoğaltılması, bu merkezlerin yönetimi ve işletmesinin iyi tasarlanması gerektiği değerlendirilmektedir. İLERLEMELER: Girişimcilik için inkübasyon merkezi olan İŞGEM için KOSGEB hizmet binası yanında bir merkezi yapıldığı, yönetiminin oluşturulduğu ancak kamu binası olduğu için başbakanlıktan tahsisi beklendiği, resmi-gayri resmi takip edilmesine rağmen henüz tahsis çıkmadığı ifade edilmiştir. İŞGEM in konumunun kent dışında olmasına karşın talep var olduğu, yakın yerdeki sanayi siteleriyle bağlantılı firmaların iş yapmak istediği ifade edildi. KOSGEB Ar-Ge İnovasyon Destek Programından 2016 Ocak ayında ülser ilacı yapımı, yazılım geliştirme ve sondaj makinesi konularıyla ilgili 3 projenin destek almaya hak kazandığı ancak projelerin danışmanlığının yapılması için üniversiteden hoca istenmesine rağmen mevzuatsal bazı sorunlardan dolayı görevlendirme yapılamadığı ifade edilmiştir. Diyarbakır da TEKMER kurulabilmesi için Ar-Ge projelerinin olması ve üniversitenin yer vermesi gerektiği belirtilmiştir. ÖNERİLER/KARARLAR: Diyarbakır ın yerel inovasyon sisteminde önemli yer edinecek TEKMER, İŞGEM ve TEKNOKENT mekanizmalarının güçlendirilerek etkinliğinin artırılması gerektiği, TEKMER ve İŞGEM in faaliyete geçmesi için engellerin bir an önce kaldırılması konusunda girişimlerin artırılması önerilmiştir. 7