EĞITIMIN BILIMSEL TEMELLERI. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

Transkript

1 EĞITIMIN BILIMSEL TEMELLERI Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

2 Bilimin Tarih İçinde Gelişimi Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarına rastlayan bilgi toplama aşaması Eski Yunanlıların evreni açıklamaya yönelik akılcı sistemlerin kurulduğu aşama Ortaçağların Yunan felsefesi ile dinsel dogmaları bağdaştırma çabası karşısında İslam dünyasındaki bilimsel çalışmaların parlak başarılarını kapsayan aşama Rönesans sonrası gelişmelerin yer aldığı modern bilim aşaması 2

3 Bilimin Temel İşlevleri Tanımlama Anlama Açıklama Tahmin etme Kontrol etme

4 Bilimin İşlevleri (Betimleme Tasvir Etme) Bir araştırmaya başlamadan önce mutlaka olaylar ve durumlar tanımlanmalıdır. Betimleme; olayları ve ilişkileri tanımlama, sınıflama ve kategorize etmeyi içerir. Betimlemenin yanısıra araştırılan problemin sebepleri, sonuçları ve çözüm önerileri de incelenmelidir. İncelenen olay, olgu, durum ve değişkenlerin ne olduğunun açıklanması gerekir. 4

5 Bilimin İşlevleri (Betimleme Tasvir Etme) Kısaca bilim insanları, olayları sadece tasvir edip, sınıflamakla kalmaz; bu durumları açıklamaya da çalışır. Bu durum, bilimin açıklama işlevi olduğunu gösterir. Betimsel araştırmaya bazı örnekler: Öğretmenlerin öğretimde teknolojik araçlardan yararlanma düzeyleri nelerdir? İlköğretimde karşılaşılan disiplin problemleri nelerdir? Ülkemizdeki okur-yazarlık oranı kaçtır? 5

6 Bilimin İşlevleri (Yordama-Tahmin Etme) Yordama; bilinen, gözlenen durumlardan yararlanarak, bilinmeyen ve gözlenemeyen durumları tahmin etmek olarak açıklanabilir. Bilimsel araştırmalar genel olarak bir tahmin temeline dayalı olarak yürütülür. Yani araştırmalarda eğer bu şartlar gerçekleşirse, şu sonuçlar alınabilir gibi tahminler yapılmaktadır. Örneğin, ülkemizdeki nüfus artış hızına ve mevcut okul sayısına bakılarak, gelecek 10 yıl içinde ne kadar yeni okula ihtiyacımız olacağı tahmin edilebilir. 6

7 Bilimin İşlevleri (Yordama-Tahmin Etme) Yordama araştırmaları ilişkisel araştırmalar olarak da ele alınırlar. Böylece iki ya da daha çok değişken arasındaki ilişkiye bakılır. İlişki yüksekse, bir değişkenin varlığında diğer değişkenin de olabileceği tahmin edilir. Örneğin, çocukların zekâ düzeyi ile okul başarısı arasında bir ilişki olduğu söylenebilir. Zekâ düzeyi yüksek bir öğrencinin akademik başarısının da yüksek olacağı tahmin edilir. 7

8 Bilimin İşlevleri (Kontrol Etme) Bilimsel araştırmalarda doğanın kontrol altına alınması için çaba gösterilmektedir. Burada kontrol, olayların meydana gelişini etkileyen koşulları ayarlamak ya da değiştirmek suretiyle, bunların meydana gelmesini ya da gelmemesini sağlamaktır. Fiziksel olayların laboratuar ortamında kontrol altına alınması sosyal bilimlerdeki olayların kontrol altına alınmasına göre daha kolaydır. 8

