Soyolojik Soru Sorma ve Cevaplama Lütfi Sunar Sosyolojiye Giriş / 3. Ders
Bilgi Türleri Thomson ve Hickey e göre beş tür bilgi mevcuttur: 1. Sınama yanılma yoluyla elde edilen deneyim (experience). bilgiyi edinmenin en yaygın yoludur. 2. bir kuşaktan digerine geçen toplumsal pratikler olarak kültürel gelenek. 3. Kişisel deneyimlerle dogrulanamayan hakikat olduguna iman edilen inançlar (faith) hemen hemen her kültürde, bilginin en önemli kaynaklarından birisidir. 4. Belli alanlarda uzman olarak kabul edilen insanların sahip oldukları bilgi otoritedir. 5. Dogrudan ve sistematik yoldan elde edilen ampirik kanıtları temel alan bilim.
Bilimsel Bilginin Farkları Gelenek, inanç ve otoriteden farklı olarak bilimsel bilgi, somut deliller ve ampirik doğrulama talep eder. Bilim adamlarının hedefi, mümkün olduğu kadar nesnel ve sistematik bir biçimde, verileri gözlemlemek, ölçmek ve yorumlamaktır. Bilim, olayları anlamak için, sebep-sonuç ilişkisi üzerine kurulur.
Bilimsel Araştırmanın Amacı 1. keşif (exploration) 2. betimleme (descriptive) 3. açıklama (explanation)
Araştırma Türleri 1. Keşfedici araştırmada araştırmacı yeni olanı veya konuyla ilgili daha derinlerde olanı öğrenmeye çalışır. «Burada neler oluyor?» sorusunu sorar. 2. Betimleyici araştırmada araştırmacı teorik sorunlarla ilişkili bir biçimde incelediği olguların açık ve kapsamlı bir fotoğrafını çekmek ister. Bu bir tür durum tespiti araştırmasıdır. «Bu nedir?» sorusunu sorar. 3. Açıklayıcı araştırmada olguların betimlemesinin ötesine geçerek, onların arasındaki nedensellik ilişkilerini ortaya koymak ister. «Neden bu oluyor?» sorusunu sorar.
Sosyolojinin Ana Özellikleri Diğer bilimlerle birlikte sosyoloji beş ana özelliği paylaşır. 1. Sosyoloji, sistematik gözlemle elde edilen kanıtlara dayanır, ampiriktir. 2. Sosyoloji, hata ve önyargıları en aza indirmeye çalışır. 3. Sosyoloji, kamusal bir iştir. Sosyologların bulgularını ve metotlarını başkaları değerlendirebilir ve bağımsız olarak test edebilir. 4. Sosyoloji genellemeler yapar. Böylece bilim adamları, sosyolojik araştırma ile «özeldeki genele" ulaşmayı amaçlar. 5. Sosyologlar, birbiri ile ilişkili olguları ve teori üretmek için temelde yatan prensipleri ararlar. Teori, sosyologların olaylan açıklama, anlama ve tahminde bulunmalarına yardımcı olur.
Sosyolojik Sorular Sosyologlar dört tip soru sorarlar 1. Olgusal (ampirik) veri toplama 2. Karşılaştırmalı bir toplum içinde veya farklı toplumlar arasında bir sosyal bağlamı başkasıyla ilintilendirme 3. Gelişmeci toplumların geçmiş ve bugününü karşılaştıran 4. Kuramsal olguların anlamını yorumlayan
Olgusal Soru Karşılaştırmalı Soru Gelişmeci Soru Ne oldu? Bu başka bir yerde de oldu mu? Bu zaman içinde nasıl gerçekleşti? 1990 lerde 30 larında ilk çocuklarını doğuran kadınların sayısı arttı Bu küresel bir olgu mudur? Ya da bu sadece Türkiye de mi gerçekleşti ya da başka yerlerde de benzer olgular var mı? Zaman içinde çocuk doğurma örüntüleri nelerdir? Kuramsal Soru Bu olguyu ne meydana getirdi, ne açıklar Kadınlar çocuk sahibi olmak için neden 30 una kadar bekliyorlar?
Araştırma Süreci Araştırmanın yedi adımı: 1. Araştırma sorusunu belirleme 2. Kanıtları gözden geçirme 3. Sorunu daha görünür hale getirme 4. Bir desen/tasarım oluşturmaya çalışma 5. Araştırmayı gerçekleştirme 6. Sonuçları yorumlama 7. Bulguları raporlama
Nedenleri ve Sonuçları Anlama Nedensellik İlişkisellik Nedensellik doğrudan ilişkilerden çıkarsanamaz Nedensellik: bir olay ya da süreç diğerini doğurur İlişki: iki değişken arasında düzenli bir ilişki mevcuttur.