9 Bilimi Niteleyen Özellikler Bilim olgusaldır: Bilimde hiçbir hipotez veya kuram, gözlem ya da deney sonuçlarına dayandırılarak kanıtlanmadıkça doğru kabul edilemez. Bilim mantıksaldır: Bilimin ulaştığı sonuçlar çelişkilerden uzak ve kendi içinde tutarlıdır. Hipotez veya kuram doğrulanırken mantıksal düşünme ve çıkarsama kurallarından yararlanılır. Bilim objektiftir: Bilimsel bilgiler kimsenin tekelinde olmayıp, kamuya sunulmuş bir şekilde herkesin soruşturmasına açıktır. Bilim eleştiricidir: Bilim her türlü sav ve kuram karşısında eleştirici tutumunu elden bırakmaz. 9

10 Bilimi Niteleyen Özellikler Bilim genelleyicidir: Bilim tek tek olgularla değil, olgu türleri ile uğraşır. Bu nedenle sınıflama bilimsel araştırmada önde gelen ilkelerden biridir. Bilim seçicidir: Evrende sonsuz sayıda olgu ve olay gerçekleşmektedir. Bilimin bunların hepsiyle uğraşabilmesi hem gereksiz hem de imkânsızdır. Bir olgunun bilime veri olabilme niteliği kazanabilmesi için ya inceleme konusu olan probleme ilişkin olması ya da kuramın test edilmesinde kanıt değeri taşıması gerekir. Bilim kanıtlanabilirdir: Kanıtlanabilirlik bilgilerin farklı zamanlarda test edildiğinde benzer sonuçlara ulaşılmasıdır. 10

11 Bilimi Niteleyen Özellikler Ayrıca bilimin, çeşitlilik, süreklilik, yenilik ve ayıklama nitelikleri de vardır. Çeşitlilik: Bilimin tüm herkese açık olması. Süreklilik: Bilgi üretiminin sürekli devam etmesi. Yenilik: Her gün yeni bilimsel bilgilerin ve bilim alanlarının ortaya çıkması. Ayıklama: Yanlış olduğu bulunan bilgilerin ayıklanıp yerine yeni bilgilerin konulması. 11

12 Bilim Dalları Doğa Bilimleri Mühendislik ve Teknoloji Tıbbi Bilimler Tarımsal Bilimler Sosyal Bilimler Beşeri Bilimler Matematik ve Bilgisayar Bilimleri. Fiziki Bilimler. Kimya Bilimleri. Dünya ve İlişkili Çevre Bilimleri. Biyoloji Bilimleri. Genetik. İnşaat Mühendisliği. Elektrik Mühendisliği. Elektronik. Diğer Mühendislik Bilimleri.Temel Tıp. Klinik Tıp. Sağlık Bilimleri. Tarım.Ormancılık. Balıkçılık ve İlişkili Bilimler.Veterinerlik.Psikoloji.Ekonomi. Eğitim Bilimleri Coğrafya. Diğer Sosyal Bilimler. Tarih.Felsefe, Müzik, Arkeoloji, Sanat Tarihi

13 Bilimselliğin Ölçütlerİ (a) Gözlenebilirlik (b) Ölçülebilirlik (c) İletilebilirlik (d) Tekrarlanabilirlik (e) Sağdanabilirlik

14 Gözlenebilirlik: Bilimsel bilgi görgül (emprical) olandır. Görgül, gözleme dayalı olandır. Bilimsel bilginin görgül olması, gözlemler yoluyla bilginin doğruluğunun ya da yanlışlığının kanıtlanabilir olması demektir.

15 Ölçülebilirlik: Ölçme; herhangi bir değişkenin niteliğini,niceliğini ya da derecesini saptama ve sayısal olarak belirtme işidir. Ölçme, gözlemleri, bu gözlemlerdeki farklılıkları yansıtacak şekilde sayılarla temsil etme, sayılara dönüştürme işlemidir. Bilimsel çalışmalarda yapılan deneyler ve gözlemler ölçülebilir olmalıdır. Yani çoğu zaman sayısal olarak ifade edilmelidir.

16 İletilebilirlik Aktarılmak istenenin tam olarak anlaşılmasını, ifade edilmek istenenden başkasının anlaşılmamasını içerir. İfadelerin iletilebilir olmasını sağlamanın yolu ise, işevuruk tanımlar kullanmaktır. İşevuruk tanım: Soyut ve öznel olan kavramların anlaşılabilmesi için somut ifadeler kullanılmasıdır.

17 Tekrarlanabilirlik Yapılan gözlemler ve alınan ölçümler, benzeri bir eğitimden geçmiş, aynı araç-gereç ve teknik imkanları kullanan diğer kişilerce de tekrar edilebilmelidir. Bilimsel çalışmalar, başkaları tarafından da tekrarlanabildiğinde, kişiye bağımlı ve öznel olma durumundan uzaklaşır, nesneye bağımlı hale gelir. Bu durum da güvenirliğin yüksek olması demektir.

18 Sağdanabilirlik/ Sınanabilirlik/ Test Edilebilirlik: Hipotezlerin ya da olaylar arasında var olduğu düşünülen ilişkilerin doğruluğu araştırılabilmeli, sınanabilir nitelikte olmalıdır. Diğer bir deyişle sonuçların, öne sürülen hipotezi ve iddia edilen ilişkileri destekleyip desteklemediği gösterilebilmelidir. Bunun için de uygun analiz teknikleri kullanılmalıdır.

19 Bilgi ve Bilgiye Ulaşma Yolları Bilgi; öğrenme, araştırma veya gözlem sonucu elde edilen doğrulara ve ilkelere verilen ortak bir ad olarak tanımlanmaktadır. Geçerli ve güvenilir bilimsel metotlar kullanılarak elde edilen bilgilere bilimsel bilgi denir. Bilim insanlarının kendi alanlarında bilgi edinmek için izledikleri yollara ise bilgi edinme yolları veya bilimsel süreçler adı verilir. 19

20 Bilgiye Ulaşma Yolları Toplumda yaşayan bireyler içinde yaşadıkları sosyal ve fiziksel çevreyi anlayabilmek için çeşitli yollar deneyerek bilgi üretmişlerdir. İnsanların bilgiye ulaşma yolları beş ana başlık altında incelenebilir. Bunlar: Bireysel Deneyim Yolu, Otoriter Yol, Mistik Yol, Rasyonel Yol, Bilimsel Yöntem 20

21 Bilgiye Ulaşma Yolları Bireysel deneyim yolu: Toplumda yaşayan bireyler, günlük yaşantılarında herhangi bir sistematiğe bağlı kalmadan gelişigüzel, fiziksel ve sosyal çevreyle girdikleri etkileşimlerden elde ettikleri deneyimlerle, günlük ve gelecekteki yaşam durumlarına yön verirler. 21

22 Bilgiye Ulaşma Yolları Otoriter yol: Bu yaklaşımda bilgi, daha çok ilgili alanda uzmanlaşmış veya bu alanda toplum tarafından otorite kabul edilen kişilerden elde edilir. Bireyler; alanda uzmanlaşmış kişilerin bilgilerine güvenerek, bu bilgiler ışığında günlük yaşamlarına yön verirler. Örnek: Bir alanda yatırım yapmak isteyen bir işadamının alanla ilgili bir ekonomi uzmanının bilgilerine başvurması ve buna dayalı olarak karar vermesi. Eğitimde bir öğretmenin yeni öğretim yöntemlerini uygulama konusunda bir eğitim uzmanına danışması ve sınıf içi öğretimini buna göre düzenlemesi bir başka örnek sayılabilir. 22

23 Bilgiye Ulaşma Yolları Mistik yol: Bireyler, gerçeği öğrenmek için bazı durumlarda (özellikle doğaüstü konularda) peygamberler gibi kutsal kişilerden veya medyumlar gibi tanınmış insanlardan bilgi edinme yoluna giderler. Özellikle bazı durumlarda çaresiz kalmış, yardıma muhtaç ve doğa-üstü inançları ağır basan bireyler genellikle bu yolla bilgi edinme çabası içerisindedirler. 23