Nedenleri ve Sonuçları Anlama Nedensellik İlişkisellik (dvm) Bir ilişkiyi tanımlayan bir etkiyi anlatırken şunları kullanırız: Bağımsız değişken: diğer bir değişken üzerinde etki oluşturan değişken Bağımlı değişken: Etkilenen değişken Kontrol: Diğerlerinin etkisinin dışında olan değişken
Nitel ve Nicel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri NİTEL ARAŞTIRMA Gerçek olma/inanılır olma Uygulanabilirlik/ Transfer edilebilirlik Tutarlık/Tekrar edilebilirlik/dayanılabilirlik NİCEL ARAŞTIRMA İçsel geçerlilik Dışsal geçerlik Güvenilirlik Tarafsızlık/Yansızlık/ Doğrulanabilirlik Nesnellik
Nitel ve Nicel Araştırma Yöntemlerinin Farkları NİCEL ARAŞTIRMA Gerçeklik nesneldir Asıl olan yöntemdir Değişkenler kesin sınırlarıyla saptanabilir ve aralarındaki ilişki ölçülebilir NİTEL ARAŞTIRMA Varsayım Açısından Farklar Gerçeklik oluşturulur Asıl olan çalışılan durumdur Değişkenler karmaşık ve iç içe geçmiştir ve aralarındaki ilişkileri ölçmek zordur Araştırmacı olay ve olgulara dışarıdan bakar, nesnel bir tavır geliştirir. Araştırmacı olay ve olguları yakından izler, katılımcı bir tavır geliştirir Amaç Açısından Farklar Genelleme Derinlemesine betimleme Tahmin Yorumlama Nedensellik ilişkisini açıklama Aktörlerin bakış açılarını anlama Yaklaşım Açısından Farklar Kuram ve hipotez ile başlar Kuram ve hipotez ile son bulur Deney, manipülasyon ve kontrol Kendi bütünlüğü içinde doğal Standardize edilmiş veri toplama araçları kullanma Parçaların analizi Uzlaşma ve norm anlayışı Araştırmacının kendisinin veri toplama aracı olması Örüntülerin ortaya çıkması (pattern) Çokluluk ve farklılık anlayışı Verilerin sayısal göstergelere indirgenmesi Verilerin derinlik ve zenginlikleri içinde betimlenmesi Araştırmacını Rolü Açısından Farklar Olgu ve olayların dışında, yansız ve nesnel Olgu ve olaylara dahil, öznel bakış açısı olan ve empatik
Nicel Araştırma Yöntemi Nicel araştırma yöntemi pozitivist bilim paradigmasına dayanır: Gerçeklik basittir. Hiyerarşi düzenin ilkesidir. Evren mekaniktir. Gelecek ve yön belirlidir. Nedensellik ilişkisi. Değişim niceliksel ve birikim şeklindedir. Nedensellik zorunluluktur.
Nicel Araştırma Yöntemleri: Anketler Anketler belirlenmiş bir gruba verilen soru kağıtlarıdır Kapalı uçlu Açık uçlu Örneklem tüm grubun küçük bir kısmını ihtiva eder. Tesadüfi örneklem Tabakalı örneklem Küme örneklemesi Bilinçli (mantıki ya da yargısal) örneklem
Anket in Avantajları yürütülmesi daha kolaydır. Kısa sürede çok geniş bir kitleye ve enformasyona ulaşılabilir Diğer yöntemlerin kullanılamadığı mahremiyet içeren konularda kullanılabilir. Yapılandırılmamış gözlemlerdeki bir çok önyargılardan kurtulmak mümkündür. Cevaplar kolaylıkla sayısallaştırılabilir Toplanan veriler, istatistiki yöntemlerle rahatlıkla kullanılabilir. Büyük gruplar çalışılabilir Araştırmacılar verileri toplamak için aracı istihdam edebilirler
Anket in Dezavantajları Bulgular abartılı ya da şüpheli olabilir. Cevap vermeme derecesi yüksektir
Nicel Araştırma Yöntemleri: Deneyler Kontrol edilmiş koşullar altında hipotezleri test etmektedir Avantajları Kolayca kontrol veya tekrar edilir Dezavantajları Sadece çok küçük bir grup test edilebilir İnsanlar deney koşullarında yapay davranabilirler
Nitel Araştırma Yöntemleri: Etnografi Etnografi insanları birincil elden çalışmadır katılımcı gözlem veya mülakat Araştırmacı toplulukla birlikte yaşar veya birlikte vakit geçirir
Etnografi (dvm.) Avantajları Grup hakkında detaylı bilgi sağlar Dezavantajları Sadece küçük gruplarda işe yarar Araştırmacı grubun güvenini kazanmalıdır Araştırmacı perspektif kaybı yaşayabilir.
Diğer Araştırma Yöntemleri Yaşam tarihleri İnsanlar hakkındaki biyografik malzemeyi birleştirir Karşılaştırmalı araştırma Farklı toplumlardaki değişik grupları karşılaştırır Tarihsel Analiz Geçmiş olayları doğrudan yazılı kayıtlardan çalışır
Sosyoloji nin Etkileri Sosyologlar toplumu sadece araştırmazlar, aynı zamanda onu şekillendirirler Sosyolojik araştırma filtrelenmiştir Sosyolojik bilgi davranışı etkiler