24 Bilgiye Ulaşma Yolları Rasyonel yol (Akılcı Yaklaşım): Bu yolla bireyler aklın potansiyelini kullanarak güncel yaşamlarına ve davranışlarına yön verirler. Bireyler genellikle yaygın olan tümevarım, tümdengelim ve birleşim gibi akıl yürütme süreçleri ni kullanırlar. Bilgi edinmede bireysel deneyim veya mistik yolu ikinci planda bırakırlar. 24

25 Bilgiye Ulaşma Yolları Bilimsel yöntem: Bilimsel yöntem, geçerli ve güvenilir yollarla bilginin sistematik ve düzenli olarak elde edilmesidir. İleri sürülen gerçekler veya ilkeleri reddetme ya da doğrulama için kanıtlar elde etmeyi ön planda tutması bakımından diğer bilgiye ulaşma yollarından ayrılır. Uzman kişilere güvenerek veya tümdengelimsel akıl yürütme yolu kullanarak tahminlerde bulunmak her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle bilgiye ulaşma yolları içinde en güçlü yaklaşım, bilimsel yöntemdir. 25

26 Bilimsel Yöntemin Aşamaları Problemin fark edilmesi Problemin tanımlanması Çözüm yollarının tahmini Araştırma yönteminin geliştirilmesi Verilerin toplanması ve analizi Karar verme ve yorumlama Bailey, 1987; Cohen ve Manion, 1988; Mason ve Bramble, 1978;) : 26

27 Bilimsel Yöntemin Aşamaları Olgusal Süreç Gözlem Deney Ölçme 27

28 Bilimsel Yöntemin Aşamaları Kuramsal Süreç Hipotez Kuram Yasa Öngörü 28

29 Bilim-Eğitim İlişkisi Eğitim biliminin temel amacı, öğretimin niteliğini artırarak, öğrenenlerin eğitim hedeflerine ulaşmasını sağlamaktır. Öğretimin kalitesini artırmak için sürekli bilimsel araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak zorunludur. Eğitimde öğretme ve öğrenme süreçlerini etkileyen pek çok değişken mevcuttur. Bu nedenle eğitim bilimi çok yönlü araştırmalar gerektiren bir bilim dalıdır. 29

30 Bilimsel Araştırmalar Neden Önemlidir? Bilimsel Araştırma, sorunları anlamada ve olası çözüm önerileri geliştirmede yol gösterir. Araştırmayla ilgili kavramlar ve kuramlar, sorunların türünü ve uygulama alanlarını tanımlamamıza yardım eder. Araştırma bilgi üretiminin kaynağıdır ve sorunun ana noktasına ilişkin veriler sağlar. Araştırmalar, devlet politikalarının belirlenmesinde kritik bir rol oynar. 30

31 Bilimsel Araştırmalar Neden Önemlidir? Araştırmalar, endüstriyel sektörlerde ve işletmelerde yüksek kar elde edilmesini, verimli ve kaliteli ürünlerin geliştirilmesini sağlar. İş ve endüstride yapılan matematiksel ve mantıksal araştırmalar, yaşanılan sorunların doğasını ortaya çıkarmada katkı sağlar. Yeni ürünlerin, doğada var olan şeylerin tanım ve özelliklerine açıklık getirir. Sosyal araştırma, sosyal sorunlara yanıt bulmaya çalışır. 31

32 EĞITIM BILIMINDE ARAŞTıRMA YÖNTEMLERI Yrd. Doç. Dr. Semiha KULA ÜNVER

33 Eğitimde Bilimsel Araştırma ve Önemi Eğitim alanında mevcut durumun ortaya konulabilmesi, karşılaşılan sorunların tespit edilebilmesi, sorunlara üretilen çözümlerin etkililiğinin tespit edilmesi, özetle eğitimin kalitesinin daha da arttırılabilmesi için birçok araştırma yapılmaktadır. Dünyada eğitim araştırmalarının tarihçesi çok daha eskiye dayanmakla birlikte, ülkemizde eğitim bilimlerine yönelik araştırmalar son yirmi yılda önem ve hız kazanmaya başlamıştır. Bu anlamda son yirmi yılda yürütülen araştırma faaliyetler ile eğitim sistemimizdeki pek çok eksik belirlenmeye ve gerekli önlemler alınmaya çalışılmaktadır. 33

34 Bilimsel Araştırma Türleri Temel aldıkları felsefeye, bakış açısına göre başlıca iki araştırma metodolojisi (Yöntem bilimi) vardır: Niceliksel araştırma (quantitative research) Niteliksel araştırma (qualitative research)

35 Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne şekilde sorularına yanıt arar. Nicel araştırma Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık, Ne kadar yaygın? sorularına yanıt arar.

36 OLAYLARA BAKıŞıMıZ NICELIK MI? NITELIK MI? SONUÇ MU? SÜREÇ MI? Harekete bak şiir gibi Bu çocuk tek başına bir takım Ohh.. Bahse girerim 128 m den fazla (Fraenkel & Wallen, 2006)

37 Nicel Araştırma Desenleri

38 Deneysel Araştırma Bilimsel yöntemlerin içinde en kesin sonuçların elde edildiği araştırmadır. Deneysel araştırma iki yada daha fazla gruba uygulanan, belli değişkenler üzerinde ki etkilerin değişip değişmediğini inceler. 38

39 Deneysel Araştırma Araştırmacı; karşılaştırılabilir işlemler uygular bilgiyi test eder onların etkilerini inceler. Araştırmacıyı en kesin yorumlara götürmesi beklenir. Öğrencilerime nasıl en etkili şekilde öğretebilirim? 39

40 Deneysel Araştırma Karşılaştırılmada dikkat edilmesi gerekenler; Öğrencinin yetenek düzeyi Yaşı Not düzeyi Materyaller ve öğretmenin özellikleri Dışarıdan gelen tüm değişkenler Kullanılan ölçme araçları: Test 40

41 Korelasyonel Araştırma İki ya da daha fazla değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek aynı zamanda neden-sonuç ile ilgili ipuçları elde etmek amacıyla yapılan araştırmadır. Hangi yaş grubundaki bireyler matematik öğrenmede sorun yaşıyor? 41

42 Korelasyonel Araştırma Nasıl uygulanır; Bilgi toplanır İlişki var mı bakılır İlişkinin derecesi belirlenir İlişkiler tanımlanır 42

43 Nedensel Karşılaştırma Araştırması İnsan grupları arasındaki farklılıkların nedenlerini ve sonuçlarını koşullar ve katılımcılar üzerinde herhangi bir müdahale olmaksızın belirlemeyi amaçlar. Muhtemel nedenleri ve sonuçlarını belirlemek için farklı deneyimleri olan belli grupları karşılaştırmayı içerir. Sosyal ekonomik düzeyi farklı olan bireylerin öğrenmelerinin karşılaştırılması 43

44 Tarama Araştırması Bir grubun belirli özelliklerini belirlemek için verilerin toplanmasını amaçlayan çalışmalardır. Genellikle bu araştırma için anket teknikleri kullanılır. Bir grubun özelliklerini, görüşme soruları, soru formları ya da testler gibi bir dizi araçla tanımlamaya çalışır. Yöntem hakkında düşünce Veri Toplama Verileri analiz ederek bulgulara ulaşma 44

45 Nitel Araştırma Desenleri

46 Etnografik Araştırma Etnografi, etno (insan) ve grafi(tanımlama, tasvir etme) kelimelerinden oluşmaktadır. Etnografi Etno; insan Grafi; Tanımlama tasvir etme Bir grubun davranışlarını doğrudan gözlemleyerek ve bu gözlemlere dayanarak gruba ilişkin bilgiler edinmedir. 46

47 Etnografik Araştırma Bir toplumu ya da onun yönünü çalışmak isteyen antropologlar tarafından geliştirilmiştir. Araştırmanın amacı; Grup üyeleriyle doğrudan ilişki kurmak (gözlem,görüşme) Grubun kültürel yapısını Kültürel yapı davranışları ve deneyimleri öğrenmektir. 47

48 Etnografik Araştırma Gözlem ve görüşmeleri kullanarak, insanların günlük deneyimlerini belgeleme ya da tasvir etme üzerine yoğunlaşır. Etnografik araştırma bir nitel araştırmadır. Bir sınıftaki öğrenci ve öğretmen Araştırmacının veri toplaması; Gözlem, görüşme Verileri analiz ederek bulgulara ulaşma 48

49 Eylem Araştırması Eylem araştırmacıları, sağlam genellemelerden çok kendilerinin de içinde bulundukları belirli bir durumun koşullarını değiştirmelerini sağlayacak bilgiyi elde etmeye yoğunlaşırlar. Bir sınıftaki öğrencilerin okuma yeteneklerini geliştirmek ya da bir okulun kütüphanesinin kullanımını artırmak örnek olarak gösterilebilir. 49

50 Eylem Araştırması Diğer araştırma yöntemlerinden iki temel açıdan farklılık gösterir. Bunlar; Diğer insanlar, ortamlar ya da durumlar ile ilgili genellemelere en az önem verilmesi, Çalışmanın sonuçlarından etkilenebileceklerin yanı sıra deneklerin de (hakkında veri toplananlar) çalışmaya aktif katılımlarına önem verilmesidir. 50

51 Durum Çalışması Bilimsel sorulara cevap aramada kullanılan ayırt edici bir yaklaşım olarak görülmektedir. Durum çalışmaları bir varlığın mekana ve zamana bağlı tanımlandığı ve özelleştirildiği araştırma olarak ifade edilmektedir. 51

52 Nicel ve Nitel Araştırmaların Karşılaştırılması Nitel ve nicel araştırmalar Yararlanılan yöntemler, Yürütülen çalışmalar, Araştırtmacının rolü, Genelleştirilebilirlik, yönlerinden farklılık gösterirler. 52

53 Nicel Araştırmanın Avantajları / Dezavantajları Avantajları Genelleştirilebilir sonuçlar üretilir. Farklı gruplar arasında karşılaştırma yapılabilir. Kuramların doğruluk derecesi test edilir. Belirli bir yapı içindeki ilişkilerin incelenmesine yarar. Dezavantajları Mükemmel örneklem almak güçtür. Yeterli sayıda veri toplamak güçtür. Mükemmel ölçüm şartları her zaman sağlanamaz. Ölçme aracı önyargıyı da yansıtır. Model dışındaki verilerle ilgilenmez. 53

54 Nitel Araştırmanın Avantajları / Dezavantajları Avantajları Özel durumların tüm gerçekliğini yansıtır. Sonuçları ile kuramların üretilmesinin kolaylaştırır. Ortamdaki çok farklı faktörlerin anlaşılmasını sağlar. Araştırmanın sonuçlarının uygulanabilirliği daha yüksektir. Dezavantajları Deneklerin yaşadıkları deneyimleri olduğu şekliyle ifade etmeleri zordur. Verilerin analizinde bireylerin sahip oldukları önyargı da yer alır. 54

55 Nicel ve Nitel Araştırmaların Karşılaştırılması 55

56 Nicel Araştırmalar Gerçeklik nesneldir Asıl olan yöntemdir Değişkenler arası ilişkiler ölçülebilir Araştırmacılar olay ve olgulara dışardan bakar, nesnel bir tavır geliştirir Genelleme Tahmin Nedensellik ilişkisini açıklama Kuram ve denence ile başlar Deney, değiştirme ve kontrol Herkesçe kabul edilmiş veri toplama araçları Nitel Araştırmalar Gerçeklik oluşturulur Asıl olan çalışılan durumdur Değişkenler arası ilişkileri ölçmek zordur Araştırmacı olay ve olguları yakından izler, katılımcı bir tavır geliştirir Derinlemesine betimleme Yorumlama Aktörlerin bakış açısını anlama Kuram ve denence ile biter Kendi bütünlüğü içinde ve doğal Araştırmacının kendisinin oluşturduğu veri toplama aracı Parçaların incelenmesi Uzlaşma ve norm arayışı Verinin sayısal göstergelere indirgenmesi Örüntülerin ortaya çıkarılması Çokluluk ve farklılık arayışı Verinin, bütün derinlik ve zenginliği içinde betimlenmesi Olay ve olguların dışında, yansız ve nesnel Olay ve olguların içinde, öznel bakışlı ve empatik (Yıldırım ve Şimşek, 2000, sh. 29)

57 Araştırma Sürecinin Aşamaları Problemin tanımlama Soruları ve hipotezleri tanımlama Literatür taraması Örneklem seçimi Veri toplama araçlarını düzenleme Uygulama Verilerin analizi Raporlaştırma 57

58 Bilimsel Araştırmalarda Bulunan Basamaklar 1. Giriş Araştırma Konusu ve Problemi Problem Cümlesi Alt Problemler Hipotez(ler) Araştırmanın Önemi Araştırmanın Amacı Varsayımlar/Sayıltılar Sınırlılıklar 2. İlgili Araştırmalar (Alanyazın Taraması) 3. Yöntem Araştırmanın Yöntemi Evren ve Örneklem Veri Toplama Araçları Verilerin Analizi 4. Bulgular ve Tartışma 5. Sonuç ve Öneriler 6. Kaynaklar ve Ekler

59 Bilimsel Araştırmaların Raporlaştırılması Giriş: Bu bölümde araştırmanın amacı, konusu, problem cümlesi ve varsa alt problemleri açıklanır. Araştırmanın ilgili alan açısından neden önemli olduğu, neden bu araştırmaya ihtiyaç duyulduğu da okuyucuya açıklanır. Alanyazın (Literatür) Taraması: Konu ile ilgili daha önce yurt içi ve yurt dışında yapılan teorik ve uygulamaya dönük araştırmalar ve bunların bulguları hakkında bilgi bu bölümde verilir. 59

60 Bilimsel Araştırmaların Raporlaştırılması Yöntem: Bu bölümde, araştırmanın hangi yaklaşıma dayalı olarak yapıldığı (nicel-nitel), araştırmada kullanılan yöntemin ne olduğu ve nasıl seçildiği belirtilir. Ayrıca; araştırmada kullanılan veri toplama teknikleri ve araçlarının geçerlik ve güvenirliği, araştırmanın evren ve örnekleminin ne olduğu ve veri analiz süreçlerinin nasıl yapıldığı kısaca açıklanır. Veri Analizi: Bu bölümde çeşitli tekniklerle elde edilen ham verilerin analizleri gerek grafik, tablo gibi istatistik formunda gerekse sözel ifadeler formunda okuyucuya sunulur. 60

61 Bilimsel Araştırmaların Raporlaştırılması Bulgular ve Yorumlar: Araştırmada veri analizi ile elde edilen bulguların neler olduğu açıkça ifade edilir. Bulgular ilgili alanyazınla karşılaştırılarak yorumlanır ve bulguların araştırma kapsamında ne anlama geldiği okuyucuya açıklanır. Sonuç ve Öneriler: Araştırmanın sonunda varılan sonuçlar açık ve net bir şekilde ortaya konulur. Bu sonuçlara dayalı, uygulamaya dönük olarak somut önerilerde bulunulur. Daha sonraki çalışmalarda neler yapılabileceği konusunda somut öneriler verilir. 61

62 Bilimsel Araştırmaların Raporlaştırılması Kaynakça: Araştırmacının araştırma süresince doğrudan veya dolaylı olarak yararlandığı bütün yazılı ve görsel materyalleri belirli bir tarzda sunduğu bölümdür. Sosyal Bilimlerde yazılan araştırma raporlarında çoğunlukla Amerikan Psikoloji Derneği nin (APA) belirlediği kaynakça yazım kuralları kullanılmaktadır. Ekler: Araştırmacının araştırmasında kullandığı ölçekler, araştırma ile ilgili resmi izinler ve yazışmalarla ilgili dokümanlar araştırmaya destek olması açısından bu bölümde sunulur. 62

63 Etik Etik, tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü olarak tanımlanır. Araştırma etiği, bilimsel bir araştırmanın planlama yürütülmesi sürecinde uyulması gereken ahlaki ve bilimsel ilkelerdir. 63

64 Bilimsel Araştırma Yapan İnsanların Sahip Olması Gereken Özellikler Araştırmanın tasarımı ve yürütülmesinde en yüksek mesleki standartlara sahip olmak. Araştırmanın yapılışı ve bulguların analizi sırasında özeleştiri, dürüstlük ve açıklığı elden bırakmamak. Aynı konu üzerinde araştırma yapmış ve yapmakta olan diğer araştırmacılara ve onların katkılarına içtenlikle teslim edici bir tavır içinde olmak. 64

65 Bilimsel Çalışmalarda Karşılaşılan Sorunlar Kanıtların dikkatli bir şekilde toplanmaması ve kullanılmaması Fikirlerin ve başkalarının eserlerinin dikkatli kullanılmaması Tamamen kanıtlanmamış bilgi üzerinde şüpheci olunmaması Alternatif açıklamalara açık olunmaması Bilgi edinme sürecinde deneklere özen gösterilmemesi ve zarar verilmesi 65

66 Bilimsel Çalışmalarda Karşılaşılan Sorunlar Söylemde nezaket ve ikna yolunu tercih etmeme Diğer bireylerin akademik performansını değerlendirmede sadece akademik değerlere dayanmama Akademik etiğin, yalnızca bilimsel araştırmalara değil, akademik yaşamı oluşturan tüm faaliyetlere yansıtılmaması 66

67 Bilim Dünyasında En Sık Görülen Etik Dışı Davranışlar Disiplinsiz araştırma: Disiplinsiz, dikkatsiz, aceleci ve özensiz bir şekilde hazırlanan çalışmada bazı hataların ortaya çıktığı çalışmadır. Yinelenen Yayın (Duplication): Aynı bilimsel çalışmanın birden çok dergiye gönderilerek yayınlanmasıdır. Sahtecilik, Saptırma veya Aldatmaca (Falsification): Bilimsel verilerin istemli bir şekilde değiştirilmesidir. 67

68 Bilim Dünyasında En Sık Görülen Etik Dışı Davranışlar Uydurmacılık(Fabrication): Hiçbir şekilde araştırma yapılmadan, sözde bilimsel bir yayının ortaya çıkması olayıdır. Aşırmacılık (Plagiarism): Başkalarına ait olan araştırma verilerinin olduğu gibi, kaynak bildirmeden, sanki kendi araştırma verileriymiş gibi yayımlanmasıdır. Bilimsel verilerin istemli bir şekilde değiştirilmesini ifade eder. 68

69 Bilimde Etik Dışı Davranışın Başlıca Nedenleri Bireylere akademik aşamaların başında bilimsel araştırma etiğinin öğretilmemesidir. Kendilerine toplumda, üniversite ve bilim çevrelerinde yüksek yer edinme duyguları genç bireyleri etik dışı davranışlara götürebilir. Fazla sayıda yayın yapılması ile bilimde saygınlığın her zaman artacağı yanılgısıdır. Elde edilen finansal desteği yitirmemek için bilimde etik dışı bir davranışa sığınılabilinir. 69

70 Bilimsel Etiğe Aykırı Davranışların Önlenmesi İçin Yapılması Gerekenler Araştırmacıların eğitilmesi, Araştırmacılar üzerinde baskıların azaltılması, Araştırmacılar üzerindeki mali baskının azaltılması gerekmektedir. 70